Kết hợp đào tạo nghiên cứu khoa học tại khoa toán đại học vinh

KẾT HỢP ĐÀO TẠO VỚI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
TẠI KHOA TOÁN - TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
Nguyễn Thành Quang
Thành công nổi bật nhất trong quá trình phát triển của Khoa Toán - Trường
Đại học Vinh là những thành tựu về công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học.
Một số tập thể nghiên cứu trong Khoa đã đạt được những kết quả mạnh, tập trung
vào một số hướng quan trọng, có ý nghĩa khoa học, được nhiều nhà khoa học
trong và ngoài nước đánh giá cao. Hiện nay, đội ngũ giảng viên toán của Trường
ĐH Vinh gồm: 1 giáo sư, 10 phó giáo sư, 15 tiến sĩ. Khoa đang đào tạo 3 ngành
đại học: Sư phạm Toán học, Toán học, Toán - Tin học và ứng dụng trên tổng số
600 sinh viên. Về đào tạo sau đại học, Khoa có 5 chuyên ngành đào tạo thạc sĩ
và tiến sĩ: Toán Giải tích, Đại số và Lý thuyết số, Lý luận và phương pháp dạy
học bộ môn Toán, Hình học và Tôpô, Lý thuyết Xác suất và thống kê Toán học.
Đã có 40 nghiên cứu sinh của Khoa bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại cơ sở
đào tạo sau đại học - Trường Đại học Vinh, trong đó nhiều luận án bảo vệ đạt loại
xuất sắc; nhiều luận án trực tiếp do cán bộ trong Khoa làm hướng dẫn chính.
Toàn Khoa đã có 171 công trình toán học công bố trên các tạp chí Toán
học chuyên ngành có uy tín trong và ngoài nước. Nhiều giảng viên của Khoa có
công trình được liệt kê trong Tạp chí Mathematical Reviews của Hội Toán học
Mỹ, trong đó có 4 giảng viên có từ 10 công trình trở lên; 11 giảng viên và nghiên
cứu sinh có công trình công bố thuộc danh mục ISI.
Hiện tại, Khoa có 13 giảng viên với độ tuổi dưới 35 đang theo học chương
trình đào tạo tiến sĩ, trong đó có 6 người đang làm nghiên cứu ở nước ngoài.
Trong những năm gần đây, có nhiều cán bộ giảng dạy Khoa Toán đã báo
cáo khoa học tại nhiều nước trên thế giới như: Mỹ, Pháp, Italy, Trung Quốc,
Thái Lan. Khoa đã thực hiện 12 đề tài nghiên cứu cơ bản cấp Nhà nước, 25 đề tài
cấp Bộ. Nhiều giáo trình và sách chuyên khảo đã được xuất bản, phục vụ cho
công tác đào tạo sau đại học ngành toán trong và ngoài Trường ĐH Vinh.
1
Tập thể sinh viên của Khoa đã đạt được thành tích: 20 giải thưởng trong
Hội thi sinh viên nghiên cứu khoa học của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong đó có 2

giải Nhất, 3 giải Nhì; 115 giải trong các kỳ thi Olimpic Toán học sinh viên toàn
quốc (2000-2010) do Hội Toán học và Bộ Giáo dục và Đào tạo đồng tổ chức,
trong đó có 18 giải nhất. Sinh viên Nguyễn Trần Thuận khóa 46A đạt 2 giải nhất
trong kỳ thi năm 2009, trong đó có môn thi Giải tích giải đạt điểm tuyệt đối. Sinh
viên Trần Quốc Luật khoá 50A đạt Giải nhất môn Giải tích trong kỳ thi năm
2010. Hoạt động thi Olimpic toán hàng năm của Hội Toán học đã góp phần khích
lệ, động viên lòng say mê toán học của các em sinh viên và tôn vinh trí tuệ toán
học của tuổi trẻ Việt Nam.
Bốn lớp bồi dưỡng cử nhân tài năng toán tại Khoa đã được mở là một hình
thức đào tạo chất lượng cao, tạo địa chỉ tin cậy để tạo nguồn cán bộ cho Khoa.
Lớp cử nhân tài năng khóa V đang triển khai học 2 chuyên đề.
Về công tác quản lý đào tạo, Khoa Toán đã chỉ đạo việc xây dựng nền nếp
quản lý đào tạo qua các chuyên ngành và tổ bộ môn, xây dựng chương trình
chuẩn, tổ chức thực hiện chương trình đào tạo, viết sách và giáo trình, rèn luyện
phương pháp nghiên cứu cho sinh viên, học viên, xây dựng thư viện, mạng
Internet tạo điều kiện cho sinh viên, học viên tự học.
Song song với những nỗ lực kể trên, nhiều sinh viên giỏi của Khoa bằng
nhiều con đường khác nhau đã được gửi đi đào tạo thạc sĩ ở các trường đại học
nước ngoài. Các trường đại học của Mỹ, Nga, Trung Quốc, Đức, Pháp đã tiếp
nhận NCS của Khoa. Chương trình hợp tác Hỗ trợ đào tạo các nhà toán học trẻ
Việt nam (Formathvietnam) đã cấp cho Khoa 6 học bổng sau tiến sĩ tại Pháp. Có
01 NCS đã bảo vệ thành công luận án dưới sự đồng hướng dẫn của các nhà toán
học hai nước Pháp - Việt. Tổ chức Formathvietnam cũng đã tổ chức tại Khoa
Toán - Trường Đại học Vinh các trường toán ngắn hạn. Các giáo sư và các nhà
toán học tên tuổi như Cachier, Mutsuo Oka, Feréderic Phạm, Nguyễn Thanh Vân,
Lê Dũng Tráng, ... đã tới đọc bài giảng khoa học cho cán bộ, NCS và học viên
cao học tại Khoa. Năm 2010, Tổ chức Rencontres du Vietnam (Gặp gỡ Việt
Nam) do Giáo sư Trần Thanh Vân làm chủ tịch, đã trao 7 học bổng Odon Vallet
2
cho 2 NCS và 5 sinh viên của Khoa có thành tích xuất sắc trong học tập, với tổng

trị giá 53 triệu đồng. Từ năm 2008, Khoa đã ký kết một hợp tác đào tạo và nghiên
cứu với Trung tâm Vật lý Lý thuyết Quốc tế Triese, Italy (ICTP) và theo trong
khuôn khổ hợp tác này đã có 3 giảng viên trẻ của Khoa Toán được đi thực tập
khoa học tại ICTP.
Cơ sở đào tạo sau đại học trường ĐH Vinh đã mời được hơn 100 nhà toán
học từ Viện Toán học, ĐHQG Hà Nội, ĐHSP Hà Nội, Đại học Huế, Viện khoa
học Giáo dục... tham gia giảng dạy, hướng dẫn luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ.
Khoa Toán thường xuyên tổ chức các hội nghị khoa học, nhằm giúp cho
sinh viên, học viên được tiếp cận với hướng nghiên cứu mới, giao lưu với các nhà
khoa học đầu ngành, có cơ hội trình bày các báo cáo và định hướng nghiên cứu.
Nhiều cán bộ của Khoa đã có mối quan hệ hợp tác nghiên cứu khoa học thường
xuyên với các nhà toán học trong và ngoài nước.
Cùng với nhiều thành tích đã đạt được, hoạt động đào tạo ngành Toán vẫn
còn nhiều hạn chế cần khắc phục:
- Trình độ đầu vào của sinh viên, học viên không đồng đều. Học viên
những năm đầu chưa tham gia nhiều hoạt động nghiên cứu, vẫn còn nhiều học
viên chưa thực sự say mê trong học tập. Các ảnh hưởng mặt trái của cơ chế thị
trường vẫn còn ít nhiều tác động đến người học, đã làm cho nhiều người thiếu
nhiệt tình khám phá trong các nghiên cứu cơ bản có ý nghĩa khoa học lâu dài.
Việc cập nhật và trao đổi các kiến thức tin học trong học viên còn yếu; học tập
ngoại ngữ chưa thường xuyên liên tục, kém hiệu quả; khả năng tự học chưa cao.
Học viên khai thác tài liệu thư viện (đặc biệt tài liệu tiếng nước ngoài), sử dụng
hiệu quả công cụ mạng Internet, các phần mềm tin học trong học tập, nghiên cứu
còn ít.
- Đội ngũ cán bộ hướng dẫn chính luận án tiến sĩ của Khoa còn mỏng,
trong Khoa chưa có nhiều mũi nhọn nghiên cứu cơ bản đủ mạnh để có thể hội
nhập khu vực và quốc tế về đào tạo tiến sĩ.
- Số giáo trình đã biên soạn và nghiệm thu đưa vào sử dụng còn ít, chưa
đáp ứng đầy đủ nhu cầu học tập của sinh viên, học viên.
3

- Thông tin phản hồi hai chiều giữa người dạy và người học chưa được chú
trọng. Vẫn còn giảng viên nặng về truyền thụ kiến thức cụ thể, không làm nổi bật
được kiến thức gốc; nhiều người học không nắm được bản chất của các khái niệm
cơ bản của toán học dẫn tới không ứng dụng được toán học vào các ngành khoa
học khác và thực tiễn đời sống.
- Nhiều sinh viên, học viên còn tâm lý ỷ lại, lười đào sâu suy nghĩ trong
học tập và nghiên cứu; nặng học để mà thi chứ không học để mà biết.
- Với nhiều lý do khác nhau, đào tạo nhiều ngành ngoài toán đã cắt bỏ
nhiều giờ toán cần thiết trang bị kiến thức cơ sở cho người học.
Từ thực tế đào tạo ngành toán tại Khoa trong thời gian qua, Khoa có những
đề xuất sau:
1. Chất lượng đào tạo và nghiên cứu của đội ngũ các thầy giáo là tiền đề
cần thiết và là niềm cảm hứng về tư duy sáng tạo cho các đồng nghiệp trẻ và sinh
viên và chính điều này đảm bảo tính bền vững cho uy tín của Trường. Do đó,
phải tăng cường vai trò quản lý, giám sát của bộ môn, khoa chuyên ngành đối với
đào tạo và sinh hoạt khoa học của giảng viên, hoạt động chuyên môn của học
viên ở những nội dung rất cụ thể: Kế hoạch làm việc, sinh hoạt chuyên môn, nội
dung và chương trình giảng dạy. Thực hiện nghiêm túc các khâu: xét duyệt đề tài;
bảo vệ đề cương nghiên cứu của NCS; đánh giá luận văn, luận án. Trong luận
văn thạc sĩ và luận án tiến sĩ, với những cấp độ khác nhau cần xác lập cân đối
giữa 3 nội dung: Lý thuyết - Nghiên cứu - ứng dụng.
2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào việc đổi mới phương pháp
giảng dạy, đặc biệt khuyến khích cán bộ và sinh viên, học viên sử dụng các phần
mềm tin học trong học tập, giảng dạy, nghiên cứu toán học.
3. Cần có kế hoạch cụ thể về đào tạo đội ngũ cán bộ trẻ, giỏi, có tâm huyết
để đảm đương khối lượng lớn các chuyên đề cơ bản ở các chuyên ngành, đón đầu
hợp tác quốc tế về đào tạo và nghiên cứu.
4. Tạo ra một môi trường làm việc chính quy cho mảng đào tạo: Trang bị
phòng làm việc cho các bộ môn; thư viện, Internet công cộng miễn phí; phòng
4

bảo vệ luận văn, luận án… để cán bộ, sinh viên, học viên có điều kiện học tập và
nghiên cứu tốt hơn.
5. Cần có chính sách cụ thể về hỗ trợ kinh phí cho sinh viên, học viên có
kết quả nghiên cứu, để họ có thể tham gia các đề tài, hội nghị, hội thảo khoa học
trong và ngoài nước; khen thưởng đối với những sinh viên, học viên có thành tích
nghiên cứu tốt và cán bộ hướng dẫn thành công khoá luận, luận văn, luận án có
kết quả xuất sắc.
6. Tinh giản nội dung giảng dạy theo xu thế hiện đại, hội nhập; tăng cường
thời gian tự học và tự nghiên cứu của người học. Điều đó đặt ra một nhiệm vụ
cho chúng ta là công tác đào tạo cần phải có một có sự đổi mới mạnh mẽ về nội
dung chương trình, phương pháp giảng dạy và học tập, biên soạn giáo trình cũng
như công tác quản lý đào tạo. Cần có cơ chế chính sách thu hút giáo sư giỏi từ
các trường đại học, viện nghiên cứu trong và ngoài nước tham gia giảng dạy,
huớng dẫn, đồng hướng dẫn và đánh giá khóa luận, luận văn, luận án.
7. Huy động toàn bộ hệ thống tổ chức và chính trị trong Khoa giúp đõ sinh
viên học tập theo hệ thống tín chỉ: Tư vấn học tập, đăng ký học phần, tài liệu học
tập, phương pháp học tập, hướng dẫn ôn thi học phần...
Trong thời gian tới, Khoa Toán sẽ cố gắng có những bước đột phá mạnh
hơn, nhanh hơn để tạo ra một số mũi nhọn trong đào tạo và nghiên cứu khoa học,
hướng tới có thể hội nhập được với các trường đại học trong khu vực và quốc tế.

5