Bài giảng Hóa học lớp 11 bài 4: Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li - Trường THPT Bình Chánh

Trường THPT Bình
Chánh
Tổ Hố .

Khối 11 .


TRƯỜNG THPT BÌNH
CHÁNH


KIỂM TRA BÀI CŨ
Hãy viết phương trình điện li của các chất sau:
BaCl2, Na2SO4, KCl.

ĐÁP ÁN
BaCl2
Na2SO4
KCl

Ba2+ + 2Cl2Na+ + SO42K+ + Cl-


PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION
TRONG DUNG DỊCH
CÁC CHẤT ĐIỆN LI


I. ĐIỀU KIỆN XẢY RA PHẢN ỨNG
TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG
DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI

1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa
Thí nghiệm: dd Na2SO4 + dd BaCl2
Na2SO4

+

BaCl2

2Na+ + SO42- + Ba2+ + 2ClBa2+ + SO42-

BaSO
+? 2NaCl
Sản phẩm
4
BaSO4 + 2Na+ + 2ClBaSO4


2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
a. Phản ứng tạo thành nước
Thí nghiệm:
- Nhỏ vài giọt dung dịch phenolphtalein vào
cốc đựng dung dịch NaOH 0,1M.
dung dịch có màu hồng.
- Sau đó rót từ từ dung dịch HCl 0,1M vào
cốc, vừa rót vừa khuấy đều.
dung dịch bị mất màu.

NaOH

+ HCl

Na+ + OH- + H+ + ClOH-

+

H+

NaCl

+

H2O

Na+ + Cl- +

H2O

H2O

Phản ứng giữa dung dịch axit và hiđroxit có
tính bazơ rất dễ xảy ra vì có sự tạo thành
chất điện li yếu là H2O.
Thí dụ:

Mg(OH)2

+ 2H+

Mg2+ + 2H2O


b. Phản ứng tạo thành axit yếu
Thí nghiệm: Dung dịch HCl + dung dịch CH3COONa

dung dịch có mùi giấm
HCl

+

CH3COONa

H+ + Cl- + CH3COO- + Na+
+

CH3COOH

+ NaCl

CH3COOH + Na+ + Cl-


3. Phản ứng tạo thành chất khí
Thí nghiệm: dung dịch HCl + dung dịch Na2CO3
2HCl + Na2CO3

2NaCl + CO2 + H2O

2H+ + 2Cl- + 2Na+ + CO322H+ +

CO32-

2Na++ 2Cl- + CO2 + H2O
CO2 + H2O

Phản ứng
muối cacbonat
H+ +giữa
CO32HCO3- và dung dịch axit rất
dễ xảy ra vì vừa tạo
thành
chất
điện
li
yếu
là
H
O,
2
+ + HCO H
H2CO3phản ứng.
vừa tạo khí CO2 tách khỏi 3mơi trường
Thí dụ: CaCO3(r) + 2H+

Ca2+ + CO2 + H2O


II. KẾT LUẬN

dung
dịch
các dịch
chấtcác
điệnchất
li cóđiện li
1.Phản
Phảnứng
ứngtrong
xảy ra
trong
dung
làphải
phảnlàứng
ion.
phảngiữa
ứngcác
giữa
các phân tử chất điện li
2.
Phản
ứng
ion trong
dungđổi
dịch
các dung
chất
Điều
hay
kiện

không
để?trao
xảy đổi
ra phản
ứng trao
trong
điện
chỉchất
xảy điện
ra khili các
dịch licác
là gìion
? kết hợp được với nhau
để tạo thành ít nhất một trong các chất sau:
- Chất kết tủa.
- Chất điện li yếu.
- Chất khí.
Ba(OH)2 + (NH4)2SO4

BaSO4 + 2NH3 + 2H2O


BÀI TẬP CỦNG CỐ
Bài 1: Trong các cặp chất sau đây, cặp chất nào
cùng tồn tại trong dung dịch ?
A. CaCl2 và Na2CO3
B. HCl và NaHCO3
C. BaCl2 và KCl

D. NaCl và AgNO3

Đối với các cặp chất không tồn tại, em hãy viết
phương trình ion thu gọn của phản ứng.
A. Ca2+ + CO32-

CaCO3

B. H+ + HCO3-

CO2 + H2O

D. Cl- + Ag+

AgCl


Bài 2: Cho tập hợp các ion sau:
I. Na+, Ca2+, Cl-, CO32-

II. Na+, Ca2+, Cl-, NO3-

III. H+, K+, Cl-, SO32-

IV. H+, Ba2+, Cl-, HCO3-

Tập hợp các ion không thể tồn tại đồng thời trong
cùng một dung dịch là:
A. I & II
B. I & IV
C. I & III

D. I, III & IV

I. Ca2+ + CO32-

CaCO3

IV. H+ + HCO3III. 2H+ + SO32-

CO2 + H2O
SO2 + H2O


Bài 3: Phương trình ion rút gọn của phản ứng cho
biết:
A. Những ion nào tồn tại trong dung dịch.
B. Nồng độ những ion nào trong dung dịch là
lớn nhất.
C. Bản chất của phản ứng trong dung dịch các
chất điện li.
D. Không tồn tại phân tử trong dung dịch các
chất điện li.


Bài 4: Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các
chất điện li chỉ xảy ra khi:
A. Các chất phản ứng phải là những chất dễ tan.
B. Các chất phản ứng phải là những chất điện li
mạnh.
C. Một số ion trong dung dịch kết hợp được với

nhau làm giảm nồng độ ion của chúng.
D. Phản ứng không phải là thuận nghịch.


Bài 5: Cho một dung dịch có chứa đồng thời
các ion sau: Na+, CO32-, Cl-, K+.
Để tách ion CO32- ra khỏi dung dịch mà không
đưa thêm ion lạ vào dung dịch, ta phải dùng
hoá chất nào sau đây ?

A. dung dịch Ba(OH)2

B. dung dịch Ca(NO3)2

C. dung dịch MgSO4

D. dung dịch BaCl2