KHAI THÁC TÍNH NĂNG ĐỘNG CỦA HỌC SINH, GÂY HỨNG THÚ TRONG GIỜ HỌC MÔN GDCD Ở TRƯỜNG THCS THÔNG QUA PHƯƠNG PHÁP “TRÒ CHƠI”

Sáng kiến kinh nghiệm
KHAI THÁC TÍNH NĂNG ĐỘNG CỦA HỌC SINH, GÂY HỨNG THÚ
TRONG GIỜ HỌC MÔN GDCD Ở TRƯỜNG THCS THÔNG QUA
PHƯƠNG PHÁP “TRÒ CHƠI”
PHẦN MỞ ĐẦU
I. Bối cảnh của đề tài:
Mục tiêu đào tạo của nhà trường phổ thông là hình thành và phát triển toàn diện
nhân cách tốt đẹp của thế hệ trẻ, những công dân tương lai của đất nước. Chính vì
vậy, môn GDCD là một môn có vai trò quan trọng, góp phần đào tạo học sinh thành
những người lao động mới, vừa có tri thức khoa học, vừa có đạo đức, vừa có năng
lực hoạt động thực tiễn, vừa có phẩm chất chính trị - tư tưởng, biết: “Sống và làm
việc theo hiến pháp và pháp luật”.
II. Lý do chọn đề tài:
Thực hiện theo tinh thần đổi mới, nâng cao hiệu quả chất lượng giáo dục, có
nhiều tác động tích cực, thật sự đã gây được sự hứng thú cho học sinh trong quá
trình tiếp thu kiến thức, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Từ
thực tế trên, tôi xin rút kinh nghiệm của mình qua đề tài: “ Khai thác tính năng động
của học sinh, gây hứng thú trong giờ học môn GDCD ở trường THCS thông qua
phương pháp “Trò chơi”.
III. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu:
- Đề tài có thể áp dụng cho tất cả các giáo viên dạy môn GDCD ở bậc THCS và
tất cả các học sinh THCS.
- Đối tượng thông qua học sinh khối 7, khối 9 và giáo viên trường THCS
Nguyễn Văn Tư.
IV. Mục đích nghiên cứu.
Nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn GDCD, tạo sự hấp dẫn, hứng thú,
cho học sinh trong quá trình học tập và làm cho môn GDCD thật sự xứng đáng với
vị trí, ý nghĩa và tầm quan trọng của bộ môn trong nhà trường THCS.
V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu.
Vận dụng sáng tạo, khai thác được tính năng động của học sinh, gây hứng thú
trong giờ học môn GDCD nhằm nâng cao chất lượng đáp ứng yêu cầu mới của đất

nước.
1
Sáng kiến kinh nghiệm
PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận.
Luật giáo dục đã xác định: “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh
phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ
bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa…”
Sự nghiệp giáo dục thường xuyên được nâng cao và đổi mới để đáp ứng nhu cầu
phát triển của đất nước. Đối với giáo viên, việc đổi mới dạy học bộ môn đòi hỏi phải
thường xuyên nâng cao trình độ chuyên môn và trình độ nghiệp vụ sư phạm, cải tiến
phương pháp dạy học phù hợp với nội dung, mục tiêu môn học là một yêu cầu rất
cần thiết. Học sinh ngày nay có điều kiện tiếp xúc với nhiều phương tiện thông tin,
khá nhạy bén với khoa học kỹ thuật. Một tiết học môn GDCD cho sinh động, không
phải chỉ là phô trương hình thức nhiều phương pháp, mà nên thật sự chú trọng chiều
sâu, hiệu quả của mỗi phương pháp khi sử dụng, nhằm kích thích tư duy, phát huy
tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập.
Giảng dạy GDCD để gây hứng thú cho học sinh, giáo viên phải đa dạng hóa các
phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.“Trò chơi” là phương pháp rất có hiệu
quả để thu hút sự tham gia của học sinh.Trong cuộc chơi, mọi người đều bình đẳng
và đều cố gắng thể hiện hết mình.Vì vậy, tổ chức trò chơi chẳng những là biện pháp
để tăng cường hứng thú trong học tập, nâng cao sự chú ý, thay đổi các trạng thái tâm
lý mệt mỏi trong quá trình nhận thức mà còn là biện pháp rèn luyện các kỹ năng ứng
xử trong giao tiếp, củng cố và phát triển khả năng tự tin của các em trong học tập và
trong hoạt động xã hội. Cụ thể phương pháp này sẽ có tác dụng:
+ Tăng cường khả năng chú ý nắm bắt nội dung bài học của các em.
+ Nâng cao hứng thú cho người học, góp phần làm giảm mệt mỏi, căng
thẳng trong học tập của học sinh.
+ Tăng cường khả năng giao tiếp giữa giáo viên và học sinh, và giữa học sinh
với nhau, giúp học sinh rèn luyện các khả năng ứng xử, giao tiếp.

+ Thu hút cả lớp theo dõi tham gia các hoạt động.
II. Thực trạng của vấn đề:
Tại Hội thảo “Đánh giá hiệu quả dạy học môn GDCD tháng 04/2009”, Bộ Giáo Dục
và Đào tạo đã có nhận định sau:
2
Sáng kiến kinh nghiệm
“Giáo viên dạy môn GDCD đã có nhiều cố gắng trong việc đổi mới phương
pháp dạy học.Tuy nhiên, hiện tượng dạy học lệ thuộc vào sách giáo khoa và sách
giáo viên còn phổ biến.Việc rèn luyện kỹ năng, giáo dục thái độ và hành vi của học
sinh trong dạy học môn GDCD thực hiện chưa đạt được yêu cầu đề ra của chương
trình. Nhiều nơi chủ yếu chỉ sử dụng các thiết bị dạy học môn học tối thiểu do Bộ
qui định, chưa quan tâm đến việc tự làm thiết bị, đồ dùng dạy học. Nhiều cấp quản
lý chưa thực sự quan tâm đến môn GDCD, vẫn xem đó là môn học phụ, nên chưa
tạo điều kiện để giáo viên GDCD nâng cao chất lượng dạy học…”
Thật vậy, nhận thức của đa số giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học là
đúng nhưng chưa đầy đủ vị trí, vai trò môn học, còn xem nhẹ, cải tiến các phương
pháp còn chậm, vận dụng chưa đa dạng, kết hợp chưa hiệu quả, ngại đổi mới vì
không muốn mất nhiều thời gian, công sức đầu tư cho việc chuẩn bị giờ dạy. Giáo
viên giảng dạy vận dụng phương pháp hiệu quả còn thấp, sử dụng hình thức còn đơn
điệu, chưa phù hợp với bài học,với thực tiễn, với đối tượng học sinh địa
phương.Thực hiện phương pháp dạy theo mô hình lấy học sinh làm trung tâm chưa
rõ ràng.Vận dụng các yếu tố trực quan để kích thích người học chưa thật sự sinh
động. Học sinh lĩnh hội kiến thức còn nhàm chán.Từ đó, việc tìm ra phương pháp
dạy học tốt nhất, để khai thác tính năng động của học sinh, gây hứng thú trong giờ
học môn GDCD là một yêu cầu rất cần thiết.
III. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề.
Phương pháp và hình thức dạy học môn GDCD rất phong phú, đa dạng, bao gồm
cả phương pháp dạy học và phương pháp giáo dục đạo đức như:(nêu gương, thuyết
phục, khen thưởng,luyện tập, tổ chức sinh hoạt, giáo dục bằng truyền thống…), bao
gồm các phương pháp hiện đại: (thảo luận nhóm, đóng vai, giải quyết vấn đề, nghiên

cứu trường hợp điển hình, trò chơi, dự án, động não…)và các phương pháp truyền
thống:(thuyết trình, đàm thoại, kể chuyện…).Mỗi phương pháp dạy học đều có mặt
tích cực và hạn chế riêng, phù hợp với từng loại bài và đòi hỏi những điều kiện thực
hiện riêng.Vì vậy, giáo viên không nên phủ định hoặc lạm dụng phương pháp nào.
Điều quan trọng là căn cứ vào nội dung, tính chất của từng bài, căn cứ vào trình độ
nhận thức của học sinh và năng lực, sở trường của giáo viên, căn cứ vào điều kiện,
hoàn cảnh cụ thể của lớp, của trường mà lựa chọn và sử dụng phối hợp các phương
3
Sáng kiến kinh nghiệm
pháp dạy học một cách hợp lý.Trong dạy học môn GDCD, có thể vận dụng phương
pháp “Trò chơi” nhằm:
+ Hình thành tri thức mới.
+ Hình thành kỹ năng.
Ngoài ra, việc tổ chức trò chơi khác nhau còn có tác dụng củng cố tri thức, hình
thành thái độ liên quan đến chuẩn mực hành vi qui định. Để vận dụng thành công
phương pháp “Trò chơi” trong dạy môn GDCD cần thực hiện những bước sau:
- Bước 1: Tôi đã linh hoạt chọn các bước:
Giáo viên chọn thời gian vận dụng phương pháp, chọn những nội dung tổ chức
trò chơi, cần sử dụng phương tiện tổ chức trò chơi, chọn cách tổ chức như thế nào
cho có hiệu quả.
- Bước 2: Sáng tạo trò chơi.
Giáo viên có thể tùy từng bài, từng thời gian sử dụng và phụ thuộc thực tế học
sinh để lựa chọn phương pháp trò chơi như: Sắm vai, tiếp sức, trò chuyện cuối
tuần…
1. Biện pháp áp dụng trò chơi.
1.1. Lựa chọn thời gian vận dụng trò chơi.
Trong giảng dạy GDCD không nhất thiết giờ nào cũng bắt buộc nhất nhất áp
dụng phương pháp mới này.Tài liệu “Bồi dưỡng giáo viên giảng dạy, sách giáo khoa
lớp 6-7-8-9” môn GDCD viết: “Tùy từng bài, từng phần, từng điều kiện dạy học của
nhà trường, khả năng của học sinh và năng lực sở trường của giáo viên mà lựa chọn

phương pháp”.Chính vì điều đó, khi áp dụng giáo viên phải biết lựa chọn thời điểm
nội dung bài cần áp dụng để thích hợp nhất.
• Sử dụng trò chơi vào đầu giờ học để kiểm tra bài cũ và giới thiệu bài mới:
Cách vận dụng đó,vừa kiểm tra được kiến thức bài cũ để giải quyết trò chơi,
đồng thời bước đầu nhận ra nội dung kiến thức bài học mà các em sắp được học.
Bên cạnh đó,còn tạo tâm lý thoải mái, phấn khởi, học sinh hào hứng học tập hơn,
giải tỏa tâm lý mệt mỏi, căng thẳng tinh thần do giờ học trước hoặc mệt mỏi do hoàn
cảnh xung quanh gây ra.
• Sử dụng trò chơi nhằm hình thành tri thức mới:
Trò chơi thường được tổ chức sau khi đã tìm hiểu hoạt động 1 (tìm hiểu đặt vấn
đề hoặc thông tin sự kiện), từ những kiến thức thực tế qua hoạt động 1, vận dụng
4
Sáng kiến kinh nghiệm
những kiến thức đó, giáo viên tổ chức trò chơi cho học sinh khám phá, phát hiện ra
tri thức mới, tri thức đó nằm ngay trong nội dung bài học.
• Sử dụng trò chơi để hình thành kỹ năng:
Xác định mục đích của việc tổ chức trò chơi nhằm hình thành kỹ năng cho các
em, chúng ta tổ chức trò chơi trên cơ sở vận dụng những tri thức của bài vừa học. Từ
đó, giúp học sinh hình thành được những kỹ năng xử lý tình huống đạo đức, pháp
luật, vì đây là thời điểm thử nghiệm để học sinh dựa vào lý thuyết để giải quyết
những vấn đề xãy ra trong môi trường xung quanh, rèn luyện được kỹ năng lựa
chọn, cách giải quyết khi gặp những tình huống đạo đức, pháp luật thực trong cuộc
sống.
• Sử dụng trò chơi nhằm củng cố tri thức, hình thành thái độ:
Khác với việc tổ chức trò chơi vào các thời điểm và mục đích khác nhau như
trên, ở thời điểm tổ chức trò chơi để củng cố tri thức, hình thành thái độ có mục đích
khác đó là: để học sinh thâu tóm được nội dung bài học, giúp khắc sâu, nhớ rõ hơn
nội dung vừa học xong. Từ đó, vận dụng vào các tình huống giả định, trò chơi giả
định, để học sinh bày tỏ thái độ của mình trước môi trường tập dượt đó.Thời điểm tổ
chức trò chơi với mục đích này thiết nghĩ vào cuối giờ học là hợp lý nhất.

1.2. Lựa chọn nội dung tổ chức trò chơi.
- Phải phù hợp với bài đạo đức, pháp luật mà học sinh đang học.
- Nội dung phải vừa sức học, phải đảm bảo đủ thông tin kiến thức mà học sinh
đã nắm được, không dễ quá và cũng không khó quá.
- Nội dung cần phù hợp với cuộc sống thực tế của học sinh, giúp các em dễ vận
dụng vào thực tiễn. Nội dung trò chơi phải có tính khả thi, trò chơi đưa ra phải phù
hợp với thực tế trường, lớp.
1.3. Sử dụng phương tiện khi tổ chức trò chơi.
Thực tế, qua các tiết dự giờ ở trường tôi cũng như các trường bạn, tôi thấy
thường khi cho học sinh chơi trò chơi, đa số chỉ tổ chức “suông” mà thiếu sự chuẩn
bị như: không hóa trang nhân vật, không đủ phiếu cá nhân, không có thẻ xanh, thẻ
đỏ để phục vụ đánh giá, không có phần thưởng…Chính vì điều đó, mà mỗi lần tổ
chức trò chơi là một lần thiếu hấp dẫn học sinh, dẫn đến sự đơn điệu và nhàm chán.
1.4. Chọn cách tổ chức trò chơi có hiệu quả.
• Bước phổ biến trò chơi:
5