Phát triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI

TRẦN THỊ KIM ANH

PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC QUẢN TRỊ
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP LỮ HÀNH QUỐC TẾ
CỦA HÀ NỘI

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Hà Nội, năm 2022


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI

TRẦN THỊ KIM ANH

PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC QUẢN TRỊ
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP LỮ HÀNH QUỐC TẾ
CỦA HÀ NỘI
Chuyên ngành: Kinh doanh thƣơng
mại Mã số
9340121

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. TS. TRẦN THỊ BÍCH HẰNG
2. PGS,TS NGUYỄN VIẾT THÁI

Hà Nội, năm 2022


i

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, tài
liệu nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của luận án chưa
từng được công bố trong bất kỳ cơng trình khoa học nào.
Tác giả luận án


ii

LỜI CẢM ƠN
Trƣớc tiên, nghiên cứu sinh xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám
hiệu Trƣờng Đại học Thƣơng mại, đến Quý Thầy, Cô Trƣờng Đại học Thƣơng
mại đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để nghiên cứu sinh hoàn thành luận án này.
Nghiên cứu sinh xin chân thành cảm ơn tập thể giáo viên hƣớng dẫn khoa học của
luận án, đã rất tận tình, tâm huyết và trách nhiệm giúp nghiên cứu sinh những quy
chuẩn về phƣơng pháp nghiên cứu, nội dung và kiến thức quý báu để nghiên cứu
sinh hoàn thành luận án.
Nghiên cứu sinh xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Vụ Đào tạo - Bộ Văn
hóa, Thể thao và Du lịch, Tổng cục Du lịch, Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch, Sở
Du lịch Hà Nội, các cơ quan quản lý nhà nƣớc, doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân đã
nhiệt tình hỗ trợ, cung cấp các tài liệu và trả lời phỏng vấn, điều tra.
Nghiên cứu sinh xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, những đồng
nghiệp, sinh viên đã tận tình hỗ trợ, giúp đỡ nghiên cứu sinh trong suốt thời gian
học tập và nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, ngày tháng năm 2022
Tác giả luận án


iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................ii
MỤC LỤC.................................................................................................................iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...................................................................................vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU.......................................................................................ix
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ...............................................................................xi
PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu.....................................................................1
2. Mục tiêu, nhiệm vụ và câu hỏi nghiên cứu.............................................................3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu..........................................................................4
4. Các đóng góp mới của luận án................................................................................4
5. Kết cấu của luận án.................................................................................................6
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU LUẬN ÁN.........................................................................................................7
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án.............................7
1.1.1. Những nghiên cứu về doanh nghiệp lữ hành và doanh nghiệp lữ hành
quốc tế.........................................................................................................................7
1.1.2. Những nghiên cứu về nhân lực và nhân lực quản trị trong doanh nghiệp.......8
1.1.3. Những nghiên cứu về phát triển nhân lực và phát triển nhân lực quản trị
trong doanh nghiệp...................................................................................................10
1.1.4. Kết luận và khoảng trống nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án...............16
1.2. Phƣơng pháp nghiên cứu đề tài.........................................................................18
1.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu........................................................................18

1.2.2. Phương pháp phân tích dữ liệu.......................................................................21
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1...........................................................................................26
CHƢƠNG 2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VÀ KINH NGHIỆM
THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC QUẢN TRỊ TẠI CÁC DOANH
NGHIỆP LỮ HÀNH QUỐC TẾ...............................................................................27
2.1. Doanh nghiệp lữ hành quốc tế và nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ
hành quốc tế..............................................................................................................27
2.1.1. Doanh nghiệp lữ hành quốc tế........................................................................27
2.1.2. Nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ hành quốc tế......................................30


iv

2.2. Phát triển nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ hành quốc tế...........................37
2.2.1. Khái niệm và mục tiêu phát triển nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ
hành quốc tế..............................................................................................................37
2.2.2. Nội dung phát triển nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ hành quốc tế......39
2.2.3. Hoạt động phát triển nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ hành quốc tế....44
2.2.4. Tiêu chí và phương pháp đánh giá phát triển nhân lực quản trị tại doanh
nghiệp lữ hành quốc tế..............................................................................................48
2.3. Mơ hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển nhân lực quản trị
tại doanh nghiệp lữ hành quốc tế..............................................................................49
2.3.1. Đề xuất mơ hình nghiên cứu...........................................................................49
2.3.2. Các giả thuyết và thang đo nghiên cứu...........................................................50
2.4. Kinh nghiệm phát triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế
và bài học cho các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội..................................63
2.4.1. Kinh nghiệm phát triển nhân lực tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế
của một số địa phương trong nước...........................................................................63
2.4.2. Bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội......67
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2...........................................................................................69

CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC QUẢN TRỊ TẠI
CÁC DOANH NGHIỆP LỮ HÀNH QUỐC TẾ CỦA HÀ NỘI..............................70
3.1. Khái quát về du lịch Hà Nội và các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội. 70
3.1.1. Khái quát về du lịch Hà Nội...........................................................................70
3.1.2. Khái quát về doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội................................73
3.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng phát triển nhân lực quản trị tại các doanh
nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội...........................................................................80
3.2.1. Nội dung phát triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành
quốc tế của Hà Nội...................................................................................................80
3.2.2. Hoạt động phát triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành
quốc tế của Hà Nội...................................................................................................96
3.2.3. Tiêu chí đánh giá phát triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ
hành quốc tế của Hà Nội........................................................................................102
3.3. Kết quả nghiên cứu định lƣợng các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển nhân
lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội...............................104
3.3.1. Kiểm định cronbach’s alpha đối với các biến quan sát................................104
3.3.2. Phân tích nhân tố khám phá (EFA)..............................................................107


v

3.3.3. Phân tích tương quan và hồi quy đa biến.....................................................110
3.4. Đánh giá chung về thực trạng phát triển nhân lực quản trị tại các doanh
nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội.........................................................................115
3.4.1. Thành công và nguyên nhân.........................................................................115
3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân...............................................................................116
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3.........................................................................................120
CHƢƠNG 4. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM
PHÁT TRIỂN NHÂN LỰC QUẢN TRỊ TẠI CÁC DOANH NGHIỆP LỮ
HÀNH QUỐC TẾ CỦA HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỚI..............................121

4.1. Bối cảnh, định hƣớng phát triển du lịch Hà Nội và doanh nghiệp lữ hành
quốc tế của Hà Nội thời gian tới.............................................................................121
4.1.1. Bối cảnh phát triển du lịch Hà Nội...............................................................121
4.1.2. Định hướng phát triển du lịch Hà Nội..........................................................122
4.1.3. Định hướng phát triển doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội..............123
4.2. Phân tích SWOT, phƣơng hƣớng và quan điểm phát triển nhân lực quản trị
tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội..................................................124
4.2.1. Phân tích SWOT đối với phát triển nhân lực quản trị tại các doanh
nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội trong bối cảnh hiện nay.................................124
4.2.2. Phương hướng phát triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành
quốc tế của Hà Nội.................................................................................................127
4.2.3. Quan điểm phát triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành
quốc tế của Hà Nội.................................................................................................128
4.3. Một số giải pháp phát triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành
quốc tế của Hà Nội..................................................................................................129
4.3.1. Nâng cao nhận thức của các bên liên quan về phát triển nhân lực quản
trị tại doanh nghiệp lữ hành quốc tế.......................................................................130
4.3.2. Xã hội hóa phát triển nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ hành quốc tế .131
4.3.3. Giải pháp phát triển chất lượng cho đội ngũ nhân lực quản trị...................134
4.3.4. Giải pháp hoàn thiện hoạt động phát triển nhân lực quản trị......................135
4.3.5. Giải pháp kiểm soát các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nhân lực quản trị. .138
4.4. Một số kiến nghị..............................................................................................141
4.4.1. Kiến nghị với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội...................................141
4.4.2. Kiến nghị với Bộ Tài chính...........................................................................142
4.4.3. Kiến nghị với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch...........................................142


vi

4.4.4. Kiến nghị với Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội.....................................143

4.4.5. Kiến nghị với Sở Du lịch Hà Nội..................................................................143
4.4.6. Kiến nghị đối với Hiệp hội Du lịch Việt Nam (VITA), Hiệp hội Đào tạo du
lịch Việt Nam (VITEA)............................................................................................144
4.4.7. Kiến nghị với các cơ sở giáo dục du lịch......................................................144
DANH MỤC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CƠNG BỐ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
ASK
CCTC
CSVCKT
CTCP
DNDL
DNLH
DNLHQT
DVDL
EFA
GDP
GRDP
HĐKD
ILO
ITDR
KDL
KDLH
KNL

KT-XH
NCC
NLQT
NNL
NQT
Nxb
OECD
PTNL
PTNLQT
TCDL
TNDL

Nghĩa Tiếng Anh
Attitude - Skill - Knowledge

Nghĩa Tiếng Việt
Thái độ - Kỹ năng – Kiến thức
Cơ cấu tổ chức
Cơ sở vật chất kỹ thuật
Công ty cổ phần
Doanh nghiệp du lịch
Doanh nghiệp lữ hành
Doanh nghiệp lữ hành quốc tế
Dịch vụ du lịch
Exploratory Factor Analysis
Phân tích nhân tố khám phá
Gross Domestic Product
Tổng sản phẩm quốc nội
Gross Regional Domestic Product Tổng sản phẩm trên địa bàn
Hoạt động kinh doanh

International Labour Organization Tổ chức Lao động Quốc tế
Institute For Tourism
Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch
Development Research
Khách du lịch
Kinh doanh lữ hành
Khung năng lực
Kinh tế - xã hội
Nhà cung cấp
Nhân lực quản trị
Nguồn nhân lực
Nhà quản trị
Nhà xuất bản
Organization for Economic
Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế
Cooperation and Development
Phát triển nhân lực
Phát triển nhân lực quản trị
Tổng cục Du lịch
Tài nguyên du lịch


vi

Từ viết tắt
Nghĩa Tiếng Anh
TNHH
UBND
UN
United Nations

United Nations Development
UNDP
Programme
UNESCO

United Nations Educational
Scientific and Cultural
Organization

VHTTDL
VTOS
WTO

Nghĩa Tiếng Việt
Trách nhiệm hữu hạn
Ủy ban nhân dân
Liên Hiệp Quốc
Chƣơng trình Phát triển Liên Hợp
Quốc
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn
hóa Liên Hiệp Quốc,

Vietnam Tourism Occupational

Văn hố, Thể thao và Du lịch
Tiêu chuẩn kĩ năng nghề du lịch Việt

Skills standards
World Trade Organization

Nam
Tổ chức Thƣơng mại Thế giới


ix

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1. Tổng hợp kết quả phỏng vấn chuyên gia về khung nghiên cứu phát
triển nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ hành quốc tế.........................................21
Bảng 2.10. Xây dựng thang đo yếu tố chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc............52
Bảng 2.11. Xây dựng thang đo yếu tố nhu cầu của khách hàng...............................53
Bảng 2.12. Xây dựng thang đo yếu tố cơ sở giáo dục và đào tạo.............................54
Bảng 2.13. Xây dựng thang đo yếu tố tiến bộ của khoa học công nghệ...................55
Bảng 2.14. Xây dựng thang đo yếu tố nhận thức của doanh nghiệp về phát triển
nhân lực quản trị.......................................................................................................57
Bảng 2.15. Xây dựng thang đo yếu tố chính sách phát triển nhân lực của doanh nghiệp
. 59 Bảng 2.16. Xây dựng thang đo yếu tố đào tạo tại doanh nghiệp.......................59
Bảng 2.17. Xây dựng thang đo yếu tố thuộc nội tại cá nhân nhân lực quản trị........61
Bảng 2.18. Xây dựng thang đo yếu tố khả năng tài chính của doanh nghiệp...........62
Bảng 2.19. Xây dựng thang đo yếu tố phát triển nhân lực quản trị..........................62
Bảng 3.1. Kết quả hoạt động kinh doanh du lịch của Hà Nội giai đoạn 2015 - đến
tháng 10/2021...........................................................................................................72
Bảng 3.2. Khách quốc tế đến Hà Nội phân theo thị trƣờng giai đoạn 2015 - 2020. 73
Bảng 3.3. Số lƣợng và cơ cấu doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội giai
đoạn 2015 - tháng 10/2021.......................................................................................74
Bảng 3.4. Số lƣợng khách tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội giai đoạn
2015 – 10/2021
...................................................................................................................................
78
Bảng 3.5. Doanh thu tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội giai đoạn

2015 – 10/2021.........................................................................................................79
Bảng 3.6. Số lƣợng nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của
Hà Nội giai đoạn 2017-2019.....................................................................................80
Bảng 3.7. Tình hình phát triển số lƣợng nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ
hành quốc tế của Hà Nội...........................................................................................81
Bảng 3.8. Cơ cấu nhân lực quản trị theo độ tuổi giai đoạn 2015-2019....................83
Bảng 3.9. Cơ cấu nhân lực quản trị theo kinh nghiệm quản lý................................84
Bảng 3.10. Số lƣợng nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của
Hà Nội theo trình độ đào tạo giai đoạn 2017 - 2019................................................86
Bảng 3.11. Kết quả đánh giá năng lực quản lý chung của nhân lực quản trị...........87
Bảng 3.12. Kết quả đánh giá về kiến thức của nhân lực quản trị cấp cao................88


x

Bảng 3.13. Kết quả đánh giá về kỹ năng của nhân lực quản trị cấp cao..................89
Bảng 3.14. Kết quả đánh giá về thái độ của nhân lực quản trị cấp cao....................90
Bảng 3.15. Kết quả đánh giá về kiến thức của nhân lực quản trị cấp trung.............91
Bảng 3.16. Kết quả đánh giá về kỹ năng của nhân lực quản trị cấp trung...............92
Bảng 3.17. Kết quả đánh giá về thái độ của nhân lực quản trị cấp trung.................93
Bảng 3.18. Kết quả đánh giá về kiến thức của nhân lực quản trị cấp cơ sở.............94
Bảng 3.19. Kết quả đánh giá về kỹ năng của nhân lực quản trị cấp cơ sở...............95
Bảng 3.20. Kết quả đánh giá về thái độ của nhân lực quản trị cấp cơ sở.................96
Bảng 3.21. Tiêu chí đánh giá phát triển nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ
hành quốc tế............................................................................................................103
Bảng 3.22. Phát triển nhân lực quản trị tại Công ty cổ phần Hà Nội Toserco.......103
Bảng 3.23. Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha và hệ số tƣơng quan biến tổng . 105
Bảng 3.24. Kết quả ma trận xoay của biến độc lập sau khi loại bỏ biến khơng có
ý nghĩa....................................................................................................................107
Bảng 3.25. Kiểm định KMO và Bartletcủa biến độc lập........................................108

Bảng 3.26. Kết quả EFA về Giá trị Eigenvalue và Tổng phƣơng sai trích của
biến độc lập.............................................................................................................108
Bảng 3.27. Kiểm định KMO và Bartlet của biến phụ thuộc...................................109
Bảng 3.28. Kết quả EFA về Giá trị Eigenvalue và Tổng phƣơng sai trích biến
phụ thuộc................................................................................................................109
Bảng 3.29. Tổng hợp kết quả các biến sau khi thực hiện phân tích EFA...............110
Bảng 3.30. Kết quả xử lý hồi quy bội lần 2............................................................111
Bảng 3.31. Tóm tắt mơ hình (Model Summaryb)..................................................111
Bảng 3.32. Bảng phân tích phƣơng sai ANOVA...................................................112
Bảng 3.33. Giá trị beta chuyển hóa của các biến....................................................113


xi

DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ
Sơ đồ 2.1. Mơ hình cơ cấu tổ chức khái quát của doanh nghiệp lữ hành quốc tế.......4
Hình 1.1. Quy trình nghiên cứu định lƣợng.............................................................22
Hình 2.1. Mơ hình năng lực ASK.............................................................................41
Hình 2.2. Các cấp độ năng lực tƣơng ứng với nhân lực quản trị.............................43
Hình 2.3. Mơ hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển nhân lực
quản trị tại doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội..............................................50
Hình 3.1. Cơ cấu thị trƣờng khách quốc tế tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế
của Hà Nội năm 2020...............................................................................................78
Hình 3.2. Cơ cấu nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà
Nội theo giới tính năm 2019.....................................................................................82
Hình 3.3. Cơ cấu nhân lực quản trị theo giới tính.....................................................82
Hình 3.4. Cơ cấu nhân lực quản trị theo kinh nghiệm quản lý tại doanh nghiệp lữ
hành quốc tế của Hà Nội năm 2019..........................................................................84
Hình 3.5. Tần suất doanh nghiệp lữ hành quốc tế khám chữa bệnh cho nhân lực
quản trị......................................................................................................................85

Hình 3.6. Chun mơn đào tạo của nhân lực quản trị tại doanh nghiệp lữ hành
quốc tế của Hà Nội....................................................................................................87
Hình 3.7. Đánh giá hoạt động quy hoạch, kế hoạch phát triển nhân lực quản trị
tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội.....................................................97
Hình 3.8. Đánh giá hoạt động tuyển dụng nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp
lữ hành quốc tế của Hà Nội.......................................................................................97
Hình 3.9. Đánh giá hoạt động bố trí và sử dụng nhân lực quản trị tại các doanh
nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội...........................................................................99
Hình 3.10. Đánh giá hoạt động đào tạo nhân lực quản trị và đội ngũ kế cận tại
các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội..........................................................99
Hình 3.11. Kết quả khảo sát hoạt động đánh giá nhân lực quản trị tại các doanh
nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội.........................................................................101
Hình 3.12. Chính sách đãi ngộ nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành
quốc tế của Hà Nội..................................................................................................102
Hình 3.13. Biểu đồ tần số của phần dƣ chuẩn........................................................112
Hình 3.14. Biểu đồ phân phối của phần dƣ............................................................112
Hình 3.15. Biểu đồ phân tán...................................................................................113


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu
Nhân lực đóng vai trị quan trọng đối với mỗi quốc gia, mỗi nền kinh tế, mỗi
tổ chức. Con ngƣời là chủ thể của mọi hoạt động, là nguồn lực quý giá nhất của mọi
tổ chức, chính chất lƣợng nhân lực mới quyết định sự thành bại chứ không phải là
các yếu tố khác trong hàm sản xuất nhƣ vốn, công nghệ và đất đai.
Đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế với nhiều áp lực hiện nay, nhiều tổ chức
đã tập trung vào nhân lực nhƣ giá trị đặc biệt và nhân lực đƣợc xác lập là một năng
lực cạnh tranh cốt lõi. Thực tế hoạt động của các tổ chức cũng cho thấy, chất lƣợng

và hiệu quả của quản trị nhân lực ảnh hƣởng trực tiếp tới năng suất lao động, kết
quả và hiệu quả hoạt động… Với vị trí đặc biệt nhƣ vậy nên mục tiêu phát triển
nhân lực (PTNL) có mối tƣơng quan đặc biệt với mục tiêu phát triển của tổ chức.
Đặc biệt, trong bối cảnh của mơi trƣờng hiện nay, vai trị của các nhân lực quản trị
(NLQT) ngày càng trở nên quan trọng. Để tồn tại và phát triển trong môi trƣờng
cạnh tranh ngày càng gay gắt, các doanh nghiệp du lịch (DNDL) nói chung và
doanh nghiệp lữ hành quốc tế (DNLHQT) nói riêng phải phát huy tối đa những
nguồn lực hiện có, đặc biệt là NLQT. Họ có tính quyết định đến sự tồn tại và phát
triển của DNLHQT. Do đó, cơng tác phát triển nhân lực quản trị (PTNLQT) đã và
đang trở thành một trong những hoạt động quan trọng của các DNLHQT.
Trƣớc thực tiễn nhu cầu du lịch tăng trƣởng mạnh mẽ và ngành Du lịch
ngày càng thể hiện vị thế quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, định hƣớng “Phát
triển du lịch Việt Nam trở thành ngành kinh tế mũi nhọn” đã đƣợc Bộ Chính trị xác
định trong Nghị quyết số 08 – NQ/TW ngày 16/01/2017. Nghị quyết khẳng định
quan điểm: Phát triển đồng thời phát triển cả du lịch quốc tế và du lịch nội địa; Phát
triển du lịch là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, của tồn
xã hội, trong đó doanh nghiệp đƣợc xác định là một trong những chủ thể đóng vai
trị động lực phát triển du lịch Việt Nam trở thành ngành kinh tế mũi nhọn;...
Với định hƣớng quan điểm nêu trên, DNDL nói chung và DNLHQT ở Việt
Nam nói riêng đã tăng trƣởng nhanh chóng. Tuy nhiên, để thích ứng tốt với mơi
trƣờng kinh doanh quốc tế liên tục biến động đòi hỏi các DNLHQT phải nỗ lực phát
triển mọi nguồn lực để tạo lợi thế cạnh tranh, nắm bắt cơ hội kinh doanh và vƣợt
qua khó khăn, thách thức. Trong đó, việc phát triển nguồn lực con ngƣời, đặc biệt là
phát triển đội ngũ NLQT của các DNLHQT đóng vai trị quan trọng và có tính chất
quyết định.


2

PTNLQT tại các DNLHQT đủ về số lƣợng, hợp lý về cơ cấu, đủ về chất

lƣợng theo yêu cầu quản trị doanh nghiệp khơng chỉ giúp cho các DNLHQT có
đƣợc đội ngũ NLQT các cấp hùng mạnh, có chất lƣợng cao; mà từ đó cịn giúp cho
DNLHQT có thể định hƣớng mục tiêu chiến lƣợc phát triển đúng đắn, tổ chức triển
khai các hoạt động tác nghiệp bài bản và đặc biệt cịn có khả năng quản trị hiệu quả
sự thay đổi trong bối cảnh kinh doanh mới. Chính vì vậy, PTNLQT là yêu cầu cấp
bách đối với tất cả các DNLHQT của Việt Nam.
Hà Nội là trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, nơi đặt trụ sở của các cơ
quan trung ƣơng của Đảng, Nhà nƣớc và các tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan đại
diện ngoại giao, tổ chức quốc tế; là trung tâm lớn về văn hóa, giáo dục, khoa học và
cơng nghệ, kinh tế và giao dịch quốc tế của cả nƣớc. Trong những năm qua, ngành
Du lịch Thủ đô đã nỗ lực phấn đấu và đạt đƣợc kết quả tích cực, hàng năm ln duy
trì đƣợc tốc độ tăng trƣởng khá. Lƣợng khách du lịch (KDL) chiếm khoảng 1/3
lƣợng KDL cả nƣớc, mức tăng bình quân hơn 10%/năm. Các thị trƣờng khách
quốc tế đứng đầu về lƣợng khách đến Hà Nội là Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản,
Pháp, Mỹ, Đức, Australia, Malaysia, Thái Lan, Canada. Hà Nội đã khẳng định đƣợc
là một trong hai trung tâm du lịch lớn nhất cả nƣớc, là đầu mối trung chuyển và
phân phối khách chủ yếu của khu vực phía Bắc; là một trong 10 điểm du lịch hấp
dẫn nhất châu Á.
Theo số liệu thống kê của Sở Du lịch Hà Nội, đến nay, Hà Nội có trên 1.000
DNLHQT, chiếm gần 50% tổng số DNLHQT trên cả nƣớc, trong đó hầu hết là
doanh nghiệp thuộc loại hình cơng ty cổ phần (CTCP) và cơng ty trách nhiệm hữu
hạn (TNHH). Lực lƣợng DNLHQT đông đảo đã góp phần khơng nhỏ vào kết quả
hoạt động kinh doanh du lịch của Hà Nội. Có đƣợc kết quả đó, một phần là nhờ các
DNLHQT của Hà Nội ngày càng chú trọng quan tâm đến việc PTNL, đặc biệt là
phát triển đội ngũ NLQT.
Tuy nhiên, theo nhận định tại nhiều diễn đàn của ngành Du lịch, cũng nhƣ
tình trạng chung của các DNLHQT trên cả nƣớc, NLQT tại các DNLHQT của Hà
Nội vẫn chƣa theo kịp với yêu cầu tăng trƣởng du lịch. Từ kết quả khảo sát thực tế
của tác giả cho thấy, tại các DNLHQT có qui mơ lớn, phần lớn đội ngũ nhà quản trị
(NQT) đƣợc đào tạo bài bản, có trình độ chun mơn, kinh nghiệm quản lý, kỹ

năng nghiệp vụ và kinh nghiệm thực tiễn tốt. Song tại các DNLHQT có quy mơ vừa
và nhỏ, cơng tác PTNLQT ít đƣợc quan tâm hơn và cịn thiếu chiến lƣợc và kế
hoạch PTNLQT cụ thể. Trong khi đó, DNLHQT quy mơ vừa và nhỏ lại chiếm tỷ lệ
lớn trong tổng số DNLHQT của Hà Nội.


3

Theo đó, tại nhiều DNLHQT có quy mơ vừa và nhỏ, đặc biệt là doanh
nghiệp quy mô nhỏ của Hà Nội, một bộ phận NLQT có trình độ chun mơn và
năng lực quản trị còn hạn chế; kỹ năng nghề nghiệp và tính chun nghiệp chƣa
cao; trình độ ngoại ngữ, kinh nghiệm quản lý cịn yếu; bên cạnh đó, cơng tác bố trí
và sử dụng NLQT tại các doanh nghiệp này đơi khi cịn chƣa phù hợp giữa trình độ,
chun mơn đào tạo với vị trí cơng tác; các phƣơng pháp đào tạo và phát triển
NLQT cịn nghèo nàn; chính sách đãi ngộ NLQT chƣa hấp dẫn; một số doanh
nghiệp còn chú trọng chƣa nhiều về đánh giá hiệu quả của đào tạo và phát triển.
Trong khi đó, cơng tác quản lý nhà nƣớc về PTNLQT tại các DNLHQT còn thiếu
chiến lƣợc, quy hoạch; chất lƣợng bồi dƣỡng, đào tạo NLQT chƣa đƣợc giám sát
chặt chẽ; chƣa có các giải pháp tổng thể và tiêu chí đánh giá rõ ràng để PTNLQT...
Thực tế này sẽ khiến DNLHQT đối mặt với nhiều khó khăn để có thể tạo lợi thế về
nguồn lực, đƣa ngành Du lịch Hà Nội phục hồi và bứt phá tăng trƣởng trong giai
đoạn tới.
Từ những vấn đề nêu trên, yêu cầu đặt ra đối với các DNLHQT của Hà Nội
là phải có chiến lƣợc và kế hoạch đầu tƣ nghiêm túc, đúng đắn hơn đối với công
tác PTNLQT. Tuy nhiên, làm thế nào để giúp DNLHQT của Hà Nội có thể
PTNLQT đáp ứng tốt yêu cầu quản lý và điều hành doanh nghiệp là câu hỏi hiện
chƣa có cơng trình nghiên cứu nào giải quyết tồn diện.
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn nêu trên, nghiên cứu sinh mạnh dạn chọn đề
tài “Phát triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà
Nội” làm luận án với mong muốn góp phần giải quyết cả về mặt lý luận và thực tiễn

cho cơng tác PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội nói riêng và các DNLH Việt
Nam nói chung.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ và câu hỏi nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu: Đề xuất đƣợc một số giải pháp, kiến nghị có cơ sở lý
luận và thực tiễn nhằm PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội giai đoạn đến năm
2030.
Nhiệm vụ nghiên cứu: 1) Tổng quan tình hình nghiên cứu, xác định khoảng
trống nghiên cứu và luận giải phƣơng pháp nghiên cứu đề tài; 2) Hệ thống hóa chọn
lọc một số vấn đề lý luận về PTNLQT tại DNLHQT; nghiên cứu kinh nghiệm thực
tiễn PTNLQT và rút ra bài học cho các DNLHQT của Hà Nội; 3) Khảo sát và phân
tích thực trạng PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội; đánh giá thành công, hạn
chế; đồng thời xác định nguyên nhân khách quan, chủ quan của các thành cơng, hạn
chế đó; và 4) Nêu phƣơng hƣớng, quan điểm và đề xuất một số giải pháp, kiến nghị
chủ yếu nhằm PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội giai đoạn đến năm 2030.


4

Câu hỏi nghiên cứu: Trên cơ sở mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu, các câu
hỏi nghiên cứu của đề tài bao gồm:
1. Nội dung và hoạt động PTNLQT tại các DNLHQT là gì? Có những tiêu chí
và phƣơng pháp nào đánh giá PTNLQT tại các DNLHQT? Mơ hình và các yếu tố
ảnh hƣởng đến PTNLQT tại các DNLHQT?
2. Kinh nghiệm nào có thể áp dụng để PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội?
3. Thực trạng PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội có gì bất cập gì và
ngun nhân do đâu?
4. Quan điểm nào để PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội? Giải pháp và
kiến nghị nào cần triển khai thực hiện để PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội
trong bối cảnh, định hƣớng phát triển du lịch Hà Nội giai đoạn đến năm 2030?
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu đề tài: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về
PTNLQT tại DNLHQT.
Phạm vi nghiên cứu đề tài:
Về nội dung nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu về NLQT tại các DNLHQT bao
gồm: NLQT cấp cao, NLQT cấp trung, NLQT cấp cơ sở. Đề tài giới hạn nghiên
cứu: Nội dung PTNLQT về số lƣợng, cơ cấu và chất lƣợng; Các hoạt động
PTNLQT gồm: Quy hoạch NLQT, tuyển dụng NLQT, bố trí và sử dụng NLQT, đào
tạo NLQT và đội ngũ nhân lực kế cận, đánh giá NLQT, đãi ngộ NLQT; Các tiêu chí
và phƣơng pháp đánh giá PTNLQT; Mơ hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến
PTNLQT tại DNLHQT.
Về không gian nghiên cứu: Giới hạn nghiên cứu tại các DNLHQT do Thành
phố Hà Nội cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và quản lý hoạt động kinh
doanh.
Về thời gian nghiên cứu: Giới hạn sử dụng dữ liệu thứ cấp nghiên cứu thực
trạng phát triển du lịch Hà Nội giai đoạn 2015-2021; dữ liệu thứ cấp và sơ cấp
nghiên cứu thực trạng PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội giai đoạn 2015-2019;
một số vấn đề đƣợc xem xét trong bối cảnh bùng phát dịch bệnh COVID-19 giai
đoạn 2020-2021 và đề xuất giải pháp đến năm 2030.
4. Các đóng góp mới của luận án
Đóng góp về lý luận:
Luận án đã hệ thống và khái quát hóa đƣợc lý luận về NLQT và PTNLQT.
Luận án đã góp phần phát triển một số lý thuyết về PTNLQT tại các DNLHQT,


5

trong đó, đã làm rõ và khẳng định đƣợc việc PTNLQT cần thực hiện phù hợp theo
quy mô doanh nghiệp và ở các cấp quản trị khác nhau; việc PTNLQT cần đủ về số
lƣợng, hợp lý về cơ cấu và đảm bảo về chất lƣợng đáp ứng yêu cầu quản lý, điều
hành của DNLHQT. Luận án cũng đã luận giải rõ 06 hoạt động có thể PTNLQT tại

DNLHQT, gồm: Quy hoạch NLQT, tuyển dụng NLQT, bố trí và sử dụng NLQT,
đào tạo NLQT và đội ngũ nhân lực kế cận, đánh giá NLQT, đãi ngộ NLQT. Đồng
thời, luận án đã tổng hợp, chọn lọc và đề xuất đƣợc mơ hình nghiên cứu với 09 yếu
tố ảnh hƣởng tới PTNLQT tại DNLHQT.
Đóng góp về thực tiễn:
Từ kinh nghiệm PTNLQT tại các DNLHQT của một số địa phƣơng trong
nƣớc, luận án đã hệ thống đƣợc một số bài học có thể vận dụng để PTNLQT cho
các DNLHQT của Hà Nội.
Luận án đã sử dụng nguồn dữ liệu thứ cấp và sơ cấp, vận dụng phƣơng pháp
phân tích dữ liệu định tính, phƣơng pháp nghiên cứu điển hình,… để nghiên cứu
khách quan, tồn diện thực trạng nội dung, hoạt động PTNLQT và tiêu chí đánh giá
PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội.
Luận án sử dụng phƣơng pháp phân tích dữ liệu định lƣợng kiểm định đƣợc
độ tin cậy trong khung nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến PTNLQT tại các
DNLHQT của Hà Nội, phân tích giá trị trung bình của các yếu tố, phân tích hồi quy
đa biến để xác định đƣợc mức độ tác động của từng yếu tố đến PTNLQT tại các
DNLHQT của Hà Nội.
Luận án chỉ ra đƣợc thành công, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong
công tác PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội có cơ sở khoa học và thực tiễn.
Luận án đề xuất 05 nhóm giải pháp và kiến nghị đối với Bộ Lao động Thƣơng binh và Xã hội, Bộ Tài chính, Bộ Văn hóa, thể thao và Du lịch (VHTTDL),
Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố Hà Nội, Sở Du lịch Hà Nội, Hiệp hội Du lịch
Việt Nam và Hiệp hội Đào tạo du lịch Việt Nam, các cơ sở đào tạo du lịch để
PTNLQT tại các DNLHQT của Hà Nội.
Kết quả nghiên cứu của luận án là tài liệu tham khảo có ý nghĩa cho các
DNLHQT của Hà Nội; các cơ quan quản lý, các cơ sở giáo dục du lịch và doanh
nghiệp du lịch của Việt Nam.


6

5. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, các danh mục, phụ lục, luận án đƣợc kết cấu
thành bốn chƣơng gồm:
Chƣơng 1. Tổng quan tình hình và phƣơng pháp nghiên cứu luận án.
Chƣơng 2. Một số vấn đề lý luận cơ bản và kinh nghiệm thực tiễn về phát
triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế.
Chƣơng 3. Thực trạng phát triển nhân lực quản trị tại các doanh nghiệp lữ
hành quốc tế của Hà Nội.
Chƣơng 4. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển nhân lực
quản trị tại các doanh nghiệp lữ hành quốc tế của Hà Nội giai đoạn 2020-2030.


7

CHƢƠNG 1.
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU LUẬN ÁN
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
Trong tổng quan tình hình nghiên cứu, nghiên cứu sinh (NCS) tổng hợp các
cơng trình khoa học liên quan đến đối tƣợng nghiên cứu của luận án, bao gồm 3
vấn đề: 1) Doanh nghiệp lữ hành (DNLH) và DNLHQT; 2) Nhân lực và NLQT
trong doanh nghiệp; và 3) PTNL và PTNLQT trong doanh nghiệp.
1.1.1. Những nghiên cứu về doanh nghiệp lữ hành và doanh nghiệp lữ hành
quốc tế
Trên thế giới, nhiều nghiên cứu đã đƣa ra khái niệm về DNLH, chỉ rõ
DNLHQT là một loại hình của DNLH (John R. Walker & Josielyn T. Walker,
2011). Các nghiên cứu cũng chỉ ra nội dung hoạt động kinh doanh, đặc điểm, chức
năng, vai trò và phân loại của DNLHQT (Adrian Bull, 1993; David Weaver &
Laura Lawton, 2006; John R. Walker & Josielyn T. Walker, 2011;…). Trong đó,
DNLH đƣợc khẳng định là nhà sản xuất sản phẩm du lịch, đó là chƣơng trình du
lịch trọn gói và dịch vụ đại lý. Các chức năng cơ bản của DNLH bao gồm: cung cấp

thông tin, sản xuất và thực hiện. DNLHQT đƣợc chia làm hai loại: DNLHQT gửi
khách và DNLHQT nhận khách.
Ở Việt Nam, các nghiên cứu cũng bàn luận nhiều đến khái niệm, đặc điểm,
chức năng, vai trò, phân loại và cơ cấu tổ chức của DNLH (Nguyễn Văn Mạnh,
2002; Lê Thị Lan Hƣơng, 2005; Phạm Hồng Chƣơng, 2008; Trần Thị Bích Hằng,
2007;…). Các nghiên cứu đều khẳng định DNLH bao gồm DNLHQT và
DNLHNĐ. Trong đó, DNLHQT thực hiện việc sản xuất, cung cấp và tổ chức thực
hiện chƣơng trình du lịch trọn gói, dịch vụ đại lý du lịch và dịch vụ du lịch đơn lẻ
cho KDL. Các nghiên cứu trong nƣớc cũng thống nhất ba chức năng của DNLH là
cung cấp thông tin, sản xuất và thực hiện. DNLH có vai trị quan trọng đối với KDL
và nhà cung cấp (NCC). Ngồi ra, DNLH thƣờng có cơ cấu tổ chức theo kiểu trực
tuyến – chức năng với các bộ phận chức năng và bộ phận nghiệp vụ (thị trƣờng,
điều hành, hƣớng dẫn) để thực hiện các nội dung hoạt động kinh doanh (HĐKD)
của mình, trong đó DNLHDT có thể tổ chức các bộ phận nghiệp vụ theo thị trƣờng
khách mục tiêu để thuận lợi cho quá trình phục vụ KDL.
Một số nghiên cứu cũng đã vận dụng nghiên cứu thực tiễn nội dung phát
triển HĐKD lữ hành và có đề xuất chính sách phát triển HĐKD của DNLH và