Axit nitric

SƠ ĐỒ THIẾT BỊ ĐIỀU CHẾ
AXITNITRIC
NƯỚ
C

NH3

, O2
NO 2

NH3 ,O2

XT

A

N
O

KHÔNG KHÍ

NO
KHÔNG KHÍ

HNO3


N2

+

NH3
NO
+
NO2
+
N2O5

H2
+

=
O2

O2
O2 + H2O

+ H2O

?

=
= ?
= ?
=

?

?

Bổ túc các phản ứng trên cho

đầy đủ, cân bằng phản ứng ?


N2

+

4NH3 +
6H2O
2NO +
4NO2 +
N2O5 +

3H2
5O2

2NH3

Fe ,t
0

Pt ,t
0

4NO +

=

O2

=

2NO2

O2 + 2H2O

=

4 HNO3

H 2O

=

2 HNO3


AXIT NITRIC

HNO3
(M = 63)


Công Thức electron:
•
•
•
•
•
•

•
•

H : O :

N :: O
..
O
Công Thức cấu taïo:
H- O - N = O


o


I/- Lý Tính:
-Axit nitric là chất lỏng không màu,
mùi hắc.
-Nhiệt độ sôi 860C.
-Tan vô hạn trong nước.
-Dễ gây bỏng, có tác dụng phá hủy
da , vải, giấy.
phải cẩn thận khi dùng.
-Ở nhiệt độ thường để lâu bị phân
hủy:

4 HNO3 = 4 NO2 + O2 + 2 H2O
Do có khí NO2 màu vàng nâu tạo ra

Axit nitric là một
mạnh và là một
II/- axit
HÓA
chất oxihóa mạnh.
TÍNH
1/-Tính chất axit mạnh:
HNO3 có đầy đủ tính chất của
một axit :
- Điện li mạnh:
HNO3 = H+ + NO3- Tác dụng được với q tím, kim loại,
bazơ, oxit bazơ và muối
HNO3 + NaOH = NaNO3 + H2O
2HNO3 + CuO

= Cu(NO3)2 + H2O

2HNO3 + CaCO3 = Ca(NO3)2 + CO2 + H2O


2/-Tính chất oxihóa mạnh:
a/-Chất khử là kim loại

HNO3 đặc + Kim loại đứng trước và sau
(trừ Au, Pt )
Muối của kim loại
+
có hóa trị cao nhất

NO2

HNO3 đặc nguội không tác dụng với AI,


Cu + 4HNO3 ñ = Cu(NO3)2+ 2NO2+
2H2O
0

+5

0
t +3

+4

Fe + 6HNO3ñ = Fe(NO3)3+ 3NO2+
3H2O
HNO3 loãng
Muối
của kimloại
+ kim loại
đứng
có hóa trị cao nhấ
trước và sau H
+ NO +
H2O
(trừ Au, Pt )


0

+5

+2

+2

3Cu+8HNO3L = 3Cu(NO3)2+ 2 NO +
4H2O
0

+5

+3

+2

Fe + 4HNO3L= Fe(NO3)3 + NO +
2H2O

• Axit HNO3 càng loãng và kim loại càng
khử mạnh, sản phẩm khử tạo thành
càng có số oxihóa thấp: 0 -3
-3
(N2, NH3, NH4NO3)
•
• 0
+5
+2
-3

• 4Mg+ 10HNO3L= 4Mg(NO3)2+ NH4NO3+3H2O


b/-Chất khử là phi kim:
Các phi kim bị HNO3 oxihóa tới mức
cao nhất :
+4
+6
+5
C, S , P
0

C +

+5

+4

4HNO3đ = CO2 +

0

+5

0

+5

+6

+4

4NO2 +

2H2O

+4

S + 6HNO3ñ = H2SO4 + 6NO2 + 2H2O
+5

+4

P+ 5HNO3đ = H3PO4 + 5NO2 + H2O
-Với HNO3 đặc, thường tạo ra khí NO2
-Với HNO3 loãng, thường tạo ra khí NO
0

+5

3P + 5HNO

+5
L

+2

+ 2H O = 3H PO + 5NO

c/-Chất khử là hợp
chất(bazơ,muối,oxit…)
Axit HNO3 oxihóa các hợp chất
này lên hợp chất của kim loại
có số oxihóa cao nhất
Ví dụ: +2
+2
+8/3
+3
FeO, Fe(OH)2, Fe3O4 leân
Fe(NO3)3


NHẬN XÉT
• - Axit HNO3 có tính
oxihóa mạnh thể
hiện ở ion NO3-

• -Axit HCl và H2SO4

• loãng có tính oxihóa
• yếu thể hiện ở ion
H+
• Do đó, phản ứng
• -Do đó, không phản
được kim loại đứng ứng với kim loại
sau H
đứng sau H.
• -Không tạo ra H2
• -Giải phóng ra H2 khi

• phản ứng với kim
• -Tạo ra NO2, NO,
loại
N2O, N2 ,NH3, NH4NO3

• -Đưa kim loại, phi
kim lên hóa trị
cao nhất [Fe lên
Fe(III) ].

• -Đưa kim loại lên hóa
trị thấp [ Fe chỉ lên
Fe(II) ].
• -Không tác dụng
với phi kim.


nghiệm:

t0
KNO3 +H2SO4đặc = KHSO4
+HNO3
2/- Trong công nghiệp:
Fe,t0
4NH3 + 5O2
=
4NO +
6H2O
2NO

+ O2

=

4NO2 + O2 + 2H2O =

2NO2
4 HNO3