Balzac va co be tho may trung hoa972

Balzac vaâ cö beá thúå may Trung Hoa
1

MUÅC LUÅC
CHÛÚNG 1..................................................................................................................................... 2

CHÛÚNG 2................................................................................................................................... 16

CHÛÚNG 3................................................................................................................................... 30

CHÛÚNG 4:.................................................................................................................................. 45

CHÛÚNG 5................................................................................................................................... 63

CHÛÚNG 6................................................................................................................................... 75

CHÛÚNG 7................................................................................................................................... 91

CHÛÚNG 8................................................................................................................................. 108


Àúđ Tûá Kiïåt 2

CHÛÚNG 1
Trûúãng lâng khoẫng nùm mûúi, ngưìi khoanh chên giûäa
phông, cẩnh àưëng than chấy trong lô sûúãi lộm xëng nïìn nhâ, ưng
àang xem xết cêy vơ cêìm ca tưi. Trong sưë nhûäng vêåt súã hûäu hai
"thiïëu niïn thânh phưë" mang àïën ngưi lâng miïìn ni nây - hổ nhòn
Lẩc vâ tưi nhû thïë - cêy vơ cêìm lâ mốn duy nhêët toất vễ ngoẩi lai,
vễ vùn minh, vâ do àố àấng ngúâ.
Mưåt nưng dên cêìm àên dêìu tiïën túái àïí nhêån dẩng vêåt lẩ.

Trûúãng lâng giú thùèng cêy vơ cêìm, nhòn sùm soi trong thng àân
tưëi, nhû nhên viïn quan thụë nhiïỵu sûå tòm ma ty. Tưi thêëy mùỉt
trấi ưng cố ba àưëm mấu, mưåt àưëm lúán vâ hai àưëm nhỗ, cng mư
åt
sùỉc àỗ tûúi.
Nêng cêy vơ cêìm lïn ngang têìm mùỉt, ưng lùỉc nố, nhû tin chùỉc
sệ cố vêåt gò trong lưỵ êm thanh rúi ra. Ưng xết hùng túái nưỵi tưi súå
àûát dêy àân.
Hêìu nhû cẫ lâng àïën ngưi nhâ sân trïn ni àïí chûáng kiïën
thiïëu niïn thânh phưë túái. Àân ưng, àân bâ vâ trễ con nhung nhc
trong cùn phông chêåt cûáng, bấm vâo cûãa sưí, chen lêën núi cûãa ra
vâo. Khưng cố gò trong cêy vơ cêìm ca tưi rúi ra, trûúãng lâng dđ mi
vâo lưỵ êm thanh hđt mẩnh mưåt húi dâi. Vâi súåi lưng cûáng bïn mi
trấi thôi ra rung nhể.
Vêỵn chùèng cố manh mưëi gò.
Ưng vët àêìu ngốn tay chai sêìn trïn mưåt dêy àân, rưìi dêy
khấc... Tiïëng vang k lẩ
khiïën àấm àưng sûäng lẩi nhû thïí êm
thanh àậ gêy àûúåc sûå kđnh nïí nâo àố.
Trûúãng lâng long trổng nối:
"Àưì chúi."
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
3

Phấn quët nây khiïën chng tưi cûáng hổng. Lẩc vâ tưi liïëc
trưåm nhau bưìn chưìn. Sûå thïí khưng khấ.
Mưåt nưng dên nhêån "àưì chúi" tûâ tay trûúãng lâng, àêëm nùỉm
tay vâo lûng àân, rưìi àûa cho ngûúâi kïë cêån. Cêy vơ cêìm ca tưi
chuìn qua àấm àưng mưåt lc, vâ chùèng ai àïí àïën chng tưi - hai
thiïëu niïn thânh phưë ëu àëi, gêìy gô, mïåt lẫ vâ tûác cûúâi. Cẫ ngây

chng tưi lùån lưåi qua rùång ni, ấo qìn, mùåt mi, tốc tai bïët bn
àêët. Trưng chng tưi nhû bổn lđnh phẫn àưång thẫm hẩi trong phim
tun truìn sau khi bõ àấm cưng nhên nưng nghiïåp cưång sẫn bùỉt
giûä.
Mưå
t bâ khân khân bònh phêím:
"Àưì chúi vúá vêín."
Trûúãng lâng chónh bâ:
"Khưng phẫi, àưì chúi tû sẫn."
Tưi lẩnh túái xûúng mùåc d lûãa sấng rûåc giûäa phông. Trûúãng
lâng nối tiïëp:
"Àưì chúi thânh phưë, thưi, àưët nố ài!"
Lïånh ưng kđch àưång àấm àưng. Mổi ngûúâi àưìng loẩt lïn tiïëng,
la hết vâ vúái lêëy mốn àưì chúi àïí àûúåc vinh hẩnh nếm nố vâo àưëng
than.
Lẩc nối, cưë lêëy vễ hûäng húâ:
"Thûa àưìng chđ, àố lâ nhẩc c, vâ bẩn chấu àêy lâ mưåt nhẩc
cưng khấ. Thêåt àêëy."
Trûúãng lâng bẫo mang cêy vơ cêìm àïë
n soất mưåt lêìn nûäa, rưìi
àûa tưi. Tưi lng tng nối:
"Xin lưỵi àưìng chđ, chấu khưng khấ lùỉm."
Tưi thêëy Lẩc lến nhấy mùỉt. Bưëi rưëi, tưi nhêån cêy àân vâ bùỉt
àêìu lïn dêy. Lẩc tun bưë, vêỵn ung dung nhû trûúác:
"Àưìng chđ sùỉp nghe lâ bẫn sonata ca Mozart."
Tưi chïët lùång ngûúâi. Nố àiïn hay sao? Têët cẫ nhẩc ca
Mozart, hay thêåt ra ca bêët cûá nhẩc sơ phûúng têy nâo khấc àïìu bõ
Àúđ Tûá Kiïåt 4

cêëm tûâ lêu. Chên tưi biïën thânh nûúác àấ trong àưi giêìy ûúát sng.

Tưi run rêíy, cấi lẩnh bêëu chùåt lêëy tưi.
Trûúãng lâng ngúâ vûåc hỗi:
"Sonata lâ cấi gò?"
Tưi ngêåp ngûâng:
"Chấu khưng biïët. Tiïëng têy phûúng."
"Bâi hất â?"
Tưi nối lẫng:
"Gêìn nhû vêåy."
Ngay lêåp tûác con ngûúâi cưång sẫn cẫnh giấc lẩi xët hiïån
trong cùåp mùỉt trûúãng lâng, giổng ưng àưíi sang th nghõch:
"Tïn bâi hất nây ca mây lâ gò?"
"Â, giưëng nhû bâi hất, nhûng thêåt ra lâ bẫn sonata. "
Ưng ngùỉt lúâi, trûâng mùỉt nhòn tưi:
"Tao hỗi tïn lâ gò!"
Mưåt lêìn nûäa tưi lẩi súå ba àưëm mấ
u trong mùỉt trấi ưng. Tưi
lêìm bêìm:
"Mozart..."
"Mozart cấi gò?"
Lẩc chen vâo:
"Mozart Tûúãng Nhúá Mao Ch Tõch."
Àưì cẫ gan! Nhûng àûúåc viïåc: trûúãng lâng nhû nghe àûúåc
phếp lẩ, vễ nhòn àe doẩ ca ưng dõu lẩi. Ưng sung sûúáng cûúâi tđt
mùỉt. Ưng nối:
"Mozart lc nâo cng tûúãng nhúá àïën Mao ch tõch."
Lẩc tấn àưìng:
"Àng vêåy, lc nâo cng nhúá."
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
5

Tiïëng hoan hư bêåt lïn khi tưi siïët dêy cung, nhûng tưi vêỵn lo.
Tuy nhiïn, khi cấc ngốn tay sûng v chẩy trïn dêy àân, dông nhẩc
Mozart trân vïì nhû bao nhiïu ngûúâi bẩn trung thânh. Khn mùåt
nưng dên mêëy pht trûúác côn dûä túån àậ dõu lẩi dûúái tiïëng nhẩc
trong sấng ca Mozart, nhû mùåt àêët khư nễ dûúái cún mûa, vâ
trong ấnh bêåp bng ca ngổn àên dêìu, hổ nhoâ ài thânh mưåt.
Tưi àân mưåt lất. Lẩc àưët thëc, lùång lệ ht nhû ngûúâi lúán.
Chng tưi nïëm mi cẫi tẩo àêìu tiïn nhû thïë. Lẩc mûúâi tấm
tíi, tưi mûúâi bẫy.
*
* *
Vâi lúâi vïì hổc têåp cẫi tẩo: cëi nùm 1968, Ngûúâi Thuìn
Trûúã
ng Vơ Àẩi ca Cấch mẩng Trung Hoa, Mao ch tõch, phất
àưång mưåt chiïën dõch lâm biïën àưíi àêët nûúác têån gưëc rïỵ. Àẩi hổc àống
cûãa, têët cẫ "trđ thûác trễ", nghơa lâ bổn con trai con gấi tưët nghiïåp
trung hổc, bõ àûa vïì thưn qụ àïí àûúåc "cẫi tẩo búãi bêìn nưng". (Vâi
nùm sau tû tûúãng khưng tiïìn khoấng hêåu nây gêy cẫm hûáng cho
mưåt nhâ cấch mẩng khấc úã Ấ chêu, lêìn nây lâ Cam Bưët, àïí thûåc
hiïån mưåt kïë hoẩch thêåm chđ tham vổng vâ triïåt àïí hún: ưng ta àây
toân bưå dên th àư, giâ cng nhû trễ, "vïì nưng thưn").
Khưng ai rộ l do thêåt àùçng sau quët àõnh ca Mao Trẩch
Àưng. Cố
phẫi lâ th àoẩn gẩt bỗ Vïå binh Àỗ àang tåt khỗi vông
kiïím soất ca ưng? Hay lâ ẫo tûúãng ca mưåt nhâ cấch mẩng hoang
tûúãng vơ àẩi mën tẩo mưåt thïë hïå múái? Khưng ai biïët àưång cú thûåc
ca ưng. Hưìi àố Lẩc vâ tưi thûúâng bđ mêåt bân bẩc nhû hai kễ êm
mûu. Chng tưi kïët lån rùçng têët cẫ chó vò Mao ghết giúái trđ thûác.
Chng tưi khưng phẫi lâ kễ àêìu tiïn bõ dng lâm vêåt thđ
nghiïåm trong cåc thđ nghiïåm vơ àẩi bùçng ngûúâi nây, cng chùèng

phẫi lâ kễ cëi cng. Àêìu nùm 1971, chng tưi àïën ngưi lâng úã xố
ni, vâ
tưi chúi vơ cêìm cho trûúãng lâng. So vúái bẩn àưìng lûáa, chng
tưi khưng àïën nưỵi tïå lùỉm. Hâng triïåu thanh niïn àậ ài trûúác, vâ
hâng triïåu sệ theo sau. Nhûng hoân cẫnh chng tưi thêåt móa mai,
Àúđ Tûá Kiïåt 6

vò cẫ Lẩc vâ tưi chûa àûáa nâo xong trung hổc. Chng tưi chûa àûúåc
may mùỉn theo hổc úã mưåt trûúâng cêëp cao. Khi bõ gûãi lïn miïìn ni
nhû tiïíu trđ thûác, chng tưi múái cố ba nùm cêëp hai theo låt àõnh.
Khố mâ thêëy lâm sao hai àûáa tưi cố thïí à tû cấch lâ trđ
thûác, trong hoân cẫnh kiïën thûác chng tưi hổc àûúåc úã trûúâng cêëp
hai lâ sưë khưng. Giûäa tíi mûúâi hai vâ mûúâi bưën, chng tưi phẫi
àúåi Cấch mẩng Vùn hoấ lùỉng xëng trûúác khi trûúâng múã cûãa lẩi.
Vâ rưët cåc khi àûúåc nhêåp hổc, chng tưi cay àùỉng thêët vổng: mưn
toấn bõ loẩi khỗi giấo trònh, cng nhû vê
åt l vâ hoấ hổc. Tûâ àố, cấc
bâi hổc giúái hẩn vâo nhûäng khấi niïåm cú bẫn vïì k nghïå vâ nưng
nghiïåp. Bòa sấch giấo khoa vệ hònh cưng nhên, cấnh tay to nhû
Sylvester Stallone, àưåi m kïët vâ vung cêy ba khưíng lưì. Bïn cẩnh
lâ chõ nưng dên, hay àng hún, mưåt àẫng viïn Cưång sẫn trong lúáp
vỗ chõ nưng dên, àưåi khùn àỗ (theo cêu nối àa tc tơu trong bổn
hổc trô chng tưi, chõ thùỉt khùn vïå sinh quanh àêìu). Trong nhiïìu
nùm, cấc cën sấch giấo khoa àố vâ Sấch Àỗ ca Mao lâ ngìn
kiïën thûác duy nhêët ca chng tưi. Mổi sấch khấc àïìu bõ cêëm.
Thoẩt tiïn, chng tưi khưng àûúåc nhêån vâo trung hổc, rưì
i vai
trô trđ thûác trễ khoấc lïn chng tưi, vò l do cha mể bõ dấn nhận
hiïåu "kễ th trong nhên dên".
Cha mể tưi lâ bấc sơ. Cha tưi chun vïì phưíi, mể tưi lâ cưë vêën

vïì bïånh k sinh trng. Cẫ hai lâm viïåc tẩi bïånh viïån úã Thânh Àư,
mưåt thânh phưë cố bưën triïåu dên. Tưåi ca hổ lâ "chun gia khoa
hổc thưëi tha", tiïëng tùm khiïm nhûúâng úã cêëp tónh. Thânh Àư lâ
th ph ca Tûá Xun, mưåt tónh cố dên sưë mưåt trùm triïåu. Xa Bùỉc
Kinh, nhûng rêët gêìn Têy Tẩng.
So vúái cha mể tưi, cha Lẩc lâ mưåt nha sơ nưíi tiïëng khùỉp
Trung qëc, mưåt danh nhên thûåc sûå. Mưåt hưm, trûúác khi Cấch
mẩ
ng Vùn hoấ, ưng kïí cho sinh viïn rùçng ưng àậ chûäa rùng Mao
Trẩch Àưng cng nhû bâ Mao vâ Tûúãng Giúái Thẩch, tưíng thưëng
nïìn Cưång hoâ trûúác khi Cưång sẫn tiïëp quẫn. Cố kễ bao nhiïu nùm
ngùỉm chên dung Mao mưỵi ngây, àïí rùng ưng rêët ưë, nïëu khưng nối
lâ vâng, nhûng chùèng ai nối ra. Nhûng àêy lâ mưåt nha sơ xët sùỉc,
cưng khai nối Ngûúâi Thuìn Trûúãng Vơ Àẩi ca Cấch mẩng trưìng
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
7

rùng giẫ, khúi khúi nhû thïë. Khưng thïí tin nưíi, mưåt tưåi ấc àiïn rưì
khưng thïí tha thûá, tïå hún tiïët lưå bđ mêåt qëc gia. Nùång tưåi hún nûäa
lâ àậ dấm nhùỉc tïn Mao vâ vúå ưng cng mưåt húi vúái thûá cùån bậ tïå
hẩi nhêët trïn trấi àêët: Tûúãng Giúái Thẩch.
Gia àònh Lẩc sưëng nhiïìu nùm trong cùn chung cû cẩnh
chng tưi, trïn tûâng ba vâ sên thûúång mưåt toâ nhâ gẩch. Lẩc lâ
con thûá nùm ca ba nố, vâ lâ con duy nhêët ca mể nố.
Tưi khưng nối quấ khi bẫo rùçng Lẩc lâ bẩn thên nhêët ca
mònh. Chng tưi cng lúán lïn, cng chia sễ mổi kinh nghiïåm,
thûúâng lâ khố
khùn. Chng tưi đt khi cậi nhau.
Tưi khưng bao giúâ qụn mưåt lêìn chng tưi êíu àẫ, hay àng
hún lêìn nố àấnh tưi hê nùm 1968. Nố mûúâi lùm, tưi vûâa lïn mûúâi

bưën. Chiïìu hưm àố cố mđt tinh lúán úã sên thïí thao ca bïånh viïån núi
cha mể chng tưi lâm viïåc. Cẫ hai àûáa àïìu biïët cha Lẩc lâ àưëi
tûúång ca cåc biïíu tònh, mưåt bíi àêëu tưë cưng khai nûäa àang àúåi
ưng. Gêìn nùm giúâ chûa ai vïì, Lẩc r tưi cng ài vúái nố túái bïånh
viïån.
Nố nối:
"Mònh sệ ghi xëng mổi àûáa tưë giấc hay àấnh ba tao, àïí khi
lúán lïn mònh sệ trẫ th."
Sên vêån àưång nhêëp như àêìu àen. Hưm àố rêët nống. Loa
pho
áng thanh oang oang. Cha Lẩc àang bô trûúác khấn àâi. Mưåt
phiïën xi mùng lúán àeo quanh cưí bùçng súåi dêy thếp cùỉt sêu vâo da,
ghi tïn vâ tưåi ca ưng: PHẪN ÀƯÅNG.
Thêåm chđ tûâ chưỵ àûáng cấch ba mûúi thûúác, tưi cố thïí thêëy mưì
hưi trấn ưng nhỗ xëng thânh àưëm àen trïn mùåt àêët.
Mưåt giổng nam gêìm lïn trong loa:
"Hậy th nhêån lâ mây àậ ng vúái y tấ!"
Cha Lẩc gc àêìu, thêëp túái nưỵi mùåt ưng nhû chưn trong phiïën
xi mùng. Micro dđ vâo miïång ưng, mưåt tiïëng "cố" ëu úát run rêíy
phất ra.
Giổng kễ tra khẫo quất lïn trong loa:
Àúđ Tûá Kiïåt 8

"Kïí cho rộ! Ai khúãi sûå?"
"Tưi."
"Rưìi gò nûäa?"
Vâi giêy im lùång. Rưìi cẫ àấm àưng àưìng thanh hết lïn:
"Rưìi gò nûäa?"
Tiïëng thết ca hai ngân ngûúâi, nhû tiïëng sêëm nưí trïn àêìu
chng tưi. Cha Lẩc th nhêån:

"Tưi khúãi sûå..."
"Rưìi sao! Kïí chi tiïët!"
"Nhûng vûâa súâ túái cư êëy, tưi... múâ mõt."
Chng tưi vïì khi àấm àưng cìng tđn tiïëp tc mân tra khẫo
têåp thïí. Trïn àûúâng vïì, bêët chúåt tưi thêëy nûúác mùỉt trân xëng mấ,
vâ hiïíu rùçng mònh mïën ưng nha sơ biïët bao.
Ngay lc àố, khưng nối mưåt lúâi, Lẩc àêëm tưi. Tưi sûãng sưët túái
nưỵi gêìn mêët thùng bùçng.
*
* *
Nùm 1971, hai chng tưi - mưåt àûáa lâ con ca chun gia vïì
phưíi, àûáa kia lâ con ca kễ th giai cêëp lûâng danh vò àậ àûúåc àùåc
ên àng túái rùng Mao ch tõch - khưng khấc lùỉm vúái hún trùm àûáa
"trđ thûác trễ" bõ àây túái vng ni cố tïn Phng Hoâng. Cấi tïn lâ
mưåt cấch nïn thú cho biïët àưå cao kinh khng ca nố. L se sễ tưìi
tân vâ loâi chim têìm thûúâng ca àưìng bùçng chùèng bao giúâ bay nưíi
lïn àónh ni, vò àố lâ núi giânh riïng cho loâi cố cấnh trúâi: hng
dng, thêìn thoẩi vâ vư cng àún àưåc.
Khưng cố àûúâng lïn ni, chó mưåt lưëi ài hểp len lỗi dưëc qua
nhûä
ng vấch àấ lúán hiïím trúã. Mën thêëy xe húi, tiïëng côi xe, húi
thûác ùn nhâ hâng, thêåt ra bêët k dêëu hiïåu vùn minh nâo, phẫi lùån
lưåi hai ngây qua vng ni lúãm chúãm. Sau mưåt trùm cêy sưë sệ túái búâ
sưng Nhậ vâ thõ trêën nhỗ tïn Vơnh Kđnh. Ngûúâi phûúng têy duy
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
9

nhêët tûâng àùåt chên àïën àố lâ nhâ truìn giấo Phấp, cha Michel,
khi thûã tòm àûúâng khấc àïën Têy Tẩng hưìi thêåp niïn 1940.
Tu sơ dông Tïn chếp trong sưí tay ca ưng: "Huån Vơnh Kđnh

khưng thiïëu hêëp dêỵn. Mưåt ngổn ni, tïn àõa phûúng lâ Phng
Hoâng, rêët àấng ch . Nưíi tiïëng nhúâ àưìng, tûâ cưí xûa àậ àûúåc khai
thấc àïí àc tiïìn, thiïn hẩ nối mưåt hoâng àïë nhâ Hấn tùång ngổn
ni cho sng thêìn ca ưng, vưën lâ mưåt trong cấc trûúãng thấi giấm
trong cung. Nhòn lïn sûúân dưëc chống mùåt quanh mònh, tưi chó
nhêån ra mưåt lưëi môn tûâ khe vûåc múâ lïn tđt têån trúâ
i, rưìi dûúâng nhû
tan vâo sûúng m. Tưi thêëy mưåt toấn cu li àang xëng lưëi àố, gưìng
gấnh nhû bêìy th vúái nhûäng sổt àưìng lúán båc lïn lûng. Nghe nối
sẫn xët àưìng àậ giẫm tûâ nhiïìu nùm nay, ch ëu vò vêån chuín
khố khùn. Hiïån nay, àiïìu kiïån àõa l ni non khấc thûúâng àậ
khiïën dên àõa phûúng trưìng thëc phiïån. Ngûúâi ta khun àûâng
lïn, vò dên trưìng ấ phiïån àïìu cố v khđ. Sau khi thu hoẩch, hổ àïí
thò giúâ têën cưng bêët cûá ai tẩt ngang. Vò thïë tưi àânh tûâ xa quan sất
vng àêët hoang dậ vâ vùỉng vễ, cố àẩi th rêåm rẩp che ph, dêy leo
chùçng chõt vâ thẫ
o mưåc xum xụ khiïën ta nghơ sệ gùåp cûúáp trong
bống rêm nhẫy ra bêët cûá lc nâo".
Phng Hoâng gưìm khoẫng hai mûúi lâng rẫi rấc dổc lưëi môn
àưåc àẩo quanh co, hóåc êín sêu trong cấc thung lng êm u. Bònh
thûúâng, mưỵi lâng nhêån nùm hay sấu thiïëu niïn thânh thõ. Nhûng
lâng tưi tđt trïn àónh vâ nghêo nhêët, chó cố thïí nhêån hai: Lẩc vâ
tưi. Bổn tưi àûúåc xïëp chưỵ úã ngay trong cùn nhâ sân, núi trûúãng lâng
àậ kiïím tra cêy vơ cêìm ca tưi. Ngưi nhâ nây lâ tâi sẫn ca lâng,
vâ khưng xêy àïí úã. Bïn dûúái, giûäa cưåt gưỵ chưëng sân, lâ chìng heo
nhưët mưåt con heo nấi lúán mêåp mẩ
p - cng lâ tâi sẫn chung. Khung
nhâ lâm bùçng vấn thư, tûúâng khưng sún vâ lưå rêìm, giưëng kho chûáa
bùỉp, gẩo vâ dng c cêìn sûãa chûäa hún. Nố cng lâ chưỵ hển hô l
tûúãng cho cấc cùåp ngoẩi tònh.

Sët nhûäng nùm cẫi tẩo ca chng tưi, ngưi nhâ sân vêỵn hêìu
nhû hoân toân khưng cố àưì àẩc. Thêåm chđ khưng bân ghïë, chó cố
hai cấi giûúâng tẩm àêíy sất tûúâng, trong mưåt gian nhỗ khưng cûãa
sưí.
Àúđ Tûá Kiïåt 10

Tuy nhiïn, nhâ chng tưi chùèng bao lêu trúã thânh têm àiïím
ca lâng, nhúâ mưåt con phng hoâng khấc, mưåt tiïíu bẫn gêìn nhû tđ
hon vâ rêët trêìn tc, ch nố lâ Lẩc bẩn tưi.
*
* *

Thêåt ra, nố khưng hùèn phng hoâng mâ lâ con gâ trưëng tûå
àùỉc, lưng nhû lưng cưng, lống lấnh mâu lc àiïím mêëy vïët xanh
thêỵm. Dûúái lúáp kđnh bi múâ ca cấi àưìng hưì bấo thûác ca Lẩc, cấi
mỗ nhổn àen nhû mun ca nố mưí nïìn nhâ vư hònh, trong khi kim
giêy chêìm chêåm bô quanh mùåt àưìng hưì. Rưìi nố ngûãng àêìu, ngoấc
mỗ, r lưng, hâi lông thêë
y rộ, thoẫ mận vúái nhûäng hẩt gẩo tûúãng
tûúång.
Cấi àưìng hưì tđ hon, hiïín nhiïn nhúâ nhỗ àậ thoất sûå ch ca
trûúãng lâng hưm chng tưi àïën. Nố vûâa vúái lông bân tay, vâ phất
tiïëng leng keng dun dấng khi chng bấo thûác.
Trûúác khi chng tưi àïën, trong lâng chûa bao giúâ cố àưìng hưì
bấo thûác, thêåt ra chùèng cố cấi àưìng hưì nâo. Ngûúâi ta xem giúâ bùçng
mùåt trúâi lïn xëng.
Chng tưi ngẩc nhiïn thêëy cấi àưìng hưì bấo thûác àậ gúåi trđ
tûúãng tûúång ca nưng dên nhû thïë. Nố hêìu nhû trúã thânh mưåt vêåt
àấng kđnh. Mổi ngûúâ
i àïën thónh giấo àưìng hưì, nhû thïí cùn nhâ sân

ca chng tưi lâ ngưi àïìn. Mưỵi sấng àïìu cng mưåt nghi lïỵ: trûúãng
lâng ài túái lui, ht àiïëu cây dâi nhû khêíu sng trûúâng kiïíu cưí, mùỉt
khưng rúâi cấi àưìng hưì. Àng chđn giúâ, ưng sệ rđt mưåt hưìi côi àiïëc tai
gổi dên lâng ra rång.
Ưng hết, nhùỉm vâo cấc cùn nhâ chung quanh:
"Túái giúâ! Nghe khưng? Túái giúâ nhêëc lûng lïn, qn lûúâi biïëng,
àưì bô thiïën àễ! Ti bay àúåi gò nûäa?"
Lẩc vâ tưi chùèng àûáa nâo hùng hấi vúái lao àưång cûúäng bấch
trïn ngổn ni cố nhûäng lưëi ài khc khuu lïn cao mậ
i àïën khi
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
11

khët trong mêy, nhûäng lưëi ài thêåm chđ khưng à rưång cho xe ct
kđt, vò thïë thên ngûúâi lâ phûúng tiïån vêån chuín duy nhêët.
Chng tưi súå nhêët phẫi mang thng phên trïn lûng. Thng
gưỵ hònh bấn tr, lâm àïí chun mang mổi loẩi phïë thẫi ca ngûúâi
vâ th. Mưỵi ngây chng tưi phẫi àưí àêìy phên vâ nûúác vâo "thng
lûng", vấc lïn vai vâ leo lïn sûúân ni túái cấnh àưìng, nhiïìu chưỵ trïn
àưå cao chống mùåt. Mưỵi bûúác chng tưi àïìu nghe tiïëng nûúác thẫi
lộm bộm trong thng ngay sau tai mònh. Chêët sïìn sïåt thêëm qua
nùỉp, nhỗ xëng thên chng tưi àïën khi ûúát àêỵm. Bẩn àổc thên
mïën, tưi sệ khưng kïí chi tiïët mưỵ
i bûúác chên loẩng choẩng, chó nối
rùçng mưỵi sêíy chên lâ mưåt tai hoẩ chïët ngûúâi.
Mưåt hưm chng tưi thûác dêåy, nghơ àïën nhûäng thng lûng àúåi
mònh cng à nẫn túái mûác khưng ngưìi lïn nưíi. Khi nghe bûúác chên
trûúãng lâng túái gêìn, chng tưi vêỵn nùçm trong giûúâng. Gêìn chđn giúâ,
nhòn con gâ trưëng àêìy trấch nhiïåm mưí thốc, Lẩc àưång nậo: ngốn t
nố xoay kim àưìng hưì ngûúåc lẩi mưåt giúâ. Chng tưi quay vïì giûúâng

àïí hûúãng th nùçm nûúáng, câng th hún khi biïët trûúãng lâng àang
ài túái lui, ht àiïëu cây bïn ngoâi. Trô tấo bẩo àậ gip dùçn nưỵi ët
ûá
c ca chng tưi àưëi vúái nhûäng kễ ngây xûa trưìng thëc phiïån, nay
àûúåc chïë àưå cưång sẫn cẫi sang "bêìn nưng" àang chõu trấch nhiïåm
cẫi tẩo chng tưi.
Sau bíi sấng lõch sûã àố, chng tưi cố thối quen àiïìu chónh
giúâ trïn àưìng hưì bấo thûác. Hoân toân ty theo chng tưi cẫm thêëy
thïë nâo, cẫ thïí xấc lêỵn tinh thêìn. Àưi khi, thay vò xoay ngûúåc àưìng
hưì, chng tưi vùån lïn mưåt hay hai giúâ àïí súám xong ngây lâm viïåc.
Cëi cng chng tưi vùån kim àưìng hưì nhiïìu lêìn túái nưỵi khưng côn
biïët giúâ thûåc nûäa.
*
* *

Ni Phng Hoâng hay mûa. Hêìu nhû cûá
ba ngây cố hai ngây
mûa. Hiïëm khi bậo hay mûa têìm tậ, thay vâo àố mûa phn àïìu
Àúđ Tûá Kiïåt 12

àïìu, êm ó dûúâng nhû khưng dûát. Cấc àónh ni vâ vûåc thùèm quanh
cùn nhâ sân ca chng tưi liïn miïn che ph trong chûúáng khđ dêìy
àùåc. Bûác toân cẫnh hû ẫo khiïën chng tưi nẫn. Khđ êím triïìn miïn
trong cùn chôi vâ êím thêëp ngưåt ngẩt giûäa cấc bûác tûúâng tïå hún
sưëng trong hêìm.
Àưi khi Lẩc mêët ng. Nố ngưìi dêåy, thùỉp àên dêìu, vâ bô dûúái
gêìm giûúâng tòm àêìu thëc lấ côn qụn àêu àố. Tûâ bống tưëi ngoi lïn
lẩi, nố ngưìi khoanh chên trïn giûúâng vâ chêët àưëng àêìu thëc êím
ûúát trïn mêíu giêëy (thûúâng lâ lấ thû q giấ ca gia àònh nố
) vâ

hong khư trïn ngổn àên dêìu. Rưìi nố gom nhûäng súåi thëc, chđnh
xấc nhû thúå àưìng hưì, khưng mêët mưåt súåi nâo. Sau khi qën xong
thëc, nố tùỉt àên vâ ngưìi ht trong bống tưëi, nghe tiïëng àïm n
lùỉng chó cố tiïëng n ón nghên nghển ca con heo nấi àang àûáng
chưn chên trong vng bn bïn dûúái.
Thónh thoẫng mûa kếo dâi nhiïìu ngây khưng dûát, vâ thiïëu
thëc câng lc câng trúã nïn khố chõu. Mưåt lêìn Lẩc thûác tưi dêåy nûãa
àïm.
"Tao tòm khưng ra àêìu thëc nâo."
"Thò sao?"
"Tao xëng tinh thêìn. Sao mây khưng chúi vơ cêìm ài?"
Tưi lâm theo lúâi nố. Vûâa bìn ng vûâa nêng cêy vơ lïn, bưỵng
nhiïn tưi nghơ vïì bưë mể nố va
â tưi: phẫi chi bưë mể thêëy ấnh àên dêìu
heo hùỉt trong cùn nhâ sân, phẫi chi bưë mể nghe nhẩc àiïåu tiïëng vơ
cêìm ca tưi giûäa tiïëng heo nấi n ón... Nhûng chùèng cố ai nghe.
Ngay cẫ mưåt dên lâng. Lấng giïìng gêìn nhêët ca chng tưi úã xa đt
nhêët mưåt trùm thûúác.
Bïn ngoâi trúâi mûa. Khưng phẫi cún mûa phn thûúâng lïå,
mâ lâ trêån mûa nhû trt gộ lïn mấi ngối. Chẫ trấch khiïën Lẩc
bìn thïm: chng tưi tûúãng nhû mònh phẫi chõu àổa àêìy cẫi tẩo cẫ
àúâi. Bònh thûúâng con cấi gia àònh trung bònh, cưng nhên hay trđ
thûác cấch mẩng, miïỵn lâ trấnh xa rùỉc rưëi, cố thïí bẫo àẫm sệ àûúåc
àoân t vúái gia àònh sau chó hai nùm cẫ
i tẩo. Àố lâ àûúâng lưëi chđnh
thûác ca Àẫng. Nhûng vúái con cấi cấc gia àònh bõ liïåt vâo loẩi kễ
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
13

th nhên dên, cú hưåi vïì cûåc nhỗ: ba phêìn ngân. Theo thưëng kï, Lẩc

vâ tưi thåc loẩi vư vổng. Chng tưi thêëy mưåt viïỵn ẫnh bìn nẫn,
giâ hối trong cùn nhâ sân, vâ chïët úã àố nûäa, sau àố chng tưi sệ
àûúåc bổc trong vẫi liïåm trùỉng theo phong tc ca vng. Cố rêët
nhiïìu l do àïí chấn ngấn vâ mêët ng.
Tưëi hưm àố, tưi chúi mưåt àoẩn ca Mozart, vâi khc ca
Brahms, vâ cëi cng bẫn sonata ca Beethoven, nhûng d vêåy
vêỵn khưng lâm bẩn tưi phêën chêën.
Nố nối:
"Thûã bâi gò khấc ài."
"Cố kiïën gò khưng?"
"Cấi gò vui hún."
Tưi ngêỵ
m nghơ, lc hïët vưën nhẩc phêím đt ỗi trong àêìu ca
mònh, nhûng khưng tòm àûúåc gò. Lẩc bùỉt àêìu ngên nga mưåt àiïåu
cấch mẩng. Nố hỗi:
"Mây thêëy sao?"
"Mï mêín."
Tưi lêåp tûác àïåm vơ cêìm theo. Bâi hất Têy Tẩng àùåt lẩi lúâi Hoa
àïí biïën thânh bâi ca ngúåi Mao ch tõch. Nhûng cẫi biïn lúâi ca
khưng lâm hỗng khc hất lùỉm: vêỵn nêng cao tinh thêìn. Hâo hûáng,
Lẩc bô lïn vâ bùỉt àêìu nhẫy tûng tûng trïn giûúâng, theo tiïëng mûa
tđ tấch àïìu àïìu nhỗ qua mấi ngối vúä.
"Ba phêìn ngân", ốc tưi thoấng nghơ mònh cố ba phêìn ngân cú
hưåi, vâ tïn nghiïån thëc u sêìu ca chng tưi àang àưå
i lưët diïỵn viïn
ma côn đt cú hưåi hún. Cố lệ mưåt ngây nâo àố tưi sệ lâ mưåt tay vơ
cêìm tâi nùng. Mưåt y ban tun truìn khiïm tưën ca àõa phûúng
hay vng - trong huån Vơnh Kđnh chùèng hẩn - múã cûãa nhêån tưi,
vâ thêåm chđ cố thïí thụ tưi kếo bẫn hoâ têëu Àỗ cho vơ cêìm. Nhûng
tưi nhúá Lẩc khưng biïët chúi vơ cêìm, vâ nố cng chùèng giỗi mưn

bống rưí hay bống àấ. Thêåt ra nố khưng cố mưåt tâi mổn nâo cố thïí
gip nố trúã thânh mưåt trong ba phêìn ngân. Thêåm chđ nố khưng thïí
mú túái.
Àúđ Tûá Kiïåt 14

Àiïìu duy nhêët Lẩc thêåt sûå giỗi lâ kïí chuån. Mưåt tâi nùng
àấng mïën, nhûng ngoâi lïì, khưng mêëy tûúng lai. Con ngûúâi hiïån
àẩi àậ vûúåt qua thúâi Ngân Lễ Mưåt Àïm, vâ xậ hưåi tên tiïën khùỉp
núi, bêët kïí xậ hưåi hay tû bẫn, àậ bỗ rúi ngûúâi kïí chuån xûa - chûa
nối lâ thûúng hẩi. Kễ duy nhêët trïn thïë gian thûåc sûå thûúãng thûác
tâi nùng ca nố, túái mûác trổng thûúãng nố, lâ trûúãng lâng ca
chng tưi, kễ hêm mưå trõch thûúång cëi cng ca tâi kïí chuån.
Phng Hoâng sún xa cấch vùn minh túái nưỵi hêìu hïët dên cû
chûa bao giúâ cố dõp xem phim, àûâng nối túá
i chuån àïën rẩp chiïëu
bống. Lẩc vâ tưi cố vâi dõp tiïu khiïín trûúãng lâng bùçng nhûäng
truån phim chng tưi àậ xem, vâ ưng câng hấo hûác mën nghe
thïm. Mưåt hưm, biïët thấng sau cố phim chiïëu úã Vơnh Kđnh, ưng
quët àõnh gûãi Lẩc vâ tưi túái xem. Chng tưi àûúåc hai ngây nghó
cho chuën ài xëng thõ trêën, vâ hai ngây àïí trúã vïì, vâ chng tưi
sệ phẫi xem bíi chiïëu vâo tưëi hưm àïën núi. Vïì lâng, chng tưi
phẫi kïí lẩi phim tûâ àêìu àïën cëi cho trûúãng lâng vâ mổi ngûúâi, vâ
kïí cêu chuån kếo dâi àng nhû phim bẫn.
Chng tưi hên hoan nhêån lúâi, vâ àïí
n chđ chng tưi ngưìi
xem hai lêìn liïn tiïëp. Sên bống rưí trûúâng trung hổc thõ trêën tẩm
biïën thânh rẩp chiïëu bống ngoâi trúâi. Con gấi àõa phûúng tuåt
àểp, nhûng chng tưi båc lông phẫi têåp trung vâo mân ẫnh, ch
k àưëi thoẩi, trang phc vâ àưång tấc ca diïỵn viïn, bưë cc tûâng
cẫnh, ngay cẫ êm nhẩc.

Vïì àïën lâng, chng tưi lâm mưåt "bíi diïỵn xi nï nối" chûa
tûâng thêëy. Toân thïí dên lâng chen chc vâo khoẫng trưëng trûúác
nhâ sân ca chng tưi. Trûúãng lâng ngưìi giûäa úã hâng trûúác, mưåt
tay cêìm àiïëu cây, tay kia cêì
m con "phng hoâng àêët" ca chng
tưi àïí tđnh khoẫng thúâi giúâ trònh diïỵn.
Tưi hoẫng sên khêëu, vâ chó nhêån vai thåt lẩi phên cẫnh mưåt
cấch mấy mốc. Nhûng núi àêy, thiïn tâi kïí chuån ca Lẩc phất
hiïån. Nố lûúåc sú phêìn miïu tẫ, nhûng lêìn lûúåt àống vai tûâng nhên
vêåt, àiïìu chónh giổng nối vâ cûã chó àng cấch. Nố kiïím soất hoân
toân bíi kïí, giûä cho hưìi hưåp, chêët vêën khấn giẫ, bùỉt hổ àấp vâ sûãa
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
15

cêu trẫ lúâi ca hổ cho àng. Lc chng tưi, àng hún lâ nố, túái mân
kïët, àng trong giúâ quy àõnh, khấn giẫ ca chng tưi mï ly.
Trûúãng lâng tun bưë vúái n cûúâi hưëng hấch: "Thấng sau tao
sệ gûãi bay coi mưåt phim nûäa. Bay sệ àûúåc tđnh cưng nhû lâm viïåc
ngoâi àưìng."
Thoẩt àêìu, chng tưi nghơ chó lâ trô thay àưíi khưng khđ,
chùèng bao giúâ chng tưi tûúãng tûúång àúâi mònh, nhêët lâ Lẩc, sệ
hoân toân thay àưíi.
Àúđ Tûá Kiïåt 16

CHÛÚNG 2

Cưng cha ni Phng Hoâng ài giêìy vẫi bưë mâu hưìng nhẩt,
vûâa bïìn chùỉc vûâa mïìm, cố thïí thêëy ngốn chên ën ếo khi cư àẩp
bân mấy may. Àưi giêìy may lêëy, rễ tiïìn, khưng cố gò àùåc biïåt,
nhûng úã mưåt núi hêìu nhû mổi ngûúâi ài chên lêëm, nố gêy ch , cố

vễ thanh tao vâ sânh àiïåu. Bân chên xinh xùỉn vâ mùỉt cấ chên cư
câng àểp nhúâ àưi vúá ny lưng trùỉng. Bđm tốc rưång ba bưën phên tûâ
gấy dâi xëng eo, ài tốc båc dẫi la àỗ múái tinh. Khi cư ci
xëng mấy may, bân kim loẩi sấng loấng phẫn chiïëu cưí ấo trùỉng,
khn mùåt trấi xoan vâ ấnh mùỉ
t lêëp lấnh, rộ lâ cùåp mùỉt àấng u
nhêët huån Vơnh Kđnh, nïëu khưng nối lâ cẫ vng.
Thung lng dưëc ngùn cấch lâng cư vâ chng tưi. Cha cư lâ thúå
may àưåc nhêët trïn ni, thûúâng vùỉng nhâ, ngưi nhâ c vâ rưång vûâa
lâ cûãa tiïåm vûâa lâ chưỵ úã. Nghïì may ca ưng rêët àùỉt hâng. Mưỵi khi
gia àònh cêìn ấo qìn múái, trûúác tiïn ngûúâi ta xëng têån Vơnh Kđnh
mua vẫi, sau àố hổ àïën thùm thúå may hỗi kiïíu, giấ vâ ngây thån
tiïån àïí ưng àïën may. Túái ngây hển, mưåt àoân hưå tưëng àïën àốn ưng
vâo sấng tinh mú, cng vâi ngûúâi khoễ mẩnh thay nhau vấ
c mấy
may trïn lûng.
Ưng thúå cố hai cấi mấy may. Cấi c ưng mang theo tûâ lâng
nây sang lâng khấc, hiïåu vâ tïn nhâ sẫn xët àậ múâ. Cấi thûá hai
côn múái, Made in Shanghai, ưng àïí úã nhâ cho con gấi, "cư bế thúå
may". Ưng khưng bao giúâ dêỵn con theo, vâ quët àõnh nây khưn
ngoan nhûng àưåc àõa, gêy bao àau khưí cho têët cẫ bổn thanh niïn
mën cư àïí mùỉt xanh túái.
Bấc phố may sưëng nhû vua. Núi nâo ưng àïën cng cố cẫnh
nấo nhiïåt nhû hưåi lâng. Nhâ ca khấch hâng chan hoâ tiïëng mấy
may, trúã thânh trung têm ca àúâi sưëng thưn lâng, lâ dõp cho gia
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
17

àònh ch nhâ khoe giêìu. Ưng sệ àûúåc múâi thûác ùn ngon nhêët, vâ
àưi khi, nïëu nùm hïët Tïët àïën, hổ thêåm chđ cố thïí mưí thõt mưåt con

heo. Ưng thûúâng úã mưåt hay hai tìn mưỵi lâng, trổ lêìn lûúåt vúái tûâng
khấch hâng à loẩi ca mònh.
Lẩc vâ tưi lêìn àêìu gùåp ưng thúå may lc chng tưi ài thùm
Bưën Mùỉt, mưåt bẩn c bõ gûãi túái mưåt lâng khấc. Trúâi mûa, chng tưi
phẫi bûúác cêín thêån theo lưëi ài dưëc trún trúåt khët trong sûúng m
trùỉng àc. D thêån trổng chng tưi cng ngậ lùn xëng bn mêëy
bêån. Bêët chúåt túá
i khc quểo, bổn tưi thêëy àấm rûúác ài hâng mưåt vïì
hûúáng mònh, thấp tng cấi kiïåu khiïng mưåt ưng trung niïn ngưìi
chïỵm chïå. Sau àoân rûúác vûúng giẫ nây lâ anh phu båc mấy may
trïn lûng. Ưng ci xëng nối vúái phu khiïng kiïåu, vâ hònh nhû hỗi
vïì chng tưi.
Ưng cố khưí ngûúâi mẫnh khẫnh, nhùn nheo, nhûng trân àêìy
nùng lûåc. Cấi kiïåu båc vâo hai thanh tre chùỉc, àùåt trïn vai hai
ngûúâi khiïng, mưåt phđa trûúác vâ mưåt phđa sau. Chng tưi nghe
tiïëng kiïåu vâ àôn kệo kểt nhõp theo bûúác ài nùång nïì, chêåm chẩp
ca phu khiïng.
Khi bổn tưi sùỉp ài ngang kiïåu, ưng thúå may chưìm trïn tưi,
gêìn túái nưỵi tưi cẫm thêëy húi thúã ca ưng. Ưng ưìm ưì
m, bùỉt chûúác
tiïëng Anh: "Oai-ư-lin!"
Giổng ưng nhû sêëm nưí khiïën tưi giêåt mònh, vâ ưng cûúâi rưå.
Ưng àng lâ hònh ẫnh ca mưåt lậnh cha thêët thûúâng.
Mưåt ngûúâi khiïng kiïåu hỗi:
"Ch mây cố biïët trïn ni nây ưng thúå may ca mònh lâ
ngûúâi ài nhiïìu nhêët khưng?"
Nhâ àẩi lûä khấch tun bưë trûúác khi chng tưi kõp trẫ lúâi:
"Hưìi nhỗ, thêåm chđ tưi túái têån Nhậ An cấch Vơnh Kđnh hai
trùm cêy sưë. Lc tưi côn trễ, thêìy tưi cố cêy àân nhû ca ch treo
trïn tûúâng nhâ thêìy àïí gêy êën tûúång vúái khấch hâng."

Rưìi ưng im lùång, vâ àoân rûúác lẩi lïn àûúâng.
Trûúác khi khë
t bống, ưng quay lẩi hư mưåt lêìn nûäa:
Àúđ Tûá Kiïåt 18

"Oai-ư-lin!"
Phu khiïng vâ mûúâi nưng dên hưå tưëng chêåm rậi ngûãng àêìu
kïu mưåt tiïëng dâi "Oai-ư-lin!", êm thanh mếo mố túái nưỵi nghe nhû
tiïëng than àau khưí hún lâ tiïëng Anh.
Hổ cûúâi nhû mưåt àấm trễ tinh nghõch, rưìi ci àêìu tiïëp tc ài.
Chùèng bao lêu àấm rûúác chòm vâo sûúng m.
Vâi tìn sau, chng tưi mẩo hiïím vâo sên nhâ ưng, núi cố
con chố mûåc lúán nhòn chng tưi àùm àùm nhûng khưng sa. Chng
tưi vâo cûãa hâng. Ưng c vùỉng nhâ ài may, con gấi ưng, cư bế thúå
may, châo chng tưi. Chng tưi nhúâ cư núái qìn ca Lẩc thïm nùm
phên. Thiïëu ùn, mêët ng, vâ khùỉc khoẫi lo êu vïì tûúng lai vêỵn
khưng ngùn nố lúán.
Lẩc tûå giúá
i thiïåu mònh vúái cư bế thúå may, kïí chuån gùåp cha
cư trong mûa vâ sûúng m. Nố khưng cûúäng àûúåc phẫi bùỉt chûúác
vâ cûúâng àiïåu cấch phất êm tiïëng Anh tûác cûúâi ca ưng c. Cư phấ
lïn cûúâi. Lẩc lâ àûáa nhẩi vai bêím sinh.
Lc cư cûúâi, tưi àïí vễ hoang dẩi trong mùỉt cư, giưëng cấc cư
gấi hoang dậ bïn triïìn ni ca chng tưi. Mùỉt cư cố ấnh ca viïn
ngổc chûa gổt, ca kim loẩi chûa àấnh bống, câng tưn lïn nhúâ
hâng mi dâi vâ mi mùỉt xïëch thanh t. Cư nối:
"Cấc anh àûâng àïí túái ưíng. Ưng c hâi àưìng êëy mâ."
Mùåt cư bưỵng sêìm lẩ
i, mùỉt hẩ thêëp. Cư dng mống tay cẩo
mùåt bân mấy may.

"Mể tưi mêët súám. Tûâ àố, ưng thđch gò thò cûá lâm thưi."
Nûúác da cư rûåc rúä, vâ nết xinh xùỉn gêìn nhû q phấi. Khn
mùåt cố nết àểp gúåi cẫm, hêëp dêỵn, lâm chng tưi mën úã lẩi xem cư
àẩp cấi mấy Made in Shanghai.
Cùn phông dng lâm cûãa hiïåu, vûâa lâ núi lâm viïåc vûâa lâ
phông ùn. Sân gưỵ àêìy bi vâ àúâm dậi vâng vâ àen vò khấch hâng
khẩc nhưí. Cố thïí nối sân nhâ khưng àûúåc chi mưỵi ngây. Ấo qìn
may xong treo lïn mùỉc ấo mốc trïn súåi dêy cùng giûäa phông. Xố
nha
â chêët àưëng cấc bố vẫi vâ ấo qìn àậ gêëp, kiïën vêy hâng àân.
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
19

Gian nhâ khưng cht gổn gâng hay thêím m, vâ toất mưåt khưng
khđ hoân toân thên mêåt.
Tưi ngẩc nhiïn thêëy mưåt quín sấch trïn bân, vò dên sún
cûúác phêìn lúán m chûä. Àậ lêu lùỉm tưi chûa súâ àïën trang sấch. Lêåp
tûác tưi ài àïën xem, nhûng thêët vổng: àố lâ cën danh mc thëc
nhåm. Tưi hỗi:
"Cư àổc àûúåc khưng?"
Cư àấp khưng bưëi rưëi:
"Chẫ mêëy. Nhûng àûâng nghơ tưi dưët, vò tưi thđch trô chuån
vúái ngûúâi biïët àổc biïët viïët - thanh niïn thânh phưë chùèng hẩn. Anh
khưng thêëy con chố khưng sa khi cấc anh àïën â? Nố biïët tđnh tưi."
Hònh nhû cư chûa mën chng tưi vïì. Cư rúâi ghïë àûáng lïn,
nhốm bïëp gang úã giûäa phô
ng, àùåt chẫo lïn vâ àưí àêìy nûúác. Lẩc
theo dội mổi àưång tấc ca cư vâ hỗi:
"Cư àõnh múâi chng tưi ëng trâ hay nûúác sưi?"
"Nûúác sưi."

Àố lâ dêëu hiïåu cư thđch chng tưi. Trïn ni nây, múâi ëng
nûúác nghơa lâ ch nhâ sệ àêåp vâi quẫ trûáng vâo nûúác sưi vâ thïm
àûúâng àïí lâm sp. Lẩc nối:
"Cư bế thúå may nây, cư cố biïët cư vâ tưi cố àiïím chung
khưng?"
"Hai àûáa mònh â?"
"ÛÂ, àấnh cåc khưng?"
"Cåc cấi gò?"
"Bêët cûá cấi gò cư thđch. Chùỉc chùỉn tưi cố thïí chûáng minh
chng ta cố àiïím chung."
Cư húi nghơ ngúåi.
"Nïëu tưi thua, tưi sệ núá
i qìn cho anh khỗi lêëy tiïìn."
Lẩc nối:
"Àûúåc. Bêy giúâ cúãi giêìy vâ vúá trấi ca cư ra."
Àúđ Tûá Kiïåt 20

Sau mưåt thoấng lûúäng lûå, tđnh tô mô ca cư bế thúå may thùỉng
thïë. Bân chên bện lện hún cư, nhûng khưng kếm gúåi cẫm, dêìn dêìn
lưå ra. Bân chên nhỗ, sẩm nùỉng, trong múâ, gên xanh, vúái nhûäng
mống chên lống lấnh.
Lẩc àùåt bân chên xûúng xêíu lêëm bn ca nố dổc theo chên
cư, vâ àng, cố àiïím giưëng: ngốn thûá hai dâi hún cấc ngốn kia.
*
* *

Àûúâng vïì xa, vò thïë chng tưi lïn àûúâng khoẫng ba giúâ chiïìu
àïí túái lâng trûúác khi àïm xëng.
Trïn àûúâng tưi hỗi Lẩc:
"Mây mï cư bế thúå may hẫ?"

Nố ci àêìu lï bûúác, suy nghơ trûúác khi trẫ lúâi. Tưi gùång:
"Mây u cư nâ
ng chûa?"
"Cư ta khưng vùn minh, đt nhêët lâ khưng à vùn minh àưëi vúái
tao!"
*
* *

Chêëm sấng leo lết trong bống tưëi úã cëi àûúâng hêìm dâi. Àưëm
sấng nhỗ chêåp chúân, rúi xëng rưìi lẩi ngoi lïn, vâ tiïëp tc àûúâng
tiïën gian nan ca nố. Thónh thoẫng, nïìn cố chưỵ trng, àưëm sấng
biïën mêët vâi giêy. Im lùång chó mêët khi cố tiïëng giỗ nùång kếo kên
kểt trïn mùåt àêët, vâ tiïëng cùçn nhùçn ca mưåt kễ àang cưë hïët sûác.
Tiïëng àưång trong àûúâng hêìm tưëi nhû mûåc vang mưåt khoẫng rêët xa.
Khi ấnh sấng chúåt xët hiïån lẩi, nố lú lûãng trïn khưng nhû
mùỉt loâi th trong cún ấ
c mưång bõ nët chûãng thên hònh trong
bống tưëi.
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
21

Lẩc àeo àên dêìu trïn trấn, lâm viïåc trong cấi gổi lâ "mỗ than
nhỗ". Núi nâo lưëi ài quấ thêëp nố phẫi bô xëng. Nố trêìn trìng,
ngoẩi trûâ súåi àai da cùỉt sêu vâo thõt. Bưå àai kinh khng nây gip
nố kếo tûâng giỗ lúán, trơu nhûäng khc than.
Khi nố túái, tưi àưíi phiïn cho nố. Tưi cng trêìn trìng, thên
ph mưåt lúáp bi than hộm vâo tûâng vïët ngêën trïn da. Tưi ûa àêíy
giỗ hún kếo phđa sau nhû nố. Gêìn miïång hưë cố àoẩn dưëc àấng kïí,
nhûng trêìn úã àố cao hún. Lẩc hay gip tưi mang giỗ túái àónh vâ ra
khỗi àûúâng hêìm. Bổn tưi kiïåt sûác gc trong àấm bi bưëc lïn vò

nghiïng giỗ tr
t vâo àưëng than.
Ngây xûa, nhû chng ta àậ thêëy, ni Phng Hoâng nưíi danh
nhúâ cấc mỗ àưìng (vâ ài vâo lõch sûã nhû mốn quâ hêåu hơnh ca võ
hoâng àïë àưìng tđnh luën ấi àêìu tiïn ca Trung Hoa). Tuy mỗ
àưìng àậ bỗ phïë vâ àưí nất, khai thấc than vêỵn tiïëp tc trong têìm
vốc nhỗ vâ th cưng. Mỗ than lâ súã hûäu têåp thïí ca dên sún cûúác,
vâ àûúåc khai thấc àïí àấp ûáng nhu cêìu chêët àưët àõa phûúng. Vò thïë
khưng cố gò ngẩc nhiïn Lẩc vâ tưi, cng nhû bao thiïëu niïn thânh
phưë, phẫi lâm dûúái hêìm trong hai thấng nhû mưåt phêìn ca viïå
c
hổc têåp cẫi tẩo. Ngay cẫ trô diïỵn xi nï miïång thânh cưng cng
khưng gip chng tưi thoất khỗi mïånh trúâi.
Nối thêåt, chng tưi chêëp nhêån thûã thấch àoẩ àây nây, vò
quët têm úã trong cåc àua bùçng mổi giấ, d cú hưåi trúã vïì thânh
phưë khưng hún ba phêìn ngân nhỗ nhoi. Chng tưi khưng biïët phêìn
viïåc trong mỗ than sệ àïí lẩi dêëu êën sët cåc àúâi côn lẩi ca mònh,
vïì thïí xấc vâ nhêët lâ tinh thêìn. Thêåm chđ àïën nay cêu nối àấng súå
"mỗ than nhỗ" vêỵn lẩnh sưëng lûng tưi.
Trûâ lưëi vâo cố mưåt àoẩ
n dâi khoẫng hai mûúi thûúác, trêìn
thêëp chưëng àâ cưåt rấp nưëi tẩm búå lâm bùçng thên cêy àệo sú sâi,
sët àûúâng hêìm bẫy trùm mết khưng cố bêët cûá phông hưå nâo.
Nguy hiïím thûúâng trûåc vò àấ rúi, vâ ba nưng dên thúå mỗ giâ cëc
vóa than cûá kïí mậi cho chng tưi nhûäng tai nẩn chïët ngûúâi hưìi
trûúác.
Mưỵi giỗ àêìy chng tưi xoay xúã lưi sët tûâ cëi àûúâng hêìm trúã
thânh mưåt trô may ri chđ mẩng.
Àúđ Tûá Kiïåt 22

Mưåt hưm, lc bổn tưi àang cưë kếo giỗ than àêìy lïn àoẩn dưëc
cëi, tưi nghe Lẩc nối:
"Tao khưng biïët tẩi sao, nhûng tûâ khi mònh túái àêy, tao cố
nghơ cûá dđnh trong àêìu lâ tao sệ chïët trong cấi mỗ nây."
Nghe thïë, tưi ht húi. Bổn tưi tiïëp tc leo, nhûng tưi bưỵng
toất mưì hưi lẩnh. Tưi bõ lêy nghơ nhû Lẩc: tûâ àố tưi cố cng nưỵi
kinh hoâng, súå khưng côn sưëng àïí rúâi khỗi núi nây.
Sët thúâi gian úã mỗ, Lẩc vâ tưi ng trong lấn ca nưng dên,
tp lïìu khiïm tưën cheo leo trïn sûúân ni, dûúái gúâ àấ. Bíi sấng
thûác dêåy tưi nghe tiïëng mûa nhỗ giổt tûâ àấ xëng mấi lấn ph vỗ
cêy, vâ tûå
an i vúái nghơ đt nhêët mònh côn sưëng. Nhûng mưỵi sấng
khi rúâi lấn, tưi súå àïën tưëi mònh sệ khưng trúã vïì àố. Sûå kiïån têìm
thûúâng nhêët, chùèng hẩn mưåt cêu nối bêng q ca ai àố hóåc mưåt
cêu àa rng rúån, hay chó thay àưíi thúâi tiïët, trong mùỉt tưi trúã
thânh mưåt àiïìm xêëu, mưåt tiïn àoấn tûã thêìn.
Àưi khi tưi thêëy ẫo ẫnh lc àang lâm viïåc trong mỗ. Mùåt àêët
trúã nïn mïìm, tưi khố thúã vâ cẫm thêëy àang bïn búâ sûå chïët, sau àố
tưi thêëy thúâi thú êëu ca mònh vt nhanh qua trûúác mùỉt, nhû cấch
ngûúâi sùỉp chïët thêëy cåc àúâi hổ trưi qua trong ấnh chúáp. Nïìn àêë
t
dễo trẫi dâi, àân hưìi theo mưỵi bûúác chên tưi, rưìi cố tiïëng gêìm àiïëc
tai trïn àêìu, nhû thïí mấi hêìm sùỉp sêåp. Àiïn vò súå, tưi khuu
xëng bô trong bống tưëi, khn mùåt cha mể lúâ múâ trûúác mùỉt. Ẫo
ẫnh kếo dâi vâi giêy rưìi chúåt biïën mêët nhû lc àïën, àïí lẩi tưi trong
hêìm mỗ tiïu àiïìu, trêìn nhû nhưång, phêën àêëu àêíy gấnh nùång ca
mònh túái lưëi ra. Tưi dấn chùåt mùỉt vâo nïìn àêët dûúái chên: trong ấnh
ngổn àên mỗ bêåp bng, tưi bùỉt gùåp mưåt con kiïën lẩc àân. Nố tiïën
túái tûâ tûâ vâ àïì
u àùån, thc àêíy bùçng chđ sưëng côn.

Mưåt hưm, trong tìn lïỵ thûá ba úã àố, tưi nghe tiïëng khốc trong
àûúâng hêìm, nhûng khưng thêëy ấnh àên.
Khưng nhû tiïëng sêìu khưí, hay tiïëng rïn ca ngûúâi bõ thûúng,
mâ giưëng tiïëng khốc oâ àấng thûúng. Tiïëng dưåi lïn vấch, vang túái
cëi àûúâng hêìm trûúác khi lùỉng vâo bống àen. Tưi chùỉc chùỉn Lẩc
àang khốc trong bống tưëi.
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
23

Lẩc ngậ bïånh vâo cëi tìn thûá sấu. Sưët rết. Bíi chiïìu, khi
cẫ bổn chng tưi ngưìi ùn cúm dûúái gưëc cêy àưëi diïån lưëi vâo hêìm, nố
than lẩnh. Vâi pht sau tay nố run túái nưỵi khưng cêìm àûúåc àa.
Nố lẫo àẫo àûáng lïn vïì lấn nùçm, nhûng khưng bûúác nưíi. Mùỉt nố àúâ
àêỵn. Àûáng trûúác cûãa lấn múã, nố kïu lïn, chùèng nối rộ vúái ai:
"Cho tưi vâo!"
Thúå mỗ àang ùn dûúái gưëc cêy cûúâi ưì. Hổ mën biïët:
"Mây nối vúái ai àố? Khưng cố ai trong lấn àêu."
Tưëi hưm àố trong lấn nố vêỵn than lẩnh, d àùỉp mêëy lúá
p chùn
vâ than chấy trong lô lúán. Cấc ưng rò rêìm thẫo lån hưìi lêu. Hổ
bân cố nïn àem Lẩc xëng sưng nhng nố vâo nûúác àấ mâ khưng
bẫo nố trûúác. Hổ nghơ c sưëc sệ chûäa cho nố. Tuy nhiïn, àïì nghõ àố
bõ bấc, vò súå thêëy nố chïët chòm giûäa àïm khuya.
Mưåt ngûúâi trong bổn ra ngoâi mang vâo hai cânh cêy. Ưng
bẫo tưi:
"Mưåt cânh àâo, mưåt cânh liïỵu."
Chó cố hai cêy nây chûäa àûúåc. Ưng lưi Lẩc dêåy, tåt hïët ấo
qìn trong ngoâi, vâ bùỉt àêìu lêëy hai nhấnh cêy qët têëm lûng
trêìn ca nố.
Nhûäng ngûúâi kia vûâa àûáng ngoâi xem vûâa quất:

"Mẩnh nûä
a! Nïëu khưng qët mẩnh, mây khưng àíi àûúåc
bïånh ra àêu."
Nhấnh cêy qåt vun vt trïn khưng, nhấnh nổ túái nhấnh
kia. Trêån roi àïí lẩi vïët bêìm tđm trïn da thõt Lẩc, nhûng bẩn tưi
dûãng dûng chõu àûång. D côn tónh, nhûng nố nhû trong mú thêëy
chuån xẫy ra cho kễ khấc. Tưi khưng rộ nố nghơ gò, nhûng rêët nưn
nống, vâ nhúá lúâi nố nối trong mỗ vâi tìn trûúác, vang dưåi trong
tiïëng roi qåt tân nhêỵn: "Tao cố nghơ cûá dđnh trong àêìu lâ tao sệ
chïët trong cấi mỗ nây".
Ngûúâi qët roi àậ mïåt vâ bẫo kễ khấc tiïëp tay. Nhûng khưng
ai nhêån. Mïåt mỗi, hổ àậ vâo giûúâng vâ mën ng. Tưi thêëy mònh
Àúđ Tûá Kiïåt 24

cêìm nhấnh àâo vâ liïỵu. Lẩc ngûãng àêìu. Mùåt nố tấi, trấn lêëm têëm
mưì hưi. Ấnh mùỉt nố xa xùm nhòn mùỉt tưi.
Nố thò thâo gêìn nhû khưng nghe thêëy:
"Tiïëp tc ài."
Tưi hỗi:
"Mây cố nïn nghó cht khưng? Tay mây run lïn kòa. Cố tï
khưng?"
Nố giú mưåt tay lïn xem vâ nối:
"Tï. Mây nối àng, tao lẩnh run, nhû lậo giâ trûúác cûãa tûã
thêìn."
Tưi tòm mưåt ài thëc lấ trong àấy ti mònh, chêm lûãa vâ
àûa nố. Nhûng ài thëc trûúåt khỗi tay nố vâ rúi ngay xëng àêët.
Nố nối:
"Nùång khiïëp."
"Mây cố mën tao tiïëp tc qët mây thêåt khưng?"
"ÛÂ, nhû thïë gip tao êëm ngûúâi."

Trûúác khi theo
nố, tưi nghơ mònh hậy nhùåt àiïëu thëc rúi
cho nố ht mưåt húi trûúác. Tưi ci nhùåt mêíu thëc côn chấy. Bêët
chúåt tưi bùỉt gùåp mưåt vêåt trùng trùỉng nùçm trïn sân cẩnh chên
giûúâng: bao thû.
Tưi nhùåt lïn. Phong bò gûãi cho Lẩc, chûa múã. Tưi hỗi cấc ưng
thû tûâ àêu àïën. Mưåt ngûúâi nùçm trong giûúâng àấp cố ngûúâi túái mua
than súám nay àïí lẩi.
Tưi múã ra. Lấ thû bïn trong viïët bùçng bt chò. Chûä viïët
khưng àïìu trïn trang giêëy, vâi chûä viïët xêëu, nhûng cêu viïët vng
vïì toất vễ dõu dâng nûä tđnh, thânh thêåt nhû con trễ. Tưi chêåm rậi
àổc cho Lẩc:
Gûãi Lẩc ngûúâi kïí chuån phim.
Àûâng cûúâi chûä viïët ca tưi. Khưng nhû anh, tưi chûa hổc cêëp
hai. Anh cng biïët trûúâng gêìn nhêët nùçm trong thõ trêën Vơnh Kđnh,
Balzac vâ cư bế thúå may Trung Hoa
25

ài tûâ ni túái phẫi mêët hai ngây. Ba tưi dẩy tưi àổc vâ viïët. Anh cố
thïí xïëp tưi vâo loẩi "àậ xong tiïíu hổc".
Cấch àêy khưng lêu, tưi nghe nối anh vâ bẩn anh kïí phim
rêët hay. Tưi àậ gùåp trûúãng lâng tưi, vâ ưng àưìng gûãi hai cưng
nhên nưng nghiïåp túái mỗ than nhỗ àïí thay cấc anh hai ngây. Bêy
giúâ cấc anh cố thïí túái lâng tưi kïí mưåt phim.
Tưi mën lïn mỗ àïí tûå mang tin túái cho anh, nhûng nghe nối
àân ưng núi àố àïìu úã trêìn, vâ chưỵ àố cêëm con gấi.
Nghơ túái mỗ than, tưi khêm phc lông can àẫm ca anh. Tưi
cêìu xin nố àûâng sp. Cấc anh sệ cố hai ngây nghó: đt nhêët lc àố
cấc anh sệ
khưng gùåp ri ro.

Hển gùåp cấc anh súám. Gûãi lúâi châo bẩn anh, anh kếo àân.
Cư bế thúå may

Tấi bt: Tưi vûâa nhúá chuån tûác cûúâi mën kïí cho anh: tûâ
bûäa anh túái thùm, tưi tònh cúâ gùåp mêëy ngûúâi cố ngốn chên thûá hai
dâi hún ngốn cấi nhû mònh. Tưi thêët vổng, nhûng àúâi lâ vêåy.
Chng tưi chổn chuån Cư Bế Hâng Hoa.
Cho túái nay chng tưi àậ xem ba phim úã sên bống rưí Vơnh
Kđnh. Dẩo nây, phim tònh cẫm sûúát mûúát ca Bùỉc Hân cố vai
chđnh lâ "Cư hâng hoa" àûúåc ûa chång nhêët. Chng tưi àậ kïí
trong lâng mònh, vâ khi túái àoẩn diïỵn cëi, tưi nhấi tiïëng thuët
minh khân khân àa cẫ
m nghe àûúåc úã thõ trêën: "Tc ngûä nối: mưåt
têëm lông chên thânh cố thïí lâm àấ núã hoa. Nối xem, têëm lông cư
hâng hoa khưng à chên thânh sao?" Kïët quẫ hng trấng hïåt nhû
cố mân ẫnh. Toân thïí khấn giẫ nhỗ lïå, ngay cẫ trûúãng lâng cc cùçn
cng khưng cêìm àûúåc nûúác mùỉt nống hưíi chẫy xëng tûâ mùỉt trấi
lc nâo cng cố ba àưëm mấu.
Tuy cún sưët tấi phất, Lẩc tun bưë à khoễ àïí ài túái lâng cư
bế thúå may. Nố ra ài vúái lông tûå tin ca kễ ài chinh phc. Tuy
nhiïn, dổc àûúâng nố gc vò mư
åt cún sưët rết nûäa.