Kinh doanh và đề xuất dịch vụ trực tuyến cho bưu chính

1
K
K
I
I
N
N
H
H


D
D
O
O
A
A
N
N
H
H


V
V
À
À


Đ
Đ

Ề
Ề


X
X
U
U
Ấ
Ấ
T
T


D
D
Ị
Ị
C
C
H
H


V
V
Ụ
Ụ

T
T
R
R
Ự
Ự
C
C


T
T
U
U
Y
Y
Ế
Ế
N
N


C
C
H
H
O
O

B
B
Ư
Ư
U
U


C
C
H
H
Í
Í
N
N
H
H



ThS. Dương Hải Hà

I. KINH DOANH DỊCH VỤ TRỰC TUYẾN TRÊN THẾ GIỚI

Trong vòng 5 năm trở lại đây, kinh doanh dịch vụ trực tuyến bắt đầu sôi động trên thế giới,
đặc biệt tại các nước có cơ sở hạ tầng về CNTT và viễn thông phát triển. Trên thế giới, các
dịch vụ kinh doanh trực tuyến đều thuộc ngành Công nghiệp nội dung số mà có tổng doanh
thu toàn cầu đạt dự kiến 430 tỷ USD với tốc độ tăng trưởng 30%/năm. Mỹ, Nhật Bản, Hàn
Quốc và EU đã xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ này.

Một số dịch vụ trực tuyến của Bưu chính ở Pháp và Úc

Bưu chính Pháp

Bưu chính Pháp đã thiết lập nhiều website để cung cấp các dịch vụ trực tuyến cho khách
hàng, trong đó phải kể đến là ; ;
. Một số loại hình kinh doanh dịch vụ trực tuyến của Bưu chính Pháp
là:
- Liên kết mua bán trực tuyến đến địa chỉ bán hàng trực tuyến, ví dụ với ebay.

- Đưa các thông tin quảng cáo liên quan đến dịch vụ bưu chính truyền thống và điện tử lên
trang web của Lapost.net

- Thư lai ghép: Khách hàng có thể gửi dữ liệu cho France La Poste dưới dạng dữ liệu tin học
qua dịch vụ thư lai ghép, sau đó một bộ phận của France La Post sẽ xử lý dữ liệu và khách
hàng sẽ nhận được nội dung thông điệp dưới dạng thư vật lý thông thường.

- Cửa hàng kinh doanh tem trực tuyến: Tại cửa hàng này trên trang web, trưng bày hình ảnh
đủ loại tem bưu chính, các bộ sưu tập tem, đĩa CD Rom hướng dẫn chơi tem v.v. Trong đó,
dịch vụ tem bưu chính cá biệt hoá cũng được cung cấp trực tuyến, tức là dịch vụ mà tem bưu
chính sẽ được gắn liền với những họa tiết và hình dạng kích cỡ của tranh, ảnh mà khách hàng
lựa chọn; qua đó khách hàng có thể tự tạo tem bưu chính cho bức thư của mình.

- Dịch vụ thư điện tử

- Dịch vụ định vị bưu gửi

Bưu chính Úc

Với quá trình phát triển gần 200 năm, có thể nói tất cả các sản phẩm và dịch vụ kinh doanh
bưu chính trên thế giới đều được Bưu chính Australia nghiên cứu và áp dụng, trong đó đặc
biệt là kinh doanh các dịch vụ trực tuyến. Sau đây là một sô dịch vụ trực tuyến mà Bưu chính
Úc cung cấp:

- Dịch vụ thanh toán trực tuyến: Khách hàng sử dụng dịch vụ này để thanh toán các loại hoá
đơn hàng tháng bằng thẻ tín dụng bằng cách truy cập trang web


- Dịch vụ trò chơi trực tuyến: Khách hàng có thể vào trang
để chơi trò chơi trực tuyến liên
2
quan đến Bưu chính. Các trò chơi theo các chủ đề khác nhau, chẳng hạn trò chơi về tem bưu
chính, trò chơi về phát bưu gửi, trò chơi về các môn thể thao v.v.


Trò chơi trực tuyến của Bưu chính Úc

- Dịch vụ Post eDeliver: là dịch vụ ứng dụng CNTT trong bưu chính. Qua dịch vụ này, Bưu
chính Úc cũng có thể thực hiện truyền dữ liệu giữa trang web của khách hàng với hệ thống
đầu cuối của Post eDeliver. Ngay sau khi thông tin của khách hàng được chấp nhận, thông tin
này sẽ chuyển tiếp đến hệ thống chuyển phát và quản lý kho vận của Bưu chính Úc. Và sẽ trả
lời ngay lập tức, khách hàng sẽ nhận được thông tin cần thiết về bưu gửi theo đúng yêu cầu
của khách hàng. Bên cạnh đó, dịch vụ này cũng cung cấp các giải pháp kinh doanh trực tuyến
cho các khách hàng, chủ yếu là các khách hàng lớn - khách hàng DN. Cung cấp dịch vụ kho
vận, quản lý hàng tồn kho, đóng gói và chuyển phát với chi phí rất thấp và đem lại nhiều lợi
ích cho khách hàng.

- Dịch vụ TELeGRAM: Khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ này sẽ lên trang web
để soạn tin nhắn, đặc biệt là khách hàng có thể gán thêm

hình ảnh theo các chủ đề như chúc mừng, lễ cưới hay đính hôn, tình yêu vào tin nhắn. Sau đó,
Bưu chính Úc sẽ in ấn, lồng ghép phong bì và gửi tới người nhận theo yêu cầu.

II. DỊCH VỤ TRỰC TUYẾN Ở VIỆT NAM

Ở Việt Nam, Hoạt động kinh doanh dịch vụ trực tuyến đã hình thành và bắt đầu phát triển.
Tổng doanh số các hoạt động phát triển nội dung cho Internet, nội dung mạng di động, trò
chơi điện tử, đào tạo trực tuyến, y tế điện tử, phát triển kho dữ liệu số, phim số và đa phương
tiện số năm 2005 đạt 76 triệu USD, đây là bước khởi đầu tốt đẹp cho việc kinh doanh loại
hình dịch vụ này.

Những thuận lợi ở Việt Nam kinh doanh dịch vụ trực tuyến tại Việt Nam:

+ CNTT toàn cầu đang hồi phục nhanh và tăng trưởng mạnh và Việt Nam sẽ thừa hưởng các
thành tựu khoa học công nghệ.
+ Khả năng thích ứng với công nghệ mới;
+ Số người sử dụng (NSD) Internet tăng nhanh

Theo số liệu thống kê về kinh doanh dịch vụ trực tuyến ở Việt Nam đến 2006, có hơn 200 DN
tham gia kinh doanh dịch vụ trực tuyến tập trung chủ yếu Hà Nội và TP.HCM. Các DN này
thường gặp những khó khăn khi kinh doanh dịch vụ này tại Việt Nam như Cạnh tranh với DN
trong khu vực, Môi trường pháp lý chưa hoàn thiện, Nguồn nhân lực yếu, Chất lượng Internet
chưa cao. Các loại hình dịch vụ trực tuyến phân chia thành 2 nhóm:
3

+ Nhóm mới hình thành và bắt đầu phát triển: đào tạo trực tuyến và phim số
+ Nhóm đang phát triển với tốc độ khá ổn định: Báo điện tử (nằm trong mảng nội dung
Internet), Nội dung cho thiết bị di động và trò chơi trực tuyến (Thuộc trò chơi điện tử).

Tuy trò chơi trực tuyến cung cấp tại Việt Nam đa số vẫn phải mua bản quyền từ nước ngoài,

nhưng năm 2006 một số DN bước đầu quan tâm phát triển và cung cấp thử nghiệm một số trò
chơi nội địa. Các dịch vụ như tin nhắn tải hình nền, logo, nhạc chuông, tin nhắn dự đoán trúng
thưởng v.v. ngày càng đa dạng, phong phú.

Mức độ quan tâm của người tiêu dùng về loại hình dịch vụ này cao thể hiện qua số NSD và số
người sẵn sàng trả phí cho dịch vụ. Chỉ số NSD và người trả chi phí là những thông số cho
biết sự vận động của thị trường. Một ngành có cả 2 chỉ số này cao sẽ hấp dẫn DN đầu tư và
đem lại động lực phát triển lớn.










Hình 1: Số DN tham gia kinh doanh dịch vụ trực tuyến theo từng lĩnh vực
(Nguồn: Báo cáo TMĐT 2006 - Bộ Thương Mại)

Hình 2: Tỷ lệ % số NSD và số người trả phí một số dịch vụ trực tuyến
(Nguồn: Báo cáo TMĐT 2006 - Bộ Thương Mại)

Tương lai, các dịch vụ trực tuyến như trên, quảng cáo trực tuyến, đào tạo trực tuyến và âm
nhạc - truyền hình trực tuyến được xếp vào nhóm “mới hình thành, bắt đầu phát triển”. Số
lượng DN, doanh thu của các loại hình dịch vụ này thấp so với mặt chung của nhóm kinh
doanh thứ 2. Mảng kinh doanh này chưa phát huy được thế mạnh do hạn chế về đầu tư công
nghệ, quy mô kinh doanh, thiếu kế hoạch phát triển dài hạn.

Sự ra đời ngày càng nhiều các website cung cấp dịch vụ âm nhạc và truyền hình trực tuyến là
động lực tích cực, mặc dù đầu tư chưa lớn, doanh thu còn thấp so với các loại hình dịch vụ
trực tuyến khác.

0
1 0 0
2 0 0
3 0 0
4 0 0
ND Internet N D mạng di
động
Trò chơi
trực tuyến
Đtạo trực
tuyến
Phim số
Số D N
D o a n h s ố ( T ỷ
V N Đ)
0

20
40
60
80
100
ND Int er net ND cho mạng DD T r ò chơi đi ện t ử
Người sử dụng
Người tr ả phí
4
Quảng cáo trực tuyến bắt đầu trở thành một công cụ quảng cáo mới cho DN bên cạnh báo
hình và báo giấy. Đào tạo trực tuyến đang nhận được sự quan tâm đáng kể từ phía DN và
NSD.

Một số loại hình kinh doanh dịch vụ trực tuyến tại Việt Nam:

Quảng cáo trực tuyến
- Quảng cáo banner truyền thống hình chữ nhật, chứa những đoạn văn bản ngắn, có hình ảnh
động (animated picture)
- In-line: định dạng trong một cột đặt ở dưới bên trái hoặc bên phải của website.
- Pop-up: một màn hình riêng chứa nội dung quảng cáo xuất hiện khi người dùng nhấn chuột
để vào một trang tin khác.

Ngày nay, các công ty đã chú ý đến yếu tố công nghệ và đưa ra nhiều lựa chọn đa dạng như
cung cấp miễn phí bản tin, quảng cáo qua các tập tiên nội dung đa phương tiện, qua các tập tin
âm thanh, hình ảnh truyền phát trực tiếp, đặt logo kết nối tới website của DN v.v. Doanh thu
của loại hình quảng cáo này hiện nay chưa cao nhưng tiềm năng phát triển lớn do:

+ Internet tốc độ cao trở nên phổ biến cũng là lúc thị trường quảng cáo trực tuyến tại Việt
Nam chuyển động.
+ Hội nhập kinh tế quốc tế dẫn đến nhu cầu quảng cáo ngày càng tăng, đặc biệt là quảng cáo

trực tuyến.
+ Thị phần của quảng cáo trực tuến tuy còn nhỏ so với toàn ngành quảng cáo nhưng tốc độ
tăng trưởng là khá cao. Theo công ty ACNeilsen Việt Nam, năm 2006 là năm quan trọng của
quảng cáo trực tuyến. Trong vòng 5 – 10 năm tới quảng cáo trực tuyến sẽ có khả năng tăng
trưởng gấp nhiều lần hiện nay.
+ Số lượng NSD Internet ở Việt Nam đang tăng mạnh.
+ Nhu cầu thị trường lớn nhưng chưa được các DN tận dụng khai thác

a. Giải trí trực tuyến

Trò chơi trực tuyến: Số lượng nhà cung cấp dịch vụ và trò chơi trực tuyến tăng nhanh: Năm
2005 có 5 nhà cung cấp dịch vụ, đến 2006 có tới 10 nhà cung cấp dịch vụ, tập trung chủ yếu
Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Phân bổ thị trường của DN cung cấp trò chơi điện tử (Bảng 1).

T
T
ỉ
ỉ
n
n
h
h
/
/
t
t
h
h
à
à

n
n
h
h


p
p
h
h
ố
ố
S
S
ố
ố


l
l
ư
ư
ợ
ợ
n
n
g
g

D
D
N
N


c
c
ó
ó


h
h
o
o
ạ
ạ
t
t


đ
đ
ộ
ộ
n
n
g
g

t
t
ạ
ạ
i
i


đ
đ
ị
ị
a
a


b
b
à
à
n
n
%
%


t
t

r
r
ê
ê
n
n


t
t
ổ
ổ
n
n
g
g


s
s
ố
ố


D
D
N
N

h
h
o
o
ạ
ạ
t
t


đ
đ
ộ
ộ
n
n
g
g


t
t
ạ
ạ
i
i


t
t

ừ
ừ
n
n
g
g


đ
đ
ị
ị
a
a


b
b
à
à
n
n
T
T
P
P
.
.
H
H

ồ
ồ


C
C
h
h
í
í


M
M
i
i
n
n
h
h
1
1
9
9
9
9
0
0
,
,

5
5
H
H
à
à


N
N
ộ
ộ
i
i
1
1
3
3
6
6
1
1
,
,
9
9
Đ
Đ
à
à

N
N
ẵ
ẵ
n
n
g
g
5
5
2
2
3
3
,
,
8
8
C
C
ầ
ầ
n
n


T
T

h
h
ơ
ơ
1
1
4
4
,
,
7
7
8
8
K
K
h
h
á
á
c
c
1
1
4
4
,
,
7
7

6
6
T
T
ổ
ổ
n
n
g
g


s
s
ố
ố


2
2
1
1

Bảng 1: Phân bổ thị trường của DN cung cấp trò chơi điện tử tại từng địa bàn
(Nguồn: Bộ Thương mại)

Sự gia tăng số lượng các nhà cung cấp dịch vụ kéo theo sự phát triển về số lượng trò chơi trên
thị trường. Các DN trong nước luôn cố gắng đưa ra trò chơi mới, đa dạng hoá thể loại để thu
hút nhiều người tham gia.

5
Thị hiếu của người chơi thay đổi theo từng giai đoạn, thế hệ khác nhau. Mỗi trò chơi thông
thường chỉ kéo dài vòng đời từ 2 – 3 năm tại một thị trường. Do đó cần thiết phải linh hoạt trò
chơi để giúp một DN tồn tại và mở rộng kinh doanh.

Một đặc điểm nổi bật hiện nay là sự ra đời của các trò chơi trực tuyến do các DN trong nước
phát triển. Giải thưởng Vietgames 2006 là một động lực để lập trình viên trong nước có cơ hội
R&D trong lĩnh vực này.

Theo đánh giá của Công ty Tư vấn Markcom, trong các ngành kinh doanh dịch vụ trực tuyến,
trò chơi trực tuyến được đánh giá cao nhất về yếu tố liên tục cải tiến, nâng cao chất lượng và
khả năng hấp thụ công nghệ là 76,25/100 điểm.

* Truyền hình và âm nhạc trực tuyến
Truyền hình trực tuyến là một công cụ hiệu quả do không bị hạn chế về thời gian và không
gian. Hơn nữa, truyền hình trực tuyến Internet có khả năng lưu trữ dữ liệu giống như một thư
viện thông tin dễ dàng tra cứu tham khảo. Trên thế giới, truyền hình Internet không còn xa lạ,
nhưng ở Việt Nam thì đây là một cải tiến đối với ngành công nghiệp truyền hình và người tiêu
dùng. Do đó, hiện nay các kênh truyền hình trực tuyến đều phát hành miễn phí nhằm đưa
kênh truyền thông này tiếp cận đông đảo khán giả.

Phim truyện và âm nhạc trực tuyến phát triển theo hướng chuyên nghiệp, tôn trọng bản quyền.
Bản quyền đóng vai trò quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của dịch vụ này.

Số lượng website cung cấp phim và âm nhạc trực tuyến có mua bản quyền nêu trên còn quá ít
so với 20 website đang hoạt động trên thị trường. Tuy nhiên, đây cũng là tiến bộ bước đầu của
DN trong nước về nhận thức tầm quan trọng “quyền tác giả” hay tài sản trí tuệ trong kinh
doanh dịch vụ trực tuyến.

Truyền hình trực tuyến và âm nhạc trực tuyến hiện chưa mang lại nhiều lợi nhuận nhưng

trong tương lai không xa sẽ tạo cơ hội kinh doanh lớn cho DN.

Đào tạo trực tuyến
Đào tạo trực tuyến là một phương thức đào tạo còn mới mẻ tại Việt Nam nhưng đã thu hút
khá đông học sinh sinh viên và nhiều đối tượng khác tham gia. Một số cá nhân và tổ chức đã
và đang cố gắng phổ biến hình thức đào tạo này. Các trường đại học bắt đầu triển khai đào tạo
trực tuyến cho hệ Chính quy, Tại chức. Hiện có trên 50 công ty đăng ký sản xuất, kinh doanh
các sản phẩm về học tập điện tử và khoảng 30 trang thông tin điện tử cung cấp dịch vụ giáo
dục.

Các sản phẩm, dịch vụ chính mà đơn vị, DN cung cấp:
+ Bài giảng trực tuyến, tài liệu học tập trực tuyến
+ Luyện thi đại học, thi ngoại ngữ trực tuyến
+ Các chương trình vừa học vừa chơi của học sinh tiểu học
+ Các bài học, bài tập của học sinh ở từng trình độ khác nhau

Các loại hình kinh doanh giá trị gia tăng khác:

* Báo điện tử:
Năm 2004 là năm khởi đầu, 2005 là năm phát triển, 2006 là năm khẳng định vị thế của báo
điện tử tiếng Việt tại Việt Nam. Tháng 11/2006 có 102 báo điện tử đang hoạt động. Do báo
điện tử không bị hạn chế về số trang, số từ hay phạm vi hoạt động đưa tin. Các chuyên mục
của báo điện tử hiện nay gồm: chính trị, xã hội, kinh tế, khoa học, pháp luật, thể thao, văn