Tiểu luận: Thực trạng cho vay của Doanh nghiệp trong năm 2008

Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA NGÂN HÀNG





TIỂU LUẬN NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI




Tiểu luận

Thực trạng cho vay của Doanh nghiệp
trong năm 2008








Giảng viên hướng dẫn: TS. Lại Tiến Dĩnh
Học viên thực hiện:
Lớp: Cao Học – Ngân Hàng – Ngày 1

Khóa: 17













Thành Phố Hồ Chí Minh, năm 2008
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh


Chương I
: Lý luận cho vay
1.1 Khái niệm:
Cho vay là một hình thức cấp tín dụng, theo đĩ tổ chức tín dụng giao cho khách
hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời hạn nhất định theo thoả thuận
với nguyên tắc cĩ hồn trả gớc và lãi.
Thời hạn nhất định ở đây là thời hạn cho vay
thời hạn cho vay là khoảng thời gian được tính từ khi khách hàng bắt đầu nhận
vốn vay cho đến thời điểm trả hết nợ gốc và lãi vốn vay đã được thoả thuận trong hợp
đồng tín dụng giữa tổ chức tín dụng và khách hàng. Dựa vào thời hạn, cĩ thể chia cho
vay doanh nghiệp thành ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.
- Cho vay ngắn hạn là các khoản vay cĩ thời hạn cho vay đến 12 tháng.

- Cho vay trung hạn là các khoản vay cĩ thời hạn cho vay từ trên 12 tháng đến 60
tháng.
- Cho vay dài hạn là các khoản vay cĩ thời hạn cho vay từ trên 60 tháng trở lên.
1.2 Nguyên tắc vay vốn
Việc vay vốn ngắn hạn là nhu cầu tự nguyện của khách hàng và là cơ hội để ngân
hàng cấp tín dụng và thu lợi nhuận của mình. Tuy nhiên, cấp tín dụng liên quan đến
việc sử dụng vốn huy động của khách hàng nên phải tuân thủ theo những nguyên tắc
nhất định. Nĩi chung, khách hàng vay vốn của ngân hàng phải đảm bảo hai nguyên t ắc:
1.2.1 Sử dụng vốn đúng mục đích đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng
Việc sử dụng vốn vay vào mục đích gì do hai bên, ngân hàng và khách hàng thoả
thuận và ghi vào trong hợp đồng tín dụng. Đảm bảo sử dụng vốn vay đúng mục đích
thoả thuận nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay và khả năng thu hồi nợ vay sau
này. Do vậy, về phía ngân hàng trước khi cho vay cần tìm hiểu rõ mục đích vay vốn
của khách hàng, đồng thời phải kiểm tra xem khách hàng cĩ sử dụng vốn đúng như
mục đích đã cam kết hay khơng. Điều này rất quan trọng vì việc sử dụng vốn vay đúng
mục đích hay khơng cĩ ảnh hưởng rất lớn đến khả năng thu hồi nợ sau này. Việc khách
hàng sử dụng vốn vay khơng đúng mục đích dễ dẫn đến thất thốt và lãng phí khiến vốn
vay khơng tạo ra được ngân lưu để trả nợ cho ngân hàng.
Về phía khách hàng, việc sử dụng vốn vay đúng mục đích gĩp phần nâng cao hiệu
quả sử dụng vốn vay, đồng thời giúp doanh nghiệp đảm bảo khả năng hồn trả nợ cho
ngân hàng. Từ đĩ, nâng cao uy tín của khách hàng đối với ngân hàng và củng cố quan
hệ giữa khách hàng và ngân hàng sau này.
1.2.2 Hồn trả nợ gốc và lãi vốn vay đúng thời hạn đã thoả thuận trong hợp
đồng
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Hồ trả nợ gốc và lãi vốn vay là một nguy ên tắc khơng thể thiếu trong hoạt động
cho vay. Điều này xuất phát từ tính chất tạm thời nhàn rỗi của nguồn vốn mà ngân
hàng sử dụng để cho vay. Đại đa số nguồn vốn mà ngân hàng sử dụng để cho vay là
vốn huy động từ khách hàng gửi tiền, do đĩ, sau khi cho vay trong một thời hạn nhất

định, khách hnàg vay tiền phải hồn trả lại cho ngân hàng để ngân hàng lại cho khách
hàng gửi tiền. Hơn nữa bản chất của quan hệ tín dụng là quan hệ chuyển nhượng tạm
thời quyền sử dụng vốn vay nên sau một thời gian nhất định vốn vay phải được hồ trả,
cả gốc và lãi.
1.3 Điều kiện vay
Ngân hàng chỉ xem xét cho vay khi khách hàng thoả mãn một số điều kiện vay
nhất định. Theo quy chế cho vay khách hàng do Ngân hàng Nhà nước ban hành, cá
điều kiện vay vốn khách hàng cần cĩ bao gồm:
- Cĩ năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách nhiệm dân
sự theo quy định của pháp luật;
- Cĩ mục đích vay vốn hợp pháp;
- Cĩ khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết;
- Cĩ phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ khả thi và cĩ hiệu quả;
- Thực hiện các quy định về bảo đảm tiền vay theo quy định của Chính phủ và
hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
1.4 Mục đích vay vốn
Theo quy chế cho vay khách hàng cũng như trong phần trình bày bày về các điều
kiện vay vốn, các NHTM khi cho vay yêu cần khách hàng phải cĩ mục đích vay vốn
hợp pháp và cam kết sử dụng vốn vay đúng mục đích đã thoả thuận Cụ thể khàch
hàng doanh nghiệp khi vay vốn ngân hàng cĩ thể sử dụng vốn vay vào những mục đích
gì? Thế vào là cĩ mục đích vay vốn hợp pháp?
Ví dụ như ở Sacombank đồng ý cho khách hàng doanh nghiệp vay vốn để sử
dụng vào các mục đích sau:
- Bổ sung vốn lưu động thiếu hụt trong quá trình sản xuất kinh doanh, cung ứng
dịch vụ;
- Tài trợ vốn để sản xuất, chế biến hàng xuất khẩu;
- Thanh tốn tiền hàng trong nước theo hợp đồng mua bán;
- Thanh tốn tiền nhập khẩu mua nguyên vật liệu, hàng hố;
- Thực hiện các phương án mở rộng sản xuất, cải tiến kỹ thuật, hiện đại hố sản
xuất;

- Thực hiện dự án di dời nhà máy vào khu cơng nghiệp, khu chế xuất, dự án đầu
tư xây dựng mới.
1.5 Hồ sơ vay vốn
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Khi cĩ nhu cầu vay vốn, khách hàng gửi cho tổ chức tín dụng một bộ hồ sơ vay
vốn bao gồm giấy đề nghị vay vốn và các tài liệu cần thiết chứng minh đủ điều kiện
vay vốn. Khách hàng phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác và hợp
pháp của các tài liệu gửi cho tổ chức tín dụng. Tổ chức tín dụng phù hợp với đặc điểm
cụ thẻ của từng loại khách hàng, laọi cho vay và khoản vay. Thơng thường bộ hốn sơ
vay vốm gồm cĩ:
- Giấy đề nghị vay vốn.
- Giấy tờ chứng minh tư cánh pháp nhân của khách hàng, chẳng hạn như giấy
phép thành lập, quyết định bổ nhiệm giám đốc, điều lệ hoạt động.
- Phương án sản xuất kinh doanh và kế hoạch trả nợ, hoặc dự án đầu tư.
- Báo cáo tài chính của htời kỳ gần nhất.
- Các giấy tờ liên quan đến tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh nợ vay.
- Các giấy tờ liên quan khách nếu cần thiết.
Trên đây kà hướng dẫn về các tài liệu khách hàng phải xuất trình trong hồ sơ vay
vốn. Khi cụ thề hố hồ sơ vay vốn, các NHTM cĩ thể yêu cầu khách hàng nộp cho ngân
hàng những tài liệu cần thiết phù hợp với đặc điểm hoạt động của từng ngân hàng.
Những giấy tờ quy định trong bộ hồ sơ vay vốn như trình bày trên đây được nhân
viên tín dụng hướng dẫn và yêu cầu khách hàng lập và nộp vào ngân hàng cùng với
giấy đề nghị vay vốn. Sau khi nhận hồ sơ vay, ngân hàng sẽ tiến hành thẩm định và ra
quyết định cho vay.
1.6 Thẩm định và quyết định cho vay
Để căn cứ ra quyết định cho vay hay khơng cho vay, các tổ chức tín dụng đều cĩ
xây dựng quy trình xét duyệt cho vay theo nguyên tắc bảo đảm tính độc lập và phân
định rõ ràng trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm giữa khâu thẩm định và quyết định cho
vay. Khi thẩm địmh, tổ chức tín dụng sẽ xem xét, đánh giá tính khả thi, hiệu qủa của

dự án đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ hoặc dự án đầu tư, phương
thức phục vụ đời sống và khả năng hồn trả nợ vay cho khách hàng đề quyết định cho
vay. Tổ chức tín dụng quy định cụ thể và niêm yết cơng khai thời thời hạn tối đa phải
thơng báo quyết định cho vay hoặc khơng cho vay đối với khách, kể từ khi nhận được
đây đủ hồ sơ vay vốn và thơng tin cần thiết của khách hàng. Trường hợp quyết định
khơng cho vay, tổ chức tín dụng phải thơng báo cho khách hàng bằng văn bản, trong đĩ
nêu rõ căn cứ từ chối cho vay. Trường hợp quyết định cho vay, tổ chức tín dụng và
khách hàng sẽ ký kết hợp đồng tín dụng và thực hiện các khâu tiếp theo của quy trình
tín dụng.
1.7 Hợp đồng tín dụng
Việc cho vay của tổ chức tín dụng và khách hàng vay phải được lập thành hợp
đồng tín dụng. Hợp đồng tín dụng phải cĩ nội dung về điều kiện vay vốn, mục đích sử
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

dụng vốn vay, phương thức cho vay, số vốn vay, lãi suất, thời hạn cho vay, hình thức
bảo đảm, giá trị tài sản bảo đảm, phương thức trả nợ và những cam kết khác được các
bên thoả thuận. Ngồi ra, hợp đồng tín dụng cũng cần nêu rõ quy ền và nghĩa vụ của hên
bên: Khách hàng và ngân hàng.
Khách hàng vay cĩ quyền: (1) Từ chối các yêu cầu của tổ chức tín dụng khơng
đúng với các thoả thuận trong hợp đồng tín dụng; (2) Khiếu nại khởi kiện việc vi phạm
hợp đồng tín dụng theo quy định quả pháp luật. Về mặt nghĩa vụ, khách hàng vay cĩ
nghĩa vụ: (1) Cung cấp đầy đủ, trung thực các thơng tin, tài liệu liên quan đến việc vay
vốn và chịu trách nhiệm về ính chính xác của các thơng tin, tài iệu đã cung cấp; (2) Sử
dụng vốn vay đúng mục đích, thực hiện đúng các nội dung đã thoả thuận trong hợp
đồng tín dụng và các cam kết khác; (3) Trả nợ gốc và lãi vốn vay theo thoả thuận trong
hợp đồng tín dụng; (4) Chịu trách nhiệm trước pháp luật khi khơng thực hiện đúng
những thoả thuận về việc trả nợ vay và thực hiện các nghĩa vụ bảo đảm nợ vay đã cam
kết trong hợp đồng tín dụng.
Về phía m ình, ngân hàng cĩ quyền: (1) Yêu cần khách hàng cung cấp tài liệu
chứng minh phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ hoặc dự án đầu tư, phương án

phục vụ đời sống khả hti, khả năng tài chính của mình và của người bảo lãnh trước khi
quyết định cho vay; (2) Từ chối yêu cần vay vốn của khách hàng nếu thấy khơng đủ
điều kiện vay vốn, hoặc phương án vay vốn khơng cĩ hiệu quả, khơng phù hợp với quy
định của pháp luật hoặc ngân hàng khơng cĩ đủ nguồn vốn để cho vay; (3) Kiểm tra,
giám sát quá trình vay vốn, sử dụng vốn vay và trả nợ của khách hàng; (4) Chấm dứt
việc cho vay, thu hồi nợ trước hạn khi phát hiện khách hàng cung cấp thơng tin sai sự
thật, vi phạm hợp đồng tín dụng; (5) Khởi kiện khách hàng vi phạm hợp đồng tín dụng
hoặc người bảo lãnh theo quy định của pháp luật, (6) Khi đến hạn trả nợ mà khách
hàng khơng trả nợ, nếu các bên khơng cĩ thoả thuận khác, thì tổ chức tín dụng cĩ quyền
sử lý tài sản bảo đảm vốn vay theo sự thoả thuận trong hợp đồng để thu hồi nợ theo
quy định của pháp luật hoặc yêu cầu người bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh đối
với trường hợp khách hàng được bảo lãnh vay vốn, (7) M iễn, giảm lãi vốn vay, gia hạn
nợ, điều chỉnh kỳ hạn nợ thực hiện theo quy định, mua bán nợ theo quy định của Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam và thực hiện đảo nợ, khoanh nợ, xố nợ theo quy định của
Chính phủ và hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Về mặt nghĩa vụ, ngân hàng cĩ nghĩa vụ : (1) thực hiện đúng thoả thuận trong hợp
đồng tín dụng, (2) Lưu giữ hồ sơ tín dụng phù hợp với quy định của pháp luật.
1.8 Giới hạn và hạn chế cho vay
Trong hoạt động tín dụng, ngân hàng thương mại bị giới hạn cho vay theo quy
định của Luật các tổ chức tín dụng nhằm đảm bảo an tồn. Các giới hạn tín dụng khi
cho vay ngắn hạn bao gồm:
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

. Tổng dư nợ cho vay đối với khách hàng khơng được vượt quá 15% vốn tự cĩ
của ngân hàng , trừ trường hợp đối với những khoản cho vay từ các nguồn vốn uỷ
thác của Chính phủ, của các tổ chức và cá nhân. Trường hợp nhu cầu vốn của khách
hàng vượt quá 15% vốn tự cĩ của ngân hàng hoặc khách hàng cĩ nhu cầu huy động vốn
từ nhiều nguồn thì các ngân hàng cĩ thể cho vay hợp vốn theo quy định của Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam.
- Trong trường hợp đặc biệt, ngân hàng chỉ được cho vay vượt quá mức giới hạn

cho vay theo quy định vừa nêu khi được Thủ tướng Chính phủ cho phép từng trường
hợp cụ thể.
- Việc xác định vốn tự cĩ của các ngân hàng để làm căn cứ tính tốn giới hạn cho
vay được thực hiện theo quy định của N gân hàng Nhà nước Việt Nam.
Ngồi ra , cịn cĩ một số hạn chế như ngân hàng khơng được cho vay khơng cĩ bảo
đảm, cho vay với những điều kiện ưu đãi về lãi suất, về mức cho vay đối với những
đối tượng sau đây:
- Tổ chức kiểm tốn, kiểm tốn viên cĩ trách nhiệm kiểm tốn tại tổ chức tín dụng
cho vay, Thanh tra viên thực hiện nhiệm vụ thanh tra tại tổ chức tín dụng cho vay, Kế
tốn trưởng của các tín dụng cho vay,
- Các cổ đơng lớn của tổ chức tín dụng;
- Doanh nghiệp cĩ một trong nhữing đối tượng quy định tại Khoản 1 Điều 77 của
Luật tổ chức tín dụng sở hữu trên 10% vốn điều lệ của doanh nghiệp đĩ.
1.9 Những trường hợp khơng cho vay
Ngồi những giới hạn và hạn chế tín dụng như vừa trình bày , ngân hàng cịn khơng
được cho vay trong những trường hợp sau đây:
- Thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm sốt, Tổng giám đốc (Giám đốc) Phĩ
Tổng giám đốc,(Phĩ giám đốc) của tổ chức t ín dụng,
- Cán bộ , nhân viên của chính tổ chức tín dụng đĩ thực hiện nhiệm vụ thẩm định,
quyết định cho vay,
- Bố, mẹ , vợ, chồng, con của thành viên hội đồng quản tri, Ban kiểm sốt, Tổng
giám đốc(Giám đốc), Phĩ tổng giám đốc( Phĩ giám đốc)
Cho vay khách hàng doanh nghiệp là loại cho vay chiếm tỷ trọng lớn nhất trong
hoạt động tín dụng cảu N gân hàng. Nĩ cịn là loại cho vay phức tạp và rủi ro nhất. Do
vây, nhân viên tín dụng phải am hiểu và nắm vững những vấn đề chung liên quan đến
cho vay doanh nghiệp như vừa trình bày ở mục 1 trên đây.Các phần tiếp theo của
chương này sẽ lần lượt trình bày chi tiết hơn về nghiệp vụ cho vay khách hàng doanh
nghiệp.
1.10 Các phương thức cho vay
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Phương thức cho vay là cách thực hiện cấp tín dụng cho khách hàng của ngân
hàng. Hiện nay trong cho vay cho vay đối với doanh nghiệp, các ngân hàng thương
mại cĩ thể thoản thuận với khách hàng về sử dụng loại phương thức cho vay.
Tuỳ theo đặc điểm chu chuy ển vốn của khách hàng, ngân hàng và khách hàng cĩ
thể thoản thuận lựa chọn phương thức cho vay thích hợp. Đa số các ngân hàng thương
mại đều cĩ đưa ra các phương thức cho vay của mình cho khách hàng tham thảo.Thực
tiễn cho thấy, ngồi các phương thức cho vay phổ biến như cho vay từng lần, cho vay
theo hạn mức tín dụng và cho vay theo dự án đầu tư, cịn nhiều phương thức cho vay
khác dành cho những hồn cảnh vốn vay khác nhau được thực hiện ở những ngân hành
khác nhau. Chẳng hạn Vietcom bank là ngân hàng thương mại cĩ khá nhiều phương
thức cho vay đa dạng phù hợp vời từng loại nhu cầu vay vốn khác nhau của những
khách hàng khác nhau.





Chương II
:
Thực trạng cho vay của Doanh nghiệp
trong năm 2008

2.1. Tình hình nền kinh tế đối với doanh nghiệp trong những tháng đầu năm
2008:
Bên cạnh một số kết quả đạt được, tình hình kinh tế - xã hội đang nổi lên những
vấn đề đáng lưu ý sau đây :
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế tuy vẫn tiếp tục giữ ở mức cao nhưng đã cĩ biểu hiện
chậm lại. Đ áng lưu ý, tốc độ tăng trưởng trong lĩnh vực cơng nghiệp - xây dựng thấp
hơn kế hoạch và mức tăng cùng kỳ năm 2007, tháng sau thấp hơn tháng trước. Xuất

khẩu tuy tiếp tục tăng nhưng đã gặp một số khĩ khăn và cĩ dấu hiệu chậm lại, trong khi
đĩ, nhập siêu t ăng quá cao, cao nhất từ trước đến nay. Vốn thực hiện đầu tư tồn xã hội,
kể cả vốn thực hiện FDI đều thấp hơn so cùng kỳ năm trước. Sản xuất nơng nghiệp
gặp nhiều khĩ khăn do thiên tai, dịch bệnh ở một số địa phương.
- Lạm phát tiếp tục tăng cao, vượt xa mức dự báo. Chỉ số giá tiêu dùng tháng 3-
2008 so với tháng 12-2007 tăng 9,19%, so với tháng 3-2007 tăng 19,39%. Đĩ là mức
lạm phát cao nhất trong nhiều năm gần đây và cao hơn các nước trong khu vực. Lạm
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

phát cao đã tác động lớn đến sản xuất và đời sống nhân dân, nhất là ở các vùng chịu
ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh, người làm cơng ăn lương, người lao động ở các
khu cơng nghiệp và bộ phận dân cư cĩ thu nhập thấp.
- Thị trường tài chính, tiền tệ cĩ nhiều biến động. Hệ thống ngân hàng bộc lộ những
yếu kém trong việc bảo đảm tính thanh khoản, huy động và cho vay; vốn khả dụng của
các ngân hàng thương mại thiếu, ở một số thời điểm đã để xảy ra tình trạng chạy đua
lãi suất trên thị trường. Cơ cấu vốn của các ngân hàng cịn chưa phù hợp, tỉ lệ sử dụng
vốn vay ngắn hạn để cho vay dài hạn quá lớn, khá phổ biến ở các ngân hàng thương
mại cổ phần nhưng chậm được kiểm sốt chặt chẽ. Thị trường chứng khốn suy giảm
mặc dù Nhà nước đã cĩ biện pháp hỗ trợ. Thị trường bất động sản tiếp tục cĩ những
diễn biến phức tạp. Các cơng cụ can thiệp thị trường để giảm áp lực nhập siêu triển
khai chậm, khơng đồng bộ. Thực hành tiết kiệm trong chi tiêu và đầu tư cơng cịn kém
hiệu quả.
- Đã xuất hiện những yếu tố gây khĩ khăn cho sản xuất kinh doanh. Giá cả nguyên,
nhiên vật liệu, chi phí đầu vào tăng khá cao gây khĩ khăn cho nhiều doanh nghiệp.
Nhiều dự án của các doanh nghiệp phải điều chỉnh dự tốn, tạm dừng hoặc giảm tiến
độ. Việc đồng đơ la M ỹ giảm giá, cĩ lúc ngân hàng hạn chế mua ngoại tệ của các đơn
vị xuất khẩu, lãi suất cho vay tăng cao gây khĩ khăn cho các đơn vị sản xuất, xuất
khẩu.
- Tình hình lạm phát và những khĩ khăn trong sản xuất kinh doanh tác động đến tư
tưởng, tâm lý xã hội; đã xuất hiện tâm lý lo lắng về lạm phát cao quay trở lại, ảnh

hưởng đến lịng tin của nhà đầu tư và các doanh nghiệp về sự ổn định kinh tế vĩ mơ.
Nhìn tổng quát, tình hình kinh tế - xã hội quý I năm nay tuy tiếp tục đạt được
những kết quả nhất định, nhưng đã cĩ những yếu tố khĩ khăn vượt quá những dự báo
kế hoạch, nếu khơng cĩ biện pháp xử lý kịp thời và đồng bộ để kiềm chế lạm phát, ổn
định kinh tế vĩ mơ, thúc đẩy sản xuất phát triển thì sẽ ảnh hưởng lớn đến việc thực
hiện mục tiêu kế hoạch năm 2008 và mục tiêu Đại hội X của Đ ảng đã đề ra cho cả
nhiệm kỳ.
2.2 Tình hình cho vay đối với doanh nghiệp trong các tháng cuối năm 2008:
Trong những tháng cuối năm 2008, lãi suất ngân hàng liên tục giảm, nguồn vốn
trong ngân hàng khá dồi dào, nhưng các doanh nghiệp vẫn thiếu vốn.
Nguy ên nhân, do nhiều ngân hàng áp dụng các thủ tục cho vay khắt khe hơn và
trong bối cảnh nền kinh tế khĩ khăn, nhiều DN cho rằng mức lãi suất hiện tại vẫn
khơng khả thi đối với các dự án của họ.
Vay vốn NH tại thời điểm này rất dễ nhưng khơng DN nào muốn vay, bởi một lẽ
thị trường khơng cĩ đầu ra. Hiện tại, với lãi vay ngắn hạn khoảng 10-12%/năm thì
khơng khả thi với các dự án, đặc biệt trong lĩnh vực BĐ S cĩ nhu cầu vay vốn trung và
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

dài hạn. Đầu tư một dự án phải huy động vốn ít nhất trong thời hạn 2-3 năm, lâu 5-6
năm, nhưng lãi suất trung và dài hạn của các NH hiện ở mức 10-12%/năm thì DN càng
khĩ cĩ lãi để tiếp tục cầm cự.
Hầu hết các dự án BĐ S hiện nay đều gặp vướng mắc vì NH yêu cầu phải cĩ đầy đủ
giấy tờ pháp lý để hồn tất các thủ tục thế chấp, phải cĩ sổ đỏ.
Tuy nhiên, nhiều trường hợp chủ đầu tư mong muốn vay tiền NH để triển khai các
phần việc như đền bù, GPMB, xây dựng hạ tầng khu đơ thị, trước khi huy động vốn
của nhà đầu tư thứ cấp hoặc của chủ sở hữu các căn hộ. Chính vì khơng thể cĩ đủ các
giấy t ờ cần thiết nên thủ tục giải ngân khơng thực hiện được. Thời kỳ kinh doanh siêu
lợi nhuận đã qua, các DN BĐS khơng thể đầu tư bằng mọi giá để kiếm tiền một cách
nhanh chĩng, nên họ phải "trơng giỏ bỏ thĩc".
Cịn các doanh nghiệp sản xuất thì lại phải đối mặt với nguy cơ phá sản. Nhiều DN

sản xuất cơng nghiệp đang "ngồi trên đống lửa" vì tồn kho, ứ đọng sản phẩm cao. Đây
cũng là lý do DN chậm giải ngân các nguồn vốn vay, bởi càng vay, càng phải trả lãi
cao khiến DN thêm khĩ khăn chồng chất.
Năm nay, các NH đều khắt khe hơn trong khâu thẩm định cho vay. Nếu như những
năm trước, DN cĩ nợ đến hạn phải trả, nhưng khơng trả được thì nợ được liệt vào diện
nợ đáo hạn, để tiếp tục cho vay. Nhưng năm nay, nợ đến hạn khơng trả thì NH cũng
ngừng ngay lập tức khoản vay mới. DN vay hết hạn mức trong năm thì cũng đừng hy
vọng vay thêm khoản mới. Điều này càng làm cho DN phải cân nhắc các khoản vay
sao cho cĩ hiệu quả.
Khĩ khăn hơn cả là các DN nhỏ và vừa. Theo khảo sát của Hiệp hội DN nhỏ và
vừa VN, với mặt bằng lãi suất hiện nay, hầu hết các DN đều cho biết, rất khĩ khăn
trong việc tiếp cận vốn vay cho những hoạt động kinh doanh sản xuất những tháng
cuối năm. Khĩ khăn càng gay gắt hơn đối với những DN quy mơ nhỏ, vì đây là khu
vực DN dễ bị tổn thương do hạn chế về quy mơ, nguồn lực, thiếu tài sản thế chấp,
khơng chịu nổi lãi suất cao.
Nhiều DN quy mơ nhỏ chọn cách huy động vốn từ bạn bè, người thân thay vì vay
vốn NH để đỡ phải chịu gánh nặng lãi suất. Nhưng cịn các DN cĩ quy mơ vừa là đối
tượng bị thiệt hại nặng nề, đã buộc phải thu hẹp sản xuất để giảm dần dư nợ, thậm chí
một số DN cĩ dự án kinh doanh khả thi cũng phải dừng lại, vì với lãi suất cao sẽ khơng
là khả thi nữa.
Dù hiện một số DN cần vốn và vẫn cĩ những nguồn vốn với lãi suất ưu đãi, lãi suất
thấp nhưng điều kiện tiếp cận nguồn vốn này khĩ, nên nhiều DN vẫn khơng vay được.
Các DN đang khơng tìm được đầu ra, càng khơng dám vay vốn đầu tư, sản xuất để
phải gánh thêm trả lãi. Đây là thực trạng đang xảy ra tại khá nhiều DN hiện nay.
Các ngân hàng đang "sàng lọc" kỹ khách hàng.
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Hiện nay các NH sợ rủi ro nên sàng lọc khách hàng vay vốn khá kỹ. Thủ tục vay
vốn cũng siết hơn. Chẳng hạn như trước đây, tài sản định giá t heo giá thị trường cịn
dựa vào giá ghi trên hố đơn. Tỉ lệ cho vay trước đây cĩ thể lên đến 70% tài sản thế

chấp, nhưng nay các NH chỉ duyệt khoảng 50% hoặc cao lắm là 60%. Vì vậy, tuy lãi
suất cĩ giảm so với những tháng trước, nhưng chưa hẳn các DN dễ dàng vay được
nguồn vốn mình cần.
Khĩ khăn của DN cịn ở mặt "kích cầu”.
Mặc dù lãi suất cho vay đã giảm nhiều, nhưng các DN khơng dám vay vốn. Bởi
vay vốn để làm gì khi mà khơng cĩ đơn hàng, thị trường khủng hoảng, nhiều chủ
trương hiện nay là co cụm lại để tồn t ại. Nếu thời điểm này đầu tư thêm vốn sản xuất,
chỉ cĩ nước sản xuất xong phải bán khuyến mãi. Do đĩ, chính sách thiết thực nhất hiện
nay của Nhà nước là nên giảm thuế, giảm phí, kích cầu.
2.3 Sự kích cầu
2.3.1 Sự cần thiết phải thực hiện kích cầu trong giai đoạn hiện nay:
Trong bối cảnh tăng trưởng có xu hướng đi xuống, sản xuất ảm đạm như hiện nay,
việc kích cầu là cần thiết .
Thực tế cho thấy, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển hiệu quả cĩ tác dụng
thiết thực gĩp phần kiềm chế lạm phát. Thúc đẩy tăng nguồn hàng xuất khẩu, tăng kim
ngạch xuất khẩu, gĩp phần giảm nhập siêu cũng là gĩp phần chống lạm phát một cách
bền vững. Thiếu vốn, lãi suất vốn vay quá cao, sản xuất kinh doanh bị đình trệ sau này
khơi phục lại cần thời gian rất lâu và cũng rất “tốn kém".
Tại Việt Nam giải quyết vốn cho doanh nghiệp cần được linh hoạt, phù hợp với
diễn biến thực tế trên cơ sở dự báo những tình huống cĩ thể xảy ra.
Hiện nay, hàng Trung Quốc đang chạy sang, nếu kích cầu chậm thì hàng Trung
Quốc dễ chiếm được nhiều thị phần của nước ta, gây hậu quả xấu không dễ khắc phục.
Chính vì vậy, cùng với chủ trương kích cầu của hầu hết các chính phủ các nước
trên toàn thế giới, Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó.
Ở nước ta, tăng trưởng kinh tế chủ yếu dựa vào vốn, yếu tố vốn chiếm đến khoảng
60%. Chính vì vậy, có thể khẳng định, không có đầu tư là không có tăng trưởng kinh tế
và kích cầu thực chất là tăng vốn đầu tư.
Mặc dù biết rằng chỉ chạy theo vốn như thế này là không cơ bản và rất có giới hạn,
không thể đi mãi bằng con đường này, nhưng trước mắt, khi chưa “đi” được bằng con
đường khoa học công nghệ, bằng năng suất cao thì buộc lòng phải sống bằng con

đường này.
2.3.2 Nội dung gĩi kích cầu của Chính phủ
Trong năm nhĩm giải pháp cấp bách, về mặt vĩ mơ Chính phủ tập trung làm ba
việc: thứ nhất là nới lỏng chính sách tiền tệ một cách hợp lý, hiệu quả, cụ thể là hạ lãi
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

suất; thứ hai là khuyến khích đầu tư và tiêu dùng, chú ý đến thị trường trong nước; thứ
ba là rà sốt thể chế, cơ chế, chính sách để tạo thuận lợi cho DN.
Nội dung của gói kích cầu của Chính phủ là: tổng thể hơn 100.000 tỷ đồng
(khoảng 6 tỷ USD - bao gồm cả gói 1 tỷ USD công bố trước đó) cho việc kích thích
nền kinh tế.
Cụ thể, Chính phủ sẽ không thu về khoản 20.000 tỷ đồng tạm ứng của các DNNN
năm ngoái; phát hành thêm khoảng 20.000 tỷ đồng trái phiếu chính phủ; để lại thuế thu
nhập DN, hoãn, giãn, miễn giảm thuế chưa thu khoảng 20.000 tỷ đồng; khoản 30.000
tỷ đồng vốn đầu tư ngân sách năm ngoái chưa giải ngân hết sẽ tiếp tục được sử dụng
trong nửa đầu năm 2009
Bên cạnh đó, Chính phủ sẽ nới bảo lãnh cho DN tiếp cận vốn quốc tế, ước khoảng
1,2 - 2 tỷ USD phục vụ cho đầu tư, mua sắm thiết bị có lợi cho quốc kế dân sinh (tận
dụng cơ hội mặt bằng giá trên thế giới đang thấp).
Năm 2009, tăng trưởng tín dụng được định lượng ở mức 20 - 25% so với năm
2008, đồng nghĩa với việc hệ thống ngân hàng bơm khoảng 300.000 tỷ đồng ra thị
trường. Ngoài việc giảm lãi suất, các ngân hàng sẽ cải tiến thủ tục để đồng vốn đến với
DN dễ dàng hơn.
Về gói kích cầu 1 tỷ USD, khoản kích cầu này sẽ có trọng tâm, trước mắt là các cơ
sở hạ tầng cấp bách mang lại sự phát triển cho từng vùng, ngành cụ thể như tiêu thụ sắt
thép, chương trình nhà ở xã hội, nhà ở cho sinh viên, nhà ở các khu công nghiệp, DN
nhỏ và vừa…
Về cách sử dụng gói 1 tỷ USD sao cho hiệu quả, nên dùng để bù lãi suất, sao cho
nền kinh tế có lãi suất thấp hơn, việc bù lãi suất đó sẽ được thực hiện không phân biệt
thành phần kinh tế, tập trung hỗ trợ bằng cách cho vay ưu đãi

Chiến lược, mục tiêu của gói kích cầu kinh tế đã có, song theo lãnh đạo các t ổng
công ty, tập đoàn, thành công hay không phụ thuộc vào quá trình triển khai thực hiện.
Theo như công bố gần đây của Chính phủ, việc thực hiện gói giải pháp kích cầu trị
giá 100 ngàn tỷ (tương đương với khoảng 25% dự toán tổng thu ngân sách năm 2009)
sẽ được tài trợ qua ba nguồn chính: phát hành trái phiếu Chính phủ; miễn giảm thuế;
và sử dụng quỹ dự trữ Nhà nước.
 Tài trợ thông qua phát hành trái phiếu trong nước có thể chia t hành vay nợ từ
công chúng hoặc từ hệ thống các ngân hàng thương mại.
Giả sử Chính phủ phát hành trái phiếu ra công chúng và dùng số tiền huy động
được để tài trợ cho gói kích cầu. Trong trường hợp này cơ sở tiền tệ sẽ không đổi và
không có tác động gì đến cung tiền lẫn sức ép lạm phát. Tuy nhiên, việc tài trợ này gặp
phải những khó khăn nhất định.
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Thứ nhất, việc phát hành trái phiếu ra công chúng sẽ gặp khó khăn khi mức lãi suất
không còn hấp dẫn như trước, đồng thời lạm phát kỳ vọng có thể tăng trở lại khi Chính
phủ phát đi tín hiệu kích cầu. N guồn huy động được chắc chắn sẽ không lớn khi mức
huy động vay nợ trong nước hiện nay của Chính phủ đã vào khoảng gần 50 ngàn tỷ
đồng một năm.
Thứ hai, việc tài trợ cho gói kích cầu này thông qua vay nợ sẽ đẩy lãi suất lên cao
và gây sức ép xấu đến khu vực tư nhân và tăng trưởng kinh tế. Huy động với lãi suất
cao còn làm tăng các khoản trả lãi thêm hàng chục ngàn tỷ đồng mỗi năm trong tương
lai, và làm trầm trọng thêm vấn đề thâm hụt ngân sách
Ngược lại, nếu Chính phủ vay nợ hệ thống ngân hàng thương mại sẽ gây sức ép
đối với dự trữ của các ngân hàng này và các ngân hàng sẽ đòi hỏi trợ giúp về khả năng
thanh khoản từ Ngân hàng Nhà nước. Nếu những đòi hỏi này được đáp ứng, cơ sở tiền
tệ sẽ tăng và lạm phát sẽ quay trở lại.
Nếu Ngân hàng Nhà nước không đáp ứng những đòi hỏi về tính thanh khoản này,
các ngân hàng thương mại buộc phải giảm các nguồn tín dụng cho khu vực doanh
nghiệp tư nhân và lao vào một cuộc cạnh tranh lãi suất huy động như những gì đã diễn

ra trong đầu năm nay.
Do vậy, việc thực hiện gói kích cầu có thể không đạt được mục tiêu như mong đợi
khi biện pháp tài trợ thông qua vay nợ trong nước được lựa chọn. Việc vay nợ sẽ đẩy
lãi suất lên cao và gây khó khăn thêm cho các doanh nghiệp tư nhân và không thúc
đẩy được tăng trưởng kinh tế.
 Tài trợ qua miễn, giảm, hoãn, chậm việc thu thuế để doanh nghiệp có nguồn
đầu tư. Đây là một biện pháp có lợi và có thể giúp duy trì hoặc mở rộng sản xuất cho
các doanh nghiệp. Tuy nhiên, biện pháp nay cũng có những nhược điểm nhất định.
Thứ nhất, trong tình hình bội chi ngân sách như hiện nay (khoảng 5%/năm), việc
miễn giảm thuế và chậm thu sẽ ảnh hưởng đến các khoản chi ngân sách khác và hạn
chế tác động của việc kích cầu.
Thứ hai, tổng nguồn thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp hiện nay vào khoảng 100
ngàn tỷ đồng, do vậy lượng thuế mà các doanh nghiệp được hưởng miễn, giảm, hay
chậm thu sẽ không nhiều.
Ngoài ra, biện pháp tài trợ này còn đặc biệt gặp khó khăn trong thực thi. Việc lựa
chọn doanh nghiệp nào được hưởng lợi từ biện pháp này là một thách thức, dễ gây ra
sự bất đồng và thiếu niềm tin vào sự công tâm của các cơ quan đại diện thực thi chính
sách của Chính phủ.
 Sử dụng quỹ dự phòng để tài trợ cho gói kích cầu thì quyết toán ngân sách nhà
nước các năm cho thấy nguồn quỹ dự phòng là quá nhỏ so với gói kích cầu.
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

 Tài trợ thông qua quỹ dự trữ ngoại hối thì ngoại tệ sẽ được bán ra công chúng
cho tới khi dự trữ giảm xuống ngưỡng an toàn. Việc tài trợ này cực kỳ rủi ro nếu công
chúng tin rằng dự trữ ngoại hối đang cạn dần và có thể dẫn đến sự tháo chạy của tư
bản nước ngoài và đầu cơ ngoại tệ. Cuối cùng sẽ là sự phá giá đồng nội tệ và sức ép
lạm phát.
Hiện nay, mức dự trữ ngoại hối của Việt Nam khoảng 20 tỷ USD. Việc kich thích
đầu tư và tiêu dùng thường kéo theo sự gia tăng mạnh của nhập khẩu máy móc, thiết
bị, nguyên vật liệu, hàng tiêu dùng… và với mức dự trữ ngoại hối như vậy, có lẽ chỉ là

vừa đủ ngưỡng đảm bảo an toàn của hệ thống tỷ giá (đặc biệt về mặt tâm lý).
Rõ ràng, việc sử dụng dự trữ ngoại hối tài trợ toàn bộ cho gói kích cầu vài tỷ USD
là điều vừa không khả thi vừa không sáng suốt.
 Tăng sản lượng khai thác và xuất khẩu dầu thô cũng là một nguồn tài trợ quan
trọng khác cho chi tiêu Chính phủ.
Tổng nguồn thu từ dầu thô hàng năm trong năm các năm 2007-2008 là vào khoảng
gần 70 ngàn tỷ đồng, chiếm hơn 20% tổng nguồn thu. Tuy nhiên, tác động của cuộc
khủng hoảng tài chính toàn cầu đã khiến giá dầu thô giảm hơn 70% kể từ đỉnh cao 140
USD/thùng xuống dưới 40USD/thùng, và chưa có dấu hiệu tăng trở lại trong thời gian
tới.
Điều này khiến cho việc duy trì tổng mức thu từ dầu theo kế hoạch trong năm 2009
giảm mạnh. Lấy một ước lượng sơ bộ và đơn giản là nguồn thu giảm khoảng 50%, thì
đã tương đương 30 ngàn tỷ đồng.
 In tiền để tài trợ cho thâm hụt ngân sách thì sẽ có hai trường hợp xảy ra. Một là
Chính phủ có thể trực tiếp thông qua Ngân hàng Nhà nước in tiền để tài trợ cho chi
tiêu. Biện pháp tài trợ này ngay lập tức sẽ dẫn đến tăng trưởng cơ sở tiền tệ và cung
tiền.
Hai là Chính phủ ban đầu có thể vay tiền của công chúng và hệ thống ngân hàng
thương mại thông qua phát hành trái phiếu. Nhưng nếu sau đó Ngân hàng Nhà nước
can thiệp mua lại các khoản nợ này của chính phủ thông qua nghiệp vụ thị trường mở,
hoặc nhằm đáp ứng sức ép thanh khoản gia tăng của hệ thống ngân hàng thương mại,
thì một lượng tiền tương tự như khi in tiền trực tiếp cũng sẽ được bơm vào nền kinh tế.
Trong cả hai trường hợp, cơ sở tiền tệ và cung tiền sẽ tăng, gây ra lạm phát và bất
ổn kinh tế vĩ mô trong tương lai.
Việc tài trợ cho chi tiêu qua gói kích cầu thông qua Ngân hàng Nhà nước còn có
thể làm trầm trọng hơn những rủi ro kinh tế khi N gân hàng Nhà nước theo đuổi chế độ
tỷ giá gắn chặt với đồng U SD như hiện nay.
Như đã nói ở trên, kích thích đầu tư và tiêu dùng thường kéo theo sự gia t ăng
mạnh của nhập khẩu máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu, hàng tiêu dùng. Vì vậy, việc
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

tài trợ cho gói giải pháp kích cầu thông qua N gân hàng Nhà nước, một mặt làm t ăng
cung nội tệ, mặt khác làm tăng cầu ngoại tệ do nhu cầu nhập khẩu tăng.
Khi đó, Ngân hàng Nhà nước sẽ buộc phải can thiệp vào thị trường ngoại hối bằng
cách bán ra ngoại tệ nhằm duy trì tỷ giá, gây s ức ép về tính thanh khoản đối với hệ
thống ngân hàng thương mại, thâm thủng dự trữ ngoại hối, phá giá đồng nội tệ, và cuối
cùng là lạm phát.
 Tài trợ thông qua vay nợ nước ngoài thì theo báo cáo nợ nước ngoài năm 2008
của Bộ Tài chính, tổng dư nợ nước ngoài tính đến hết năm 2007 đã vào khoảng 311
ngàn tỷ đồng (tương đương gần 30% GDP). Hơn nữa, khả năng vay nợ thêm nước
ngoài trong bối cảnh khủng khoảng kinh tế toàn cầu cộng với việc t ạm ngừng cấp vốn
ODA từ Nhật Bản là rất khó khăn.
Tác động của việc tài trợ cho gói kích cầu thông qua biện pháp vay nợ nước ngoài,
nếu có, sẽ phụ thuộc nhiều vào chủ trương theo đuổi chế độ tỷ giá của Ngân hàng Nhà
nước trong thời gian tới.
Nếu Ngân hàng Nhà nước theo đuổi chính sách ổn định tỷ giá quanh mức công bố
như hiện nay, điều này có nghĩa Ngân hàng Nhà nước sẽ phải can thiệp mua vào lượng
dư cung ngoại tệ do Chính phủ đã bơm vào nền kinh tế sau khi vay nước ngoài. Cơ sở
tiền tệ và cung tiền cuối cùng sẽ t ăng và gây ra lạm phát.
Tuy nhiên, nếu Ngân hàng Nhà nước chủ động thả lỏng mức kiểm soát tỷ giá thì
hậu quả của việc làm này sẽ là sự lên giá của đồng nội tệ và tác động xấu đến khả
năng cạnh tranh trên thị trường thế giới của hàng xuất khẩu Việt Nam.
 Cuối cùng, Chính phủ có thể thông qua việc trì hoãn trả nợ tài trợ cho gói kích
cầu. Đây là một trong những biện pháp quan trọng và thường xuy ên được thực hiện ở
các nền kinh tế chuyển đổi.
Theo những tính toán của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tổng nợ của Việt Nam tính
đến cuối năm 2007 đã vào khoảng 50% GDP (trong đó nợ trong nước chiếm khoảng
2/5, nợ nước ngoài chiếm 3/5).
Việc tích lũy thêm nợ làm trì hoãn những tác động xấu có thể có của các biện pháp
tài trợ gói kích cầu. Tuy nhiên, nó sẽ tác động đến kỳ vọng của khu vực tư nhân về sự

phát triển trong tương lai của nền kinh tế. Các cá nhân và tổ chức kinh tế sẽ dự đoán
về sự gia tăng của thuế và lạm phát, và làm xấu đi tình hình tài chính.
Sau khi phân tích các ưu nhược điểm của các nguồn tài trợ, có những kịch bản
đã được đề xuất:
Chính phủ có thể kết hợp các nguồn tài trợ nói trên để tài trợ cho gói kích cầu, với
giả định Chính phủ tiếp tục duy trì cơ cấu các khoản thu - chi khác và mức thâm hụt
ngân sách hàng năm như hiện nay, và tìm các nguồn khác để tài trợ cho gói kích cầu.
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Căn cứ trên các số liệu thực tế hoặc dự toán của năm 2008 đối với các nguồn tài
trợ này, Chính phủ có thể tăng mỗi nguồn tài trợ này ở bốn mức khác nhau, tương ứng
với bốn kịch bản sau (các kịch bản có cùng giả định nguồn thu từ dầu thô giảm một
nửa trong năm tới so với năm 2008).
Kịch bản (1) (2) (3) (4)
1. Quy m
ơ

g
ĩ
i k
í
ch c
ầu (tỷ đồng)

17.000

50.000

75.000

100.000

1.1. Miễn giảm và ch
ậm thu thuế
TNDN
5.000

15.000

20.000

25.000

1.2. Tăng chi tiêu

12.000

35.000

55.000

75.000

2. Tài tr
ợ

2.1. D
ầu th
ơ

(thay đ
ổi so với năm
trước)
-
32.800

-
32.800

-
32.800

-
32.800

2.2. S
ử dụng quỹ dự trữ


10.000

14.000

17.000

20.000

2.3 Qua NHNN (in tiền hoặc t
ương
tự)
10.000

10.000

15.000

20.000

2.4. Phát hành trái phi
ếu (tăng so với
năm trước)
19.800

38.800

31.500

62.800

2.5. Vay nợ nước ngồi (tăng so v
ới
năm trước)

10.000

20.000

25.000

30.000

Gia tăng thâm h
ụt
NS

(so v
ới 2008)

29.800

58.800

75.800

92.800

Thâm h
ụt ngân sách (% GDP)

7,03

8,99

10,15

11,3
1

Với kịch bản 1, để huy động được khoảng 1 tỷ USD trong một năm, Chính phủ cần
tăng vay nợ trong nước lên tương đương 140% so với lượng vay trong năm 2008.
Đồng thời, t ất cả các nguồn khác đều phải nỗ lực huy động nhiều hơn năm trước.
Trong trường hợp đó, thì thâm hụt ngân sách cũng tăng khoảng gấp rưỡi, lên tới
khoảng 100.000 tỷ đồng, và bằng 7% GDP.
Với kịch bản 2, 100.000 tỷ được huy động trong hai năm (trung bình 50.000 tỷ một
năm). T heo cách lựa trọn tài trợ như trong bảng trên, thâm hụt ngân sách lên tới
khoảng 9% GDP. Đây là những mức thâm hụt rất lớn và trầm trọng.
Với kịch bản 3, 75.000 tỷ được huy động trong mỗi năm, thì phải phát hành trái
phiếu bằng 160% năm 2008, đồng thời tăng vay nợ thêm 1.5 tỷ USD so với năm 2008,
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

song song với việc miễn giảm thuế 20.000 tỷ, giảm dự trữ khoảng 1 tỷ USD và tài trợ
bằng in tiền cũng một khoảng gần như vậy. Đây là một gói giải pháp khá mạo hiểm,
và thâm hụt ngân sách có thể lên tới hơn 10% GDP, một có số đáng báo động về mất
cân đối vĩ mô.
Với kịch bản 4, chúng ta giả định quy mô gói kích cầu lên tới 100.000 tỷ đồng
trong một năm, trong đó 25% là thông qua miễn giảm thuế, và 75% là tăng chi tiêu.
Thông qua việc sử dụng quỹ dự trữ 20.000 tỷ và in thêm một lượng tiền tương tự, thì
mức thâm hụt ngân sách ước tính vẫn tới hơn 11,3% GDP, và gấp 2,5 lần mức thâm
hụt hiện nay xét về giá trị (150.000 tỷ đồng). Để tài trợ cho khoản thâm hụt khổng lồ
này, có thể cần tăng vay nợ nước ngoài gấp 3 lần và nợ trong nước hơn gấp đôi so với
năm 2008.
Nói tóm lại, việc huy động thêm khoảng 1 tỷ USD/năm trong hai năm tới là khả
thi. Để đạt được điều này, Chính phủ phải chấp nhận mức thâm hụt lên tới gần 7%

GDP. Nếu Chính phủ muốn huy động nhiều hơn chỉ tiêu trên, mức thâm hụt sẽ nhanh
chóng đạt và vượt mức 10% GDP. Đây là mức có thể gây những mất cân đối nghiêm
trọng đối với nền kinh tế mà hậu quả chưa lường hết được về mặt vĩ mô.
Đồng thời, trong thời gian ngắn nhất phải làm cho các yếu tố về năng suất lao
động, công nghệ - tức là các yếu tố tăng chất lượng của tăng trưởng phải vượt trội.
Nói như vậy để thấy rõ chúng ta phải bắt đầu ngay từ bây giờ việc thay đổi cơ cấu
đầu tư nhằm nhanh chóng cải thiện hiệu quả sản xuất, kinh doanh thì may ra từ năm
2010 trở đi mới có thể có tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững như mong muốn.
Tăng trưởng kinh tế 6,5% đề ra cho năm 2009 cũng là con số khá cao, đạt được nó
là không đơn giản. Trong điều kiện cụ thể của nước ta, tăng trưởng kinh tế cao là
nguyện vọng cháy bỏng của mỗi người dân, là con đường sống của cả dân tộc.
Nếu ví cuộc khủng hoảng tài chính như cơn bão thì kinh nghiệm cho hay cơn bão
này đổ bộ vào nước ta chậm, nhưng ở lại lâu và sẽ tàn phá nặng nề. Do đó, cần có
hành động ngay để ngăn chặn bớt sự tàn phá của cơn bão tài chính đang diễn ra, giảm
thiểu tác động xấu của nó.
Tăng trưởng phải đi đôi với bền vững, tăng trưởng kinh tế phải gắn với phát triển
xã hội, bảo vệ môi trường sinh thái, phát triển văn hóa, thực hành dân chủ, phát triển
con người; phát triển kinh tế của thời kỳ này phải tạo tiền đề, nền tảng cho phát nhanh
và bền vững của giai đoạn tiếp theo
Số tiền kích cầu này nên được cho vay một cách cân nhắc để trở thành “mồi” hợp
lý trong việc kích thích kinh t ế.



Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Chương III:
Giải pháp
Việc kích cầu đầu tư và kích cầu tiêu dùng là một giải pháp cĩ thể nĩi là hữu hiệu
nhất trong hồn cảnh hiện tại của mỗi quốc gia. Để thực hiện chủ trương kích cầu có
hiệu quả thì phải xử lý ít nhất là ba vấn đề: tiền đâu; đầu tư vào đâu và đầu tư thế nào.
Vấn đề đầu đã được nêu trên đây, vậy cần phải đầu tư mạnh ở lĩnh vực nào để “kích
cầu” có hiệu quả.
Chuyển từ mục t iêu chống lạm phát sang chống suy giảm kinh tế trong thời gian
tới điều hành vĩ mô của chính phủ phải nhanh nhạy, linh hoạt, bám sát thị trường, song
bản thân DN cần tăng cường tính chủ động, liên kết chặt chẽ với nhau hơn để vượt
khó.
 Về đối tượng kích cầu:
Đây là vấn đề khĩ, vì nếu chúng ta xác định đúng và hỗ trợ đúng những đối tượng
cần hỗ trợ bằng những biện pháp cần thiết thì kích cầu sẽ đạt hiệu quả cao
Trước hết ưu tiên hỗ trợ chủ yếu cho khối doanh nghiệp ngồi quốc doanh, đặc biệt
là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất trong nước tiêu thụ hàng hố, hỗ trợ vốn cho các
doanh nghiệp nhỏ và vừa nơi sử dụng nhiều lao động.
Bởi định hướng ưu tiên là những dự án thu hút nhiều đầu vào, tạo nhiều việc làm.

Thông thường, các doanh nghiệp vừa và nhỏ đáp ứng tốt yêu cầu này. Việc kích vào
nhóm doanh nghiệp này không phải là “làm từ thiện” cho những doanh nghiệp đang
gặp nhiều khó khăn hơn. Điều quan trọng là nó nhằm đúng mục tiêu đại cục của công
cuộc kích cầu.
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Nên đầu tư bằng cách phát triển các doanh nghiệp, tạo ra mơi trường kinh doanh
hiệu quả và cĩ tính cạnh tranh lành mạnh.
Việc đầu tư phát triển doanh nghiệp cĩ thể thực hiện bằng cách cho vay với lãi suất
ưu đãi, mua cổ phần , phát triển các ngành kinh tế cĩ chức năng là chất dẫn kích thích
phát triển các ngành kinh tế khác. Bằng cách này Nhà nước cĩ thể thu hồi lại được vốn
và tiếp tục tái đầu tư vào các lĩnh vực khác.
 Về tiêu chí của các dự án:
Số t iền “mồi” có thể là ít, cho nên cần tìm cái gì cần “mồi”. Chọn dự án nào đã có
đủ điều kiện nhất để đầu tư. Danh sách đưa ra thì nhiều nhưng phải có tiêu chí cụ thể
để lựa chọn. Vì vậy trong thời gian ngắn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần sớm xây dựng
những tiêu chí để có cơ sở cho các địa phương, ban ngành có căn cứ để lựa chọn.
Thứ nhất là ưu tiên các dự án có “đầu ra” chứ không phải những dự án chứng minh
được có đủ điều kiện “đầu vào”. Đầu ra càng hiện thực bao nhiêu thì càng tốt bấy
nhiêu.
Nhóm thứ hai là những lĩnh vực cũng tạo sức mua nhưng sản phẩm rất cơ bản
và lâu dài, đó là những công trình, dự án phát huy tác dụng, hiệu quả trong tương lai
xa hơn, tạo ra cơ cấu kinh tế tốt hơn, làm nền tảng cho phát triển nhanh và bền vững.
Việt Nam có thể xem xét tăng chi tiêu của Chính phủ lên. Trong điều kiện hạ tầng
giao thông của ta còn kém, nguồn vốn đổ vào đây có thể là một giải pháp tốt.
Tuy nhiên không thể kích cầu tràn lan mà nên tập trung vào những công trình hiệu
quả, có thể sinh ra tiền sau khi đi vào sử dụng như kích cầu đối với mộ số dự án: dự án
nhà ga sân bay quốc tế Đ à Nẵng, Nội Bài; luồng cho tàu vào sông Hậu tại khu vực
ĐBSCL; nâng cấp, thay tà vẹt của một số dự án đường sắt; nâng cấp một số dự án
quốc lộ như: quốc lộ 70, quốc lộ 6, quốc lộ 279…; và một phần nhỏ cho các doanh

nghiệp trong lĩnh vực kết cấu hạ tầng gặp khó khăn.
Những dự án DN xét thấy hiệu quả cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện, áp dụng cơ
chế chỉ định thầu, các tập đồn, tổng cơng ty cĩ thể lập danh sách trình Thủ tướng ủy
quyền cho lãnh đạo thực hiện. Đồng thời giúp tháo gỡ nhanh các nút thắt tăng trưởng
gây ách tắc lâu nay – ví dụ như cảng biển, cầu đường, năng lượng , giúp cho hoạt
động của các doanh nghiệp thông thoáng, tăng tốc vận hành, tiết kiệm chi phí.
Với những dự án “trọng điểm” bị “ách tắc”, cần kích cầu để hoàn thành sớm.
Trong số những dự án này, có thể có những dự án đang “có vấn đề” cần xử lý, song
trước mắt cần ưu tiên kích cầu để giải tỏa, “vấn đề” tạm gác lại xử lý sau.
Một trong những giải pháp cần thực thi song song với việc t iếp vốn đó là giải pháp
mang tính chất hành chính. Giải pháp này m ang lại hiệu quả quá lớn mà không tốn
tiền. Chúng ta đã có kinh nghiệm để rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục hành chính ở
một số khâu có thể, cho phép làm song song nhiều thủ tục trong một dự án.
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Để làm việc này phải tổ chức những nhóm công tác, có đủ thẩm quyền quyết định
tại chỗ đối với những vướng mắc do các thủ tục hành chính đang quá rườm rà, hoặc
vừa rườm rà nhưng thiếu cụ thể gây ra.
Để thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, cần khẩn trương triển khai chương trình
nhà ở cho người thu nhập thấp, bao gồm cả phát triển quỹ nhà ở và cho vay để mua
nhà ở, thị trừơng này là thị trường nền cho các thị trường khác. Cần phải tạo ra nhiều
việc làm thì kích cầu mới cĩ hiệu quả, ví dụ như như các cơng trình đĩng tàu, xây lắp
điện, xây dựng Đầu tư vào khu vực nơng thơn như các dự án hạ tầng giao thơng, đơ
thị các dự án phát triển nơng nghiệp.
Việc thực hiện giãn, giảm thuế cho các doanh nghiệp cũng là vấn đề cần làm. Tổng
cục thuế phải cĩ số liệu tổng quan về các loại hình doanh nghiệp và đưa ra kiến nghị về
việc giãn, giảm cụ thể cho từng loại đối tượng. Sức cầu của thị trường hiện đang giảm
mạnh; đời sống của người lao động gặp khó khăn. Những doanh nghiệp không được
“kích cầu” hỗ trợ cũng đang gay go. Làm sao việc giảm thuế phải nhằm vào đúng chỗ
và đủ “độ” để tạo ra sự lan tỏa công bằng trong phân phối lợi ích. Khi đó, hiệu quả

kích cầu sẽ tăng.
Cịn việc cho vay để đầu tư máy mĩc, thiết bị vào thời điểm này, đặc biệt là với
những cơng nghệ cao hơn so với những cơng nghệ sản xuất cịn thơ sơ và gây ơ nhiễm
tại Việt Nam là điều cần thiết. Và khơng lúc nào thích hợp hơn lúc này khi mà kinh tế
thế giới bước vào tình trạng suy thối và chúng ta cĩ thể đầu tư vào cơng nghệ cao với
giá rẻ hơn so với trước đây.
Kích thích tiêu dùng và sản xuất nội địa, tránh nhập khẩu thiết bị máy mĩc, đồ
dùng xa xỉ để tiết kiệm ngoại tệ cho quốc gia. Xử lý vấn đề này rất không dễ dàng. Về
cơ bản, đây là bài toán thị trường, phải được giải chủ yếu theo nguyên lý thị trường.
M ột khi sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam còn yếu, ít có khả năng cải thiện nhanh
thì sứ mệnh “giảm nhập siêu” một phần đáng kể được trao cho các công cụ hành chính
- kỹ thuật, ví dụ hàng rào thuế quan, hàng rào kỹ thuật hay các đội chống buôn lậu.
Song sử dụng có hiệu quả những công cụ này là không dễ, khó có hiệu quả cao và
cũng cần thời gian để chuẩn bị cơ chế, lực lượng. Không ráo riết chuẩn bị để triển khai
thì nguy cơ và hậu quả sẽ càng nặng nề.
Ngồi những thị trường chiếm tỉ trọng lớn về xuất khẩu, chúng ta nên tìm những thị
trường khác nhằm cải thiện cho việc giảm sút của xuất khẩu rịng khi các nước cắt
giảm chi tiêu. Cần cĩ quan hệ ngoại giao tốt hơn nữa của nhà nước sang các thị trường
khác. điều đĩ làm mở rơng thị trương tiêu thụ hàng hố, làm tăng kim ngạch xuất khẩu.
Ở nước t a, hoạt động xuất khẩu gắn nhiều với nông dân, với các doanh nghiệp sử dụng
nhiều lao động (dệt may, da giày, thủ công mỹ nghệ). Kích vào đây một mặt để giữ
một động lực tăng trưởng mạnh của nền kinh tế, giảm nguy cơ thâm hụt thương mại
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

đang có khả năng tăng lên; mặt khác, giúp đông đảo người lao động thuộc nhóm thu
nhập thấp, dễ bị tổn thương – và thực tế họ đang bị tổn thương nặng nề sau cơn lạm
phát kéo dài và tác động suy thoái của kinh tế thế giới – duy trì việc làm, thu nhập và
đời sống, đồng thời, giữ vững ổn định chính trị - xã hội.
Sau bài học kinh nghiệm về chống lạm phát, điều hành của Chính phủ (ít dùng
hành chính hơn, kịp thời thay đổi mục tiêu ưu tiên, chọn giải pháp bài bản hơn, phối

hợp hành động tốt hơn ) đã trở nên linh hoạt và bài bản hơn trong phản ứng chính
sách
Tư duy chính sách cũng cần mềm hơn, nương theo hoàn cảnh để tính đến cuộc
chơi dài hơn vì nó giúp chúng ta không bị rối loạn, bất ổn. Và điều quan trọng trong
tăng trưởng là giữ được việc làm cho người lao động. Đó mới là điều quan trọng, là
gốc cho ổn định xã hội.
 Về l ãi suất
Chính phủ sẽ cần tiếp tục chỉ đạo theo hướng giảm mạnh lãi suất hơn nữa, nhưng
phù hợp và theo nguyên tắc thị trường, đồng thời đề nghị các ngân hàng phải chia sẻ
với xã hội, coi đây là hỗ trợ quan trọng, đặc biệt là với DN nhỏ và vừa.
Cần nhanh chĩng giảm mạnh lãi suất và dự trữ bắt buộc, kích thích cho vay tiêu
dùng để tạo đầu ra cho các doanh nghiệp.
Giảm lãi suất nhưng cần đảm bảo ổn định lãi suất. Hiện các doanh nghiệp vay vốn
khơng khĩ nhưng lại sợ lãi suất lại biến động như hồi đầu năm.
Các ngân hàng thương mại nhà nước cần nghiên cứu phương án cho các đối tượng
vay với lãi suất ưu đãi khoảng 4 - 6%/năm, không phân biệt thành phần kinh tế, chú
trọng những lĩnh vực được đánh giá nhiều tiềm năng như điện, cảng, giao thông, nhà ở
xã hội…
Năm 2008, Ngân hàng Nhà nước VN (SBV) điều hành chính sách tiền tệ khá linh
hoạt, đặc biệt là trong quý IV/2008, lãi suất đã giảm nhanh, được điều chỉnh phù hợp
với tình hình kinh tế - xã hội và khả năng vay của người dân.
Chúng ta đã thấy những nhĩm giải pháp chống suy thối nền kinh tế của các nước
trên thế giới là cắt giảm lãi suất liên tục thậm chí như Fed giảm lãi suất xuống cịn từ
0%- 0.25% mức thấp kỷ lục chưa từng cĩ trong 15 năm qua.
Năm 2009, chính sách lãi suất Việt Nam cần tiếp tục điều chỉnh theo hướng giảm
sâu hơn nữa. Cụ thể, bên cạnh việc giảm dự trữ bắt buộc, SBV cần giảm lãi suất cơ
bản xuống 4% - 6%/năm.
Khi đó, vấn đề có thể gây lo lắng là lãi suất tiết kiệm theo đó xuống sâu hơn, người
dân sẽ không mặn mà gửi tiết kiệm thì các ngân hàng trong nước lấy đâu nguồn vốn để
cung ứng cho các thành phần kinh tế?

Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Trên thực tế, vấn đề trên là không đáng ngại. Năm 2007, cung tiền cho nền kinh tế
tăng 43%, dư nợ tín dụng tăng 54%; song, năm 2008, cung tiền chỉ tăng 16,3%, dư nợ
tín dụng tăng 21%.
Như vậy, SBV có đủ điều kiện để mở rộng việc cung ứng vốn cho nền kinh tế. Để
các ngân hàng không phụ thuộc nguồn vốn huy động tiết kiệm, SBV cần mạnh tay
"bơm" tiền cho hệ thống ngân hàng thông qua nghiệp vụ thị trường mở, cho vay tái
cấp vốn, tái chiết khấu các loại giấy tờ có giá với lãi suất thấp để các ngân hàng có
điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động hiệu quả vay với lãi suất tối đa 7% - 9%/năm.
Làm được như vậy, vấn đề vốn của các ngân hàng sẽ được giải quyết.
Nới lỏng đầu ra tín dụng
Việc đưa ra cơ chế lãi suất thỏa thuận là hướng đi đúng nhưng cần có lộ trình.
Hiện nay, lãi suất trần cho vay đang khiến các ngân hàng thiếu linh hoạt khi triển khai
các dịch vụ như cho vay tiêu dùng, hay hướng đến các đối tượng là hộ kinh doanh cá
thể, hộ nông dân vùng sâu, vùng xa
Vì hệ thống ngân hàng chưa phủ kín “sóng” nên một bộ phận khách hàng phải tiếp
cận tín dụng đen với lãi suất cao (3% - 5% /tháng). Trong khi đó, để thực hiện và tiếp
cận dịch vụ, đối tượng khách hàng nói trên, chi phí sẽ rất lớn nên các ngân hàng ngại
đầu tư, dẫn đến bên có nhu cầu vay tiếp tục gặp khó khăn về vốn.
Còn nếu SBV đột ngột bỏ cơ chế lãi suất trần cho vay, thị trường tiền tệ sẽ có diễn
biến tiêu cực. Các ngân hàng nhỏ sẽ đua nhau tăng lãi suất huy động vốn, làm tái diễn
hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh giữa các ngân hàng, gây rối thị trường.
Từ đĩ, lãi suất cho vay sẽ bị đẩy lên cao khiến cả ngân hàng lẫn người vay đều đối
mặt với rủi ro. Do đĩ, SBV nên bật đèn xanh cho các ngân hàng áp dụng lãi suất cho
vay tiêu dùng và cho vay cá nhân khơng quá 200% so với lãi suất cơ bản đối với một
số đối tượng kể trên hoặc cho phép các ngân hàng thu phí vay vốn theo quy định của
SBV.
Chính phủ đã họp và quyết định sẽ sử dụng nguồn vốn 1 tỷ USD để kích cầu trong
trường hợp cấp bách, từ nguồn dự trữ.

Nguồn vốn tương ứng với hơn 17.000 tỷ đồng này, theo kết luận của Chính phủ, sẽ
dùng để hỗ trợ lãi suất trong năm 2009 qua hệ thống các ngân hàng.
Về mức hỗ trợ, nên tính toán sao cho hợp lý.
Việc triển khai cho vay và hỗ trợ lãi suất ưu đãi, phải được thực hiện công khai,
minh bạch, có tiêu chí cụ thể thông qua sự tham gia của hệ thống ngân hàng.
Đối với gói kích cầu lần này Chính phủ sẽ hướng vào một số lĩnh vực, nhất là
nhóm giải pháp đảm bảo an sinh xã hội, như nhà ở cho công nhân ở các khu công
nghiệp, các khu dân cư, nhà ở xã hội, cho người nghèo
Tiểu luận GVHD: T S. Lại Tiến Dĩnh

Có thể Chính phủ cho vay với lãi suất rất thấp để các doanh nghiệp đầu tư; hoặc
cho một số cơ sở hạ tầng cấp thiết vay ưu đãi. Doanh nghiệp sẽ được vay tiền ưu đãi
để thực hiện những dự án đó.
Một khi các ngân hàng thương mại cĩ điều kiện giảm lãi suất cho vay thì khả năng
tiếp cận vốn vay của nhiều đối tượng thuận lợi hơn. Tiền được bơm qua hệ thống Ngân
hàng Thương mại nên áp lực nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay của các doanh nghiệp
cũng hiệu quả hơn so với việc bơm trực tiếp cho doanh nghiệp.