Luận văn hoàn thiện công tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng tmcp ngoại thương việt nam

2 S)

^ hb
-I 3


TRƯỜNG D Ạ I HỌC KINH TÊ

Quốc DÂN

--------------- — T

ĐẠI HỌC K .T.Q.D
TT. THƠNG TIN THƯVIỆN

PHỊNG LUẬN Á N -T ư LIỆU
ĐẶNG TRƯỜNG THI

HỒN THIỆN CƠNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO TRONG THANH
TOÁN THỀ TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯONG VIỆT NAM

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ PHÁT TRIÊN

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:
TS. NGUYỄN THỊ HOA

This,
HÀ IVỘI, YAM 2015

ầồu®


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan luận văn “Hồn Thiện Cơng Tác Quản Lý Rủi Ro Trong
Thanh Tốn Thẻ Tại Ngân Hàng Thương Mại cổ Phần Ngoại Thương Việt Nam'” là
cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập của tơi. Các số liệu, tài liệu, kết quả nêu
trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.

«

Tác giả luận văn

J/T ,
Đặng Trường Thi


LỜI CẢM ƠN

Luận văn này được thực hiện tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại
thương Việt Nam
Đe hoàn thành được luận văn này tôi đã nhận được rất nhiều sự động viên
giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể.
Trước hết, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Hoa đã
hướng dẫn tôi thực hiện nghiên cứu của mình.
Xin cung bay to lịng biêt ơn chân thành tới các thầy cô giáo, người đã đem
lại cho tôi những kiên thức bô trợ, vô cùng có ích trong những năm học vừa qua.
Cũng xin gửi lời cám ơn chân thành tới Ban Giám hiệu,Viện Đào tạo Sau đại
học, Khoa Kể hoạch và Phát triển trường Đại học Kinh tế Quốc dân. đã tạo điều
kiện cho tơi trong q trình học tập.

Ci cùng tơi xin gửi lời cám ơn đến gia đình, bạn bè, những người đã ln
bên tơi, động viên và khuyến khích tơi trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu
của mình.
Hà Nội, ngày 20 tháng 01 năm 2015

Tác giả luận văn

Đặng Trường Thi


YÊU CẦU CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC s ĩ VÈ

Những điểm cần sửa chữa bổ sung trước khi nộp luận văn chính thức cho
Viện đào tạo Sau đại học

Chủ tịch Hội đồng
(Kỷ và ghi rõ họ tên)
Cam kết của Học viêny
Tôi cam đoan sẽ chỉnh sửa các nội dung
trên do Hội đồng yêu cầu.
Học viên

GS.TS Ngô Thắng Lọi

(Kỷ tên)

Đặng Trường Thi

1Trong trường hợp không chinh sửa sẽ không được cơng nhận kết quả bảo vệ
Học viên phải đóng bàn yêu cầu chỉnh sửa này vào trước phần mục lục luận văn chính thức khi nộp cho Viện ĐT SĐH

B ộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TÉ QUỐC DÂN

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

NHẬN XÉT LUẬN VĂN CAO HỌC
Đề tài: Hồn thiện cơng tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ tại Ngân
hàng thương mại CP ngoại thương Việt Nam
Học viên cao học: Đặng Trường Thi
t

Chuyên ngành : Kinh tế Phát triển
Luận văn bao gồm 87 trang bao gồm 3 chương. Sau khi đọc toàn bộ luận văn
tơi có một số ý kiến sau đây:
L Sự cần thiết của đề tài
Vơi sự phat triên mạnh mẽ của công nghệ và sự hội nhập ngày càng sâu vào
nen kinh te toan cau việc giao dịch không dùng tiên mặt càng trở nên phổ biến và
cân thiết đôi với một nền kinh tế sử dụng chủ yếu tiền mặt như ở Việt Nam hiện
nay. Dịch vụ thẻ đã ngày càng trở nên phổ biến hơn ở Việt Nam với Sự phát triển
đa dạng của thẻ thanh toán. Tuy nhiên, một mặt do thói quen sử dụng thẻ và thanh
toan khong dung tiên mặt được ưa chuộng ở Việt Nam, cũng như những rủi ro mà
người sử dụng gặp phải đang là rào cản lớn cho phát triển dịch vụ thẻ. Hoàn thiện
cong tac quan tri rủi ro là một việc làm cân thiêt đê nâng cao năng
lực cạnh tranh cũng như thu hút khách hàng sử dụng dịch vụ đầy tiềm năng
này. Đê tài phù họp với chuyên ngành Kinh tế Phát triển.

2. Nhũng kêt quả đạt đưọ’c của luận văn
Luận văn đã làm rõ được những vấn đề lý luận cần thiết về rủi ro và rủi ro
tiong thanh toán thẻ . Tác giả đã khát quát khá tốt các loại rủi ro trong thanh toán
thẻ từ các chủ thể tham gia bao gồm đơn vị chấp nhận thẻ, chủ thẻ, ngân hàng phát
hành, ngân hàng thanh toán và tổ chức thẻ quốc tế (trang 8-12).
Tac gia đa lam ro đuợc công tác quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ bao gồm
khái niệm, quy trình, nội dung và phương pháp, cũng như tổ chức thực hiện.
1


Người đọc cho răng thành công lớn nhất của luận văn này là tính logic khá
chặt chẽ trong tồn bài xung quanh vấn đề tác giả định giải quyết. Các khía cạnh
của quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ đã được tác giả nêu ra khá kỹ về phông lý
thuyết đã được sử dụng khá triệt để trong phần phân tích thực trạng cơng tác quản
lý rủi ro trong thanh tốn thẻ và cuối cùng là nhóm giải pháp cũng được thiết kế
theo các nội dung này.
Chuông 2: luận văn đã phân tích thực trạng quản trị rủi ro trong thanh toán
thẻ theo các nội dung đã nêu trong chương 1. Có thể nhận thấy gian lận trong
thanh tốn thẻ VCB có xu hướng gia tăng đăc, biệt là thẻ Visa và Master. Phần
đánh giá chung được tác giả trình bày một cách súc tích và rút ra được các nguyên
nhân của tồn tại.
Chương 3: Tác giả đã đưa ra được các định hướng và 5 nhóm giải pháp nhằm
hồn thiện cơng tác quản trị rủi ro trong thanh tốn thẻ tại VCB. Nhìn chung các
giải pháp đều hợp lý và mang tính khả thi.
3. Một vài hạn chế
Nhìn chung tác giả luận văn đã am hiểu tình hình quản trị rủi ro của Ngân
hàng VCB. Tuy nhiên, nếu luận văn bổ sung thêm các nội dung sau thì tính thuyết
phục sẽ cao hơn:
Phần mở đầu, thời gian nghiên cứu tác giả cần đưa ra định hướng cho quản lý
rủi ro thẻ tại VCB đến năm 2020.

Chương 1: Trước khi đưa ra khái niệm về rủi ro trong thanh toán thẻ tác giả
cân nêu sơ lược về khái niệm thẻ và dịch vụ thẻ trong NHTM, các bên tham gia
trong thanh tốn thẻ. Tác giả trình bày các loại hình rủi ro trong thanh tốn thẻ
trước sau đó mới trình bày về các bên tham gia trong thanh tốn thẻ thiếu tính
logic.
Trong chương 2: Phần phân tích rủi ro trong thanh toán thẻ chưa rõ và chưa
sâu. Theo người đọc tác giả cần phân tích rủi ro theo 5 loại rủi ro đã nêu trong
chương 1 là rủi ro từ đơn vị chấp nhận thẻ, chủ thẻ, ngân hàng phát hành ngân
hàng thanh toán và tổ chức thẻ quốc tế.

2


- Phân phân tích vê quản trị rủi ro cịn nặng vê mơ tả quy trình mà chưa đưa ra
được những nhận xét và đánh giá của tác giả xem cơng tác quản lý rủi ro trong
thanh tốn thẻ VCB như thế nào. Phần phân tích nhân tố tác động chưa theo các
nhân tố đã nêu trong chương 1.
- Phân đánh giá chung còn lẫn lộn giữa hạn chế và ngun nhân. Ví dụ. năng
lực, thâm niên cơng tác của cán bộ chưa cao, hệ thống cơ sở vật chất thiếu đồng bộ
là nhân.-tố tác động chứ không phải nguyên nhân. Rủi ro do việc thực hiện quy
trình khơng đúng là hạn chế chứ không phải nguyên nhân.
Trong Chương 3 phân dự báo tác giả chủ yếu phân tích hiện trạng chứ chưa
nêu được từ nay đến 2020 và xa hơn nữa thì những rủi ro nào trong thanh tốn thẻ
sẽ phát smh, bơi cảnh bên ngồi (trong nước và quốc tế) sẽ ảnh hưởng như thế nào
đến rủi ro trong thanh toán thẻ.
- Các giải pháp chưa thật sự găn với ngun nhân và cịn chung chung có thể
áp dụng cho các ngân hàng khác nhau.
4. v ề mặt hình thức
Thiếu phần tóm tắt luận văn. Danh mục từ viết tắt và tài liệu tham khảo sắp xếp
theo thư tự ABC. Can sư dụng thông nhât phông chữ theo quy định và bơ sung các

bảng, hình cịn thiếu trích nguồn.
5. Kết luận
Những vân đê góp ý trên đây chỉ mang ý nghĩa góp ý để Tác giả hồn thiện
nghiên cứu của mình trong các cơng trình nghiên cứu tiếp theo hoặc trong cơng
việc. Nó khơng hẳn là hạn chế của luận văn, vì đạt được kết quả như đã có là rất
đáng hoan nghênh. Đề nghị Nhà trường cấp bằng thạc sỹ cho Học viên nếu bảo vệ
thành công.
Ngày 6 tháng 1 năm 2015
Người nhận xét

PGS.TS. Nguyễn Ngọc Sơn
3


Câu hỏi:
1. Rủi ro trong thanh toán thẻ tại VCB phát sinh chủ yếu từ phía nào: khách
hàng, ngân hàng phát hành, ngân hàng thanh toán tổ chức quốc tế hay
đơn vị chấp nhận thẻ?
2..- Trong thời gian qua VCB đã làm gì để hạn chế những rủi ro trong thanh
tốn thẻ. Hạn chế của cơng tác này là gì?

4


CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

NHẬN XÉT NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC s ĩ

TÊN ĐÈ TÀI

HỒN THIÊN CƠNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO TRONG THANH
TOAN THẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

Người nhận xét: TS Vũ Quang Hùng.
Đơn vị: Viện NC Chiến lược, chính sách cơng nghiệp, Bộ Công Thương.
Chức danh trong Hội đồng: Uỷ viên phản biện 2.

1. Tổng quan
Tác giả đã xác định được đối tượng nghiên cứu và đề xuất được
phương pháp nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu. Kêt qua nghiên cưu đa
đạt được mục tiêu đề ra là đê xuât được các giải phap nham hoan thiẹn
công tác quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ cua Vìetcombank. Nhìn chung
cách giải quyết vấn đề của tác giả khá hợp lý nên cậc giải pháp được đe
xuất tương đối sát với thực tê và có khả năng tnen khai ưng dụng.
2. Một số kết quả đạt được
Báo cáo được xây dựng khá chi tiêt, rõ ràng và được ket cau thanh 3
chương bao gồm (i) Cơ sở lý thuyêt liên quan đên cong tac quan ly rui ro
trong thanh toán thẻ; (ii) Thực trạng công tác quản lỵ rủi ro trong thanh toan
thẻ tại Vietcombank, và (iii) Một sơ giải pháp nhăm hồn thiện cong tac
quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ tại Vietcombank. Kết cấu này phù hợp
với kết cấu của báo cáo đê tài nghiên cứu khoa học và nội dung cac chương
đều liên quan đến vấn đê nghiên cứu và phù hợp với mục tieu đạt ra.
Tại chương 1, tác giả đã khái quát được nhũng vấn đề lý thuyết liên
quan đến thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại, trong đó tập trung vào
mấy vấn đề chính như: quản lý rủi ro; công tác quản lý rủi ro; cac nhan to
ảnh hưởng đến công tác quản lý rủi ro trong thanh toán the. Cac khai niẹm
liên quan đến quản lý rủi ro được đê cập khá đay đu, tuy nhien trong
chương này tác giả chưa đề cập nhiêu đên nguyên nhân dân đen rui ro đạc
biệt là vấn đề mất an tồn, an ninh khi thanh tốn trực tuyen chưa được đe

cập và nhận diện. Thực tế cho thấy rằng thanh tốn trực tuyến cịn nhiều
tiềm ấn dẫn đến rủi ro như giả mạo thông tin, đánh cắp tài khoản, giả mạo
giao dịch.... Neu các nội dung liên quan đến nguy cơ dẫn đến rủi ro bởi hệ
thống thanh toán thẻ được đề cập thì kết quả nghiên cứu sẽ có ý nghĩa hơn
bởi nó là vấn đề nóng mà nhiều ngân hàng quan tâm. Và thực sự nếu có
giải pháp tốt cho vấn đề bảo mật thì cơng tác quản lý phòng ngừa giảm
thiểu rủi ro sẽ đơn giản hơn rất nhiều.
- Chương 2 liên quan đến hiện trạng. Trong chương này tác giả đã
làm rõ được hiện trạng phát triển dịch vụ thanh tốn thẻ tại Vietcombank
và cơng tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng này. Các quy
trình quản lý rủi ro, nội dung quản lý và phương pháp quản lý đã được
phân tích, đánh giá khá đầy đủ. Ngoài ra tác giả cũng đã đánh giá được
những mặt được, nhận diện được những hạn chế của công tác quản lý rủi
ro trong thanh toán thẻ của Vietcombank.
Tuy nhiên, như nhận xét ở phần trên, do chưa đánh giá được tầm
quan trọng trong công tác nhận diện các nhân tố nguy cơ tiềm ẩn dẫn đến
rủi ro, chưa coi vấn đề bảo mật hệ thống là một giải pháp phòng ngừa hữu
hiệu nên liên quan đến hệ thống bảo mật chưa được đánh giá nhiều. Việc
nhận diện rủi ro chủ yếu là qua quá trình giám sát, điều này có thể dẫn đến
việc phát hiện gian lận trong thanh toán thẻ chỉ khi sự việc đã xảy ra vả
các giải pháp chỉ là giải quyết hậu quả.
- Chương 3, Tác giả đã đề xuất một số giải pháp để hồn thiện cơng
tác quản lý rủi ro tại Vietcombank. Các giải pháp được đề xuất trên cơ sỏ
phân tích đánh giá hiện trạng và nhận diện những vấn đề tồn tại trong công
tác quản lý rủi ro. Trong phần này nếu đề xuất thêm được thêm một số giải
pháp liên quan đến: (i) công tác phịng ngừa rủi ro (đầu tư chiều sâu chc
cơng nghệ cũng như tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuấn bảo mật cao, đê đản
bảo cung cấp dịch vụ thanh toán thẻ với chuẩn mực an toàn kết họp vớ

chuyển thẻ từ sang thẻ chip, nâng cấp hệ thống bảo vệ dữ liệu của khác!
hàng, chống việc xâm nhập và sử dụng dữ liệu trái phép) và (ii) tăng cườnị
trao đổi thông tin và phối hợp với các cơ quan chuyên trách trong việc phá
hiện, ngăn chặn các nguy cơ gây mất an ninh, an tồn trong thanh tốn thí
thì kết quả sẽ có ý nghĩa hơn.
3. Một số góp ý để bổ sung, hồn thiện
- Bổ sung báo cáo tóm tắt;
- Xem lại nội dung nhận xét tại trang 36;


- Hình 1.1 trang 13 và hình 2.3 trang 44 về cơ bản giống nhau nhung
khác tên do vậy cần xem xét và điêu chỉnh lại cho phù hợp.
- Trong báo cáo cịn khá nhiêu lơi in ân, đê nghị rà soát và chỉnh sưa lại
trước khi nộp lun kết quả.
4. Kết luận
Báo cáo đề tài được trình bày khá rõ ràng, thể hiện đầy đủ nội dung
của môt luân văn thạc sỹ. Đê nghị tác gia xem^ xet chinh sưa mọt so nọi
dung góp ý ở trên trước khi nộp lưu kết quả và đề nghị Hội đông châm luận
văn thông qua.
Hà Nội, ngày 05 tháng 01 năm 2015
NGƯỜI PHAN BIỆN

TS Vũ Quang Hùng

3


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU. CHỮ CÁI VIẾT TẮT
DANH MỤC HÌNH VẼ VÀ BẢNG BIẺU
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC s ĩ ............................................................................... ị
LỜI MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1: KHUNG LÝ THUYẾT VÈ CÔNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO
TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI....... 7
1.1 Quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ............................................................... 7
1.1.1 Rủi ro trong thanh toán thẻ........................................................................ 7
1.1.2 Quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ......................................................... 12
1.2 Cơng tác quản lỷ rủi ro trong thanh toán thẻ.............................................. 15
1.2.1 Khái niệm cơng tác quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ..........................15
1.2.2 Quy trình quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ..........................................16
1.2.3 Nội dung và phương pháp quản lý rủi ro trong thanh tốn th ẻ...............17
1.2.4. Tổ chức thực hiện cơng tác quản lý rủi ro trong thanh toán th ẻ ............ 24
1.3. Các nhăn tố ảnh hưởng tới công tác quản ỉỷ rủi ro trong thanh tốn thẻ. 25
1.3.1. Nhóm nhân tố chủ quan......................................................................... 25
1.3.2. Nhóm nhân tố khách quan.................................................................... 27
CHƯƠNG 2: THựC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO TRONG...... 29
THANH TOÁN THẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỎ PHẦN NGOẠI
THƯƠNG VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2009 - 2013............................................... 29
2.1. Khái quát chung về dịch vụ thanh toán thẻ ở Ngân hàng TMCP Ngoại
thương Việt n am ................................................................................................29
2.1.1. Quá trình ra đời và phát triển của dịch vụ thanh toán thẻ ở VCB......... 29
2.1.2. Kết quả hoạt động dịch vụ thanh toán thẻ............................................ 32


2.2. Thực trạng công tác quản tý rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng
37

thương mại cổ phẩn ngoại thương Việt nam................................

2.2.1. Thực trạng gian lận trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại cổ
phẩn ngoại thương -Việt nam ...............................................

37

2.2.2. Quy trình quản lý rủi ro tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam .42

*

2.2.3. Nội dung quản lý rủi ro ............................

45

2.2.4. Phương pháp quản lý rủi ro...............................

51

2.2.5.Tô chức thực hiện quản lý rủi ro ......................

54

2.3. Phân tích các nhãn tố ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro trong thanh
tốn thẻ tại VCB...............................
2.3.1. Cơ cau tơ chức bộ phận thực hiện công tác quản lý rủi ro trong thanh
toán thẻ VCB....................................

33

2.3.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ của VCB.... 55
2.3.2. ĐỘ1 ngũ cán bộ nhân viên thực hiện cơng tác quản lý rủi ro trong thanh
tốn thẻ tại VCB...............................

36

2.3.3. Cơ sơ vạt chat thực hiện nhiệm vụ công tác quản lý rủi ro trong thanh
toán thẻ tại VCB.................................

37

2.3.4.Kinh phí thực hiện quản lý rủi ro ...............................

57

2.3.5. Các nhân tố khách quan khác.................................

58

2.4. Đánh giá chung về công tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ tại Ngân
hàng TMCP Ngoại thương Việt nam..........................................

58

2.4.1. Kết quả đạt được..................................

58

2.4.2. Hạn chế......................................

60

2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế...................................................

61

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CƠNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO
TRONG THANH TỐN THẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỎ PHẦN
NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM........................................................................... ..
3.1 Định hướng hồn thiện cơng tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ tại
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt nam..................................

65


3.1.1 Định hướng phát triển hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hàng thương
mại cổ phần Ngoại thương Việt nam ..................................................

65

3.1.2 Định hướng hồn thiện cơng tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ tại
Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt nam................................. 66
3.1.3 Lộ trình hồn thiện cơng tác quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ tại ngân
hàng thương mại cổ phần Ngoại thươngViệt nam ........................................... 67
3.2 Một số giải pháp hồn thiện cơng tác quản lỷ rủi ro trong thanh tốn thẻ
• tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt nam........................... 68
3.2.1 Hoàn thiện tổ chức và bộ máy hoạt động Quản lý rủi ro trong hệ thống
thẻ Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam........................................................... 68
3.2.2 Nhận diện và phân tích các rủi ro thẻ đang xảy ra tại Vietcombank và tại
các ngân hàng khác trong và ngoài nước...............................................

69

3.2.3 Giải pháp đối với nghiệp vụ thanh toán th ẻ...................................

71

3.2.4 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ công tác quản lý rủi ro
trong thanh toán thẻ tại VCB..............................................

76

3.2.5 Đau tư va nang cao cải tiên cơ sở hạ tâng vật chât kỹ thuật phục vụ cho
công tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ......................................
3.3 Kiến nghị.......................................

76
yy

3.3.1 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà Nước..........................

77

3.3.2 Kiến nghị với Hội thẻ Ngân hàng Việt Nam..............................

78

KẾT LUẬN............................................................................................................. ..
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................... ...
PHỤ LỤC.................................................................................................

s,


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU. CHỮ CÁI VIẾT TẮT
rp A

Chữ viết tắt

4
-*A

•?

Tên đây đu

ATM

Automated Teller Machine (Máy rút tiền tự động)

CNTT

Chi nhánh thanh toán

CPI

Chỉ số giá tiêu dùng

ĐVCNT

Đơn vị chấp nhận thẻ

EMV

Chuẩn thẻ thanh tốn thơng minh

GDP

Tổng sản phẩm quốc nội

NHNN

Ngân hàng nhà nước

NHTM

Ngân hàng thương mại

PIN

Mã số cá nhân

POS

Point of sales (máy tính tiền cao cấp)

RIS

Dịch vụ phát hiện rủi ro

TCTQT

Tổ chức thẻ quốc tế

TMCP

Thương mại cổ phần

VCB

Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank)


DANH MỤC HÌNH VẼ VÀ BẢNG BIỂU
Bans:
Bảng 1.1 Thang đo ảnh hưởng của rủi r o ..............................................

20

Bảng 1.2. Thang đo khả năng xảy ra của rủi ro........................................................21
Bảng 1.3: Bảng sắp xếp thự tự ưu tiên của rủi ro ............................................

21

Bảng 2.1: Doanh số sử dụng thẻ ghi nợ quốc tế của VCB năm 2009 - 2013...........34
Bảng 2.2: số lượng thẻ tín dụng quốc tế VCB phát hành năm 2009-2013..............34
Bảng 2.3: Doanh số sử dụng thẻ Connect24 của Vietcombank từ ...........................36
Bảng 2.4: Doanh số gian lận và tỷ lệ gian lận thẻ trong lĩnh vực thanh toán tại ngân
hàng Vietcombank........................................................

38

Bảng 2.5: Giả mạo trong lĩnh vực thanh toán theo loại thẻ tại Vietcombank......... 40
Hình :
Hình 1.1: Mối liên hệ giữa các chủ thể tham gia hoạt động quản lý thanh toán thẻ 13
Hình 1.2 Quy trình cơ bản quản lý rủi ro........................ .......

16

Hình 1.3 Tổ chức thực hiện cơng tác quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ........

24

Hình 2.1: Thị phần số lượng thẻ quốc tế đến 31/12/2013.........................

35

Hình 2.2: Giả mạo trong lĩnh vực thanh tốn thẻ tại Vietcombank năm 2013.........41
Hình 2.3 : Quy trình thực hiện một giao dịch thanh tốn thẻ tại VCB....................43
Hình 2.4. Quy trình nhận diện rủi ro trong giao dịch thanh tốn thẻ tại VCB.........46
Hình 2.5. Quy trình phân tích rủi ro giao dịch thẻ tại VCB.....................................48
Hình 2.6: Cơ cấu tổ chức và bộ máy công tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ
của Vietcombank...............................

55


TRƯỜNG Đ Ạ I HỌC KINH TÊ Q u ố c DÂN
------------- ----------------------------------------

ĐẶNG TRƯỜNG THI

HỒN THIỆN CƠNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO TRONG THANH
TOÁN THỂ TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯONG VIỆT NAM

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ PHÁT TRIEN

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ

HÀ XƠI,
• 7 XẮM 2015


1

TĨM TẮT LUẬN VĂN THẠC s ĩ
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Bên cạnh hình thức thanh tốn truyền thống - bằng tiền mặt, trong xu thế
hội nhập, những năm gần đây Việt nam cũng đã chuyển sang các hình thức thanh
tốn mới. Một trong số đó là hình thức thanh tốn thẻ. Thanh tốn thẻ là một loại hình
dịch vụ ngân hàng độc đáo, hiện đại, ra đời và phát triển dựa trên sự phát triển mạnh
mẽ của khoa học kỹ thuật. Với những tính năng uu việt, cung cấp nhiều tiện ích cho
khách hàng. Thanh tốn thẻ đã nhanh chóng trở thành dịch vụ thanh tốn không dùng
tiên mặt phô biến tại Việt nam và được ưa chuộng hàng đầu trên thế giới.
Cùng với tốc độ phát triển về thẻ tăng mạnh thì các rủi ro trong hoạt động
thanh toán thẻ ngày càng đa dạng. Các tội phạm thẻ hoạt động ngày càng tinh vi với
nhiều thủ đoạn khác nhau như gian lận, giả mạo làm giả thẻ tín dụng, thanh tốn
khống qua các đơn vị chấp nhận thẻ để rút tiền mặt, chiếm đoạt. Phát tán, lây nhiễm
virut để lừa chủ thẻ khi sử dụng dịch vụ thanh tốn trực tuyến để lấy trộm thơng tin
cá nhân của chủ thẻ tín dụng... Từ những ngày đầu tham gia hoạt động thanh toán

thẻ, Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương việt nam (VCB) đã chú trọng
cong tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ và đã đạt được những thành công nhất
định như xây dựng mơ hình cơ cấu tổ chức phịng quản lý rủi ro, xây dựng quy trình
quản lý rủi ro và tổ chức thực hiện công tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ đồng
bọ tư Trung tâm thẻ tới các Chi nhánh qua đó đã kiểm sốt rủi ro cũng như hạn chế
những tổn thất có thể xảy ra trong hoạt động thanh tốn thẻ. Tuy nhiên cơng tác này
cung bọc lọ một sô hạn chê nhât định như chưa phân cơng chun mơn nhóm về
cơng tác nhận diện, kiểm tra và giám sát rủi ro trong thanh toán thẻ; đội ngũ cán bộ
đang làm công việc kiêm nhiệm một lúc phải xử lý nhiều nghiệp vụ; mơ hình tổ
chức mới chỉ có một bộ phận quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ làm cơng tác quản
lý rủi ro, còn tại các Chi nhánh phần lớn cán bộ thanh tốn thẻ làm cơng tác kiêm
nhiệm dẫn đến nhiều trường họp rủi ro trong thanh toán thẻ ngân hàng phát hiện
được có thơng báo cho Chi nhánh nhưng lại không được xử lý kịp thời khâu tiếp


11

nhận và xử lí các yêu cầu kiểm tra nghi ngờ về rủi ro và xử lý rủi ro còn chậm.
Nguyên nhân chủ yếu từ cơ cấu tổ chức quản lý rủi ro thanh tốn thẻ của VCB cịn
nhiều bất cập. Quy trình quản lý rủi ro thanh tốn thẻ chưa chặt chẽ và thống nhất
chưa phân rõ trách nhiệm quyền hạn cho các nhân viên quản trị những hệ thống
quan trọng, sự phối hợp giữa các bộ phận thực hiện cơng tác quản lý chưa nhịp
nhàng, vân cịn chậm khiến cho khâu xử lý các nguy cơ rủi ro có thể xảy ra trong
thanh tốn thẻ chưa kịp thời dẫn tới gây ra những tổn thất khơng đáng có. Cụ thể
đó là Chi nhánh khơng thẩm định kỹ, cho phép đơn vị chấp nhận thẻ (ĐVCNT)
thực hiện giao dịch thanh toán thẻ cho các loại hàng hoá, dịch vụ khơng được phép
kinh doanh.Ví dụ: bán thuốc kê đơn qua mạng trái phép; bán hàng giả, hàng không
được phép lưu hành như phim, âm nhạc, game, phần mềm không bản quyền hoặc có
nội dung bị pháp luật cấm; các ĐVCNT cung cấp dịch vụ sòng bạc vẫn chấp nhận
thẻ Amex; giả danh đại lý tại Việt nam, khơng có sản phẩm, khơng kho hàng khơng

kiểm tra được hàng hố.Với các sai sót này, VCB sẽ bị các Tổ chức thẻ quốc thế
(TCTQT) phạt và khi bị tra sốt sẽ khơng địi được tiền từ Ngân hàng phát hành gây
tơn thât khơng nhỏ với hoạt động thanh tốn thẻ của VCB.
Điêu đó cho thây, đê thực sự chủ động trong cơng tác quản lý rủi ro thanh toán
thẻ, VCB thực sự cần đến những nghiên cứu sâu nhằm phát hiện ra những điểm bất
cập trong công tác quản lý rủi ro thanh tốn thẻ và ngun nhân của chúng.
2. Tơng quan nghiên cứu
Liên quan đến nghiên cứu quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ, có nhiều tác giả
đã thực hiện, trong đó có một số cơng trình điển hình như: “Những giải pháp hạn
chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại các ngân hàng thương mại việt
nam ’của tác giả Lê Hữu Nghị hay “Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh
doanh thẻ tại ngân hàng thương mại cỏ phần ngoại thương việt nam ” của tác giả Lê
Thu Hương. Một nghiên cứu khác về rủi ro hoạt động kinh doanh thẻ tại ngân hàng
công thương đó là: “Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại
ngân hàng công thương việt nam” của tác giả Hà Thị Anh Đào.
Trong nghiên cứu: “Những giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh


Ill

doanh thẻ tại các ngân hàng thương mại việt nam”, tác giả đã hệ thống những vấn
đề lý luận cơ bản về kinh doanh thẻ và rủi ro trong kinh doanh thẻ của ngân hàng
thương mại, tìm hiêu kinh nghiệm một số nước phát triển và rút ra bài học tiếp thu
phu hợp VƠI thực tien cho hoạt động kinh doanh thẻ của Việt nam. Nghiên cứu cũng
đa đanh gia được thực trạng rủi ro hoạt động kinh doanh thẻ tại các ngân hàng
thương mại Viẹt nam từ đó đê xuât các giải pháp như đâu tư đổi mới công nghệ
trong nghiệp vụ lĩnh vực thẻ, tăng cường hợp tác giữa các ngân hàng, nâng cao năng
lực cán bộ quản lý... nhằm hạn chế được rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại
các ngân hàng thương mại Việt nam.
Với nghiên cứu: “Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại

ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương việt nam ”, tác giả Lê Thu Hương đã
hệ thống hóa lý luận cơ bản về rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ của ngân hàng
thương mại. Tác giả Lê Thu Hương đã tập trung nghiên cứu thực hoạt động kinh
doanh thẻ cũng như thực trạng rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại ngân hàng
thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam bao gồm hai hoạt động chính đó là:
hoạt động phát hành và thanh toán thẻ. Đồng thời nghiên cứu tập trung vào việc đẩy
mạnh cai each cơ cau to chức, đào tạo nguôn nhân lực có chât lượng, tăng cường sự
phối hợp, liên kết chặt chẽ giữa các ngân hàng nhằm hạn chế rủi ro trong hoạt động
kinh doanh thẻ tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt nam.
Nghiên cứu “Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại
ngân hàng công thương Việt Nam ”, tác giả đã tập trung hệ thống hóa về thẻ thanh
tốn và rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ. Cơng trình đã đánh giá được thực
trạng rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại ngân hàng công thương bao gồm
hoạt đọng kinh doanh thẻ nội địa và thẻ tín dụng, phân tích nguyên nhân gây ra rủi
ro trong hoạt động kinh doanh thẻ tại ngân hàng cơng thương. Từ đó đề xuất các
giải pháp chủ yếu nhằm hạn chế được rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ của
ngân hàng cơng thương. .
Ngồi các nghiên cứu về rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ trên, một số
nghiên cứu khác chỉ tập trung nghiên cứu rủi ro hoạt động thanh toán thẻ tại một số


IV

địa bàn cụ thể như nghiên cứu: “Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán thẻ tại
Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Chi nhánh Chương Dương” của tác
giả Nguyễn Đình Khuyến. Trong nghiên cứu, tác giả đã tập trung nghiên cứu cơ cấu
tổ chức, cơ sở hạ tầng kĩ thuật, các quy trình nghiệp vụ thanh tốn thẻ của Chi
Nhánh VCB Chương Dương, thực trạng hoạt động thanh tốn thẻ nói chung cũng
như rủi ro trong thánh tốn thẻ nói riêng tại VCB Chương Dương. Từ đó đánh giá
hoạt động thanh toán thẻ và đề xuất giải pháp phát triển hoạt động thanh toán thẻ tại

yCB Chương Dương.
Những nghiên cứu trên phần nào đã giải quyết được tính cấp thiết đó là cần
phai hạn che rui ro trong hoạt đọng kinh doanh thẻ, nhưng mới chỉ tập trung vào lý
luận vê rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ, từ thực trạng của rủi ro trong hoạt
động kinh doanh thẻ tại một số giai đoạn phân tích nguyên nhân để từ đó đề xuất
các giải pháp phù họp với thực tiễn. Chưa có cơng trình nào phân tích một cách
tổng quát và hệ thống hóa cồng tác quản lý rủi ro trong hoạt động thanh tốn thẻ nói
chung cũng như tại ngân hàng ngoại thương Việt Nam nói riêng. Hơn nữa chưa có
cơng trình nào tiếp cận trên góc độ cơng tác quản lý bao gồm các nội dung: Quy
trình quản lý rủi ro, nội dung quản lý rủi ro, phương pháp quản lý rủi ro, tổ chức
thực hiện quản lý rủi ro cũng như kinh phí vận hành quản lý rủi ro trong thanh toán
thẻ. Xuất phát từ khoảng trống nghiên cứu trên, cao học viên đã lựa chọn đề tài:
Hồn Thiện Cơng Tác Quản Lý Rủi Ro Trong Thanh Toán Thẻ Tại Ngân
Hàng Thuong Mại c ổ Phần Ngoại Thương Việt Nam ” để nghiên cứu luận văn
Thạc sỹ.
3. Mục đích nghiên cứu
(1) Xây dựng khung lý thuyết về công tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ tại
các ngân hàng thương mại.
(2) Đánh giá thực trạng công tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân
hàng VCB thời gian qua.
(3) Đề xuất định hướng và giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý rủi ro thanh
toán thẻ tại ngân hàng VCB


V

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đôi tuợng nghiên cứu: Công tác quản lý rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ
Phạm vi nghiên cứu:

Khong gian: luận văn sẽ tập trung nghiên cứu thực trạng công tác quản lý rủi
ro trong giao dịch thanh tốn thẻ tại VCB.
- Thịi gian: giai đoạn 2009 - 2013.
5. Phương pháp nghiên cứu

.

Phương pháp thống kê:
Phương pháp suy luận, diễn giải
Phu-ơngpháp so sánh

6. Ket cấu của luận văn
Chương 1: Khung lý thuyết về Cơng tác quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ
tại các Ngân hàng thương mại
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ
tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam giai đoạn 2009 - 2013
Chương 3: Giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ
tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam


VI

CHƯƠNG 1
KHUNG LÝ THUYẾT VÈ CÔNG TÁC QUẢN LÝ RỦI
RO TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI
1.1 Quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ
1.1.1 Rủi ro trong thanh toán thẻ

/. 1.1.1

Khái niệm rủi ro thanh toán thẻ

1.1.1.2 Các loại hình rủi ro trong thanh tốn thẻ :
Rủi ro từ phía đon vị chấp nhận thẻ
(ì)

Đơn

VỊ

chap nhạn the cơ tình đăng ký các thơng tin giao dịch khơng chính xác

nhằm lấy tiền tạm ứng từ ngân hàng thanh tốn
(ii) Đơn vị chấp nhận thẻ thơng đồng với chủ thẻ:
(iii) Nhân viên của đơn vị chấp nhận thẻ sửa đổi thơng tin trên các hóa đơn thẻ hoặc
Rủi ro từ phía chủ thẻ
(0 Chủ thẻ thực khơng thực hiện thanh tốn hàng hóa dịch vụ bằng thẻ qua thư điện
thoại (Mail order, telephone order) nhưng ĐVCNT vẫn cung cấp hàng hòa dịch vụ
theo yêu cầu nhận được qua thư :
(ii) Chủ thẻ đánh mất thẻ hoặc vơ tình bị đánh cắp thông tin thẻ khi khai báo các
thông tin thẻ trên các website thanh toán trực tuyến
Rủi ro từ phía ngân hàng phát hành
(i) Rủi ro tín dụng (rủi ro nợ quá hạn)
(ii) Rủi ro thẻ giả mạo
Rủi ro từ phía ngân hàng thanh tịán
Rủi ro từ phía Tổ chức thẻ quốc tế (TCTQT)
— luận: Trong các lo?i rủi ro trên, rủi ro thẻ giả mạo là loại rủi ro phổ biến nhất
trong hoạt động thanh toán thẻ của ngân hàng. Kiểm tra, giám sát và giảm thiểu
những tôn thất có thể xảy ra của rủi ro trong hoạt động giả mạo thông tin thẻ để chi

tiêu tại các ĐVCNT là một trong những hoạt động chủ yếu, hàng ngày và liên tục


V I1

của cán bộ quản lý rủi ro thanh toán thẻ của ngân hàng.
1.1.2 Quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ
1.1.2.1 Khái niệm quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ
1.1.2.2 Các chủ thể tham.gia vào quản lý hoạt động thanh toán thẻ

Chủ t

—
----------------------------------►
◄
-----------------------------------------

Đơn vị chấp nhận thẻ
i i

1r
Ngân hàng phát hành

Ngân hàng thanh toán
Tổ chức thẻ
Quốc tế
Trung tâm
thanh tốn NH
Quốc gia

Hình 1.1: Mối liên hệ giữa các chủ thể tham gia hoạt động quản lý thanh toán thẻ
Đơn vị chấp nhận thẻ (ĐVCNT)
Chủ thẻ
Ngăn hàng phát hành
Ngân hàng thanh tốn
Tổ chức thẻ quốc tế
1.2 Cơng tác quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ
1.2.1 Khái niệm cơng tác quản lý rủi ro trong thanh tốn thẻ
1.2.2 Quy trình quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ
Quản lý rủi ro trong thanh toán thẻ được thực hiện theo quy trình bốn bước
như hình 1.2 dưới đây. Trong đó: