Tính cách người nông dân Nam bộ trong tiêu thuyết Hồ Biểu Chánh

Hobieuchanh.com
1
Tính cách ngi nông dân Nam b
trong tiu thuyt H Biu Chánh
- Ths Hunh Th Lan Phng –
(Bài ã ng trên p chí Khoa hc, Trng i hc Cn Th,
 12/2009; trang 153- 161)
1. t vn :
Không gian và thi gian ngh thut trong tiu thuyt H Biu Chánh ch yu là
vùng t Nam bu th k XX. Vit v cuc sng và con ngi Nam b, H Biu
Chánh c bit chú ý n i tng ngi nông dân. Xut thân t mt gia ình nông
dân nghèo, li có s quan tâm n qun chúng lao ng khn khó, cho nên dù  cng
 ca mt ông c ph s, H Biu Chánh vn luôn thu hiu, cm thông i vi
nhng con ngi chân lm tay bùn, quanh nm bám cht vi rung ng. Ông không
ch nhn ra nhng bt công mà ngi nông dân ang phi gánh chu, cng không ch
ng li  s chia s trc nhng thân phn bé nh chu nhiu áp bc, khau. H
Biu Chánh ã phát hin và  cao nhng nét p t tính cách ca ngi nông dân
Nam b. Th hin thành công tính cách ngi nông dân Nam B là óng góp mi ca
 Biu Chánh cho nn tiu thuyt Vit Nam hin i  bui u phôi thai.
 cp n tính cách ngi nông dân Nam b chính là tìm hiu tính cách chung
a mt loi nhân vt, nhân vt tiêu biu nht ca tiu thuyt H Biu Chánh. Khái
nim tính cách c hiu là nhng c m, nhng phm cht ca nhân vt c th
hin tng i rõ nét. Tính cách th hiên nét riêng c áo ca con ngi cá bit, c th
nhng li mang cái chung, tiêu biu cho nhiu ngi  mt mc  nht nh. ng
thi nó có mt quá trình phát trin hp vi logic cuc sng. Tìm hiu tính cách ca
ngi nông dân Nam b trong tiu thuyt H Biu Chánh tt nhiên phi t trong mi
quan h vi hoàn cnh xã hi Nam b trc và sau th chin ln th nht. Mt xã hi
en ti, y phc tp, bin ng. Chính hoàn cnh sng là mt trong nhng nhân t to
thành tính cách. Tính cách ca ngi nông dân Nam b trong tiu thuyt H Biu
Chánh c khng nh dn trong hoàn cnh sng c th nói trên.
2. Ni dung chính

:
Qua tác phm ca H Biu Chánh, hình nh ngi nông dân Nam b hin lên rt
rõ nét, vi  các tính cách vn có.
2.1. Cn cù nhn ni:
Nông dân Nam b vn là dân “ ching”. H phi ri b ni chôn nhau ct rn
 tìm ni “t lành chim u”. n vùng t phng Nam còn nhiu hoang s này, t
bui u lp nghip, hã phi  bao công sc  có c u kin nh c. Chính
ã bin ni sình ly nc ng “kh ho, cò gáy” thành nhng cánh ng phì nhiêu “cò
bay thng cánh”. Nam bã tr thành va thóc ln ca c nc. Phm cht cn cù nhn
i là mt u kin phi có và c phát trin dn theo lch s khai khn và phát trin
Hobieuchanh.com
2
vùng t Nam b. Ngi dân n ây cn và bit nng ta vào nhau  sng. H
ng vi quan nim “có làm, có n”. H phi chp nhn mi gian nan th thách  giành
y s sng. Quan sát t m nhng sinh hot lao ng ca ngi nông dân, H Biu
Chánh ã chng minh phm cht cn cù ca h bng hình nh tht sng ng, c th:
“Li 11 gi tra, tri nng nh la, phn thì lng trang không có mt chút gì, phn thì
rung ã cn nc ht ri, bi vy ngi i ng nóng nc vô cùng, còn nói chi nhng k gt
hay là c lúa, h ly làm kh ht sc” (Con nhà nghèo, trang 66). Làm vic trong mt u
kin khó nhc nh th mà h chng t nan. i vi h, gian nan kh cc không phi là
chuyn áng ngi. H vui v vi công vic khó nhc “i u canh t, ting còi túc nghe
u t hng, y là còi ca chn kêu công gt dy sm nu cm. Li na gi, theo my b
u, thy ngi ta i có hàng, y là bn công gt i v, àn bà chen ln vi àn ông, ngi nào
ng vui ci hn h.” (Cha con ngha nng)
Phi i mt vi cnh nghèo khó, lo toan, ngi nông dân dng nh không còn
dám mc hay èo bòng cao sang. H tp trung vào lao ng  kim sng. ôi khi
cuc sng ca h có chút gì ó “côi cút”, lng ln ti nghip. Anh Trn Vn Su “u
canh t thc dy l m nu mt ni cm n phân na còn phân na thì em theo Vai mang
vòng hái, tay xách gói cm, d ca nhè nh bc ra sân mà i.”(Cha con ngha nng) Quanh
m ngi nông dân phi tt bt vi công vic. Ht vic trên rung mình ã thuê, li

tip tc i làm thuê cho ngi khác. Cuc sng cht vt không cho phép h ngi không.
 thng suy ngh mt cách n gin, chân cht: nhà thì ung lm”(Cha con ngha
ng).Th nhng, t trong s chân cht y li ni rõ mt c tính cao quý: chu cc,
chu khó, ham làm. H Biu Chánh không din gii hay minh ho dài dòng. Ông ã bit
khéo chn nhng chi tit i thng nhng li tiêu biu, hay s dng li vn k tht t
nhiên  gi lên úng tính cách ca con ngi vùng ng bng sông nc phng
Nam. Tuy rung ng phì nhiêu, tôm cá y sông nhng h luôn bit ý thc: “Mun n
cá phi th câu”, không thích ch thi hay  li, cho nên càng không  lãng phí thi
gian lao ng. Nh cn cù mà anh nông dân Lê Vn ó (Ngn c gió ùa) t thân phn
ói nghèo ã tr thành mt c phú, còn c phong chc thiên h. Khi mi ra tù, anh
ta không có gì trong tay, lang thang khp ni xin c b thí tng chén cm mà cng
không có. Sau ln gp hoà thng Chánh Tâm, c giúp  mt ít vn, anh ta ã “vô
ng n cây lá ct mt cái chòi nh mà làm rung”. S cn cù lao ng ã nâng ôi
chân anh, giúp anh bc ra khi cuc sng lm than.
n cù và nhn ni, ó là hai phm cht thng i ôi vi nhau. Ngi nông
dân Nam b không ch bit chu thng chu khó mà còn có tính kiên trì và dám làm.
Nhiu ngi khng nh tính hào phóng ca con ngi Nam b và quan nim u
kin a lí t nhiên  Nam b nhiu thun li, do ó tính hào phóng càng có c hi 
phát trin. Cng vì th, dân Nam b ít có s nhn ni trc th thách ca cuc sng
ng ngi dân x Trung và Bc. u này không hn là úng. Phóng túng, mt chút
 ti, ít lo xa, ó là cá tính d tìm thy  con ngi Nam b. Nhng bên cnh ó, trong
 li tim tàng mt c tính gan d, dng cm, lòng quyt tâm và mt chút phiêu lu
Hobieuchanh.com
3
o him nu không nói là liu. Hã quyt tâm thì làm cho bng c, chp nhn
i th thách, ã quyt thc hin u gì thì “tri gm không nh”.  cn cù, chu khó
ngu nhiên và có c s liu lnh. Hoàn cnh sng ni ây ã a y h vào cái thy.
i trong h luôn có tâm lí: n ây ã là sn cùng thu tn. H không có gì  mt,
càng kiên nhn sc nhiu hi vng hn. y cng là nhng lí do giúp chúng ta hiu
vì sao mt mùa lúa này Cai tun Bi (Con nhà nghèo) vn không nn chí “lng xng

mua ging m, mn trâu cày ” làm tip, chi mùa sau s có kt qu tt hn. Ngi
nông dân trong tác phm ca H Biu Chánh thng có suy ngh: “Chu cc kh s nhc
kip này, ng kip sau c an nhàn sung sng.” (Ngn c gió ùa). Nu không thì cng
vì “túng th” nên phi ng u vi th thách, mt phen làm liu “ rng làm rung”
 mong i i. Mc cm “Mình nghèo lo làm rung mà n” (Ngn c gió ùa, trang 68)
ã kéo ngi nông dân vào công vic sn xut. Dn dn h tr nên gn bó, thu chung
i nó dù phi chu lm gian nan, nhiu th thách.
2.2. Trng ngha khinh tài:
 Biu Chánh là mt nhà vn  cao o lí, o lí nhân ngha i. Mt kiu
o lí rt Nam b: “Kin ngha bt vi vô dõng dã”. Trong tác phm ca H Biu Chánh
ph bin kiu nhân vt “trng ngha khinh tài”. H là nhng con ngi “gia ng thy
chuyn bt bng chng tha”. Dù nghèo khó, quanh nm ói rách, ming cm n chng 
no, áo mc cha m nhng h vn sn sàng cu mang giúp  nhng ngi khn
kh hn mình. Ông Sáu Thi, Lê Vn ó trong “Ngn c gió ùa”; Hng s Cu trong
“Con nhà nghèo”; bà Ba Thi trong ”Cay ng mùi i”; bà lão nông dân, ngi giúp
Th Ngha thoát ói và có ch tá túc lúc mi vt ngc trong “Chúa tàu Kim Quy”
u là nhng con ngi làm vic ngha mt cách t nguyn, t giác, không màng li
c, không òi hi sn áp. Ngi nông dân Nam b vn xut thân t nghèo kh, di
 vào Nam cng là liu mình i tìm t sng. Cho nên bên cnh vic có sn truyn
thng oàn kt ca dân tc, h càng thng yêu ùm bc nhau hn, giúp  nhau to
ng cuc sng, nht là trong mt hoàn cnh mi l, y khó khn. H thng kt
ngha vi nhau, sng cht có nhau, thng yêu nhau mt cách l lùng. Li cng vì h là
nhng con ngi lâm vào hoàn cnh b tc, phi ra i tìm t sng trong muôn ngàn
cái cht, cho nên h rt chung ngha khí, quý trng tình bn bè, tình huynh , giang
 ngha hip, coi khinh tin tài, sn sàng x thân vì ngha. Lê Vn ó thy cnh mt
ngi già yu ang chi vi gia dòng nc, thì không còn bit ái ngi sông to gió ln,
t mình bi xung ra gia dòng nc him nguy  cu sng ông Sáu Thi thoát
c nn. Lê Vn ó cng tng lên ting bênh vc che ch cho Lý Ánh Nguyt, mt cô
gái yu i b k xu hãm hi; Hng s Cu (Con nhà nghèo) là mt thanh niên
nghèo mà bit sng vì ngha, ã dang tay che ch cho cuc i ca cô T Lu Vic

ngha mà ngi nông dân trong tác phm ca H Biu Chánh thng làm là nhng
vic rt bình thng nhng có nhiu ý ngha, không phi ai cng có th làm c. Có
thó ch là hành ng “t t vô bung bng rá cm ngui ra thì còn c vài chén Tr
vô móc ít con mm lóc nhem ra cho Th Ngha n” (Chúa tàu Kim Quy) ca mt bà lão
Hobieuchanh.com
4
nông dân hay vic ly 20 ng bc dành dm  mua thuc cu cô T Lu ca anh
ng s Cu (Con nhà nghèo). Cng có khi ó li là mt vic làm rt cao c, th hin
m lòng bao dung nhân ái ca con ngi Nam b. Bà ba Thi trong tác phm “Cay
ng mùi i”, hoàn cnh gia ình cng nghèo khó, chng li bi bin bit, sng tr
tri mt thân mt mình. Th mà bà ã mang mt a tr v nuôi, bi bà không th làm
ng trc mt a bé ngây th vô ti b vt b quá nhn tâm nh th. Cng vì nuôi
a bé y mà bà phi nhn ly nhng li x v, nghi ng ca chng. Anh Hng s Cu
(Con nhà nghèo) còn là mt thanh niên có trái tim cao thng, bit cô T Lu ã không
còn trong trng nhng anh ta ã rng lòng tha th, ci v làm v, cu mang ca
con b b ri ca cô T Lu. Tình cm cha con ca anh Cu tht cao p, nó c chan
hoà trong ch ngha, nó c hun úc t lòng nhân ái, c nuôi dng bi s bao
dung. Vì th, không gì có th lay chuyn c.
Nông dân Nam b thng ly o ngha” làm phng châm sng và hành ng.
“o” ây c hiu là n  cho phi o, hp l phi i. Còn “ngha” là ngha khí,
là n  thu chung, dám x thân vì vic ln, không c hip ngi th cô, không phân
bit sang hèn trong cách ng x. Bit o ngha thì mi tranh chp u có thc gii
quyt trong quan h anh em, bè bn, không cn s can thip ca lut pháp nhà nc.
 c bn, nhng ngi trng o ngha ly ngha khí ãi nhau, ã dám làm thì
dám chu, không chp nhn  ngi khác lãnh thay trách nhim ca mình. Tính cách
này có th nhn thy ni Lê Vn ó (Ngn c gió ùa), anh ta dng cm nhn mình là
Lê Vn ó, tên tù b truy nã. Bi vì anh không mun mt ngi khác chu ti oan c,
nhn hình pht thay cho mình. Du bit rng ra nhn ti là n vi trm u cay ng
kh nhc, là b li tt c sn nghip mà mình ã dày công xây dng by lâu mi có
c, là không còn c hi  thc hin li ha vi Ánh Nguyt, s cu mang Thu

Vân Xem nh cuc i ca anh không còn gì.
Hành ng ca nhân vt là phng tin quan trng  th hin tính cách nhân
t. H Biu Chánh có s chú ý miêu t hành ng nhân vt. Mc dù nhà vn còn gi
thói quen truyn thng, miêu t hành ng theo trình t thi gian nhng vn to nên
c nét riêng. Nhân vt ngi nông dân trong tiu thuyt H Biu Chánh không ch
hành ng theo ngha mà còn vì ngha. Vì ngha mà u tranh chng li nhng gì mang
tính bt ngha. Vit v con ngi Nam b, nhng con ngi có tính khng khái, không
chu cúi lòn, thì không th thiu nhng hành ng quyt lit, tuy có phn hung hng
nhng minh bch: ánh gãy tay tên nhà giàu dâm dc, háo sc (Th Ngha ánh Tn
Thân – Chúa tàu Kim Qui); rch mt k có tin mà “chuyên i phá danh giá ca con nhà
nghèo”(Ba Cam rch mt cu hai Ngha – Con nhà nghèo). Khi cn phi ra tay  trng
tr gian ác, ngi vì ngha không bit s gì c. i vi h, cái ngha phi làm là trên ht.
u c làm vic ngha mà phi nhn ly s thit thòi cho mình, h vn vui v chp
nhn. Hnh phúc c sng ht mình cho cái ngha i ã khin h dám làm tt c.
ôi khi h cng liu nhng liu mà vn t ra v hiên ngang thách thc trc cái xu,
Hobieuchanh.com
5
ngi xu. Ba Cam (Con nhà nghèo) tng tuyên b: “Qua ra nhc cho em mà qua  tù,
thì qua vui lòng lm, không hi chi âu mà s”.
i vi ngi nông dân Nam b, ch “ngha” không c hiu mt cách chung
chung, tru tng, khô cng nh ch “ngha” ca Nho giáo, nó c gii thích mt
cách c th, hàm cha cái gn gi, mà cng c ng dng ph bin. Nó không ch th
hin trong mi quan h gia ngi vi ngi, mà còn  nhng mi quan h khác. Nó
có th toát lên t tình cm gn bó thu chung vi xóm làng, mnh vn, tha rung
hay công vic lao ng sn xut vn ã quen thuc i vi ngi nông dân. Ngi
nông dân Nam b quen dãi du ma nng ni rung ng. Cuc sng lam l vi nhiu
lo toan  làng quê ã tr thành máu tht i vi h. Gia h vi cuc sng y dng
nh rt nng “ngha tình”. Cho nên, khó lòng mà chia ct c. Nhng con ngi
“khinh tài” y không d gì b cám d trc vt cht xa hoa hay tin nghi ni th thành.
Nhàn ri, thnh thi cha hn là cuc sng hnh phúc i vi h, nu buc h phi xa

i nhng tp tc, thói quen lâu i. H s lúng túng, au khn ti nghip khi phi
thay i cách sng, phi t b rung vn, phi chia tay vi công vic sn xut Anh
ng s Cu trong “Con nhà nghèo” là mt trng hp tiêu biu: “Cu sinh trng
trong chn thôn quê, hi nh ci trâu hay, n ln cm cày gii, tng quen nh m, gt lúa, tát
c, p b, ch không quen cm chi quét nhà, chm gi lau gch”. Do ó, “Cu không th
nào giúp vic ti nhà giy c”. Cu cm thy mình không th “ph tình” vi làng quê 
thích nghi cuc sng ni th thành; không th b cái cày, cái cuc  cm giy, bê mc
“ nh chí ln em quen ngh làm rung, làm nh trên này em làm không c. Em  ngoài
ng dãi nng dm ma, thu nay quen ri, bây gi làm  trong tù túng cht hp, bt hi gió em
chu không ni. Em mun xin vi anh ba cho em tr vng ng kim rung mn mà làm”.
Không ch nng ngha, ta còn có th nhn thy ni ây nét phóng túng ca ngi nông
dân Nam b: thích sng cuc i thanh thn t do  rung ng hn là phi bon chen
n thua  chn ô th. u kin t nhiên và sinh hot ca kinh t nông nghip ã to
nên tính cách phóng túng y. Nông dân Nam b ít b câu thúc bi nhng thiên kin
ng n c h ca t tng phong kin. Nn sn xut nh, phân tán ã dn n cách
làm n sinh sng tu tin, úng hn là theo s thích cá nhân, dn dn ã to cho ngi
nông dân cá tính t do, ghét s tù túng, ràng buc cht ch.
2.3. Bc trc, thng thn:
c trc thng thn là tính cách tiêu biu ca con ngi Nam b, nht là ngi
nông dân Nam b.Nhân vt trong tiu thuyt H Biu Chánh ít có din bin tâm lý
phc tp hay trn tr, ging xé ni tâm. H Biu Chánh chú ý miêu t ngoi hình, c
ch, hành ng, nht là ngôn ng ca nhân vt ã th hin thành công tính cách bc
trc thng thn ca con ngi Nam b. Thông qua cách nói hay ni dung li nói, có th
nhn ra tính cách ca con ngi. Nông dân Nam b bc trc thng thn do ó nói nng
ít vn chng, rào ón. H ngh sao nói vy, “nói thng rut nga”, không thích che y
giu gim. Cho nên mi có câu “Rut  ngoài da”. Nhn bit Vnh Thái (Khóc thm)
o quyt, mu mô, có nhiu thn  bóc lt, cp công ca ngi nghèo, thng
Hobieuchanh.com
6
Mau ã không ngn ngi phân tích t m cho bn nó nghe: “Dng gt gao, ác c lm,

không bit thng ai ht. Dng tính vic nào thì dng cng mun git con nhà nghèo. Phi
mà hôm qua anh nghe dng nói chuyn vi tá th thì anh mi ghê. Cô Hai t t, cô gp thng
chng gì bp trm quá nh vy không bit.” (Khóc thm).
Tính cách bc trc, thng thn cng c H Biu Chánh tp trung th hin qua
nhân vt Th T trong tác phm “Con nhà nghèo”. Bt bình trc vic làm tht c ca
u Hai Ngha, Th T khác hn vi chng, âm thm chu ng nhc nhã, ch ta quyt
liu mt phen n nhà bà Cai vch ti cu Hai Ngha, còn dám tht ra nhng li khng
khái: “Tao ch phi ai hay sao. Tao s là s ngi phi kia, ch ngi nh vy tao d sâu.
Giàu thì giàu ch có phép nào mà git ngi ta c hay sao.” (Con nhà nghèo). H Biu
Chánh ã khéo léo t vào ca ming nhân vt nhng li nói tht t nhiên, th hin
úng tính cách ca ngi ph n nông dân Nam b. S áp bc nng n ca k giàu có,
nhiu th lc không th làm thay i tính cách y  ngi ph n nông dân này. n
lúc ã bi, không còn chn nng thân, không có rung  canh tác, ch ta vn
thng thn bo cùng chng: “Không cn gì, ây không c thì lên trên Bình Phú Tây mà
, h gii h theo lên ó hi c na, tôi mi s.” (Con nhà nghèo).
Có nhà nghiên cu cho rng Nam b sông rch chng cht, rung ng bao la,
u không chu ni s áp bc, thng tr ca quan li hay a ch thì ngi nông dân ch
n xung ghe thuyn i tìm mt min t ha khác. m ly, rung hoang còn thiu
gì, sn sàng ón nhn ngi n vt lp nghip. Do ó, nông dân Nam b s không
“chu trn” nh ch Du trong “t èn” ca Ngô Tt T. Cng vì th mà nông dân
Nam b thng có tính khng khái, bc trc, ít chu lun cúi và kém thn. Gin thì
nói ngay, có tính la rm, có khi cng rt hung hng nhng ri cn gin s cun i theo
sông nc rung ng bao la.
Theo quan nim ca H Biu Chánh, ngi nông dân cng có k vy ngi
khác. Trong mt gia ình, Cai tun Bi thì cam chu, nhn nhc không mun phn
kháng, s gây thêm ho ln. Nhng v và em trai ca Cai tun Bi thì khác hn. Nghe
chuyn T Lu b cu Hai Ngha cng ép ri b ri, Ba Cam không th kim nén c
n gin, ón ng cu Hai Ngha hi ti, ri rch mt cu Hai Ngha. Lp lun ca
Ba Cam rt dt khoát và khng khái: “Tôi mun ghi trên mt nó vài cái tho cho thiên h h
ngó thy thì nh nó là a chuyên i phá danh giá ca con nhà nghèo, ng tránh nó mà thôi.”

(Con nhà nghèo). Anh ta ã gii thích mt cách tht thà nhng dt khoát v vic làm
a mình: i tri t hi, i bit chng nào mi có. Thà tôi làm phc mt cái cho nó tn.
Toà có ày tôi i na, tôi cng cam tâm”. Nhân vt Ba Cam ã th hin rõ thái  không
chu cúi u truc th lc bo tàn ca ngi nông dân Nam b: “Không phi liu mng.
Quân giàu có mà n  mi r quá, làm hin vi nó sao c kia“.
Uy quyn ca giai cp thng tr không th áp o ni tính thng thn ca ngi
nông dân. i din vi Phm K, Lê Vn ó chng h s st, ã tht ra nhng li nào
là “ông là mt ông quan bt nhn”, nào là ”sao ông t v nhà giàu ông không nói ti, li theo
t mà hi ngi àn bà nghèo hèn b tai nn nh vy. Tôi nói cho ông bit, nu ông bt con ny
Hobieuchanh.com
7
thì tôi phi lên tnh mà cáo ông, vì tôi không ành  cho ông hi mt ngi nghèo hèn vô ti”
(Ngn c gió ùa). Tuy nhiên, bn cht cng rn ca ngi nông dân ôi khi b bin
thành mt “khí gii yu” trong nhng tình hung cn s do dai, uyn chuyn hay khôn
khéo. H Biu Chánh dng nh cng có ý nh th hin u này cho nên ã to dng
các chi tit: Th T (Con nhà nghèo) sau khi n nhà bà Cai Hiu nói rõ s tht v
chuyn xu ca cu Hai Ngha thì mi vic ã b ri tung lên. Ch ta b bt óng trng 7
ngày, Cai tun Bi phi van xin, cu khn ht li, cui cùng c nhà bi ra khi t
bà Cai Hay Th Ngha nóng gin ra tay trng tr Tn Thân ri thì phi nhn ly án tù
oan c, gia ình kh s tan nát.
Câu nói mang v ym th, m tính tiêu cc, thng ca Cai tun Bi không
phi là hoàn toàn không có lí: “Nu mà mình c trong nhà, mình ng có nói ti ai ht thì
ai mà bt mình c.” (Con nghà nghèo). H Biu Chánh ã  nhân vt nói úng phn
nào thc t ca cuc sng. Nhng quan m sng nh th thì khó c chp nhn.
Nht là trong hoàn cnh ngày nay, khi mà lch s ã chng minh ch có u tranh
chng áp bc bt công thì con ngi mi có tht c hnh phúc tht s.
c trc là c tính có mt tt nhng cng có mt hn ch. Ngi bc trc s d
i n thiu cn trng, kém t nh, không lng trc hu qu ca s vic, cng không
o c s áp o i phng. i vi mt con ngi nh cu Hai Ngha mà Th T
em s thành tht và thng thn  giãi bày: “ hôm nó n nay nó trông cu nó khóc

p mt sng chù vù. Mt êm chí sáng nó ôm con khóc hoài nên sinh bnh thu na. Cu
xung mà coi tay chn mình my nó sng híp. Ông thy Hong ng biu a 20 ng bc ng
ng làm mt t thuc cho nó ung, mà nó có tin âu mà a. Cu làm n a cho ít chc ng
ng nó ung thuc cu Hai” thì kt qu Th T không c toi nguyn còn b xua i,
m he u. Cái tinh t trong cách nhìn v cuc sng và ngi i ca H Biu
Chánh là ó. Ông luôn t vn  xã hi cng nh con ngi  nhiu góc  xem
xét, ánh giá. Tiu thuyt H Biu Chánh không có s phê phán hay  cao t mt
phía.
2.4. Bình d, hin lành cht phác:
Ngi nông dân Nam b trong tiu thuyt H Biu Chánh là nhng con ngi
mang v “chân quê”. Hn mc, sinh hot, nói nng n gin và cng rt t nhiên. T
nhiên mà chân tình. H Biu Chánh t ra có s quan sát t m v cách n np  ca
ngi nông dân. Ông chú ý miêu t t cái dáng v bên ngoài qua lp trang phc ca
ng loi ngi mt. Nu là mt anh nông dân lam l, chm làm, li tht thà, quê mùa
thì t hn không th có loi trang phc nào khác hn trang phc ca anh Trn Vn Su:
”Anh ta mc mt cái áo en nhùn nhc, mt cái qun rách li t t ti, u bt trùm mt cái
khn rn, ming ngm tru mt búng” (Cha con ngha nng). Cuc sng khó khn, u
kin vt cht thiu thn, li bit “liu cm gp mm”, ngi nông dân Nam b sng rt
bình d, không cu k kiu cách, li càng không xa hoa. Cái bình dy th hin ngay
trong cách , cách mc và c cách n ca h na. i ng xa xôi ch cn vài nm cm,
ôi ba con mm gói theo cng  cho h hoàn thành mt chuyn i ca mình, y là
Hobieuchanh.com
8
nhng chi tit c nói n trong Chúa tàu Kim Qui. Hay lúc làm ng xa nhà cng
y, ba cm ca h tht m bc, gin n. H Biu Chánh ã khéo léo a vào tác
phm nhng chi tit rt i thng, ây là ba n tra ca anh Su:” t ht mt công
i, anh ta leo lên b ngi ngh và phành gói cm ra mà n. Mt tay thì cm con mm st, còn
t tay thì bc cm ngui, trên u tri nng, di chân lm bùn, mà anh ta n cm coi b
ngon lm. n ht gói cm, bèn bc li cái vng gn ó, bm tay múc nc mà ung, ri khoát
mà ra mt ” (Cha con ngha nng). Nông dân Nam b sng bình d cho nên ít mc

cao xa, cng chng có nhu cu ln lao cho cuc sng. Hnh phúc i vi h là c
m no, áo m, gia ình yên n. i thm ng v, thy lúa tt, anh cai tun Bi phn
khi trong lòng, nim vui nhang dâng trào:”  hi n cm chiu cho ti lúc èn, i
ra i vô c nói:” vái tri ma thun gió may nh vy hoài cho tôi, thì ti mùa rung mình
không mt 500 gi lúa”.” (Con nhà nghèo). S bình d ngi nông dân Nam b còn
c gi lên ngay t cái tên gi: Ba Cam, Cai tun Bi, Lu, Ba Thi, Su, Cu, Mau,
Chm . . . Có cái gi ó va dân dã, va gn bó vi i sng nông nghip  vùng ng
ng sông nc phng Nam.
Nông dân Nam b thng i ãi vi nhau bng tình làng ngha xóm tht cao
p. Ít bit lc la, tính toán hay mu li. Mà nu có tính toán i chng na thì ó cng
ch là s tính toán thng tình ca con ngi,  i ai cng mong cái li cho mình!
u áng nói ây là nu h có tính toán thì cng không làm hi ngi khác. H là
nhng con ngi sng rt chân tht. Anh Cai tun Bi (Con nhà nghèo) mong mun
em gái mình có c tm chng t t nng thân, cng suy tính rt nhiu. Nhng
cui cùng ã thành tht nói cho Hng s Cu bit rõ v vic cô em gái mình không còn
trong trng, khi Cu ng ý mun ci cô Lu. Du bit rng nh th là thit thòi cho em
mình.
H Biu Chánh nhn rõ bn tính hin lành, tht thà ca ngi nông dân Nam
. Ông ã vit v nhng con ngi giàu lòng v tha, nhiu rng lng bao dung, có ct
cách hin lành. Nông dân Nam b trong tiu thuyt H Biu Chánh là nhng ngi ít
 lòng cha ng s hn thù cháy bng. Trong “Chúa tàu Kim Quy”, mt tác phm
c mô phng t truyn ca Alexandre Dumas (père) (Le Com te de Monte Cristo),
Th Ngha là nhân vt c H Biu Chánh phng theo nhân vt Dantes nhng anh
nông dân Th Ngha dù ã chu nhiu oan c, ng cay cng ch phin mun, xót xa,
ch không nung nu chí báo thù trong sut c thi gian ngi tù nh Dantes.  ri n
lúc ra tù lp nên c mt k hoch báo thù tht sc so. Th Ngha ã d dàng xóa thù
quên hn, ch khc d ghi tâm ân ngha ca nhng ngi tt và lo báo áp sao cho tht
n toàn.
Qua cái nhìn ca H Biu Chánh, có khi ngi nông dân Nam b hin lành cht
phác n mc quá thit thà cho nên, không hiu rõ lòng d k nhà giàu gian ác. H c

tin, hi vng vào lòng tt ca a ch. Anh Lê Vn ó, lúc túng qun ã tng ngây th
“n nhà Bá h Cao mn go vn ”. Anh Cai tun Bi không nhn thy tâm a ca
nhà bà Cai, c ngh h tt bng mà tha th cho v chng mình. Do ó ã ly tn h
Hobieuchanh.com
9
t cách thành tht n áng thng, trong khi chính h là kã to ra bao sóng gió
cho gia ình anh. Dù vô tình hay có chích, khi nhà vn a nhng chi tit trên vào
tác phm, s gi cho ngi c cm nhn tác gi có phn thng hi trc s thit thà,
ngây ngô ca ngi nông dân. ây là ht sn sót li trong ni cm go mi thm lng.
Nó không th làm mt i nhng giá tr vn có ca ni cm, nhng khin ngi ta thy
khó chu khi cn phi nó.
3. Kt lun:
u th k XX, H Biu Chánh là ngi i tiên phong trong vic i mi, a
tiu thuyt Vit Nam bc vào thi k hin i. Ông ã ra sc cày xi, gieo trng 
bin “cánh ng vn chng ch quc ng” Nam b hãy còn ang “hoang hoá”y tr nên
xanh tt, trù phú. Có th nói rng: n thi m H Biu Chánh vit tiu thuyt bng
n xuôi quc ng, cha có nhà vn nào quan tâm n cuc sng i thng,  phát
hin ra nhiu vp tính cách  ngi nông dân Nam b nh ông. Mc dù còn hn ch
trong cái nhìn v ngi nông dân Nam b nhng H Biu Chánh vn th hin c s
yêu thng, cm thông và có phn trân trng i vi ngi nông dân. Ông ã vit v
 bng tt c tm lòng ca mt nhà vn ang có s xoá dn khong cách gia bc trí
thc cp cao vi qun chúng lao ng nghèo kh, “nhp p trái tim ca nhà vn dng
nhã hòa nhp vi nhp p con tim ca nhng ngi ba ày, bt hnh. Có th coi ông là
nhà n ca nông dân Nam b, ca lòng mong mun xác lp mt mt bng nhân ái cho cuc
ng hàng ngày.” (8, 10). Phi chng, vì th mà tác phm ca H Biu Chánh to c
m ón nhn rng rãi và có sc sng lâu bn trong lòng công chúng bình dân.

Tài liu tham kho:
1. Nguyn Khuê (1974), Chân dung H Biu Chánh, La thiêng, Sài Gòn.
2. Hunh La (1987), ch s khai phá vùng t Nam b, NXB TP H Chí Minh.

3. Sn Nam (1984), t Gia nh xa, NXB TP H Chí Minh.
4. Hunh Th Lan Phng (2006), i sng vn hoá nông thôn Nam b trong mt s
tiu thuyt ca H Biu Chánh, TC Vn hc s 7, tr 36 –44.
5. Hunh Th Lan Phng (2006), Cái nhìn ca H Biu Chánh v ngi nông dân Nam
, (in trong Bình lun vn hc, Hi nghiên cu và ging dy vn hc Thành ph
 Chí Minh), NXB Vn hoá Sài Gòn, 115-125.
6. Phan Quang ( 1985), ng bng sông Cu Long, NXB Cu Long và Tp HCM.
7. Nguyn Vn N (2005), Môi trng t nhiên, vn hoá và con ngi trong thành
ng, tc ng Nam b- Tp chí “Ngôn ng & i sng”, s 9 (119), 2005, tr 24- 28.
8. Trn Hu Tá (1988), Mt vài cm ngh nhân c li tiu thuyt H Biu Chánh, in
trong “Ngn c gió ùa”, NXB Tng hp Tin Giang.
9. Lê Ngc Trà (2005), Lí lun và vn hc, NXB Tr.

Hobieuchanh.com
10