KHAI THÁC PHẦN MỀM GEOMETER’S SKETCHPAD SỬ DỤNG TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ

KHAI THÁC PHẦN MỀM GEOMETER’S SKETCHPAD SỬ DỤNG
TRONG DẠY HỌC HÌNH HỌC Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Thế giới hôm nay đang chứng kiến những đổi thay có tính chất nhanh chóng
trong mọi hoạt động phát triển kinh tế - xã hội nhờ những thành tựu của công nghệ
thông tin (CNTT). CNTT để góp phần quan trọng cho việc tạo ra những nhân tố năng
động mới, cho quá trình hình thành nền kinh tế tri thức và xã hội thông tin. Chúng ta
đang sống trong một thời đại mà sự biến đổi của xã hội diễn ra sâu sắc với tốc độ
nhanh chóng. Trong hai thập niên cuối của thế kỉ XX và thập niên đầu tiên của TK
XXI, các công nghệ cao đã phát triển như vũ bão và đạt được các thành tựu kì diệu
mà trước đó vài thập niên con người không dám mơ ước tới. Các thành tựu về công
nghệ thông tin như internet, web, thương mại điện tử...cùng với những thành tựu về
công nghệ khác như công nghệ sinh học...đang tác động mạnh mẽ, sâu sắc đến toàn
bộ đời sống kinh tế xã hội loài người, đưa con người đi vào thời đại kinh tế tri thức.
Trong xã hội hiện đại, người lao động được đòi hỏi phải có sự sáng tạo cao độ, họ
phải được chuẩn bị về tư tưởng, trình độ, năng lực để có thể hành nghề và thích ứng
được với sự thay đổi trong công việc của mình. Trong hoàn cảnh như vậy, giáo dục
phải đào tạo ra những thế hệ học sinh có khả năng độc lập, sáng tạo, khả năng tự học,
tự thích ứng với mọi hoàn cảnh.
- Công nghệ thông tin mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương
pháp và hình thức dạy học. Những phương pháp dạy học theo cách tiếp cận kiến tạo,
phương pháp dạy học theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề càng có
nhiều điều kiện để ứng dụng rộng rải. Các hình thức dạy học như dạy học đồng loạt,
dạy theo nhóm, dạy cá nhân cũng có những đổi mới trong môi trường công nghệ
thông tin và truyền thông. Chẳng hạn, cá nhân làm việc tự lực với máy tính, với
Internet, dạy học theo hình thức lớp học phân tán qua mang, dạy học qua cầu truyền
hình. Nếu trước kia người ta nhấn mạnh tới phương pháp dạy sao cho học sinh nhớ
lâu, dễ hiểu, thì nay phải đặt trọng tâm là hình thành và phát triển cho học sinh các
phương pháp học chủ động. Nếu trước kia người ta thường quan tâm nhiều đến khả
năng ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng vận dụng, thì nay chú trọng đặc biệt
đến phát triển năng lực sáng tạo của học sinh. Như vậy, việc chuyển từ “lấy giáo viên

làm trung tâm” sang “lấy học sinh làm trung tâm” sẽ trở nên dễ dàng hơn.
- Công nghệ phần mềm phát triển mạnh, trong đó các phần mềm giáo dục cũng
đạt được những thành tựu đáng kể như: bộ Office, Cabri, Crocodile, SketchPad /
Geomaster SketchPad, Maple / Mathenatica, ChemWin, LessonEditor / VioLet… hệ
thống WWW, Elearning và các phần mền đóng gói, tiện ích khác.
1
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
Có thể nói dùng phần mềm Geometer’s SketchPad trong dạy – học có các tác
dụng rất tốt trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy – học có hiệu quả sau:
• Dùng Geometer’s SketchPad để thể hiện một khái niệm hoặc một ý tưởng mới
trong toán học.
• Dùng Geometer’s SketchPad để khám phá sâu hơn khái niệm hoặc khám phá ở
những góc độ khác nhau của khái niệm
• Từng bước hướng dẫn để giúp học sinh xây dựng các cấu trúc và hiểu được
mối liên hệ giữa các thành phần
• Học sinh dùng mô hình để trả lời các câu hỏi trên phiếu học tập hoặc trên máy
tính
• Giáo viên sử dụng các mô hình để dẫn dắt thảo luận trong quá trình dạy học
• Học sinh thao tác trên mô hình để hình thành tri thức
• Học sinh làm việc để tạo những đối tượng mới trên mô hình theo yêu cầu của
giáo viên và phản hồi với giáo viên trong quá trình dạy học
• Học sinh sử dụng Geometer’s SketchPad để giải quyết các bài tập lớn hoặc các
thách thức
• Sử dụng Geometer’s SketchPad đồng thời với các chương trình khác hoặc với
các vật thể thao tác được
• Sử dụng Geometer’s SketchPad để kiểm tra các giả thiết đặt ra hoặc kiểm
chứng một kết quả nào đó
Trong khuôn khổ bài viết này, tôi xin đề xuất một số phương hướng khai thác
phần mềm Geometer’s SketchPad (GSP) vào dạy học Hình học ở trường trung học cơ
sở (THCS) để giáo viên Toán sử dụng trong quá trình giảng dạy học sinh thông qua

một số thiết kế dạy học. Từ đó nâng cao hiệu quả dạy học Hình học, góp phần đổi
mới phương pháp dạy học ở trường THCS.
1. Thiết kế tình huống dạy học có vấn đề.
Học sinh (HS) với sự trợ giúp của công nghệ thông tin (CNTT) như một công
cụ để chủ động phát hiện ra vấn đề. Ở đây máy tính điện tử được coi là phương tiện
trung gian giữa HS và mô hình của thế giới thực. HS quan sát với các mô hình, nhận
thức về biểu hiện của mô hình trong các trạng thái khác nhau để từ đó phát hiện ra
những quy luật.
Trong các ví dụ minh họa dưới đây, giáo viên thiết kế các tình huống có vấn đề
trong chương trình môn Toán ở trung học cơ sở (THCS) với phần mềm Geometry
SketchPad.
2
Ví dụ 1: Khi dạy bài “Tổng ba góc trong một tam giác” (Hình học 7), ta thực hiện
như sau:
• Vẽ tam giác ABC trong màn hình GSP. Dùng chức năng Measure (đo đạc,
tính toán) của GSP để đo các góc và tính tổng các góc của tam giác ABC.
• Cho các đỉnh của tam giác thay đổi, nhận thấy số đo của các góc của nó
thay đổi nhưng tổng số đo ba góc đó không đổi và luôn bằng 180
o
. Chẳng hạn:
Trên màn hình của GSP ta sẽ thực hiện việc thay đổi này liên tục để học sinh
(HS) nhận xét về sự thay đổi của số đo 3 góc và sự không đổi của tổng số đo 3 góc
đó. Từ đó đưa ra dự đoán “Tổng ba góc của một tam giác bằng 180
o
”.
Ví dụ 2: Khi dạy bài “Tính chất ba đường trung tuyến của tam giác” (Hình học 7), ta
thực hiện như sau:
• Vẽ tam giác ABC và hai đường
trung tuyến BN và CP của nó trên
màn hình GSP gọi giao của hai

đường trung tuyến là G. Vẽ
3
An/hien AM
G
M
P
N
A
BC
• đường trung tuyến thứ ba AM của tam giác, dùng chức năng Hide/Show
(ẩn/hiện) để ẩn hoặc hiện
đường trung tuyến này.
• Ẩn đường trung tuyến thứ ba
AM, thay đổi tam giác và cho
hiện lại đường trung tuyến này
nhiều lần. Từ đó HS dự đoán
“Ba đường trung tuyến của
tam giác cùng đi qua một
điểm”.
• Tính các tỉ số:
; ;
AG BG CG
AM BN CP
cho hiển thị trên màn hình và cho tam giác
ABC thay đổi để HS dự đoán “Các tỉ số
; ;
AG BG CG
AM BN CP
không đổi và luôn bằng
2

3
”.
Kết hợp hai dự đoán trên, HS dự đoán được tính chất của ba đường trung tuyến trong
một tam giác.
Từ ví dụ 2, GV sẽ biết được cách thiết kế các tình huống đối với các đường
đặc biệt khác trong tam giác. Hơn nữa, từ hai ví dụ trên GV cũng thấy được rằng
các tính chất, định lý... mang tính định tính hoặc định lượng trong chương trình
Hình học ở THCS đều có thể dùng GSP để tạo ra các tình huống dạy học có vấn đề.
Ví dụ 3: Khi dạy bài “Vị trí tương đối của hai đường tròn” (Hình học 9), ta thực hiện:
Cho 2 đường tròn chạy trên đường thẳng chứa 2 tâm của hai đường tròn để giới thiệu
3 vị trí tương đối của hai đường tròn. Khi O’ chạy HS quan sát trường hợp 1, xuất
hiện giữa 2 đường tròn có 2 điểm chung.
4
An/hien AM
G
M
P
N
A
B
C
• O’ tiếp tục chạy lúc khác xuất hiện trường hợp thứ 2 (có 1 điểm chung)
Hoặc:
O’ chạy tiếp xuất hiện trường hợp 3 (không có điểm chung)
Từ đó học sinh dự đoán được các trường hợp suy ra vị trí tương đối của 2 đường tròn
Qua đó HS dự đoán được tính chất đường nối tâm thông qua phép đo của phần
mềm
5