06 sa sút trí tuệ tham khảo

SA SÚT TRÍ TUỆ
(DEMENTIA)
BS CKII NGUYỄN THỊ PHƯƠNG NGA
BỘ MƠN LÃO KHOA
ĐHYK PHẠM NGỌC THẠCH


MỤC TIÊU

1. Định nghĩa
2. Triệu chứng lâm sàng.
3. Nguyên nhân
4. Bệnh Alzheimer


I have recently been told that I am
one of the millions of Americans
who will be afflicted
with Alzheimer’s disease…
I now begin the journey
that will lead me into
the sunset of my life.
- Ronald Reagan [1911-2004],
in his letter to
“My Fellow Americans,”
November 5, 1994


SA SÚT TRÍ TUỆ LÀ GÌ ?
• SSTT là 1 hội chứng.
• Đặc trưng bởi sự suy giảm dần dần và vĩnh viễn trí

nhớ và các chức năng nhận thức (so với trước
đây).
• Ảnh hưởng hoạt động sống và làm việc hàng
ngày.


THUẬT NGỮ
DSM-IV

DSM 5


DỊCH TỂ HỌC
• Sa sút trí tuệ tăng theo tuổi.
• SSTT ảnh hưởng 5,4% người > 65 tuổi.
• Hiện có 8,45 triệu người châu Âu mắc bệnh
Alzheimer, gây gánh nặng kinh tế khoảng 141 tỉ
euro/năm.
• Ở VN, tỉ lệ mắc 4.6% (Viện lão khoa quốc gia).
Trên 60 tuổi, cứ tăng 5 tuổi thì SSTT sẽ tăng gấp
đơi.


DỊCH TỂ HỌC


CHẨN ĐỐN SA SÚT TRÍ TUỆ THEO DSM-IV


TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

Giảm trí nhớ:
• Giai đoạn đầu: giảm trí nhớ gần
(khả năng tiếp thu kiến thức
mới giảm), trí nhớ xa còn tốt.


Quên những chi tiết quan trọng
(tên người thân, cuộc hẹn,
uống thuốc …), cố nhớ cũng
không thể nhớ.


TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

Ngơn ngữ nói và viết (aphasia)


Khơng tìm được từ, nói vịng vo, nói nửa chừng,
gọi sai tên đồ vật.



Không hiểu câu hỏi, nhắc lại câu hỏi.


TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
Khó khăn khi thực hiện động tác (apraxia)
• Khó khăn khi thực hiện những cơng việc thường
ngày.
• Không thực hiện các hoạt động đơn giản như

ăn, mặc, vệ sinh.


TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG

Mất nhận thức (agnosia)
• Khơng nhận thức được đồ vật thơng thường,
cơng dụng của đồ vật
• Khơng nhận ra người thân, cuối cùng không
nhận ra bản thân mình.


TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
Giảm chức năng điều hành (executive
function):
• Giảm khả năng lên kế hoạch, thực hiện
một kế hoạch hoặc khi làm việc với số liệu.
• Khó tập trung.
• Giảm khả năng phán xét, đánh giá, suy
luận, suy nghĩ hợp lý.
• Tốn nhiều thời gian hơn để thực hiện các
cơng việc họ đã làm trước đây.


TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
• Mất định hướng khơng gian.
• Chức năng thị giác-khơng gian.
• Rối loạn hành vi tâm thần:


Biến đổi nhân cách: đa nghi, chán nản,
sợ hãi hay lo lắng.



Rối loạn hành vi: kích động, vơ cảm, xa
lánh, đi lang thang (wandering).



Rối loạn giấc ngủ.



Ảo giác, hoang tưởng.


CHẨN ĐỐN SA SÚT TRÍ TUỆ THEO DSM-IV


SUY GIẢM CÁC HOẠT ĐỘNG SỐNG HÀNG
NGÀY (ADL)
Cơ bản (ADLs)

Công cụ (IADLs)

Tắm rửa

Sử dụng điện thoại

Mặc quần áo

Đi mua sắm

Vệ sinh

Nấu ăn

Đi lại

Quản lý nhà cửa

Tiêu tiểu

Giặt đồ

Ăn uống

Sử dụng phương tiện đi lại
Uống thuốc theo toa
Quản lý tài chính


CHẨN ĐỐN PHÂN BIỆT

•

Trầm cảm.

•

Sảng.

•

Giảm trí nhớ bình thường do tuổi tác.


GIẢM TRÍ NHỚ BÌNH THƯỜNG DO TUỔI
TÁC
• Số lượng tế bào não và lượng chất dẫn truyền
thần kinh bắt đầu giảm dần sau tuổi 20. Tuổi càng
lớn thì sự suy giảm càng nhiều.
• Suy nghĩ khá lâu mới nhớ được tên người bạn,
quên việc mình đang định làm … nhưng ở một
thời điểm khác bạn có thể nhớ lại.
• Khơng ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.


CẬN LÂM SÀNG
• Xét nghiệm cơ bản:


Cơng thức máu, VS.



Vitamine B12



Sinh hoá: chức năng gan, thận, điện giải, đường huyết.



Huyết thanh chẩn đốn giang mai.

• Đặc hiệu:


Gamma glutamine transferase, HIV, kim loại …

• Hình ảnh học: CT, MRI
• Khảo sát khác: điện não, dịch não tuỷ


NGUN NHÂN SA SÚT TRÍ TUỆ
• Bệnh Alzheimer (AD)

55%

• SSTT mạch máu (VaD)

20%

• SSTT thể Lewy bodies (LBD)

15%

• SSTT trán-thái dương (FTD)

5%

• Khác

5%
Source: The Alzheimer´s Society website