Việt Nam trong tổng thể nền kinh tế thế giới và khi vực

Chương 2
Việt nam trong tổng thể nền kinh
tế thế giới và khu vực
1. Mục đích:
- Cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ
bản về sự phân chia theo nhóm nước trên thế
giới hiện nay vị trí của Việt Nam trong các
nhóm nước này.
- Cung cấp cho sinh viên những kiến thức cơ
bản về quá trình hình thành và phát triển của
một số tổ chức liên kết kinh tế có liên quan
tới Việt Nam.




2.1. Đặc điểm và xu hướng hiện đại của
2.1. Đặc điểm và xu hướng hiện đại của
nền kinh tế thế giới
nền kinh tế thế giới
2.1.1. Nền kinh tế thế giới từ sau đại
2.1.1. Nền kinh tế thế giới từ sau đại
chiến thế giới lần th II đến nay
chiến thế giới lần th II đến nay
- Nền kinh tế thế giới đã trải qua nhiều giai
- Nền kinh tế thế giới đã trải qua nhiều giai
đoạn phát triển phức tạp. Với sự hình

đoạn phát triển phức tạp. Với sự hình
thành của 2 cực phát triển đối lập nhau,
thành của 2 cực phát triển đối lập nhau,
phát triển theo hai hướng khác nhau:
phát triển theo hai hướng khác nhau:
tư
tư
bản chủ nghĩa
bản chủ nghĩa
và
và
xã hội chủ nghĩa.
xã hội chủ nghĩa.




- Từ sau nhừng năm 90 của thế kỷ trước,
- Từ sau nhừng năm 90 của thế kỷ trước,
Thế giới:
Thế giới:


+ Đã chuyển từ 2 cực sang đa cực
+ Đã chuyển từ 2 cực sang đa cực


+ Quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra
+ Quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra
mạnh mẽ

mạnh mẽ


+ Sự phân cấp giữa các quốc gia phát
+ Sự phân cấp giữa các quốc gia phát
triển với các quốc gia đang phát triển và
triển với các quốc gia đang phát triển và
kếm phát triển đang là vần đề cần giải
kếm phát triển đang là vần đề cần giải
quyết
quyết




2.1.2. Phân nhóm nước theo trình độ
2.1.2. Phân nhóm nước theo trình độ
phát triển kinh tế
phát triển kinh tế
Nhóm I
Nhóm I
: Các nước đã phát triển công
: Các nước đã phát triển công
nghiêp. Nhóm này bao gồm 2 nhóm nhỏ:
nghiêp. Nhóm này bao gồm 2 nhóm nhỏ:
Nhóm Ia
Nhóm Ia
:
:
Các nước đã phát triển công

Các nước đã phát triển công
nghiệp
nghiệp
hàng
hàng
đ
đ
ầu
ầu


thế
thế


giới
giới
.
.


Bao gồm: Mỹ Nhật, Đức, Pháp, Anh,
Bao gồm: Mỹ Nhật, Đức, Pháp, Anh,
ý, Canada thường được gọi là nhóm
ý, Canada thường được gọi là nhóm
G7
G7
.
.
Cùng nhóm này có thể kể thêm Liên Xô

Cùng nhóm này có thể kể thêm Liên Xô
trước đây, nay là Liên bang Nga:
trước đây, nay là Liên bang Nga:
G7 +1.
G7 +1.






Nhóm Ib
Nhóm Ib
:
:
Các nước đã phát triển công
Các nước đã phát triển công
nghiệp khác.
nghiệp khác.


Bao gồm phần lớn các nước Tây Bắc
Bao gồm phần lớn các nước Tây Bắc
Âu và Đông Âu (hơn 20 quốc gia), cùng
Âu và Đông Âu (hơn 20 quốc gia), cùng
với Ôxtrâylia, Niu Di - Lân và Thổ Nhĩ
với Ôxtrâylia, Niu Di - Lân và Thổ Nhĩ
Kỳ. Đầu thập niên 90 Liên Hợp Quốc đã
Kỳ. Đầu thập niên 90 Liên Hợp Quốc đã
xếp một số nước công nghiệp mới (NIC)

xếp một số nước công nghiệp mới (NIC)
vào nhóm này
vào nhóm này




Nhóm II
Nhóm II
: Nhóm các nước đang phát triển.
: Nhóm các nước đang phát triển.


Đó là một số lượng lớn các quốc gia
Đó là một số lượng lớn các quốc gia
(hơn 180 nước) có mặt trên mọi châu lục
(hơn 180 nước) có mặt trên mọi châu lục
(chủ yếu là ở Châu á, Châu Phi và Mỹ La
(chủ yếu là ở Châu á, Châu Phi và Mỹ La
Tinh.
Tinh.
Đặc điểm của các nước này là:
Đặc điểm của các nước này là:
-
Hầu hết các nước này trước chiến tranh
Hầu hết các nước này trước chiến tranh
thế giới lần thứ 2 đều là thuộc địa.
thế giới lần thứ 2 đều là thuộc địa.
-
Là các nước phát triển nông công nghiệp

Là các nước phát triển nông công nghiệp
còn lạc hậu.
còn lạc hậu.




-
Hàng xuất khẩu mới chủ yếu là nông, lâm,
Hàng xuất khẩu mới chủ yếu là nông, lâm,
thuỷ hải sản và khoáng sản.
thuỷ hải sản và khoáng sản.
-
Bình quân GDP dưới mức trung bình của
Bình quân GDP dưới mức trung bình của
thế giới, mức sống thấp, dân số tăng
thế giới, mức sống thấp, dân số tăng
nhanh.
nhanh.
Trong thập niên 80 do hoàn cảnh lịch
Trong thập niên 80 do hoàn cảnh lịch
sử, địa lý, kinh tế xã hội và các quan hệ
sử, địa lý, kinh tế xã hội và các quan hệ
quốc tế thay đổi, nhóm nước đang phát
quốc tế thay đổi, nhóm nước đang phát
triển có xu thế
triển có xu thế
phân thành 3 nhóm nhỏ
phân thành 3 nhóm nhỏ
sau:

sau:




Nhóm IIa
Nhóm IIa
: Các nước công nghiệp mới New
: Các nước công nghiệp mới New
Industry country (NIC).
Industry country (NIC).


Bao gồm: Singapo, Hồng Kông, Đài Loan
Bao gồm: Singapo, Hồng Kông, Đài Loan
và Hàn Quốc; Mêhicô, Braxin và Achentina.
và Hàn Quốc; Mêhicô, Braxin và Achentina.
Sang thập niên 90 hầu hết các nước NIC đã
Sang thập niên 90 hầu hết các nước NIC đã
được Liên Hợp Quốc xếp và nhóm các nước
được Liên Hợp Quốc xếp và nhóm các nước
đã phát triển công nghiệp
đã phát triển công nghiệp
(
(
nhóm
nhóm


Ib

Ib
)
)






Nhóm IIb
Nhóm IIb
:
:
Các nước đang phát triển có trình
Các nước đang phát triển có trình
độ trung bình.
độ trung bình.


Chiếm đa số các nước thuộc nhóm II.
Chiếm đa số các nước thuộc nhóm II.
Tiềm lực chủ yếu của các nước này vẫn
Tiềm lực chủ yếu của các nước này vẫn
dựa vào sản xuất nông nghiệp và khai
dựa vào sản xuất nông nghiệp và khai
thác tài nguyên thiên nhiên. Bao gồm các
thác tài nguyên thiên nhiên. Bao gồm các
nước ở Bắc Phi, Nam Phi, Trung Nam Mỹ,
nước ở Bắc Phi, Nam Phi, Trung Nam Mỹ,
Đông Nam

Đông Nam
á.
á.




Nhóm IIc
Nhóm IIc
: Các nước chậm phát triển nhất
: Các nước chậm phát triển nhất
Least Developed Countries- (LDC).
Least Developed Countries- (LDC).


Bao gồm các nước còn lại - các nước có
Bao gồm các nước còn lại - các nước có
trình độ phát triển kinh tế xã hội thấp nhất
trình độ phát triển kinh tế xã hội thấp nhất
thế giới. Năm 1990 Liên Hơp Quốc đã ghi
thế giới. Năm 1990 Liên Hơp Quốc đã ghi
nhận có khoảng 42 nước thuộc nhóm LDC
nhận có khoảng 42 nước thuộc nhóm LDC
dựa theo các đặc trưng sau:
dựa theo các đặc trưng sau:

+ GDP/người < 750USD
+ GDP/người < 750USD

+ Mức độ dễ bị tổn thương về kinh tế

+ Mức độ dễ bị tổn thương về kinh tế

+ Sự yếu kém về nguồn vốn con người
+ Sự yếu kém về nguồn vốn con người






Theo báo cáo mới nhất (4/2003) của Uỷ
Theo báo cáo mới nhất (4/2003) của Uỷ
ban về chính sách phát triển của Liên Hợp
ban về chính sách phát triển của Liên Hợp
Quốc (CDP) đã
Quốc (CDP) đã
đưa Việt Nam ra khỏi
đưa Việt Nam ra khỏi
danh sách nhóm các nước LDC
danh sách nhóm các nước LDC
căn cứ
căn cứ
vào 3 tiêu chí mà CDP dùng để đánh giá
vào 3 tiêu chí mà CDP dùng để đánh giá
các nước kém phát triển LDC
các nước kém phát triển LDC

- Chiến tranh lạnh kết thúc, thế giới chuyển
- Chiến tranh lạnh kết thúc, thế giới chuyển
từ 2 cực sang đa cực.
từ 2 cực sang đa cực.
- Cách mạng khoa học kỹ thuật và công
- Cách mạng khoa học kỹ thuật và công
nghệ hiện đại đang đẩy nhanh quá trình
nghệ hiện đại đang đẩy nhanh quá trình
toàn cầu hoá và khu vực hoá kinh tế.
toàn cầu hoá và khu vực hoá kinh tế.




2.2. Các tổ chức liên kết kinh tế quốc tế
2.2. Các tổ chức liên kết kinh tế quốc tế
ặc thù theo khu vực
ặc thù theo khu vực
Trờn th gii li ang xut hin cỏc cuc iu chnh
Trờn th gii li ang xut hin cỏc cuc iu chnh
mi v c cu kinh t, thỳc y nhanh chúng nng
mi v c cu kinh t, thỳc y nhanh chúng nng
sut lao ng v tin b xó hi. ú l quỏ trỡnh
sut lao ng v tin b xó hi. ú l quỏ trỡnh
ton cu hoỏ v khu vc hoỏ kinh t. Quỏ trỡnh ú
ton cu hoỏ v khu vc hoỏ kinh t. Quỏ trỡnh ú
c th hin hai mt ch yu sau õy:
c th hin hai mt ch yu sau õy:
- y mnh hn na s phõn cụng lao ng gia cỏc
- y mnh hn na s phõn cụng lao ng gia cỏc

khu vc trờn th gii v gia cỏc quc gia trong
khu vc trờn th gii v gia cỏc quc gia trong
tng khu vc.
tng khu vc.
- Tng cng xu hng hp tỏc v nht th hoỏ kinh
- Tng cng xu hng hp tỏc v nht th hoỏ kinh
t th gii, c bit l trong phm vi tng khu
t th gii, c bit l trong phm vi tng khu
vc.
vc.
n nay trờn th gii ó cú hng nghỡn t chc quc
n nay trờn th gii ó cú hng nghỡn t chc quc
t, trong ú cú nhng hỡnh thc t chc kinh t v
t, trong ú cú nhng hỡnh thc t chc kinh t v
thng mi quc t v cỏc t chc liờn kt kinh t
thng mi quc t v cỏc t chc liờn kt kinh t
v thng mi c thự theo khu vc.
v thng mi c thự theo khu vc.




2.2.1. Tổ chức thương mại thế giới - WTO
2.2.1. Tổ chức thương mại thế giới - WTO
(
(
World Trade Organization
World Trade Organization
)
)

-
WTO ra ®êi ngµy 1/1/1995 tiÒn th©n lµ Héi nghÞ
WTO ra ®êi ngµy 1/1/1995 tiÒn th©n lµ Héi nghÞ
HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan th­¬ng m¹i (
HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan th­¬ng m¹i (
GATT
GATT
-
-
General Agreement on Tariffs and Trade
General Agreement on Tariffs and Trade
)
)
-
Ngày 01/01/1995 WTO ra đời. Hiện nay
Ngày 01/01/1995 WTO ra đời. Hiện nay
WTO đã có 152 nước thành viên và 32 nước
WTO đã có 152 nước thành viên và 32 nước
quan sát viên (chủ yếu là các nước đang
quan sát viên (chủ yếu là các nước đang
phát triển), WTO chiếm 98 % tổng giá trị
phát triển), WTO chiếm 98 % tổng giá trị
thương mại toàn cầu, đóng vai trò quan
thương mại toàn cầu, đóng vai trò quan
trọng nhất trong việc quyết định các
trọng nhất trong việc quyết định các
nguyên tắc,
nguyên tắc,

quy
quy


tắc
tắc


và các định chế chung
và các định chế chung
trong thương mại quốc tế.
trong thương mại quốc tế.