Tải bản đầy đủ (.pdf) (10 trang)

Tính cách người nông dân Nam bộ trong tiêu thuyết Hồ Biểu Chánh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (140.98 KB, 10 trang )

Hobieuchanh.com
1
Tính cách ngi nông dân Nam b
trong tiu thuyt H Biu Chánh
- Ths Hunh Th Lan Phng –
(Bài ã ng trên p chí Khoa hc, Trng i hc Cn Th,
 12/2009; trang 153- 161)
1. t vn :
Không gian và thi gian ngh thut trong tiu thuyt H Biu Chánh ch yu là
vùng t Nam bu th k XX. Vit v cuc sng và con ngi Nam b, H Biu
Chánh c bit chú ý n i tng ngi nông dân. Xut thân t mt gia ình nông
dân nghèo, li có s quan tâm n qun chúng lao ng khn khó, cho nên dù  cng
 ca mt ông c ph s, H Biu Chánh vn luôn thu hiu, cm thông i vi
nhng con ngi chân lm tay bùn, quanh nm bám cht vi rung ng. Ông không
ch nhn ra nhng bt công mà ngi nông dân ang phi gánh chu, cng không ch
ng li  s chia s trc nhng thân phn bé nh chu nhiu áp bc, khau. H
Biu Chánh ã phát hin và  cao nhng nét p t tính cách ca ngi nông dân
Nam b. Th hin thành công tính cách ngi nông dân Nam B là óng góp mi ca
 Biu Chánh cho nn tiu thuyt Vit Nam hin i  bui u phôi thai.
 cp n tính cách ngi nông dân Nam b chính là tìm hiu tính cách chung
a mt loi nhân vt, nhân vt tiêu biu nht ca tiu thuyt H Biu Chánh. Khái
nim tính cách c hiu là nhng c m, nhng phm cht ca nhân vt c th
hin tng i rõ nét. Tính cách th hiên nét riêng c áo ca con ngi cá bit, c th
nhng li mang cái chung, tiêu biu cho nhiu ngi  mt mc  nht nh. ng
thi nó có mt quá trình phát trin hp vi logic cuc sng. Tìm hiu tính cách ca
ngi nông dân Nam b trong tiu thuyt H Biu Chánh tt nhiên phi t trong mi
quan h vi hoàn cnh xã hi Nam b trc và sau th chin ln th nht. Mt xã hi
en ti, y phc tp, bin ng. Chính hoàn cnh sng là mt trong nhng nhân t to
thành tính cách. Tính cách ca ngi nông dân Nam b trong tiu thuyt H Biu
Chánh c khng nh dn trong hoàn cnh sng c th nói trên.
2. Ni dung chính


:
Qua tác phm ca H Biu Chánh, hình nh ngi nông dân Nam b hin lên rt
rõ nét, vi  các tính cách vn có.
2.1. Cn cù nhn ni:
Nông dân Nam b vn là dân “ ching”. H phi ri b ni chôn nhau ct rn
 tìm ni “t lành chim u”. n vùng t phng Nam còn nhiu hoang s này, t
bui u lp nghip, hã phi  bao công sc  có c u kin nh c. Chính
ã bin ni sình ly nc ng “kh ho, cò gáy” thành nhng cánh ng phì nhiêu “cò
bay thng cánh”. Nam bã tr thành va thóc ln ca c nc. Phm cht cn cù nhn
i là mt u kin phi có và c phát trin dn theo lch s khai khn và phát trin
Hobieuchanh.com
2
vùng t Nam b. Ngi dân n ây cn và bit nng ta vào nhau  sng. H
ng vi quan nim “có làm, có n”. H phi chp nhn mi gian nan th thách  giành
y s sng. Quan sát t m nhng sinh hot lao ng ca ngi nông dân, H Biu
Chánh ã chng minh phm cht cn cù ca h bng hình nh tht sng ng, c th:
“Li 11 gi tra, tri nng nh la, phn thì lng trang không có mt chút gì, phn thì
rung ã cn nc ht ri, bi vy ngi i ng nóng nc vô cùng, còn nói chi nhng k gt
hay là c lúa, h ly làm kh ht sc” (Con nhà nghèo, trang 66). Làm vic trong mt u
kin khó nhc nh th mà h chng t nan. i vi h, gian nan kh cc không phi là
chuyn áng ngi. H vui v vi công vic khó nhc “i u canh t, ting còi túc nghe
u t hng, y là còi ca chn kêu công gt dy sm nu cm. Li na gi, theo my b
u, thy ngi ta i có hàng, y là bn công gt i v, àn bà chen ln vi àn ông, ngi nào
ng vui ci hn h.” (Cha con ngha nng)
Phi i mt vi cnh nghèo khó, lo toan, ngi nông dân dng nh không còn
dám mc hay èo bòng cao sang. H tp trung vào lao ng  kim sng. ôi khi
cuc sng ca h có chút gì ó “côi cút”, lng ln ti nghip. Anh Trn Vn Su “u
canh t thc dy l m nu mt ni cm n phân na còn phân na thì em theo Vai mang
vòng hái, tay xách gói cm, d ca nhè nh bc ra sân mà i.”(Cha con ngha nng) Quanh
m ngi nông dân phi tt bt vi công vic. Ht vic trên rung mình ã thuê, li

tip tc i làm thuê cho ngi khác. Cuc sng cht vt không cho phép h ngi không.
 thng suy ngh mt cách n gin, chân cht: nhà thì ung lm”(Cha con ngha
ng).Th nhng, t trong s chân cht y li ni rõ mt c tính cao quý: chu cc,
chu khó, ham làm. H Biu Chánh không din gii hay minh ho dài dòng. Ông ã bit
khéo chn nhng chi tit i thng nhng li tiêu biu, hay s dng li vn k tht t
nhiên  gi lên úng tính cách ca con ngi vùng ng bng sông nc phng
Nam. Tuy rung ng phì nhiêu, tôm cá y sông nhng h luôn bit ý thc: “Mun n
cá phi th câu”, không thích ch thi hay  li, cho nên càng không  lãng phí thi
gian lao ng. Nh cn cù mà anh nông dân Lê Vn ó (Ngn c gió ùa) t thân phn
ói nghèo ã tr thành mt c phú, còn c phong chc thiên h. Khi mi ra tù, anh
ta không có gì trong tay, lang thang khp ni xin c b thí tng chén cm mà cng
không có. Sau ln gp hoà thng Chánh Tâm, c giúp  mt ít vn, anh ta ã “vô
ng n cây lá ct mt cái chòi nh mà làm rung”. S cn cù lao ng ã nâng ôi
chân anh, giúp anh bc ra khi cuc sng lm than.
n cù và nhn ni, ó là hai phm cht thng i ôi vi nhau. Ngi nông
dân Nam b không ch bit chu thng chu khó mà còn có tính kiên trì và dám làm.
Nhiu ngi khng nh tính hào phóng ca con ngi Nam b và quan nim u
kin a lí t nhiên  Nam b nhiu thun li, do ó tính hào phóng càng có c hi 
phát trin. Cng vì th, dân Nam b ít có s nhn ni trc th thách ca cuc sng
ng ngi dân x Trung và Bc. u này không hn là úng. Phóng túng, mt chút
 ti, ít lo xa, ó là cá tính d tìm thy  con ngi Nam b. Nhng bên cnh ó, trong
 li tim tàng mt c tính gan d, dng cm, lòng quyt tâm và mt chút phiêu lu
Hobieuchanh.com
3
o him nu không nói là liu. Hã quyt tâm thì làm cho bng c, chp nhn
i th thách, ã quyt thc hin u gì thì “tri gm không nh”.  cn cù, chu khó
ngu nhiên và có c s liu lnh. Hoàn cnh sng ni ây ã a y h vào cái thy.
i trong h luôn có tâm lí: n ây ã là sn cùng thu tn. H không có gì  mt,
càng kiên nhn sc nhiu hi vng hn. y cng là nhng lí do giúp chúng ta hiu
vì sao mt mùa lúa này Cai tun Bi (Con nhà nghèo) vn không nn chí “lng xng

mua ging m, mn trâu cày ” làm tip, chi mùa sau s có kt qu tt hn. Ngi
nông dân trong tác phm ca H Biu Chánh thng có suy ngh: “Chu cc kh s nhc
kip này, ng kip sau c an nhàn sung sng.” (Ngn c gió ùa). Nu không thì cng
vì “túng th” nên phi ng u vi th thách, mt phen làm liu “ rng làm rung”
 mong i i. Mc cm “Mình nghèo lo làm rung mà n” (Ngn c gió ùa, trang 68)
ã kéo ngi nông dân vào công vic sn xut. Dn dn h tr nên gn bó, thu chung
i nó dù phi chu lm gian nan, nhiu th thách.
2.2. Trng ngha khinh tài:
 Biu Chánh là mt nhà vn  cao o lí, o lí nhân ngha i. Mt kiu
o lí rt Nam b: “Kin ngha bt vi vô dõng dã”. Trong tác phm ca H Biu Chánh
ph bin kiu nhân vt “trng ngha khinh tài”. H là nhng con ngi “gia ng thy
chuyn bt bng chng tha”. Dù nghèo khó, quanh nm ói rách, ming cm n chng 
no, áo mc cha m nhng h vn sn sàng cu mang giúp  nhng ngi khn
kh hn mình. Ông Sáu Thi, Lê Vn ó trong “Ngn c gió ùa”; Hng s Cu trong
“Con nhà nghèo”; bà Ba Thi trong ”Cay ng mùi i”; bà lão nông dân, ngi giúp
Th Ngha thoát ói và có ch tá túc lúc mi vt ngc trong “Chúa tàu Kim Quy”
u là nhng con ngi làm vic ngha mt cách t nguyn, t giác, không màng li
c, không òi hi sn áp. Ngi nông dân Nam b vn xut thân t nghèo kh, di
 vào Nam cng là liu mình i tìm t sng. Cho nên bên cnh vic có sn truyn
thng oàn kt ca dân tc, h càng thng yêu ùm bc nhau hn, giúp  nhau to
ng cuc sng, nht là trong mt hoàn cnh mi l, y khó khn. H thng kt
ngha vi nhau, sng cht có nhau, thng yêu nhau mt cách l lùng. Li cng vì h là
nhng con ngi lâm vào hoàn cnh b tc, phi ra i tìm t sng trong muôn ngàn
cái cht, cho nên h rt chung ngha khí, quý trng tình bn bè, tình huynh , giang
 ngha hip, coi khinh tin tài, sn sàng x thân vì ngha. Lê Vn ó thy cnh mt
ngi già yu ang chi vi gia dòng nc, thì không còn bit ái ngi sông to gió ln,
t mình bi xung ra gia dòng nc him nguy  cu sng ông Sáu Thi thoát
c nn. Lê Vn ó cng tng lên ting bênh vc che ch cho Lý Ánh Nguyt, mt cô
gái yu i b k xu hãm hi; Hng s Cu (Con nhà nghèo) là mt thanh niên
nghèo mà bit sng vì ngha, ã dang tay che ch cho cuc i ca cô T Lu Vic

ngha mà ngi nông dân trong tác phm ca H Biu Chánh thng làm là nhng
vic rt bình thng nhng có nhiu ý ngha, không phi ai cng có th làm c. Có
thó ch là hành ng “t t vô bung bng rá cm ngui ra thì còn c vài chén Tr
vô móc ít con mm lóc nhem ra cho Th Ngha n” (Chúa tàu Kim Quy) ca mt bà lão
Hobieuchanh.com
4
nông dân hay vic ly 20 ng bc dành dm  mua thuc cu cô T Lu ca anh
ng s Cu (Con nhà nghèo). Cng có khi ó li là mt vic làm rt cao c, th hin
m lòng bao dung nhân ái ca con ngi Nam b. Bà ba Thi trong tác phm “Cay
ng mùi i”, hoàn cnh gia ình cng nghèo khó, chng li bi bin bit, sng tr
tri mt thân mt mình. Th mà bà ã mang mt a tr v nuôi, bi bà không th làm
ng trc mt a bé ngây th vô ti b vt b quá nhn tâm nh th. Cng vì nuôi
a bé y mà bà phi nhn ly nhng li x v, nghi ng ca chng. Anh Hng s Cu
(Con nhà nghèo) còn là mt thanh niên có trái tim cao thng, bit cô T Lu ã không
còn trong trng nhng anh ta ã rng lòng tha th, ci v làm v, cu mang ca
con b b ri ca cô T Lu. Tình cm cha con ca anh Cu tht cao p, nó c chan
hoà trong ch ngha, nó c hun úc t lòng nhân ái, c nuôi dng bi s bao
dung. Vì th, không gì có th lay chuyn c.
Nông dân Nam b thng ly o ngha” làm phng châm sng và hành ng.
“o” ây c hiu là n  cho phi o, hp l phi i. Còn “ngha” là ngha khí,
là n  thu chung, dám x thân vì vic ln, không c hip ngi th cô, không phân
bit sang hèn trong cách ng x. Bit o ngha thì mi tranh chp u có thc gii
quyt trong quan h anh em, bè bn, không cn s can thip ca lut pháp nhà nc.
 c bn, nhng ngi trng o ngha ly ngha khí ãi nhau, ã dám làm thì
dám chu, không chp nhn  ngi khác lãnh thay trách nhim ca mình. Tính cách
này có th nhn thy ni Lê Vn ó (Ngn c gió ùa), anh ta dng cm nhn mình là
Lê Vn ó, tên tù b truy nã. Bi vì anh không mun mt ngi khác chu ti oan c,
nhn hình pht thay cho mình. Du bit rng ra nhn ti là n vi trm u cay ng
kh nhc, là b li tt c sn nghip mà mình ã dày công xây dng by lâu mi có
c, là không còn c hi  thc hin li ha vi Ánh Nguyt, s cu mang Thu

Vân Xem nh cuc i ca anh không còn gì.
Hành ng ca nhân vt là phng tin quan trng  th hin tính cách nhân
t. H Biu Chánh có s chú ý miêu t hành ng nhân vt. Mc dù nhà vn còn gi
thói quen truyn thng, miêu t hành ng theo trình t thi gian nhng vn to nên
c nét riêng. Nhân vt ngi nông dân trong tiu thuyt H Biu Chánh không ch
hành ng theo ngha mà còn vì ngha. Vì ngha mà u tranh chng li nhng gì mang
tính bt ngha. Vit v con ngi Nam b, nhng con ngi có tính khng khái, không
chu cúi lòn, thì không th thiu nhng hành ng quyt lit, tuy có phn hung hng
nhng minh bch: ánh gãy tay tên nhà giàu dâm dc, háo sc (Th Ngha ánh Tn
Thân – Chúa tàu Kim Qui); rch mt k có tin mà “chuyên i phá danh giá ca con nhà
nghèo”(Ba Cam rch mt cu hai Ngha – Con nhà nghèo). Khi cn phi ra tay  trng
tr gian ác, ngi vì ngha không bit s gì c. i vi h, cái ngha phi làm là trên ht.
u c làm vic ngha mà phi nhn ly s thit thòi cho mình, h vn vui v chp
nhn. Hnh phúc c sng ht mình cho cái ngha i ã khin h dám làm tt c.
ôi khi h cng liu nhng liu mà vn t ra v hiên ngang thách thc trc cái xu,
Hobieuchanh.com
5
ngi xu. Ba Cam (Con nhà nghèo) tng tuyên b: “Qua ra nhc cho em mà qua  tù,
thì qua vui lòng lm, không hi chi âu mà s”.
i vi ngi nông dân Nam b, ch “ngha” không c hiu mt cách chung
chung, tru tng, khô cng nh ch “ngha” ca Nho giáo, nó c gii thích mt
cách c th, hàm cha cái gn gi, mà cng c ng dng ph bin. Nó không ch th
hin trong mi quan h gia ngi vi ngi, mà còn  nhng mi quan h khác. Nó
có th toát lên t tình cm gn bó thu chung vi xóm làng, mnh vn, tha rung
hay công vic lao ng sn xut vn ã quen thuc i vi ngi nông dân. Ngi
nông dân Nam b quen dãi du ma nng ni rung ng. Cuc sng lam l vi nhiu
lo toan  làng quê ã tr thành máu tht i vi h. Gia h vi cuc sng y dng
nh rt nng “ngha tình”. Cho nên, khó lòng mà chia ct c. Nhng con ngi
“khinh tài” y không d gì b cám d trc vt cht xa hoa hay tin nghi ni th thành.
Nhàn ri, thnh thi cha hn là cuc sng hnh phúc i vi h, nu buc h phi xa

i nhng tp tc, thói quen lâu i. H s lúng túng, au khn ti nghip khi phi
thay i cách sng, phi t b rung vn, phi chia tay vi công vic sn xut Anh
ng s Cu trong “Con nhà nghèo” là mt trng hp tiêu biu: “Cu sinh trng
trong chn thôn quê, hi nh ci trâu hay, n ln cm cày gii, tng quen nh m, gt lúa, tát
c, p b, ch không quen cm chi quét nhà, chm gi lau gch”. Do ó, “Cu không th
nào giúp vic ti nhà giy c”. Cu cm thy mình không th “ph tình” vi làng quê 
thích nghi cuc sng ni th thành; không th b cái cày, cái cuc  cm giy, bê mc
“ nh chí ln em quen ngh làm rung, làm nh trên này em làm không c. Em  ngoài
ng dãi nng dm ma, thu nay quen ri, bây gi làm  trong tù túng cht hp, bt hi gió em
chu không ni. Em mun xin vi anh ba cho em tr vng ng kim rung mn mà làm”.
Không ch nng ngha, ta còn có th nhn thy ni ây nét phóng túng ca ngi nông
dân Nam b: thích sng cuc i thanh thn t do  rung ng hn là phi bon chen
n thua  chn ô th. u kin t nhiên và sinh hot ca kinh t nông nghip ã to
nên tính cách phóng túng y. Nông dân Nam b ít b câu thúc bi nhng thiên kin
ng n c h ca t tng phong kin. Nn sn xut nh, phân tán ã dn n cách
làm n sinh sng tu tin, úng hn là theo s thích cá nhân, dn dn ã to cho ngi
nông dân cá tính t do, ghét s tù túng, ràng buc cht ch.
2.3. Bc trc, thng thn:
c trc thng thn là tính cách tiêu biu ca con ngi Nam b, nht là ngi
nông dân Nam b.Nhân vt trong tiu thuyt H Biu Chánh ít có din bin tâm lý
phc tp hay trn tr, ging xé ni tâm. H Biu Chánh chú ý miêu t ngoi hình, c
ch, hành ng, nht là ngôn ng ca nhân vt ã th hin thành công tính cách bc
trc thng thn ca con ngi Nam b. Thông qua cách nói hay ni dung li nói, có th
nhn ra tính cách ca con ngi. Nông dân Nam b bc trc thng thn do ó nói nng
ít vn chng, rào ón. H ngh sao nói vy, “nói thng rut nga”, không thích che y
giu gim. Cho nên mi có câu “Rut  ngoài da”. Nhn bit Vnh Thái (Khóc thm)
o quyt, mu mô, có nhiu thn  bóc lt, cp công ca ngi nghèo, thng
Hobieuchanh.com
6
Mau ã không ngn ngi phân tích t m cho bn nó nghe: “Dng gt gao, ác c lm,

không bit thng ai ht. Dng tính vic nào thì dng cng mun git con nhà nghèo. Phi
mà hôm qua anh nghe dng nói chuyn vi tá th thì anh mi ghê. Cô Hai t t, cô gp thng
chng gì bp trm quá nh vy không bit.” (Khóc thm).
Tính cách bc trc, thng thn cng c H Biu Chánh tp trung th hin qua
nhân vt Th T trong tác phm “Con nhà nghèo”. Bt bình trc vic làm tht c ca
u Hai Ngha, Th T khác hn vi chng, âm thm chu ng nhc nhã, ch ta quyt
liu mt phen n nhà bà Cai vch ti cu Hai Ngha, còn dám tht ra nhng li khng
khái: “Tao ch phi ai hay sao. Tao s là s ngi phi kia, ch ngi nh vy tao d sâu.
Giàu thì giàu ch có phép nào mà git ngi ta c hay sao.” (Con nhà nghèo). H Biu
Chánh ã khéo léo t vào ca ming nhân vt nhng li nói tht t nhiên, th hin
úng tính cách ca ngi ph n nông dân Nam b. S áp bc nng n ca k giàu có,
nhiu th lc không th làm thay i tính cách y  ngi ph n nông dân này. n
lúc ã bi, không còn chn nng thân, không có rung  canh tác, ch ta vn
thng thn bo cùng chng: “Không cn gì, ây không c thì lên trên Bình Phú Tây mà
, h gii h theo lên ó hi c na, tôi mi s.” (Con nhà nghèo).
Có nhà nghiên cu cho rng Nam b sông rch chng cht, rung ng bao la,
u không chu ni s áp bc, thng tr ca quan li hay a ch thì ngi nông dân ch
n xung ghe thuyn i tìm mt min t ha khác. m ly, rung hoang còn thiu
gì, sn sàng ón nhn ngi n vt lp nghip. Do ó, nông dân Nam b s không
“chu trn” nh ch Du trong “t èn” ca Ngô Tt T. Cng vì th mà nông dân
Nam b thng có tính khng khái, bc trc, ít chu lun cúi và kém thn. Gin thì
nói ngay, có tính la rm, có khi cng rt hung hng nhng ri cn gin s cun i theo
sông nc rung ng bao la.
Theo quan nim ca H Biu Chánh, ngi nông dân cng có k vy ngi
khác. Trong mt gia ình, Cai tun Bi thì cam chu, nhn nhc không mun phn
kháng, s gây thêm ho ln. Nhng v và em trai ca Cai tun Bi thì khác hn. Nghe
chuyn T Lu b cu Hai Ngha cng ép ri b ri, Ba Cam không th kim nén c
n gin, ón ng cu Hai Ngha hi ti, ri rch mt cu Hai Ngha. Lp lun ca
Ba Cam rt dt khoát và khng khái: “Tôi mun ghi trên mt nó vài cái tho cho thiên h h
ngó thy thì nh nó là a chuyên i phá danh giá ca con nhà nghèo, ng tránh nó mà thôi.”

(Con nhà nghèo). Anh ta ã gii thích mt cách tht thà nhng dt khoát v vic làm
a mình: i tri t hi, i bit chng nào mi có. Thà tôi làm phc mt cái cho nó tn.
Toà có ày tôi i na, tôi cng cam tâm”. Nhân vt Ba Cam ã th hin rõ thái  không
chu cúi u truc th lc bo tàn ca ngi nông dân Nam b: “Không phi liu mng.
Quân giàu có mà n  mi r quá, làm hin vi nó sao c kia“.
Uy quyn ca giai cp thng tr không th áp o ni tính thng thn ca ngi
nông dân. i din vi Phm K, Lê Vn ó chng h s st, ã tht ra nhng li nào
là “ông là mt ông quan bt nhn”, nào là ”sao ông t v nhà giàu ông không nói ti, li theo
t mà hi ngi àn bà nghèo hèn b tai nn nh vy. Tôi nói cho ông bit, nu ông bt con ny
Hobieuchanh.com
7
thì tôi phi lên tnh mà cáo ông, vì tôi không ành  cho ông hi mt ngi nghèo hèn vô ti”
(Ngn c gió ùa). Tuy nhiên, bn cht cng rn ca ngi nông dân ôi khi b bin
thành mt “khí gii yu” trong nhng tình hung cn s do dai, uyn chuyn hay khôn
khéo. H Biu Chánh dng nh cng có ý nh th hin u này cho nên ã to dng
các chi tit: Th T (Con nhà nghèo) sau khi n nhà bà Cai Hiu nói rõ s tht v
chuyn xu ca cu Hai Ngha thì mi vic ã b ri tung lên. Ch ta b bt óng trng 7
ngày, Cai tun Bi phi van xin, cu khn ht li, cui cùng c nhà bi ra khi t
bà Cai Hay Th Ngha nóng gin ra tay trng tr Tn Thân ri thì phi nhn ly án tù
oan c, gia ình kh s tan nát.
Câu nói mang v ym th, m tính tiêu cc, thng ca Cai tun Bi không
phi là hoàn toàn không có lí: “Nu mà mình c trong nhà, mình ng có nói ti ai ht thì
ai mà bt mình c.” (Con nghà nghèo). H Biu Chánh ã  nhân vt nói úng phn
nào thc t ca cuc sng. Nhng quan m sng nh th thì khó c chp nhn.
Nht là trong hoàn cnh ngày nay, khi mà lch s ã chng minh ch có u tranh
chng áp bc bt công thì con ngi mi có tht c hnh phúc tht s.
c trc là c tính có mt tt nhng cng có mt hn ch. Ngi bc trc s d
i n thiu cn trng, kém t nh, không lng trc hu qu ca s vic, cng không
o c s áp o i phng. i vi mt con ngi nh cu Hai Ngha mà Th T
em s thành tht và thng thn  giãi bày: “ hôm nó n nay nó trông cu nó khóc

p mt sng chù vù. Mt êm chí sáng nó ôm con khóc hoài nên sinh bnh thu na. Cu
xung mà coi tay chn mình my nó sng híp. Ông thy Hong ng biu a 20 ng bc ng
ng làm mt t thuc cho nó ung, mà nó có tin âu mà a. Cu làm n a cho ít chc ng
ng nó ung thuc cu Hai” thì kt qu Th T không c toi nguyn còn b xua i,
m he u. Cái tinh t trong cách nhìn v cuc sng và ngi i ca H Biu
Chánh là ó. Ông luôn t vn  xã hi cng nh con ngi  nhiu góc  xem
xét, ánh giá. Tiu thuyt H Biu Chánh không có s phê phán hay  cao t mt
phía.
2.4. Bình d, hin lành cht phác:
Ngi nông dân Nam b trong tiu thuyt H Biu Chánh là nhng con ngi
mang v “chân quê”. Hn mc, sinh hot, nói nng n gin và cng rt t nhiên. T
nhiên mà chân tình. H Biu Chánh t ra có s quan sát t m v cách n np  ca
ngi nông dân. Ông chú ý miêu t t cái dáng v bên ngoài qua lp trang phc ca
ng loi ngi mt. Nu là mt anh nông dân lam l, chm làm, li tht thà, quê mùa
thì t hn không th có loi trang phc nào khác hn trang phc ca anh Trn Vn Su:
”Anh ta mc mt cái áo en nhùn nhc, mt cái qun rách li t t ti, u bt trùm mt cái
khn rn, ming ngm tru mt búng” (Cha con ngha nng). Cuc sng khó khn, u
kin vt cht thiu thn, li bit “liu cm gp mm”, ngi nông dân Nam b sng rt
bình d, không cu k kiu cách, li càng không xa hoa. Cái bình dy th hin ngay
trong cách , cách mc và c cách n ca h na. i ng xa xôi ch cn vài nm cm,
ôi ba con mm gói theo cng  cho h hoàn thành mt chuyn i ca mình, y là
Hobieuchanh.com
8
nhng chi tit c nói n trong Chúa tàu Kim Qui. Hay lúc làm ng xa nhà cng
y, ba cm ca h tht m bc, gin n. H Biu Chánh ã khéo léo a vào tác
phm nhng chi tit rt i thng, ây là ba n tra ca anh Su:” t ht mt công
i, anh ta leo lên b ngi ngh và phành gói cm ra mà n. Mt tay thì cm con mm st, còn
t tay thì bc cm ngui, trên u tri nng, di chân lm bùn, mà anh ta n cm coi b
ngon lm. n ht gói cm, bèn bc li cái vng gn ó, bm tay múc nc mà ung, ri khoát
mà ra mt ” (Cha con ngha nng). Nông dân Nam b sng bình d cho nên ít mc

cao xa, cng chng có nhu cu ln lao cho cuc sng. Hnh phúc i vi h là c
m no, áo m, gia ình yên n. i thm ng v, thy lúa tt, anh cai tun Bi phn
khi trong lòng, nim vui nhang dâng trào:”  hi n cm chiu cho ti lúc èn, i
ra i vô c nói:” vái tri ma thun gió may nh vy hoài cho tôi, thì ti mùa rung mình
không mt 500 gi lúa”.” (Con nhà nghèo). S bình d ngi nông dân Nam b còn
c gi lên ngay t cái tên gi: Ba Cam, Cai tun Bi, Lu, Ba Thi, Su, Cu, Mau,
Chm . . . Có cái gi ó va dân dã, va gn bó vi i sng nông nghip  vùng ng
ng sông nc phng Nam.
Nông dân Nam b thng i ãi vi nhau bng tình làng ngha xóm tht cao
p. Ít bit lc la, tính toán hay mu li. Mà nu có tính toán i chng na thì ó cng
ch là s tính toán thng tình ca con ngi,  i ai cng mong cái li cho mình!
u áng nói ây là nu h có tính toán thì cng không làm hi ngi khác. H là
nhng con ngi sng rt chân tht. Anh Cai tun Bi (Con nhà nghèo) mong mun
em gái mình có c tm chng t t nng thân, cng suy tính rt nhiu. Nhng
cui cùng ã thành tht nói cho Hng s Cu bit rõ v vic cô em gái mình không còn
trong trng, khi Cu ng ý mun ci cô Lu. Du bit rng nh th là thit thòi cho em
mình.
H Biu Chánh nhn rõ bn tính hin lành, tht thà ca ngi nông dân Nam
. Ông ã vit v nhng con ngi giàu lòng v tha, nhiu rng lng bao dung, có ct
cách hin lành. Nông dân Nam b trong tiu thuyt H Biu Chánh là nhng ngi ít
 lòng cha ng s hn thù cháy bng. Trong “Chúa tàu Kim Quy”, mt tác phm
c mô phng t truyn ca Alexandre Dumas (père) (Le Com te de Monte Cristo),
Th Ngha là nhân vt c H Biu Chánh phng theo nhân vt Dantes nhng anh
nông dân Th Ngha dù ã chu nhiu oan c, ng cay cng ch phin mun, xót xa,
ch không nung nu chí báo thù trong sut c thi gian ngi tù nh Dantes.  ri n
lúc ra tù lp nên c mt k hoch báo thù tht sc so. Th Ngha ã d dàng xóa thù
quên hn, ch khc d ghi tâm ân ngha ca nhng ngi tt và lo báo áp sao cho tht
n toàn.
Qua cái nhìn ca H Biu Chánh, có khi ngi nông dân Nam b hin lành cht
phác n mc quá thit thà cho nên, không hiu rõ lòng d k nhà giàu gian ác. H c

tin, hi vng vào lòng tt ca a ch. Anh Lê Vn ó, lúc túng qun ã tng ngây th
“n nhà Bá h Cao mn go vn ”. Anh Cai tun Bi không nhn thy tâm a ca
nhà bà Cai, c ngh h tt bng mà tha th cho v chng mình. Do ó ã ly tn h
Hobieuchanh.com
9
t cách thành tht n áng thng, trong khi chính h là kã to ra bao sóng gió
cho gia ình anh. Dù vô tình hay có chích, khi nhà vn a nhng chi tit trên vào
tác phm, s gi cho ngi c cm nhn tác gi có phn thng hi trc s thit thà,
ngây ngô ca ngi nông dân. ây là ht sn sót li trong ni cm go mi thm lng.
Nó không th làm mt i nhng giá tr vn có ca ni cm, nhng khin ngi ta thy
khó chu khi cn phi nó.
3. Kt lun:
u th k XX, H Biu Chánh là ngi i tiên phong trong vic i mi, a
tiu thuyt Vit Nam bc vào thi k hin i. Ông ã ra sc cày xi, gieo trng 
bin “cánh ng vn chng ch quc ng” Nam b hãy còn ang “hoang hoá”y tr nên
xanh tt, trù phú. Có th nói rng: n thi m H Biu Chánh vit tiu thuyt bng
n xuôi quc ng, cha có nhà vn nào quan tâm n cuc sng i thng,  phát
hin ra nhiu vp tính cách  ngi nông dân Nam b nh ông. Mc dù còn hn ch
trong cái nhìn v ngi nông dân Nam b nhng H Biu Chánh vn th hin c s
yêu thng, cm thông và có phn trân trng i vi ngi nông dân. Ông ã vit v
 bng tt c tm lòng ca mt nhà vn ang có s xoá dn khong cách gia bc trí
thc cp cao vi qun chúng lao ng nghèo kh, “nhp p trái tim ca nhà vn dng
nhã hòa nhp vi nhp p con tim ca nhng ngi ba ày, bt hnh. Có th coi ông là
nhà n ca nông dân Nam b, ca lòng mong mun xác lp mt mt bng nhân ái cho cuc
ng hàng ngày.” (8, 10). Phi chng, vì th mà tác phm ca H Biu Chánh to c
m ón nhn rng rãi và có sc sng lâu bn trong lòng công chúng bình dân.

Tài liu tham kho:
1. Nguyn Khuê (1974), Chân dung H Biu Chánh, La thiêng, Sài Gòn.
2. Hunh La (1987), ch s khai phá vùng t Nam b, NXB TP H Chí Minh.

3. Sn Nam (1984), t Gia nh xa, NXB TP H Chí Minh.
4. Hunh Th Lan Phng (2006), i sng vn hoá nông thôn Nam b trong mt s
tiu thuyt ca H Biu Chánh, TC Vn hc s 7, tr 36 –44.
5. Hunh Th Lan Phng (2006), Cái nhìn ca H Biu Chánh v ngi nông dân Nam
, (in trong Bình lun vn hc, Hi nghiên cu và ging dy vn hc Thành ph
 Chí Minh), NXB Vn hoá Sài Gòn, 115-125.
6. Phan Quang ( 1985), ng bng sông Cu Long, NXB Cu Long và Tp HCM.
7. Nguyn Vn N (2005), Môi trng t nhiên, vn hoá và con ngi trong thành
ng, tc ng Nam b- Tp chí “Ngôn ng & i sng”, s 9 (119), 2005, tr 24- 28.
8. Trn Hu Tá (1988), Mt vài cm ngh nhân c li tiu thuyt H Biu Chánh, in
trong “Ngn c gió ùa”, NXB Tng hp Tin Giang.
9. Lê Ngc Trà (2005), Lí lun và vn hc, NXB Tr.

Hobieuchanh.com
10

×