Đề cương môn học phương pháp- công nghệ dạy học

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC - ĐHQGHN
KHOA SƯ PHẠM
BỘ MÔN LÍ LUẬN VÀ CÔNG NGHỆ DẠY HỌC
ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP – CÔNG NGHỆ DẠY HỌC
SỐ TÍN CHỈ: 2
Hà Nội, 2011
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC - ĐHQGHN
KHOA SƯ PHẠM
BỘ MÔN LÍ LUẬN VÀ CÔNG NGHỆ DẠY HỌC
Khóa đào tạo: Cử nhân sư phạm
(Toán, Lý, Hóa, Sinh, Ngữ văn, Lịch sử)
Môn học: Phương pháp – Công nghệ dạy học
Mã môn học:
Năm thứ: 4 Học kỳ: 7A – 7B
Môn học: Bắt buộc 
Tự chọn 
1. Thông tin về giảng viên
1. TS. Tôn Quang Cường
Điện thoại: 0903-276534
E-mail:
Phòng Nhà C
0
2. TS. Phạm Kim Chung
Điện thoại: 0974-126060
E-mail:
Phòng Nhà C
0
3. ThS. Đào Thị Hoa Mai
Điện thoại: 0912-923889
E-mail:

Phòng Nhà C
0
4. TS. Hoàng Thanh Tú
Điện thoại: 0912-153496
E-mail:
Phòng Nhà C
0
5. TS. Nguyễn Chí Thành
Điện thoại: 0912-536234
E-mail:
Phòng Nhà C
0
2
Văn phòng Bộ môn LL-CNDH
Trường Đại học Giáo dục – ĐHQGHN, Khoa Sư phạm
Phòng 207, nhà C
0
, Số182, Lương Thế Vinh, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 04-35539608, số máy lẻ: 207 (208)
Giờ làm việc: 8h00-17h00 hàng ngày (trừ thứ bảy, chủ nhật và ngày lễ)
2. Các môn học tiên quyết
- Các môn học chuyên ngành
- Giáo dục học đại cương
- Tâm lý học sư phạm 1, 2
- Lý luận dạy học
3. Các môn học kế tiếp
Chương trình, Phương pháp dạy học các môn Toán, Lý, Hoá, Sinh, Ngữ văn, Lịch sử
4. Mục tiêu chung của môn học
4.1. Mục tiêu nhận thức:
Sau khi kết thúc môn học, người học sẽ phải đạt những mục tiêu sau:

- Nhận diện được khái niệm, bản chất đặc thù, tiêu chí phân loại và
nguyên tắc lựa chọn PPDH;
- Mô tả được các nguyên tắc, căn cứ và tiêu chí xây dựng hệ mục tiêu
cho bài học, môn học, các bước cơ bản trong triển khai bài dạy;
- Trình bày và phân tích được các nguyên tắc cơ bản và kỹ thuật triển
khai một số PPDH cụ thể;
- Liệt kê và đánh giá được các quan điểm về công nghệ dạy học và tích
hợp phương tiện công nghệ trong dạy học;
- Nêu và phân tích được nguyên lý vận hành, tính năng sử dụng một số
phương tiện dạy học hiện đại.
4.2. Mục tiêu kỹ năng:
Sau khi kết thúc môn học, người học sẽ phải đạt những mục tiêu kỹ năng
sau:
a. Kỹ năng tư duy phê phán, giải quyết vấn đề (lựa chọn, vận dụng phù
hợp, sáng tạo các PPDH trong việc triển khai quá trình dạy học)
b. Kỹ năng cộng tác, làm việc nhóm
3
c. Kỹ năng lập kế hoạch dạy học, tổ chức, quản lý, điều khiển, theo dõi
kiểm tra hoạt động, làm việc nhóm, lập mục tiêu, phân tích chương
trình
d. Kỹ năng xây dựng hệ mục tiêu trong dạy học (môn, chương, bài),
thiết kế chương trình, giáo án dạy học; thiết kế bài dạy có tích hợp
các yếu tố công nghệ, phương tiện hiện đại
e. Kỹ năng đánh giá và tự đánh giá
f. Kỹ năng tìm kiếm, xử lý thông tin bằng các phương tiện công nghệ
g. Kỹ năng giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ (lời nói và phi lời nói), thuyết
trình trước công chúng.
h. Kỹ năng vận hành thành thạo một số phương tiện dạy học hiện đại
4.3. Mục tiêu ý thức, thái độ nghề nghiệp:
- Hiểu biết sâu sắc về trách nhiệm, vai trò, sứ mạng của người giáo

viên trong giai đoạn mới
- Nhạy bén với cái mới, có tinh thần chủ động thích ứng với sự thay đổi
- Say mê nghề nghiệp, tinh thần không ngừng học hỏi, tích cực đổi mới
PPDH
- Hình thành ý thức thường xuyên trau dồi, phát triển nghề nghiệp
5. Mục tiêu nhận thức chi tiết
Mục tiêu
Nội dung
Bậc I Bậc II Bậc III
MỘT SỐ VẤN ĐỀ
LÝ LUẬN VỀ
PHƯƠNG PHÁP
VÀ CÔNG NGHỆ
DẠY HỌC
IA1. Nêu được bản
chất của PPDH,
PPDH hiệu quả
IA2. Phân biệt được
các PPDH theo cấu
trúc, bản chất của
PPDH
IA3. Mô tả lại được
qui trình triển khai
các PPDH cơ bản
IB1. Triển khai thực
hành được các
PPDH theo mục tiêu
trong quá trình dạy
học
IB2. Sử dụng các

căn cứ, tiêu chí phân
loại để lựa chọn các
PPDH phù hợp
IB3. Vận dụng quan
điểm công nghệ
trong việc lập kế
hoạch dạy học, thiết
IC1. Bình luận,
đánh giá ưu, nhược
điểm các PPDH hiện
hành
IC2. Đưa ra quan
điểm riêng khi được
tiếp cận hay quan sát
các PPDH mới
IC3. Đánh giá tính
hiệu quả cuả các
PPDH, PTCNDH
hiện hành
4
IA4. Phân loại được
các PPDH (theo tiêu
chí khác nhau: tiêu
chí phân loại theo
truyền thống và theo
cấp độ thang bậc
nhận thức) (Bậc III
IA5. Mô tả được bản
chất của CNDH
IA6. Nhận diện các

công nghệ mới đang
được áp dụng vào
dạy học trong nước
và trên thế giới
kế soạn bài giảng.
IB4. Vẽ được sơ đồ
5 mô hình DH cơ
bản (các thành tố,
mối quan hệ)
IB5. Lựa chọn
PPDH phù hợp cho
từng mô hình
THIẾT KẾ, LẬP KẾ
HOẠCH DẠY HỌC
IIA1. Nhận diện
được tầm quan trọng
của việc xác định
nhu cầu người học
IIA2. Mô tả được
qui trình xây dựng
kế hoạch dạy học
môn học, bài học
IIA3. Liệt kê được
những nhiệm vụ cần
phải thực thi của
người dạy khi lập kế
hoạch dạy học
IIA4. Mô tả được cơ
chế hoạt động của
bộ máy học của

người học
IIB1. Thiết kế được
công cụ điều tra nhu
cầu người học. Xử lí
và sử dụng được các
số liệu điều tra để
lập kế hoạch dạy học
IIB2. Viết được mục
tiêu, kế hoạch môn
học, bài học cụ thể
IIB3. Xác đinh được
nội dung cốt lõi, cơ
bản và bổ trợ trong
dạy học nội dung cụ
thể.
IIB4. Thiết kế, soạn
được giáo án từng
bài (chi tiết cho từng
phần nội dung)
IIB5. Lựa chọn
được các PPDH phù
hợp
IIC1. Sơ bộ đánh giá
tính khả thi của kế
hoạch bài giảng đã
thiết kế
CÁC KỸ THUẬT
TRIỂN KHAI DẠY
IIIA1. Trình bày
được 2 nhiệm vụ cơ

bản của người dạy
IIIB1. Phân tích
được những
ưu/nhược của từng
IIIC1. Đánh giá ưu,
nhược điểm của từng
kỹ thuật, từ đó lựa
5
HỌC HIỆU QUẢ trong quá trình dạy
học
IIIA2. Trình bày và
giải thích được bản
chất, cấu trúc của
từng kỹ thuật triển
khai
IIIA3. Mô tả được
qui trình triển khai
các kỹ thuật dạy học
cơ bản
kỹ thuật triển khai,
những khó khăn,
thuận lợi trong quá
trình triển khai cụ
thể
IIIB2. Lập được kế
hoạch, ý đồ triển
khai KTDH cho
từng nội dung của
bài học phù hợp với
mục tiêu, đối tượng

theo thứ tự ưu tiên
IIIB3. Thao tác
được với từng kỹ
thuật DH trong các
tình huống cụ thể
chọn và kết hợp các
kỹ thuật phù hợp cho
từng phần của nội
dung bài giảng
IIIC2. Phân tích, dự
báo những khó khăn,
thuận lợi trong quá
trình triển khai cụ
thể
DẠY HỌC CÓ SỰ
HỖ TRỢ CỦA
CÔNG NGHỆ
IVA1. Mô tả cơ chế
vận hành một số
PTCN sử dụng trong
dạy học hiện nay
(Monologic, Dialogic,
Multimedia...)
IVA2. Liệt kê được
các tiêu chí để lựa
chọn PTCN phù
hợp.
IVA3. Mô tả được
tính năng của các
phần mềm soạn thảo

văn bản, trình chiếu
đang được áp dụng
vào dạy học
IVB1. Giải thích
được vai trò, vị trí
của PTCN trong dạy
học
IVB2. Phân tích
được tính hiệu quả
và các tiêu chí để lựa
chọn PTCN phù hợp
IVB3. Sử dụng được
các phần mềm tiện
ích, khai thác thông
tin trên Internet để
hỗ trợ việc dạy học
hiệu quả
IVC1. Đánh giá tính
hiệu quả cuả việc sử
dụng các PTCN
trong quá trình dạy
học (ưu, nhược
điểm, tính khả thi,
tương thích...)
IVC2. Đánh giá
được tính hợp lý và
hiệu quả trong việc
lựa chọn và sử dụng
PTCN dạy học
6. Tổng hợp mục tiêu

- Mục tiêu nhận thức : 42
BẢNG TỔNG HỢP MỤC TIÊU
6
Mục tiêu
Nội dung
Bậc I Bậc II Bậc III Tổng
Nội dung 1 6 5 3 14
Nội dung 2 4 5 1 10
Nội dung 3 3 3 2 8
Nội dung 4 3 5 2 10
Tổng 16 18 8 42
7. Tóm tắt nội dung
Môn học Phương pháp - Công nghệ dạy học là môn học "xương sống"
mang tính dẫn đường, cung cấp những kiến thức lý luận và thực tiễn về phương
pháp dạy học trước khi người học tiếp cận với những vấn đề đặc thù của PPDH bộ
môn cụ thể, được thiết kế gồm 2 nội dung lớn (có thể tiếp tục phát triển thành 2
Module độc lập): các vấn đề về phương pháp dạy học và công nghệ dạy học.
Cụ thể, môn học cung cấp những kiến thức liên quan đến: Lý luận phương
pháp dạy học (hệ thống khái niệm, bản chất, phân loại các phương pháp dạy học);
Các phương pháp dạy học hiệu quả (các quan điểm và mô hình dạy học); Kỹ thuật
triển khai dạy học hiệu quả (giới thiệu một số phương pháp dạy học hiện hành);
Lập kế hoạch môn học, thiết kế bài giảng, soạn giáo án; Quan điểm, định hướng về
công nghệ, phương tiện trong quá trình dạy học, một số ứng dụng công nghệ cụ thể
trong dạy học.
Môn học được thiết kế dành cho đối tượng là các sinh viên giai đoạn cuối
trong chương trình đào tạo cử nhân sư phạm, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho
các đối tượng quan tâm khác (cử nhân khoa học, giáo viên các trường THPT...).
8. Nội dung chi tiết
CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP
VÀ CÔNG NGHỆ DẠY HỌC

I. Khái niệm về phương pháp và công nghệ dạy học
1. Khái niệm về PPDH, CNDH
1.1. Các quan điểm về PPDH
1.2. Các quan điểm về CNDH
2. Bản chất và cấu trúc của PPDH, CNDH
3. Mối quan hệ giữa PPDH, CNDH và các thành tố khác của quá trình dạy học
II. Phân loại các PPDH, CNDH phổ biến
7
1. Phân loại PPDH
1.1. Một số tiêu chí phân loại truyền thống
1.2. Tiêu chí phân loại theo cấp độ thang bậc quá trình nhận thức của
người học (theo B.Bloom):
2. Phân loại công nghệ và phương tiện dạy học
2.1. Một số tiêu chí phân loại truyền thống
2.2. Phân loại theo chức năng
III. Các yếu tố qui định việc chọn lựa và áp dụng PPDH, CNDH
1. Mục tiêu dạy học
2. Nội dung dạy học (phân loại và phân cấp nội dung bài học)
3. Đối tượng dạy học
4. Hình thức tổ chức dạy học
5. Các yếu tố môi trường, cơ sở vật chất...
CHƯƠNG II. THIẾT KẾ, LẬP KẾ HOẠCH DẠY HỌC
I. Qui trình thiết kế hoạt động dạy học
1. Xác định nhu cầu người học
2. Xây dựng kế hoạch dạy học
3. Triển khai hoạt động dạy học
4. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của người học
5. Đánh giá cải tiến và phát triển nghề nghiệp
II. Nhiệm vụ của người dạy trong quá trình dạy học
1. Hỗ trợ hoạt động học tập tích cực

1.1. Xây dựng động cơ học tập đúng đắn, tạo động cơ, định hướng cho
người học
1.2. Kích thích, khuyến khích sự tham gia của người học
1.3. Trình bày thông tin, hướng dẫn và trình diễn
2. Quản lí, tổ chức tiến trình dạy học
3. Theo dõi, giám sát các hoạt động học tập
4. Xây dựng và quản lí môi trường học tập tích cực
III. Lập kế hoạch dạy học (theo chương trình tổng thể)
1. Lập kế hoạch để người học thành công trong học tập
1.1. Xây dựng kế hoạch giúp người học tự định hướng
1.2. Xây dựng kế hoạch dạy học theo hướng phân hoá đối tượng
1.3. Xây dựng kế hoạch hỗ trợ người học
2. Lập kế hoạch dạy học tổng thể
2.1. Lập kế hoạch dạy học các bài lý thuyết
8
2.2. Lập kế hoạch dạy học các bài ôn tập, thực hành (thí nghiệm)
2.3. Lập kế hoạch tổ chức các hoạt động dạy học khác
3. Qui trình lập kế hoạch dạy học
3.1. Tìm hiểu, xác định nhu cầu người học
3.1.1. Những đặc trưng của người học hiện nay
3.1.2. Bộ máy học và phong cách học tập của người học
3.2. Xác định mục tiêu dạy học
3.2.1. Mối quan hệ giữa mục tiêu và chất lượng dạy học
3.2.2. Kỹ thuật xây dựng hệ mục tiêu dạy học theo chuẩn
3.3. Tổ chức nội dung, lựa chọn phương pháp và nguồn học liệu dạy học
3.3.1. Cấu trúc hoá nội dung dạy học
3.3.2. Lựa chọn các PPDH phù hợp với mục tiêu, nội dung dạy học
3.3.3. Xây dựng tài nguyên học liệu hỗ trợ dạy học
3.4. Xác định phương pháp đánh giá kết quả học tập và đánh giá cải tiến
3.4.1. Lựa chọn và thiết kế công cụ đánh giá kết quả học tập

3.4.2. Tích hợp đánh giá trong quá trình dạy học
3.4.3. Đánh giá cải tiến và phát triển nghề nghiệp
IV. Lập kế hoạch dạy học từng bài cụ thể
1. Xây dựng mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ cho từng bài dạy học cụ thể
2. Xây dựng ý đồ triển khai, tổ chức các hoạt động dạy học cho từng bài
3. Xây dựng nguồn học liệu hỗ trợ dạy học từng bài (có tích hợp công nghệ)
4. Xây dựng kế hoạch kiểm tra đánh giá cho từng bài
5. Chuẩn bị các phương tiện hỗ trợ dạy học
6. Chuẩn bị môi trường học tập thuận lợi
7. Viết giáo án lên lớp
8. Lập kế hoạch đánh giá rút kinh nghiệm, cải tiến dạy học
CHƯƠNG III. KỸ THUẬT TRIỂN KHAI DẠY HỌC HIỆU QUẢ
I. Một số mô hình dạy học phổ biến hiện nay
1. Dạy học trực tiếp
1.1 Khái niệm
1.2. Đặc điểm, bản chất
1.3. Các bước tiến hành
2. Dạy học qua giải quyết vấn đề
2.1 Khái niệm, mục đích
2.2. Bản chất/đặc điểm
2.3. Vai trò của giáo viên
9