Đánh giá dự báo tác động pháp luật tại Việt nam

Đánh giá Dự báo Tác động Pháp luật (RIA)
tại Việt Nam: Tại sao và Bằng cách nào?
“.. Các cải cách [pháp lý] nhằm làm tăng khả năng cạnh tranh, và
có xu hướng làm tăng cả đầu tư và tăng năng suất [và] tốc độ
tăng trưởng về bình quân GDP tính trên đầu người (OECD 2005). “
Bài trình bày của Raymond Mallon (Chuyên gia Tư vấn của GTZ)
Tại Tọa Đàm về RIA với Bộ Tư pháp
21 tháng 12, 2005

Đề cương bài trình bày

Giới thiệu về Đánh giá Dự báo Tác động
Pháp luật (Lý do)

Đánh giá Dự báo Tác động Pháp luật liên
quan tới những vấn đề gì (Nội dung)

Các vấn đề về thực hiện (Phương pháp)

Các bước tiếp theo (Tiếp theo)

Kinh nghiệm của Australia về cải cách pháp
lý
Lý do. Văn bản pháp luật là gì

Văn bản pháp luật là công cụ qua đó chính phủ đưa ra các
các yêu cầu mà các doanh nghiệp và công dân cần tuân
thủ.

Văn bản pháp luật bao gồm luật, các lệnh, sắc lệnh chính
thức và không chính thức, các quy định dưới luật được

ban hành bởi các cấp chính quyền.

Văn bản pháp luật bao gồm các quy định gần dưới hình
thức văn bản [(quy tắc, các tiêu chuẩn được sử dụng
nhằm ảnh hưởng tới hành vi của doanh nghiệp, song
không được thể hiện trong các văn bản pháp luật chính
thức (tức là không được in trên Công Báo)].
Lý do. Cải cách Pháp luật là Gì?

OECD định nghĩa cải cách pháp luật là:
–
“Những thay đổi làm cải thiện chất lượng pháp luật, có nghĩa là
nâng cao khả năng hiệu lực, tính hiệu quả chi phí, chất lượng
của văn bản pháp luật và của các thủ tục liên quan của chính
phủ”. Đạt được thông qua một tập hợp các văn bản pháp luật,
và qua quá trình giảm quy chế và xây dựng lại quy chế.

Thực hiện các cải cách pháp luật yêu cầu
–
Phải có văn bản đánh giá
–
Khẳng định ở cấp cao về nguyên tắc/ chính sách
–
Thể chế
–
Động cơ (ở mọi cấp độ)
–
Công cụ (RIA, tham vấn, phổ biến, đánh giá định kỳ…)
Vì sao? Tính phức tạp về
Thủ tục và Tham nhũng

Lý do. Đánh giá Dự báo Tác động Pháp
luật (RIA) là gì?

Là một quá trình nhằm đánh giá các tác động tiềm
năng của một thay đổi về chính sách và đưa ra một
loạt các phương án thay thế. Nó có thể được sử
dụng nhằm đánh giá:
–
Tất cả các tác động tiềm tàng – về mặt xã hội, môi trường, tài
chính và kinh tế.
–
Tất cả các loại hình văn bản pháp luật: văn bản chính thức và
bán chính thức (ví dụ như hướng dẫn về thông lệ, các chương
trình nâng cao nhận thức…)
–
Sự phân bổ tác động đối với các đối tượng khác nhau bao gồm
người tiêu dùng, doanh nghiệp, nhân viên, khu vực nông thôn –
thành thị và các đối tượng khác.
Lý do. Mục tiêu và Sử dụng RIA?

Văn bản pháp luật có chất lượng cao hơn => nền kinh tế có
tính cạnh tranh hơn (minh chứng từ OECD)

RIA => văn bản pháp luật có chất lượng cao hơn => một xã hội
công bằng hơn.

Được thừa nhận rộng rãi là một yếu tố quan trọng nhằm đảm
bảo chất lượng của văn bản pháp luật (ví dụ như tại OECD).
Hiện giờ là yêu cầu bắt buộc tại hầu hết cá nước OECD.


Một số quốc gia đang phát triển và đang trong quá trình
chuyển đổi ( như Hungary, Hàn Quốc, và Peru) giờ đây cũng
biến RIA là một quy trình bắt buộc.

Không phải là phương thuốc bách bệnh. Đồng thời cần phải
có cam kết cao về phương diện chính trị (ví dụ như tăng năng
suất chậm tại Hà Lan)
Lý do. Giảm bớt rủi ro các lỗi về chính
sách:

Giúp xác định các mục tiêu của các thay đổi chính sách dự
kiến

Đánh giá tác động đầy đủ cả sự thay đổi dự kiến, bao gồm cả
các tác động không dự kiến đối với các nhóm không nằm
trong đối tượng mục tiêu của chính sách.

Xác định và đánh giá các phương án lựa chọn nhằm đạt được
mục tiêu chính sách.

Đảm bảo tính thống nhất với các công cụ chính sách khác.

Đánh giá liệu lợi ích có lớn hơn chi phí hay không.

Đảm bảo một quá trình tham vấn được thực hiện minh bạch và
hiệu quả

Đảm bảo tuân thủ các thỏa thuận quốc tế.
Tại sao? Cải thiện tình trạng lạm phát
về văn bản pháp luật


Nếu không có cơ chế trách nhiệm, sẽ xuất hiện xu
hướng là sản sinh ra quá nhiều văn bản pháp luật.
Việt Nam vẫn còn có một hệ thống văn bản pháp luật
chồng chéo, phức tạp. Có thể cần phải thiết lập một
văn phòng độc lập có trách nhiệm cải thiện chất
lượng pháp luật.

Các nhà tài trợ có thể làm vấn đề trở nên phức tạp
hơn do yêu cầu các văn bản pháp luật mang tính tạm
thời trong khuôn khổ các chương trình, dự án cho
vay có điều kiện. RIA yêu cầu rằng tất cả mọi đối
tượng đều phải giải trình yêu cầu đối với văn bản
pháp luật nếu muốn giữ hoặc ban hành.
Nội dung. Quá trình Xây dựng một Báo
cáo về Đánh giá Dự báo Tác động Pháp
luật (RIAS)

Đây là một quá trình bao gồm nhiều giai đoạn:
–
Đầu tiên là phải đánh giá dự báo tác động pháp luật đối với
một đề xuất về văn bản pháp luật, xác định rằng liệu có tiếp
tục xây dựng văn bản đó hay không.
–
Tiếp đó là đánh giá sơ bộ dự báo tác động, trước khi tiến
hành tham vấn với các đối tượng liên quan và đưa kết quả
đánh giá vào nội dung tham vấn.
–
Sau đó sẽ tiến hành một đánh giá đầy đủ, trong đó thể hiện
nội dung và kết quả của quá trình tham vấn.


Không nhất thiết phải là các báo cáo quá phức tạp
Nội dung. Một số loại câu hỏi khi tiến
hành đánh giá và xây dựng báo cáo

Bản chất của vấn đề

Văn bản pháp luật và điểm yếu của văn bản pháp
luật

Biện pháp xử lý thay thế

Lợi ích của việc quản lý văn bản pháp luật

Chi phí của việc quản lý bằng văn bản pháp luật

Tham vấn với công chúng

Hỗ trợ văn bản pháp luật

Tác động đối với cạnh tranh
Nội dung. Ai nên tiến hành RIA?

Cơ quan chịu trách nhiệm đối với thay đổi
chính sách dự kiến phải tiến hành RIA (song
có thể thuê một cơ quan/ công ty chuyên
môn tiến hành công việc này).

Một cơ quan độc lập có thể giám sát việc
thực hiện yêu cầu về RIA và đảm bảo chất

lượng của các đánh giá được tiến hành.
Biến RIA thành một phần của quá trình ra
quyết định đòi hỏi phải có sự hỗ trợ về mặt
chính trị, hành chính và của công chúng.
Nội dung. Làm cách nào để đảm báo
chất lượng của RIA?

Một cơ quan độc lập chịu trách nhiệm về chất
lượng của RIA. Tại hầu hết các nước, cơ quan
này KHÔNG THAM GIA TRỰC TIẾP vào việc xây
dựng và tiến hành RIA.

Phương pháp tiếp cận có sự tham gia của nhiều
đối tượng – bao gồm việc đảm bảo ranừg RIA có
khả năng được công chúng tiếp cận dễ dàng (ví
dụ như tóm tắt nội dung cho báo chí, báo cáo đầy
đủ về RIA trên Internet) – có thể làm tăng áp lực
đối với các cơ quan chính phủ nhằm nâng cao
chất lượng của các báo cáo RIA.
Phương pháp. Các bước cơ bản trong
quá trình RIA

Nhận biết/ Đánh giá vấn đề

Xây dựng Báo cáo RIA sơ bộ

Tham vấn với các đối tác có liên quan

Thu thập và phân tích số liệu


Chuẩn bị báo cáo RIA đầy đủ

Phê duyệt báo cáo RIA