Định hướng và giải pháp về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá huyện yên dũng bắc giang

*1*

»T»

1000
LV-TTjS
DHKTQD


BQ GIAO DVC VA DAO TAO
DAI HQC KIND 'l’ft' QUOC DAN

NGUY PHAN SON

DINH HUONG VA GIAIPHAP v£ CHUY^N DICH

CO CAU KINH t£ NONG THON THEO HUONG CONG NGHIEP HOA ,

HI&N DAI HOA HUYEN YEN DUNG - BAC GIANG

CHUYEN NGANH : KINH TE QUAN LY VA KE HOACH HOA KINH TE QUOC DAN

(Kinh te nd ng nghiep va pliat trien nong thou)

Ma so : 5.02.05
DAI HOC KTQD

a

LUANAN: THAC SI KHOA HQC KINH TE

NGlfdl HlfdNG DAN KHOA HOC: PGS - PTS -DUONG VAN XANH

HANQI 1997



MUC LUC

PHAN MU DAU

Trang

1 - Tinh cfl'p thidt cua dd tai
2- Muc dich nghidn ciiu
3- DOi tuorng va pham vi nghidn cfiu
4- Phuong phdp nghidn ciiu
5- Nhfing dong gdp cua luSn an
6- Kdt cdu luAn an

1
2
2
2
3
3

CHUONG1
CO sd Lt luan VA THUC tien vfi chuydn dich co cau kinh t£
NdNG THON THEO HVONG CONG NGHI$P HOA, H1EN DAI HOA

4

1.1- Khai nidn, dac tnmg va ndi dung co cSu kinh td ndng thdn
4
1.1.1- Khai nidm cua co cdu kinh va cor cdu kinh td ndng thdn
4
11 ..2- Dac tnmg va nhfing nhtin td chu ydu anh hirorng den cor cSu kinh td 8
ndng thdn.
1.1.2.1- Dac tnmg cor ban
8
1.1.2.2- Nhfing nhAn th chu ydu anh huorng den cor cdu KTe ndng thdn 12
1.1.3- Ndi dung cua co cdu kinh td ndng thdn
13
1.2Dac tnmg v& xu huorng chuydn dich co cdu Ktd ndng thdn theo
huorng cdng nghidp hoa, hidn dai hoa .
1.2.1- San xudt hang hoa, xoa bo san xudt tu cung tu cSp, san xudt
phai gan chat vdri thi trubng .
1.2.2- Giam ddn ty trong ndng lam nghidp, tang ddn ty trong cac nganh
cdng nghidp ndng thdn, dich vu , trdn cor sd an toan luomg thuc.
1.2.3- Cdng nghidp hoa ndng thdn phai phat trien co so ha tdng, dua
nhanh ky thuat cdng nghd tidn bd vao san xudt, tang san lupng
cdng nghidp, dich vu va tfing budc dd thi hoa ndng thdn .
1.2.4- Chuydn dich co ciu kinh td ndng thdn cAn phai phat tridn ndng
nghidp bdn vfing va bao vd mdi truomg .
1.2.5- Chuydn ndn kinh td theo hudng cdng nghidp hoa, hidn dai hoa
phai dong bd ca thd chd lin chfnh sach.

16

16

19
22

24
26


CHUONG 2
THVC TRANG CHUYIsN DICH CO CAU KINH t£ NONG THON
HUY&N YfiN DUNG

29

2.1- Nhung dac didm anh hudng ddn chuydn dich co cAu kinh te
ndng thdn huydn Ydn dung.
2.1.1- Dieu kidn tu nhidn
2.1.2- Didu kidn kinh xa hdi

29

2.2- Thue trang v6 chuydn dich co cAu kinh te ndng thdn cua
huydn Ydn dung thcri ky 1986 - 1995 .
2.2.1- Vi tri vai trd cua huydn Ydn dung dd'i vdi Tinh BAc giang
2.2.2- Thue trang va qua trlnh chuydn dich co cAu kinh td'
huydn ydn dung thdi ky 1986 - 1995 .
2.2.2.1- Thue trang vd chuy6n dich co cAu kinh td chung
2.2.2.2- Co cAu gia tri t6ng san luong
2.2.2.3- Co cAu lao ddng
2.2.2.4- Co cAu thu nhAp d ndng thdn cua huydn
2.2.2.5- Thue trang vd chuydn dich co cAu kinh td nganh n6ng- LAm

NgU nghidp.
a/ NgAnh trdng trot va chAn nudi
b/ NgAnh lAm nghidp
c/ Nganh thuy san
2.2.2.6 - Thue trang vd chuydn dich co cA'u kinh td nganh edng nghidp
TTCN - XDtrong ndng thdn huydn Yen dung thdi ky 91-95
2.2.2.7 - Thue trang vd chuydn dich co cAu kinh td nganh dich vu trong
ndng thdn huydn Ydn Dung thdi ky 1991 - 1995
2.2.2.8 - Chuydn dich co cAu kinh td theo tidu vung

42

29
36

42
43
43
43
44
45
46

46
51
52,
52

54
55

2.3- Danh gia chung vd thuc trang chuyd’n dich co cAu kinh te ndng thdn 57
cua huydn Ydn dung thdi ky1986 - 1995
2.3.1- kdt qua dat dupe
57
2.3.2- Nhung t6n tai
59
CHVONG3
DINH HUONG VA GIAI PHAP CHU YltU THUC DAY QUA TRINH CHUYDN

61

DICH CO eXu KINH ifs NONG THON THEO HUONG CONG NGHlfiP HOA

HI$N DAI HOA HUYEN YEN DUNG DEN NAM 2005

3.1- Dinh hudng va muc tidu chuydn dich co cAu kinh td ndng thdn
huydn Ydn dung theo hudng CNH, HDH ddn nam 2000vA 2005.

61


61

3.1.1- Nhfing quan didm van dung trong chuydn dich co cSii kinh td
ndng thdn cua huydn.
3.1.2- Dinh hudng va muc tidu cu thd chuydn dich co cftu kinh td'
ndng thdn
3.1.2.1 - Nhfing can cfi dd dinh hudng va dd ra muc tidu
3.1.2.2- Dinh huorng chung

3.1.2.3 - Muc tidu cu thd
3.1.2.4- Chuydn dich co ca'u kinh td' nganh

65
66
67
69

a/ Ndng nghidp :
b/ Cdng nghidp, tidu thu cdng nghidp va xSy dung
c/ Nganh dich vu trong ndng thdn

69
73
73

65

3.2Giai phdp chu ydu nham thuc ddy qua trmh chuydn dich co cftu Ktd' 74
ndng thdn theo hirdng CNH, HDH huydn ydn dung nam 2000-2005
3.2.1- Giai phap vd quy hoach va bd tri hop ty co ca'u cay trdng vat nudi
74
3.2.2- Vd thi trudng
76
3.2.3- vd vdn va chrnh sdch rudng da't
78
3.2.4- Vd XD co so ha tdng
80
3.2.5- vd td chfic quan ty
80

3.2.6- Giai phap vd fing dung tid'n bd khoa hoc- Cdng nghd mdi
82
PHAN KEF LUAN

+) Phdn phu luc
+) Tai lidu tham khao

83

85
98


1

phanm6dau
1. Tinh cap thidt cua de tai

Trong mdt nude ndng nghidp nhu Viet Nam vide chuydn dich cor cdu

kinh td ndng nghidp - Ndng thdn theo hudng cdng nghiep hoa , hien dai
hoa co tdm quan trong die biet . Vi vSy Nghi quyet Dai hoi Dang toan

qudc l£n thur 8 da neu : “ Ndi dung cor ban cua cdng nghiep hoa , hien dai
hoa trong nhung nSm edn lai cua thSp ky 90 la : Coi trong cdng nghiep hoa,
hien dai hoa ndng nghidp va ndng thdn; phat tridn toan dien ndng Lam ngtf

nghidp, gSn vdi cdng nghidp chd bidh ndng lam thuy san; phat tridn cdng

nghidp san xua't hang tidu dung va hang xudt khftu, mor rdng thuong nghidp,

dich vu du lich or ca thanh thi va ndng thdn ...” Mat khac chuydn dich co?
ca'u kinh te ndng thdn la xudt phat th ydu cau co hieu qua cua mot nen kinh

td edn non ydu , nhung lai edn nhieu tiem nang an nau chua duorc khai thac.
Kinh td ndng thdn phat tridn la tien de vung chSc de tifng budc tidn hanh

CNH-HDH dat nude .
Doi vori huyen Ydn Dung , tinh Bic Giang. Trong nhung n3m qua,
kinh td ndng thdn da cd chuydn dich cor ca'u, song cho den nay, vin tdn tai

mot cor ca'u lac hau, kinh td ndng thdn chu yeu van nim trong tinh trang tu
cung tu ca'p , chua chuydn manh sang san xua't hang hoa. Ndng nghidp mot

nghanh san xua't chu ydu edn kha lac hau vori kieu san xua't doc canh , phan

tan. Cdng nghidp - Tidu thu cdng nghidp va dich vu ndng thdn kem phat
trien v< ti trong nhd. San xua't ndng nghidp con phu thuoc nhieu thien nhidn

.Phuong hudng san xua't va tidu thu san pham con chua duoc dinh ro. Do
v|y thu nhap binh quan dau ngudi mdi dat 150 USD/nSm . Nhin chung kinh

td Ydn Dung dang n&m trong tinh trang kem phat tridn cd nguy cor tut hau

so voi mot so huydn trong vung, tinh hinh do tao nen boi nhieu nguyen
nhan, trong do cd nguyen nhan quan trong la do cor ca'u kinh td chua hop ly

ddt dai va lao ddng chua duorc phat huy, xua't phat til nhung ly do tren toi


2

kinh th nong thon theo hiring cong nghi€p hoa , hien dai hoa huyen
Yen Dung " nhSm gop phin thiet thirc trong viec thuc hien chien liroc phat

then kinh th cua Dang va Nha nude

ling yeu c&u doi hoi biic thiet

trong viec chuyen dich co chu kinh th hien hay cua dia phuong .

2. Muc dich nghien cdu

- He thong hoa ly lu2n ch ban ve chuyen dich cor c£u kinh th nong thon.
Nghihn ciiu va danh gia dung din thuc trang chuyen dich cor ciu
kinh th nong thon huybn Yhn Dung giai doan 1986 - 1996 .

- Nhu ra dinh huorng va mdt so giai phap chu yhu nhSm thuc diy

chuyhn dich cor chu kinh th nong thon huyhn Yhn Dung theo hudrng cong

nghihp hoa, hien dai hoa trong thbi gian toi .
3. Doi tuong va pham vi nghien cufu
- Doi tuorng nghien ciiu: Co chu kinh th nong thon va qua trinh

chuyhn dich co chu kinh th nong thon dia ban huyen theo huorng cong
nghihp hoa, hien dai hoa.
- Pham vi nghihn ciiu : De tai duqc tihn hanh treii pham vi toan

huyhn Yhn Dung theo nganh va viing san xuht thcti ky 1986 - 1995.
4. Phuong phap nghien ciiu

Luhn an sir dung tong hop cac phuong phap :

- Phuong phap duy vht bien chiing va duy vht lich sir
- Phuong phap thong ke kinh th
- Phuong phap dihu tra nhanh ho nong dan .
- Phuong phap toan kinh th


3

5. Nhfirng dong gop cua 1 uan an
- GPp phin hf thong hoa cd sd ly lufn vf cd cdu kinh

va chuy^g

dich cd c£u kinh t# ndng thdn theo hudng cdng nghifp hoa, hifn dai hoa

trdn dia ban huyfn.
- Nghidn chu kha tohn difn va cP hf thOng qua trinh chuyen d|ch

cd c£u kinh t# va nhfing giai phap cha yen trong chuydn dich cd cau kinh
t# ndng thdn theo hudng cdng nghifp hoa, hifn dai hoa huyfn Yen

Dung, giup cho cac dia phudng cP dieu kifn tudng tu tham khao .
6- Ket cau cua 1 uan an
Ngoai cac phin mcr diu , k#t lufn va tai lifu tham khao lufn an
dttdc trinh bay trong 3 chudng gom:

Chuong I: Cd sd va ly lufn va thuc tiln vf chuydn dich cd c£u kinh t#

ndng thdn theo hudng CNH.

Chuang II: Thuc trang chuyen dich cd du kinh t# ndng thdn huyfn Ydn
Di&ng.

Chudng IU: Dinh hudng va giai phap cha y#u thuc diy qua trinh chuyen
dich cd cfiu kinh t# ndng thdn theo hudng CNH - HDH huyfn yen dung

d#n nSm 2005.


4

Chuong 1
CO SO Lf LU AN va thvc ti£n vfi chuyen dich co cau kinh t£
nOng thOn theo HVdNG cOng nghiEp ho A , hi£n dai hoa

1.1/. KHAI NiEM, dAC TRUNG VA NOl DUNG CO CAU KINH 'I'E NONG THON
1.1.1/. Khdi mem ve co cau kinh tevd co cau kinh te nong thon

a/Khdi niern co cau kinh te

Co nhieu quail nidm khac nliau ve co c
co cco quan hd chat che vdi nhau tac dong qua lai lln nhau trong nhung
khong gian va thoi gian nh
td xa hoi nhcft dinh nd duqc bi^u hien ca ve mat dinh tmh va dinh luqng

ca ve mat so luqng, phu hop vdi muc tieu duqc xac dinh cua mot nen
kinh tc Cac Mac da chi rd " co c
ch^t mot ty Id so luqng cua cac qua trinh san xuCo c
on dinh va phat trien. Nd phan anh moi quan hd hai hoa hop ly va cd
hieu qua cac nganh kinh te quoc dan, giua cac vung lanh tho va gifia cac

thanh ph^n kinh td trong mot giai doan lich sb nhift dinh cung vdi dieu
kien tu nhien , kinh te - xa hoi nha't dinh .

Nhung moi quan he trong co c£u kinh td phan anh trinh do phat
tridn cua su phan cong lao ddng xa hoi, cua su chuydn mon hoa va hop
tac hoa lao dong ma thuc chSt la muc do xa hoi hoa lao dong.

Quyet dinh cho su chuyen dich mot co ccua luc luqng san xusu van dong phat trien cua moi quan he san xuvdi tmh ch

5

Cor cdu kinh td mang tinh on dinh tuotng doi. Xet ca qua trinh, nd
van dong bidn doi khong ngung. Su van dong mang tinh tMt ydu khach

quan, tao nen tang cho su thay doi, phat tridn cua ndn kinh td trong thug
then ky nhtft dinh. Su van dong cua cor c

dong thdi ca hai nhiem vu tnldc het phai xac dinh mot co cdu kinh td hop

ly cua giai doan hidn tai , tidp theo la du bao co cor sdr khoa hoc cho mot
mo hinh cor cdu kinh td giai doan tuomg lai. Su van dong bidn doi khong

ngung cua cor cmuc khi xty dung cof cdu kinh td moi , giai quydt dung din moi quan hd

giua cof cdu kinh td hidn tai va cof cdu kinh td tuefng lai. Cor cdu kinh td

bidu hidn tinh hai mat cd tinh truyen thong. Mot mat, nd phan anh
nhung nganh , nghd truydn thong ( nhung ydu td , bo phan) tir bao doi
nay qua su chon loc cua lich sir. Nd cd gia tri ldn trong khi nghidn cuu,

van ddng va kd thira dd xay dung cai moi. Mat khac, cor cdu kinh td

truydn thong cung cd nhung bo phan, ydu td lac hau. Nd mang tinh bao
thu tri trd, can trdf trudre ydu c£u cua su van dong va bidn doi.
Su duy tri hay thay doi cor cdu kinh td khong phai la mong muon

chu quan, ma la mot ydu cau khach quan cua su van dong va bidn doi
cua didu kidn tu nhidn, kinh td, xa hoi va la phuotog tidn de dat duorc
muc tidu hidu qua kinh td tang trudrng va phat tridn .

Nhu vay , cof cdu kinh td la tong hoa cac moi quan hd hop thanh

ndn kinh td duorc xem xet duoi nhidu goc do: Cor ca'u nganh , cor cau lanh
tho, cor cdu thanh ph
nhdt la cor caii nganh , xet ca, dr t£m vi mo va vi mo. " Chuydn dich cor

cthong kinh td theo huefng nhat dinh nghia la dua he thong kinh td ddn

cac trang thai phat tridn toi uu" (2)


6

Cor cdu nganh bao gom cac nganh nhu, ndng nghidp, cdng nghidp
va xdy dung, dich vu ... va cor cdu noi bo nganh. Nhu trong nganh ndng

nghidp ( theo nghia hep ) co nganh trong trot , chan nuoi va trong
nganh trdng trot lai bao gom hang loat cdy trong khac nhau.

Moi hoat dong kinh td duorc didn ra thong qua nhfing hinh thuc to
chiic kinh td cu thd. Vi vdy, cor cdu kinh td phai thd hidn su vdn dong cua
cor ca'u thanh phdn kinh td trong tirtig nganh va toan bo ndn kinh td thong

qua cac chi tidu vd tang trong cua nganh va ca nude. Cor cdu thanh pluln
kinh td phu herp se tao ndn qua trinh tang trudng va phat tridn ndn kinh td
va nguorc lai se la nhan td kim ham. Ndu nhu cor cdu nganh bidu hidn su

phdn cdng lao dong xa hoi theo nganh, thi cor c
phan cdng lao dong xa hoi vd mat khong gian dia ly, phan cdng lao dong
theo vung lanh thd. Cor cdu kinh td vung lanh thd duoc hinh thanh th su
khai thac vd didu kidn tu nhidn, kinh td, xa hoi cua mdi vung, tao didu
kidn thufin led cho mdi vung khai thac loti thd tidm nfing, loi thd so sanh
cua vung.

Cor cdu kinh td lanh thd khong toan didn va dong bo nhu cor cdu

kinh td ca nude, no phan anh thd manh cua vung, thuc hidn san xudt

chuydn mon hoa gfin vol phat tridn tong herp. Lanh thd thudrng dune xac
dinh la mot vung, tinh, xa, huydn, thdn. Cor c3lu kinh td ndng thdn efing
cd thd duorc bidu hidn la cor cdu kinh td vung lanh thd rong ldn.

bl Khai niem ve ca cau kinh tenting thdn.

Kinh td ndng thdn la mot bo phan horp thanh co cdu kinh td quoc

d£n, la mot trong hai khu vuc kinh td dac trung cua ndn kinh td quoc
dfin: Khu vuc kinh td ndng thdn va khu vuc kinh td thanh thi. Kinh td
ndng thdn bao gom cac hoat dong san xudt kinh doanh va dich vu duorc

tidn hanh trdn dia ban ndng thdn.


7

O nude ta cung nhu d Mt cd nude nao khac, khai niem kinh td

nong thon trudc hdt phai bao gom nong nghidp, lam nghidp, thuy san,
sau do noi ddn kinh td cong nghidp, xay dung va dich vu. Tuy nhien ciing

vdi qua trinh bidn doi cua lich sir va phat trien cua kinh td, xu hudng
chung cua su viln dong kinh td nong thon co su thay doi ve ty trong: Ty

trong kinh td nong nghidp (theo nghia rong) giam ddn va ty trong hoat

dong phi nong nghiep tang din, m3c dUu so luqng tuyet doi cua nong

nghiep vUn khong ngbng tang len.
Nhu vdy, " co Mu kinh td nong thon la mot bo phan hop thanh co
Mu kinh te quoc dan, la tong the cac moi quan he trong khu vuc nong

thon, co moi quan he gSn bo hum co vdi nhau theo nhung ty 16 nhat dinh

vd mat luqng va co lien quan chat che vd mat chat, chung tac dong qua
lai lan nhau, trong nhung khong gian va thdi gian nhdt dinh, phu hop vdi

nhung didu kien kinh td - xa hdi nhat dinh, tao thanh mot he thong kinh

td trong nong thon - mot bo phan hop thanh khong the tach rdi cua he

thong ndn kinh td quoc dan (3).
Xac lap co Mu kinh td nong thon chfnh la giai quydt moi quan he
tuong tac giiia nhung bo phan cdu thanh trong tong the kinh td nong thon

dudi tac dong cua luc luqng san xudt va quan he san xudt, giua tu nhien
va con ngudi trong nhung didu kien cu thd vd khong gian va thoi gian,
dong thdi giai quydt moi quan he tuong tac giira kinh td nong thon va

kinh td thanh thi. Cac moi quan he trong co cdu kinh td nong thon nd
phan anh trinh do phat trien cua phan cong lao dong xa hoi, cua qua
trinh chuydn mon hoa va phat tridn tong hop trong san xuht, cua qua
trinh san xMt va tidu dung trong xa hoi.

0 nude ta hidn nay kinh td nong thon vln chiem ty trong ldn,
khoang trdn 40% tong san pham xa hoi va trdn 50% thu nhap quoc dan.

Lao dong nong nghidp chidm trdn 70% luc luqng lao dong cua ca nude


8

va trBn 80% dan so song d nong thon. Trong nhfing nam thuc hifen cdng

cuoc doi moi vha qua, kinh te nong thon da dat dupc nhidu thanh tuu

dang ki. Trong do thanh tuu vd nong nghifep, dac bifet san xult luong
thuc la mot thanh cong to ldn nhit d nudc ta, th mot nudc phai nhtp

luong thuc den nay da trd thanh mot nudc xuit kh£u gao dung hang thd

ba tr6n thd gidi sau My va Thai lan. San lufing gao xuit kh£u nfim 1996
va 1997 da dat trta 3 trifeu tan kinh te nong thon la khu vuc quan hong

san xuit ra cua cai vtt chat di nuoi song xa hoi, bdi vty co cau kinh te
nong thon va vifec chuydn dich no co y nghia quy£t dinh doi vdi su tang

trufing va phat triin. kinh te xa hoi.
Cung nhu co ciu kinh te noi chung, co ciu kinh te nong thon gom

ba loai co ciu. chu yeu :

- Co ciu nganh.

.

- Co ciu thanh phin kinh te.

- Co ciu vung lanh tho.

‘

1.1.2- Dac trirtig vd nhtimg nhan to chu yeu anh hiring den ca

cau kinh te nong thon
1.1.2.1 - Dac trung ca ban :

NgoM nhfing dic trung chung cua co ciu kinh te la mang tfnh
khach quan , tinh lich su va xa hoi nhit dinh, luon luon vtn dong va •

phat train gin lien vdi su phat tridn cua cac yeu td luc luong san. xuit va
su phan cong lao dong xa hoi, chuyen dich th thip den cao, th don gian
ddn phdc tap, thi co ciu kinh te nong thon con co nhfing dac trung la :

Co ciu kinh te ndng thon dufic hinh thanh va vtn dong tr6n co sd cua

didu kifen tfi nhi£n va mdc do loi. dung cai thifen dieu kifen tu .nhifen (dit
dai, dia hinh, tho nhufing, thOi tidt, khi htu ...). Nhu vty, dac trung co


9

ban cua cor cdu kinh td ndng thdn la tac dong cua hang loat cac quy ludt

tu nhidn, kinh td - xa hdi ddn phat tridn toan didn cua ndng thdn.

Kinh

td ndng thdn chiu su qui dinh cua nhung didu kidn khach quan vd tu
nhidn, kinh td - xa hoi nhdt dinh. Qua trinh xac ldp va bidn doi cd cdu
kinh td ndng thdn trong giai doan lich sir nhdt dinh, ddu chiu su tac dong,

chi phoi cua con ngudd. Con ngudi co thd nhdn thurc tac dong dd thuc ddy
hodc han chd qua trinh hinh thanh va chuydn dich cor cdu kinh td theo
hudng ngay cdng co hidu qua cao theo muc tidu xac dinh. Su tac dong
cua chung ta phai ton trong nhdn thiic va vdn dung dung dan tinh khach

quan cua cor cau kinh td va qua trinh chuydn dich cor cdu kinh td. Cor cdu
kinh td ndng thdn la tong thd nhung moi quan hd duorc xac lap theo
nhung ty Id nhdt dinh trong nhung thori gian va didu kidn tu nhidn, kinh

td - xa hoi cu thd. Vi vdy, khi co bidn doi trong cac didu kidn noi trdn,

thi moi quan hd do cung thay doi de hinh thanh mot cor cdu kinh td mori
thfch ling. Vi vdy, cor cdu kinh td ndng thdn phan anh tinh qui ludt chung
cua qua trinh phat tridn kinh td - xa hoi ndng thdn va duorc bidu hidn cu
thd trong thori gian, khong gian khac nhau. Mat khac do xa hoi loai ngudri

phat tridn khong nghng, phdn cdng lao dong ngay cang cao ddn den nhu
cdu tidu dung san phdm cung khong ngimg tang ldn va nhu cdu tang dy
khong chi or so luomg ma con or chdt luomg. Trong hoan canh lich sir cu

thd khac nhau cung vori su khac nhau vd didu kidn tu nhidn, kinh td - xa
hoi, cor cdu kinh td se mang tinh dac thu

do

cho mdi nude, mdi vung. Do

khong co mot cor cdu kinh td mdu chung cho moi phuorng thurc san

xudt, moi vung kinh td, song nd co y nghia kd thira, chon loc dd xdy
dung cor cdu phu hop vori mdi nuorc, mdi vung trong titng giai doan lich

sir cu thd.


10

a- Ccf cau kinh te ndng thon ra doi, bien doi la mot qua trinh bao

gid cung co nguyen nhan, cot che van hanh, co ket qua vd hau qua
Ccf ciu kinh td khong ngimg vin dong, bien doi va phat trien nhit

dinh theo huorng ngay cang hoan thien, hop ly va cd hieu qua. Qua trinh
bidn doi va phat trien cof ciiu kinh td quoc din noi chung, cor ciu kinh td
ndng thon noi ridng luon luon gin bo voi su phin cong lao dong xa hoi,

su phat tridn khong ngung cua luc luqng san xuit, khoa hoc ky thuit,
kinh td , su phin cong lao dong xa hoi va su tidn bo vin minh khong

ngung cua con ngubi tit ydu din den su phat trien cor ciu kinh td theo

huorng ngay cang hoan thidn va co hidu qua horn. Nhu viy, cof ciu kinh td
la cai phan anh true tiep moi quan hd cua cac yeu to luon luon vin dong
cua luc luqng san xuit, cua cac qui luit tu nhien, cac qui luit kinh td

cung nhu cac qui luit xa hoi. Cor ciu kinh td nong thon cung vi viy ma
vin dong va bidn doi khong ngirng vdi su vin dong va bidn doi cua cor

ciu kinh td quoc din. Ccf ciu kinh td nong thon vin dong va phat tridn

thong qua sur chuydn hoa ngay chinh ban thin no : Cor ciu kinh td cu
hinh thanh - phat trien - mit di (chuydn dich) de ra doi mot cor ciu kinh

td mdi hoan thidn horn phu hop vdi ydu ciu khach quan ve su vin dong va
phat trien ndn kinh td xa hoi. Die trung nay dong thdi cung cho ta thiy,
khong cd mot cor ciu kinh td nao hoan hao tuydt doi va bit bidn. Co ciu

kinh td vin ddng va phat trien theo nhung thang bic cua su phat trien.

Diu tidn la su thay doi vd luqng, khi thay doi vd luqng da duqc tfch luy
ddn do nhit dinh, tit ydu se din den su bidn doi vd chit. Su thay doi nay
phai la mot qua trinh chuydn hoa din din th co ciu kinh td cu thanh co
ciu kinh td mori phu hop va cd hieu qua horn qua trinh chuyen dich co ciu
kinh td phu thuoc vao nhidu ydu td, trong do su tac dong cua con nguori
cd y thiic la rit quan trong . Khong the ndng voi lam thay doi ngay lip
turc mot ndn kinh td cu va cung khong chdr dqi de tu nd xuit hidn mot co


11

cAu kinh t# nidi. Moi su nong vol hoSc bao thu tri trf trong qua trinh

chuy£n dich cd cAu kinh t# ndng thdn deu gAy nhi^u phtfdng hai d#n stf
phat trii^n cua nSn kinh. t# quoc dAn. Chuydn dich cd cAu kinh t# phai la
mot qua trinh va co tinh quy luit. VAn de la phai bi#t duoc bit diu th dAu

va vod nhung giai phap nao de tac dong vao no tao nen phan ting dAy

chuyen cho tAt ca cac y#u to trong toAn bo hf thong cd cAu kinh t#.
b- Cd cau kinh te ndng. thdn hien doi theo xu hudng co tinh qui

luat
Su bi#n doi nay la giam tudng doi va tuyft doi so ngudi lao dong

hoat ddng trong khu vuc nay. Vd’i tu cach la lao dong tAt y#u, lao dong
nay ngay cang thu hep de tang lao dong thang du, nhung thdi gian diu
cua cdng nghiep hoa , bo phin lao dong trong ndng thdn ma chu y#u la

lao dong ndng nghiep mdi giam todng doi, so luong tuyft doi vin con
tang l6n. Chi chhng nao lao dong ndng nghiep va ndng thdn giam. tuyft
doi thi mdi bit diu co su chuydn bi#n cach mang bong cd cAu kinh t#
ndng thdn.

c - Cd cau kinh te ndng thdn hinh thanh va hien doi gan lien vdi su
ra ddi va phat trien cua nen ndng nghiep san xuat hang hoa

Kinh t# ndng thdn , ma chu y#u la ndng nghiep la nganh san xuAt

tu lieu sinh hoat cin thi#t cho loai ngudi ton tai phat trien. Th ,n£n kinh t#
sd sinh chuyen sang n*Bn kinh t# tu cAp tu tuc, su bi#n doi cua cd cAu
kinh t# trong ndng nghifp ndng thdn chim chap, tri trf, bao thu. Chi khi
chuyen sang nen ndng nghiep san xuAt hang hoa lon, cd cAu kinh t# ndng
thdn mdi duoc hinh. thanh va 'via ddng theo hudng da dang, co hifu qua,

stf phAn cdng lao dong 'ty my hdn, nhftng cAy trong , vit nudi co gia tri

kinh t# cao duoc phat trien va md rong. Md mang nhieu nganh ngh£
mdi, dtfa ky thuit va cdng nghf mdi vao ndng thdn, md rong va phat

trien cac loai dich vu ndng thon.


12

1.1.2.2 - NhQng nhan tochu yen anh hu&nh dfo-cgcau kinh te
ndng thon
a - Nhan to ve qui luat tu nhien

Doi twng cua san xutft nong nghidp la cfty trong, vat nuoi. Con

ngudi tren ca so nhan thdc cac qui luat phai tao di£u kien cho cay hong,
v|t nuoi phat tri^n. Mot n^n nong nghep co hi|u qua tdc la dat n3ng sucay trong va vat nuoi cao vOi chi phi thdp treu dan vi san phim chung
nao loi dung toi da cac yen to diu vao cua tq nhien nhu anh sang, do im,

luong mua .... tdc la nhfing khoan diu tu mi^n phi. Ca du kinh te nong
thon, trong do co ca du nong nghidp, hudng toi sq chuydn dich de lai

dung va cai thien dieu 'kidn tq nhien co loi cho con ngudi.
h- Cac nhan to ve kinh te - xa hoi

Cac nhan to nay bao gom hien trang ve dan so va lao dong, ve
mdc do phat tri4n kinh te, phat trien khoa hoc ky thuat va cong nghd, ve

thi trudng, nguon von, kdt ctfu ha ting, phong tuc tap quan, truydn thong

dan toc, trinh do van hoa, dac biet la cac chu truang chinh. sach cua

Dang va Nha nudc.
c- Nhan to thuoc linh vuc to chuc, quan ly ky thuat

Nhan to nay chlng han nhu thi trudng, tidn do khoa hoc ky thuat,
nguon von, kinh nghidm chuyen dich ca du va phat trien kinh te.
Ba nhom. nhan to trBn, nhom thd hai co anh hudng ldn nhl't vi co

nhan td con ngfidi va trinh do dan trf. Con ngudi co y nghia quydt dinh
hinh thanh ca c
hoi. Vay muon xay dqng ca cau hop ly phai co tac dong cua con ngudi
trf' tue.


13

1.1.3 - Ndi dung cua cvcalu lanh tinting thtin

Cung nhu co ciu kinh ti noi chung, "noi dung co ciu kinh td nong
thon bao gom : Co ciu kinh te nganh, co ciu kinh t# thanh phin kinh te,

co ciu vung lanh tho va co ciu kinh te ky thuit". (4)
1.1.3.1 - C& cau kinh te nganh
C& ciu kinh

nginh :

■ I'ho vuc kinh t# ndng thon gom, ba

nhom : Ndng nghiep theo nghia rong (gom non.g, lim va ngu nghiep),
cOng nghidp ndng thdn (bao gom khai thac, ch# bi#n , tidu thu cong va

nganh nghl truyln thing) vi dich vu nong thon (bao gom. dich vu san

xuit va dich vu dbi song). Trong thng nhom nganh lai duqc phin chia
nho hon nhu ndng nghidp (theo nghia hep) duoc phin. thanh trong trot va
ch3n nuoi. Nganh trong trot duoc phin chia tiep thanh : Ciy luong thuc ,

ciy cbng nghiep, ciy in qua ... Phin cong lao dong cang duqc thuc hien
siu sic thi co ciu nganh cang duqc phin chia ty mi va da dang. Tiln de

cua su phin chia lao dong la ning xuit lao dong nong nghiep ma truOc

het la nganh trong ciy luong thuc phai dat toi muc du cung cip tu lieu
sinh hoat cin thiet cho toan xa hoi moi tao nen su phin cong gitta nhttng
ngubi san xuit luong thuc vOi nhfing ngubi san xuit nguydn lieu cho

cong nghiep, chin nuoi.... Mot nuOc khong the lam giau bang nong
nghiep ma phai lam giau bang cong nghiep-va dich vu co hieu qua. Song

muon lam giau bing cong nghiep va dich vu thi truOc het phai coi tong
ndng nghiep, nghia la nong nghiep phai dam bao phat tridn mdc do nhit
dinh tao tiln de va dilu kien quan trong cho cong nghiep va dich vu

phat tridn voi nhip do cao.
1.13.2 - Ca cau kinh te vung lanh tho

Co ciu kinh td vung phan anh su phin cong lao dong theo lanh tho

frdn pham vi ca nuOc. Co ciu kinh t< vung nhim bo tri thfch hop cac


14

nganh san xudt, dich vu tren lanh tho dd khai thac moi uu the tidm nSng

d mdi vung. Xu the chuydn dich co cdu kinh td vung dr ndng thdn theo

hudng ngay cang di sdu vao chuyen mon hoa va tap trung hoa de hinh

thanh cac vung trong didm san xudt hang hoa, co hieu qua kinh td cao va

th do md rong ra cac nganh khac mot each da dang va tong hop. Khong

thd bo tn san xudt khep km trong mdi vung, ma phai co su lien kdt giua
cac vung khac nhau vdi su tac dong cua Nha nude, thong qua cac chfnh

sach vi md vao qua trinh chuydn dich cor cdu kinh td vung de tao ra su
didu chinh giam ddn chenh ldch ve trinh do phat trien kinh td - xa hoi
giua cac vung.
1.1.3.3 - Cd cdu thanh phan kinh te
Trinh do phat tridn cua luc luomg san xudt khong deu tao ndn su

phat tridn da dang cua quan hd san xudt, thfch ting voi t^nh do va tinh
chdt cua luc luomg san xua't khong deu do. Tur do hinh thana nhieu thanh
phan kinh td cung ton tai va phat tridn. Mdi thanh phan kinh td co ban

chdt va dSc trung rieng, nhung lai khong bidt lap ma co mdi qaan hd vdd
nhau.

Ndu cor cdu nganh va cor cdu vung tao ndn nhung tidn dd co tinh

hudng dan cor cdu kinh td ndng thdn di theo quy dao chung thi cor cdu
cac thanh phdn kinh td, cac dorn vi kinh td lai true tidp thd hidn vide xay

dung va phat tridn cor cdu kinh td ndng thdn.
Vide nghidn curu cor cdu kinh td theo cac thanh phdn kinh td nhSm

tim ra nhung hinh thuc to chute kinh td thfch horp nhdt, dem lai aidu qua

kinh td cao nhdt cho turng nganh kinh td trdn cac vung lanh thova trong
tufng giai doan lich su khac nhau (khong gian va thori gian khac rhau). Tir

do tac dong bang cac chinh sach, giai phap vi md dd tdng cubrng phat

tridn nhung thanh phdn dat hidu qua kinh td cao, qua trinh chiydn dich


15

co ciu kinh t' da tOn tai nhidu thanh phin kinh td, trong ndng then dang
phu hop vdi kinh td ho. Dd co san xuit hang hoa ldn, nong nghidp nudc
ta khong dhng lai d kinh tl ho ma se tidn ldn xly dong qui mo trang trai,

hop tac xa kidu mdi, do la hop tac xa co hinh thuc to chuc va tinh chit

hoat dong da dang. Hop tac xa va ho nong din cung ton tai va phat tridn
trdn co so to nguydn cua moi thanh vidn.
1.13.4 - Ca cau k thuat

Khlc vOi co ciu. kinh td thanh thi, co ciu nong thon mang tfnh
ndng thon co truydn va nong nghidp truydn thong. Trong nhidu thd' ky,

nong thon la khu voc kinh. t' lac hlu, phin tan , manh mun va co tinh
chit bao thu. Vd ky thult mang tinh cha truydn con ndi, to dao tao va

truydn khlu nhfing kinh nghidm truydn thong trong pham vi gia dinh,
thon xom, lang xa, voi tu tudng trong nong, trong ruong dit, tu tudng

chu nghia khinh loi, dlt nghia tinh ldn trdn, it tinh toan den hidu qua

kinh td, ' tu tuOng ha tidn nhung khong ti't kidm trong vidc lam cung nhu
trong hudng thu... Nhfing tu tuOng do da chi phoi phuong thuc kinh
doanh cua cac ho nong din, lam cho ho bao thu, it thay doi vd ky thult,

ld thuoc nhidu vao to nhidn. Hidn nay, trade so phat tridn cua cuoc cach

mang khoa hoc va cong nghd, nganh nong nghidp nhidu nudc da phat
tridn O trinh do cao. So phat tridn do da tac dong vao nong nglhdp, nong
thon, pha vd tinh co truydn. lac hlu. Ty ld thuln ndng giam, nong nghidp

va nong thon duoc cong nghidp hoa, hidn dai hoa. Trong nong thon, san

xuit duoc gifi lai nhfing tinh hoa cua ky thult truydn thong, ning ldn va

dan xen vdi ky thult tidn ti'n, hidn. dai, tfing budc dua nong thon xich lai

gin voi thanh thi.

16

1.2 - Ddc trimg xu hudng vu n<)i du ng chuyen Uidi cu cau kinh

te cocg tdoh tdeo Vuong cocg hgViep Voa, ditc dai Voa.
Chuydn dich cd cdu kinh td nong then theo hudng cdng nghiep
hoa, hien dai hoa co ddc trung chu ydu va xu hudng chuydn dich nhu

sau:
1.2.1 - San xus& hXng hod, xoa do to cung tit cap, san xuai ph^i
gan chat vori. thi truong

- . San xudt hdng hod da duac lich sd chung minh Id nen san xuat co

nhieu uu the'.
a- Trudc hdt san xudt hang hoa tao nen su n&ng dong trong san.
xudt, kinh doanh, dat ra ydu du cai tidn nhanh vd ky thudt, cong nghe

san xudt, ndng cao chdt luung, cai tidn qui cach, miu ma, to chhc tidu
thu san phim.... din ted viec tang hieu qua san xudt, ndng cao ning suit

lao dong xa hoi, thuc diy luc luung san xudt phat trien.
b - Phat trien san xudt hang hoa lam cho su phdn cong lao dong xa

hoi cang phat trien sdu sic, chuydn mon hoa , hup tac hoa cac vung, cac

nganh cang chat che hdn, din tdi qua trinh. xa hoi hoa san xudt va lao
•

dong.

c- San xudt hang hoa co qui mo ldn, uu thd va phat huy khoa hoc
ky thudt, thoa man shc mua cua xa hoi.
d - Cd cdu kinh td se chdm bidn doi ndu khong co san xudt hang

hoa, khong co hoat dong thi. truing. Cho nen co thd noi, khong thd diy

manh san xudt hang hoa ma khong bidn doi cd cdu san xudt va nguuc lai,

ndu khong bidn doi cd cdu san xudt thi cnn.g khong co hoac co rdt ft hang
hoa de cung hng ra thi truing. Vi vdy, chuyen dich cd cdu nong nghiep

theo hudng san xudt hang hoa phai duuc xem la vdn dd cot loi. Noi cu
thd hdn, thuc hidn cong nghidp hoa, hien dai hoa nong nghidp nong thon


17

la if timg vung, timg tinh, tirng huydn, xa xac dinh trong cay gi, nuoi con

gi, sir dung cdng nghidp chd bidn gi, tidu thu b dau ... dd phat huy the

manh tidm n£ng cua minh.

e - De thuc dly kinh td' hang hoa phat tridn, trudc het phai tao lap
va khai thac toi da cac nguon lilc, nang cao nSng suat cay trong, vat

nuoi, hlnh thanh co chu san xuat hop ly, phat trien cac vung san xuat tap

trung, chuyen mon hoa.

Tom lai:
- San xuh't hang hoa la mb hinh san xu
voi nd la su dAu tu va co sb vat chat cung phai dAy du, dong thoi trinh do

tay nghe phai hidn dai va cuoi cung la tri thiic cua con nguoi lao dong
cung phai cao dd nSm bat khoa hoc ky thuat, quan ly va cd kha nang

kinh doanh.

- Noi ddn san xudt hang hoa phai noi den trao doi hang hoa, kinh
td hang hoa phat tridn thi trao doi phat tridn. Hang hoa cd so luong va

chat luqng cang cao thi tri gia hang hoa cang lom..

- Die trung cua ndng nghidp nude ta trong nhidu n3m qua moi chi

tap trung vao cay lua, mat hang cd gia tri hang hoa thdp, cac san pham
cd gia tn hang hoa cao thi con ton tai ngoai lua cd ca phd, cao su, che ....
con hdu hdt la san pham ndng nghidp phuc vu tidu dung. So luqng xuit

khiu con ft, chat luqng san phdm con thdp, gia thanh chua phu hop. Tap

doan cay con tuy phong phu nhung thidu quy hoach dd tao vung san

xuit tap trung, timg vung chua phat huy lqi thd so sanh dd san xuat. Co

cdu con mang n3ng tfnh thudn ndng , cong nghidp dich vu ndng thdn
phat tridn ch|m , luu thong hang hoa thdp ndn kha ning tfch luy th ndng
nghidp de phat tridn theo quy mb han che .Vide ap dung khoa hoc, cong

nghe moi va vide kinh doanh cay con cd gia tri kinh td ldn gap kho


18

khan, cor sd san xudt phuc vu cho san xudt, chd bidn luu thong hang hoa
kem va lac h|u , von kidn thuc hieu biet ve san xudt hang hoa va tiep thi

thi trudng kinh doanh hang hoa con thap . T|p quan san xuin dam trong suy nghi cua ngudi ndng dan.

- Chuydn tir ndn ndng nghidp san xudt tu cdp tu tuc sang san xuat
hang hoa doi hoi phai phat tridn cdng nghiep chd bidn de lam tang gia tri
va gia tri sir dung cua cac san phdm ndng nghidp, tang thdi gian cdt gid,

kha n3ng van chuydn, tang chat luomg va sire h

- San xudt phai gin chat vdi thi trudmg : Thi trudng trong thdi ky

phat tridn kinh td cua dat nude ta hidn nay duorc xem la mdt giai phap
cue ky quan trong trong qua trinh chuydn dich cor cdu kinh td ndng
thdn, phai luon gSn lien vdi qua trinh ddi moi kinh td cua ddt nude theo
phuomg hudng phat tridn kinh td hang hoa nhidu thanh phan van dong
theo cor chd thi trudrng cd su quan ly cua Nha nude :
Nghi quydt 5 cua BCH Trung Vorng Dang (khoa 7 ) da chi ro " Dat

su phat tridn ndng nghidp va kinh td ndng thdn theo hudng san xudt hang
hoa trong qua trinh cdng nghidp hoa va hidn dai hoa ddt nude , coi do la

nhidm vu co tarn quan trong hang dau " (5). Phat trien ndng nghidp theo

hudng san xudt hang hoa cd nghia la san phdm ndng nghidp san xudt ra
ngay cang nhidu la nhung san phdm de ban chd khong phai la dd tidu
dung trong gia dinh . Mat khac de san xuat ra loai hang hoa gi ? sd

luomg bao nhidu ? cor cdu chung loai nhu thd nao ? lai thuoc ngudi san
xuat ma chu ydu phu thuoc vao mdc do va kha nang tidu thu cua thi

trudng, do su chi phoi cua thi trudng , do la mdi quan hd : Thi trudng San xudt hang hoa - Thi trudng . Thi trudng quydt dinh hai vdn dd quan
trong :
+ San xudt kinh doanh cai gi ? cho ai ? va san xuat nhu thd nao ?


19

+ Cung cip nhung yeu to co ban cua qua trinh san xuit kinh doanh
nhu lao dong vat tu tien von thi trudmg diu ra , den luqt minh lai quydt

dinh cho hieu qua cua qua trinh san xuit. Co nghia la san phim san xuat
kinh doanh phai duoc tidu thu va phai co lai.
Nhu viy, thi trudmg diu vao va diu ra quan he chat che vdi cor cau
kinh td trong mot he thong . Moi quan he nay cang gin vdi hoan hao bao

nhidu thi cor ciu kinh td cang gin vdi hop ly biy nhidu . Mot cor ciu kinh

td du duorc xiy dung hoan hao din miy cung se khong co hidu qua hoac
hidu qua thip nd'u khdng co thi trudmg hoic khong dap ting duorc nhu ciu

cua thi trudmg . Vi viy xac lip va chuyen dich co ciu kinh td ndng thdn

theo hudmg san xuit hang hoa truorc hit phai th thi trudmg va vi thi trudmg

liy thi trudmg lam can cii va xuit phat diem . Coi diy la giai phap hang

diu chuyin dich co ciu ndng thdn
- Diy la die trung co ban nhit cua cong nghidp hoa nong nghidp

va chinh nd la chi tidu danh gia mue do cdng nghidp hoa ndng nghidp.
1.2.2- Chuyen dich co cau kinh te ndng thdn timg budc sang ca
cau cdng - ndng nghiep - dich vu, giam dan ty trong ndng - lam
nghiep, tang ddn ty trong cac ngdnh cdng nghiep ndng thdn, dich vu

trdn co so an todn luong thuc
1.2.2.1 - Hu hudmg chung

Xu hudmg cd tinh tit ydu ma nhieu nudre phat triin trdn thi gidd da
trai qua trong chuyin dich co ciu kinh ti ndng thdn la ty trong ndng

nghidp (theo nghia hep) ngay cang giam, cac nganh cdng nghidp, tiiu
thu cdng nghidp va dich vu ngay cang ting. Trong ndng nghidp, chuyin
dich theo hudmg ting ty trong san pham chin nuoi, thuy san, rau qua,

giam ty trong luong thuc. Trdn co sb dd, vi mit lao dong se chuyin dich
tuf trong trot sang chin nuoi, th san xuit ndng nghidp sang lam dich vu,