Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh thông qua hoạt động khởi động trong môn giáo dục công dân lớp 12

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO YÊN BÁI
TRƯỜNG THPT LÊ QUÝ ĐÔN

BÁO CÁO SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ
Lĩnh vực: Giáo dục công dân
Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
thông qua hoạt động khởi động trong môn
Giáo dục công dân lớp 12

Tên tác giả: Phạm Viết Thắng
Đơn vị cơng tác: Trường THPT Lê Q Đơn
Chức vụ: Phó Hiệu trưởng

Trấn Yên, tháng 01 năm 2022


MỤC LỤC
Trang
1
I.THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1
II. MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1- 4
1. Thực trạng và giải pháp đã biết
5
2. Nội dung các giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến
2.1. Mục đích của các giải pháp
5
2.2. các giải pháp tổ chức hoạt động khởi động theo định hướng
5
phát triển năng lực học sinh.

5-10
2.2.1. Giải pháp thứ 1. Khởi động bài học bằng phương pháp sử
dụng bài tập tình huống.
2.2.2. Giải pháp thứ 2: Khởi động bằng phương pháp sử dụng
tranh ảnh có liên quan đến nội dung bài học
2.2.3. Giải pháp thứ 3: Khởi động bằng phương pháp sử dụng trị
chơi có liên quan đến nội dung bài học
3. Khả năng áp dụng của giải pháp
4. Hiệu quả , lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do
áp dụng giải pháp
5. Những người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu
6. Các thông tin cần được bảo mật: Khơng
7. Các điều kiện cần thiết có thể áp dụng sáng kiến

10-13
13-18
18
18-21
18
18
21-22

8. Tài liệu gửi kèm
III. CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP HOẶC VI PHẠM BẢN

22

QUYỀN

22

TÀI LIỆU THAM KHẢO

24


1
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: “ Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học
sinh thông qua hoạt động khởi động trong môn Giáo dục công dân lớp 12”
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giảng dạy Giáo dục công dân
3. Phạm vi áp dụng sáng kiến: Trường THPT Lê Quý Đôn
4. Thời gian áp dụng sáng kiến:
Từ ngày 05/ 9/2020, đến ngày 30/12/2021
5. Tác giả:
Họ và tên: PHẠM VIẾT THẮNG
Năm sinh: 22/9/1979
Trình độ chuyên môn: ĐHSP Giáo dục công dân
Chức vụ công tác: Phó hiệu trưởng
Nơi làm việc: Trường THPT Lê Q Đơn
Địa chỉ liên hệ: Trường THPT Lê Quý Đôn
Điện thoại: 0988301238
6. Đồng tác giả: Không


2
II. MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1. Thực trạng và giải pháp đã biết.
Đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực là một
trong những nhiệm vụ quan trọng và cần được chú ý đến trong ngành giáo dục

hiện nay. Trong thời đại 4.0 ngày nay khi công nghệ thông tin ngày càng phát
triển đã mở ra nhiều thuận lợi nhưng cũng khơng ít những thách thức đối với đội
ngũ giáo viên.
Để thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, việc đổi mới nội dung, phương
pháp dạy học đã được Bộ giáo dục và Đào tạo đặc biệt quản tâm và có các
văn bản chỉ đạo như Hướng dẫn số 5555/BGDĐT- GDTrH ngày 08/10/2014 về
việc hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm
tra, đánh giá; tổ chức và quản lý các hoạt động chuyên môn của trường trung
học, trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng; Công văn số 5512/BGD&ĐTGDTrH ngày 18/12/2020 về xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục
trong nhà trường.
Trong các văn bản hướng dẫn xây dựng kế hoạch bài dạy của Bộ Giáo dục
và Đào tạo, hoạt động khởi động bài học thường chỉ chiếm một vài phút đầu giờ
và chỉ là mô ̣t khâu nhỏ trong tiến trình lên lớp đối với giáo viên, không nằ m
trong tro ̣ng tâm kiế n thức cầ n đa ̣t nhưng nó có tác du ̣ng ta ̣o tâm thế thoải mái,
nhẹ nhàng, hưng phấn cho học sinh vào đầ u giờ học. Điề u đó có nghiã là nó sẽ
ảnh hưởng lớn đế n toàn bộ bài dạy. Hơn nữa xét từ góc đơ ̣ tâm lý lứa tuổ i và khả
năng tiếp thu kiến thức của ho ̣c sinh ở giai đoa ̣n lứa tuổ i này có thể thấ y rằ ng
nhu cầ u tìm hiể u, phát triể n tư duy kiến thức, kỹ năng, cảm xúc thẩ m mỹ là rấ t
lớn, các em có tư tưởng muốn tự khám phá, thích đô ̣c lâ ̣p trong suy nghĩ, có chủ
kiến của riêng chứ không thích bi ̣ áp đă ̣t. Các em khơng thích một giờ ho ̣c gò
bó, căng thẳng. Cho nên cách tổ chức hoa ̣t đô ̣ng theo phương châm: ho ̣c mà
chơi, chơi và ho ̣c là mô ̣t cách hay để lôi kéo, ta ̣o tâm thế thoải mái cho ho ̣c sinh.
William A.Warrd nhận định : “Người thầy trung bình chỉ biết nói, người
thầy giỏi biết giải thích, người thầy xuất chúng biết minh họa, người thầy vĩ đại
biết cách truyền cảm hứng”. Giáo viên muốn học sinh cua mình sáng tạo thì
trước hết phải tạo được hứng thú học tập qua từng tiết dạy, học sinh phải thích
thú khám phá thì mới thể hiện những năng lực của bản thân.
Chương trình giáo dục cơng dân lớp 12 vốn dĩ là một phần khó dạy đối
với giáo viên, khó học đối với học sinh THPT. Giáo dục công dân 12 là những
kiến thức cơ bản về pháp luật đặc biệt nội dung của chương trình yêu cầu học

sinh liên hệ với thực tế đời sống đồng thời đáp ứng yêu cầu của kỳ thi tốt nghiệp
THPT của học sinh.


3
Trong quá trình dạy học, hoạt động khởi động của giáo viên dạy môn
Giáo dục công dân vẫn sử dụng phổ biến các hình thức, phương pháp dạy học
như sau:
+ Giáo viên cho học sinh đọc sách giáo khoa phần mục tiêu bài học, gợi ý
học sinh đến các nội dung của bài học trong sách giáokhoa.
+ Trong các tiết học đó, giáo viên (GV) chủ yếu sử dụng hình thức khởi
động như: Đàm thoại, gợi mở, hỏi đáp, thuyết trình.
+ Giáo viên phát vấn trực tiếp và học sinh là người thuyết trình để vào bài
học theo kịch bản của giáo viên.
+ Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh thông qua một số câu hỏi để vào
bài dạy theo gợi ý trong SGK.
Thông qua việc tổ chức hoạt động khởi động theo hình thức truyền thống
như vậy, có một thực tế là học sinh không mấy hứng thú với các kiến thức cơ
bản của môn GDCD lớp 12 nên việc thực hiện yêu cầu có phần bị gượng ép.
Các phương pháp ấy khơng phát huy được hết tính tích cực, tự lực, sáng tạo của
học sinh thơng qua tổ chức các hoạt động học của học sinh theo tiến trình sư
phạm của một phương pháp dạy học tích cực; không thể phát triển được năng
lực người học theo chủ trương đổi mới căn bản và toàn diện đề ra do hiệu quả
khai thác sử dụng các phương tiện dạy học và tài liệu bổ trợ theo phương pháp
dạy học tích cực bị hạn chế. Điều đó dẫn đến kết quả điểm kiểm tra của học sinh
cũng không đúng như yêu cầu của bộ môn.
Trước khi thực nghiệm đề tài, tôi đã dạy ở 2 lớp, tôi đã làm một thống kê
nhỏ về kết quả học tập bộ môn và hứng thú của học sinh đối với nội dung kiến
thức lớp 12 và thu được kết quả như sau:
Bảng điểm lớp thực nghiệm

Lớp

Sỹ số Điểm yếu

Điểm TB

Điểm khá

0-4

Tỷ lệ 5-6 Tỷ
%
lệ %

12B1 47

0

0%

2

4,3% 30

63,7% 15

32%

nghiệm 12B2 48

1

2,1% 8

16,6% 28

58,3% 11

23%

Thực

7-8

Tỷ
lệ %

Điểm giỏi
9-10 Tỷ
lệ %


4
Mức độ hứng thú của học sinh

Lớp

Số HS
được
khảo sát

12B1

47

12B2

48

Không hứng
thú
Số
Tỉ lệ
lượng
(%)
20
42,5
21

43,8

Hứng thú

Rất hứng thú

Số
lượng
23

Tỉ lệ

(%)
49

Số
lượng
4

Tỉ lệ
(%)
8,5

23

47,9

4

8,3

Có nhiều nguyên nhân (từ phía học sinh và cả từ phía giáo viên) đã dẫn
đến thực trạng trên. Nhưng tơi nghĩ có một ngun nhân quan trọng là giáo viên
chưa thực sự tổ chức được các hoạt động học tập để hấp dẫn cuốn hút học sinh,
để học sinh phát huy được năng lực của bản thân nên các em sẽ không hào hứng
với bài học. Người thầy chưa truyền được cảm hứng học tập cho học sinh. Điều
đó làm tơi ln trăn trở. Phải làm sao để nâng cao chất lượng dạy học các tiết
học cho các em học sinh lớp 12, nâng cao kết quả học tập và phát huy năng lực
của học sinh? Làm thế nào để cải thiện được hoạt động khởi động của môn
GDCD bớt đơn điệu, cứng nhắc và gây nhàm chán ở học sinh? Làm thế nào để
tổ chức tiết một cách sinh động, hấp dẫn, học sinh cảm thấy hứng thú, chủ động,
sáng tạo tiếp cận kiến thức một cách hiệu quả? Có hứng thú với học tập thì

điểm số mơn học chắc chẳn sẽ được cải thiện.
Trong bối cảnh thời đại ngày nay học sinh có thể học ở mọi lúc, mọi nơi
chỉ cần một chiếc smartphone kết nối mạng. Như vậy khi người thầy khơng đổi
mới các phương pháp dạy học tích cực thì sẽ không thu hút được sự hứng thú
của học sinh ở mỗi tiết học trên lớp khi có sự tương tác trực tiếp giữa giáo viên –
học sinh, giữa học sinh – học sinh trong khi đối với các em bản thân phần kiens
thức môn GDCD lớp 12 vốn dĩ là phần khó học. PPDH tích cực lấy học sinh làm
trung tâm hướng tới việc hoạt động hóa, tích cực hóa hoạt động nhận thức của
học sinh trong các tiết học, nghĩa là tập trung vào phát huy tính tích cực của học
sinh chứ không phải là tập trung vào phát huy tính tích cực của giáo viên. Tuy
nhiên để dạy học theo phương pháp tích cực thì giáo viên phải nỗ lực nhiều so
với dạy theo phương pháp thụ động. Có như vậy mới phát huy được năng lực,
phẩm chất của học sinh.
Từ lý luận và thực tiễn nói trên, cũng như để cụ thể hóa việc tổ chức hoạt
động khởi động để phát triển năng lực học sinh trong q trình dạy học nên tơi
lựa chọn đề tài: “ Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh thông
qua hoạt động khởi động trong môn Giáo dục công dân lớp 12”


5
2. Nội dung (các) giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến:
2.1. Mục đích của các giải pháp:
Khởi động là hoạt động đầu tiên trong tiến trình dạy học của một bài nên có
có vai trị rất lớn giúp tiết dạy thành cơng. Mục đích nhằm tạo ra khơng khí vui
vẻ trong lớp và tình huống có vấn đề giúp học sinh tiếp cận được với nội dung
bài học. Với ý nghĩa đó, trong những năm qua bản thân tơi ln quan tâm, tìm
tịi đổi mới để tìm ra cách khởi động bài học hấp dẫn, đúng yêu cầu và đem lại
hiệu quả cho từng tiết dạy. Sau đây tơi xin chia sẻ một vài giải pháp phát huy
tính chủ động tích cực của học sinh thơng qua hoạt động khởi động trong giờ
học Giáo dục công dân lớp 12.

2.2. các giải pháp tổ chức hoạt động khởi động theo định hướng phát
triển năng lực học sinh.
2.2.1. Giải pháp thứ 1. Khởi động bài học bằng phương pháp sử dụng
bài tập tình huống.
* Mục đích của giải pháp: Tổ chức hoạt động bằng phương pháp sử dụng
bài tập tình huống nhằm giúp giáo viên tạo ra môi trường học tập được cấu trúc
hóa và nội dung dạy học xuất phát từ một vấn đề phức hợp. Giúp học sinh được
đặt vào các tình huống thực tế, suy nghĩ tích cực, thảo luận để tự mình khám phá
tri thức mới. Trong q trình đó, học sinh được rèn luyện năng lực tư duy, học
tập chủ động, phát huy được tính sáng tạo đồng thời tạo hứng thú cho học sinh
khi tiếp cận các nội dung cơ bản của bài học.
* Tính mới của giải pháp:
Trong phương pháp bài tập tình huống khi tổ chức hoạt động khởi động so
với các phương pháp khởi động truyền thống trước đây sẽ khắc phục được
những hạn chế khi vào bài học đồng thời thể hiện tính mới sau:
Thơng qua bài tập tình huống, kích thích học sinh có nhu cầu tư duy: Phân
tích, đánh giá, liên tưởng và nêu lên ý tưởng của mình, từ đó, học sinh chiếm
lĩnh tri thức hoặc vận dụng kiến thức vào thực tế. Vì tư duy chỉ phát triển khi
gặp tình huống có vấn đề. Tuy nhiên, đối với học sinh, tư duy trừu tượng phát
triển khá tốt nên có thể tạo ra tình huống kiểu đóng vai để các em phát huy năng
lực giải quyết vấn đề.
Tình huống mang tính thời sự, sát với thực tế để tạo hứng thú và mang tính
giáo dục cho học sinh. Nội dung kiến thức trong mỗi tình huống nên vừa đủ để
kích thích học sinh suy nghĩ, tìm hiểu.


6
Từ tình huống, học sinh có các giải pháp để học sinh phân tích, đánh giá và
tìm ra giải pháp tối ưu khi giải quyết vấn đề.
Khởi động bằng bài tập tình huống để học sinh khơng tư duy sai hướng

đồng thời học sinh hình dung kiến thức bài học.
* Cách thực hiện giải pháp
- Bước 1: Xác định mục tiêu: Các tình huống được sử dụng linh hoạt trong
các hoạt động dạy học nên giáo viên cần xác định mục tiêu cụ thể cho từng hoạt
động sử dụng phương pháp này. Các mục tiêu phải rõ ràng, được lượng hóa cả
về kiến thức, kĩ năng, thái độ và các năng lực, phẩm chất nhằm xây dựng tình
huống xác thực nhất.
- Bước 2: Lựa chọn tình huống: Việc lấy ý tưởng cho tình huống khơng
đơn giản, nhất là khi tình huống đó phải đảm bảo tính sư phạm, phù hợp với đặc
điểm nhận thức của học sinh. Nguồn ý tưởng phong phú nhất chính là từ các
phương tiện thơng tin đại chúng: ti vi, báo, sách, truyện và internet.... Tình
huống được xây dựng từ các thông tin mới cập nhật thường rất hứng thú với học
sinh và các em tham gia thảo luận rất sôi nổi.
- Bước 3: Thực hiện dạy học: Đây là bước thực hiện trên lớp, với sự tham
gia của cả giáo viên và học sinh. Giáo viên có vai trị hướng dẫn, tạo điều kiện,
tạo mơi trường học tập, thúc đẩy học sinh tham gia. Học sinh là người chủ động
lĩnh hội tri thức và thực hành rèn luyện kĩ năng. Để giúp học sinh phát triển khả
năng tư duy tốt nhất, gáo viên nên để học sinh “sống” trong tình huống, tự tìm
cách giải quyết vấn đề hoặc xác định, phân tích tình huống theo quan điểm cá
nhân. Tuy nhiên, với những học sinh chưa quen với cách tư duy độc lập, giáo
viên cần hướng dẫn cụ thể hơn, kết hợp cung cấp tri thức với liên hệ, vận dụng
tri thức theo từng giai đoạn của hoạt động học tập. Vì vậy, các bước dưới đây
cần được vận dụng linh hoạt, vai trò của người giáo viên thay đổi tùy thuộc vào
điều kiện học tập và trình độ nhận thức của học sinh.
+ Xác định vấn đề cần giải quyết: Tùy thuộc vào mục tiêu bài học, trình độ
học sinh và nội dung kiến thức mà giáo viên chọn cách đưa ra câu hỏi cho học
sinh.
+ Giải quyết vấn đề: Trong khởi động bằng bài tình huống, cách giải quyết
vấn đề chủ yếu thơng qua làm việc nhóm. Tuy nhiên, giáo viên có thể áp dụng
đa dạng, linh hoạt. Học sinh có thể làm việc cá nhân, làm việc kết hợp cá nhân

và nhóm, làm việc theo nhóm nhỏ.


7
+ Trình bày vấn đề: Học sinh trình bày và bảo vệ quan điểm của mình.
Giáo viên yêu cầu học sinh trình bày theo các luận điểm, có lập luận rõ ràng, có
thể đưa ra các dẫn chứng để chứng minh quan điểm của mình. Các học sinh
khác nêu câu hỏi để cùng thảo luận. Giai đoạn này yêu cầu học sinh phải thực sự
hiểu vấn đề và trình bày lại được để thuyết phục giáo viên và học sinh khác.
Trình bày vấn đề cũng góp phần các năng lực ngơn ngữ, giao tiếp, vì thế giáo
viên nên ln phiên để nhiều em có cơ hội nói trước lớp.
+ Tổng kết, đánh giá: Sau khi học sinh trình bày, giáo viên tổng kết tình
huống, rút ra kết luận hoặc nhắc lại kết luận đã được học sinh tìm ra. Giáo viên
phân tích nguyên nhân dẫn đến những cách hiểu sai/đúng của học sinh, giúp học
sinh tìm ra được cách tư duy đúng đắn trong những tình huống tiếp theo. Trên cơ
sở vấn đề đã được giải quyết, giáo viên gợi mở các vấn đề tiếp theo để học sinh
cùng suy nghĩ.
Sau đây tơi xin trình bày một số ví dụ cụ thể trong các tiết dạy của tôi khi
vận dụng phương pháp bài tập tình huống để thiết kế hoạt động khởi động trong
bài dạy mơn GDCD 12.
Ví dụ 1: Khi tiến hành dạy bài 2 “Thực hiện pháp luật” giáo viên có thể
sử dụng bài tập tình huống để thực hiện hoạt động khởi động tìm hiểu vi phạm
pháp luật và các dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Tổ chức khởi động bằng phương pháp sử dụng bài tập tình huống thành một
hoạt động dạy học, phải xác định rõ các mục tiêu cần đạt được về kiến thức, kỹ năng,
các phương pháp và phương tiện để tổ chức hoạt động khởi động bằng bài tập tình
huống:
- Bước 1: Mục tiêu: Giúp học sinh nhớ lại các kiến thức đã có về khái niệm
thực hiện pháp luật và các hình thức thực hiện pháp luật; tìm ra những nội dung
chưa biết để từ đó bổ sung kiến thức bài học mới cho học sinh; tạo hứng thú cho

học sinh với bài học mới.
+ Phương pháp/kỹ thuật dạy học: Nhóm/lớp, xử lý tình huống.
+ Phương tiện: Máy chiếu/bảng tương tác
- Bước 2: Lựa chọn tình huống
Giao nhiệm vụ: Ơng Q thường xuyên đi săn với bạn bè. Trong một lần đi
săn do nhìn lầm, tưởng người là thú nên ơng Q đã bắn nhầm làm chết chị M. Khi
cơ quan công an điều tra, ơng Q khai báo rằng mình khơng cố ý bắn vào chị M,
việc chị M bị chết là ngồi ý muốn. Đồng thời ơng Q lập luận rằng hành vi làm
chết chị M không phải là vi phạm pháp luật vì khơng có lỗi cố ý.


8
Hỏi: + Trong trường hợp trên, ơng Q có lỗi hay khơng?
+ Hành vi của ơng có phải là vi phạm pháp luật khơng?
+ Vi phạm pháp luật phải có những dấu hiệu cơ bản nào?
- Bước 3: Thực hiện hoạt động dạy học
+ Thực hiện nhiệm vụ: Học sinh trao đổi nhanh với các bạn trong nhóm để
trả lời câu hỏi dưới sự quan sát, định hướng của giáo viên.
+ Báo cáo kết quả: Giáo viên chia bảng làm 4 phần, mời đại diện của các
nhóm ở mỗi dãy lên ghi trên bảng.
Mời đại diện các nhóm giải thích vì sao lựa chọn như vậy.
Các nhóm khác nhận xét và phản biện.
+ Đánh giá, chốt kiến thức: Giáo viên đánh giá hoạt động của học sinh; từ
phần trả lời của học sinh để dẫn dắt tạo nên tình huống có vấn đề để định hướng
vào bài. (q trình giáo viên đánh giá hoạt động, học sinh chủ động hoàn thành
kiến thức vào phiếu học tập cá nhân).
* Dự kiến sản phẩm của học sinh: Tổ chức tốt các hoạt động sẽ góp phần giúp
học sinh thấy được một số biểu hiện của thực hiện đúng pháp luật, và biểu hiện
vi phạm pháp luật.
* Dự kiến đánh giá phẩm chất năng lực: Thơng qua việc giảng dạy sẽ góp

phần hình thành, phát triển cho học sinh các phẩm chất như: trung thực, trách
nhiệm năng lực điều chỉnh hành vi, năng lực tư duy phê phán, năng lực giải
quyết vấn đề.
Ví dụ 2: Khi tiến hành dạy tiết 2 bài 2 “Thực hiện pháp luật” giáo viên
có thể sử dụng bài tập tình huống để thực hiện hoạt động khởi động tìm hiểu các
loại vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý.
Tổ chức khởi động bằng phương pháp sử dụng bài tập tình huống thành
một hoạt động dạy học, có xác định rõ các mục tiêu cần đạt được về kiến thức,
kỹ năng, các phương pháp và phương tiện để tổ chức hoạt động khởi động bằng
bài tập tình huống.
- Bước 1: Mục tiêu: Giúp học sinh nhớ lại các kiến thức đã có về khái niệm
vi phạm pháp luật và các dấu hiệu vi phạm pháp luật; tìm ra những nội dung
chưa biết để từ đó bổ sung kiến thức bài học mới cho học sinh; tạo hứng thú cho
học sinh với bài học mới.
+ Phương pháp/kỹ thuật dạy học: Nhóm/lớp, xử lý tình huống.
+ Phương tiện: Máy chiếu/bảng tương tác
- Bước 2: Lựa chọn tình huống


9
Giao nhiệm vụ: K đi xe máy phóng nhanh, vượt ẩu nên đâm vào anh C đi
ngược chiều. Hậu quả là anh C bị chấn thương, tổn hại sức khỏe của anh là 31%;
chiếc xe máy của anh C bị vỡ nhiều bộ phận do tác động của va chạm.
Hỏi: Trong trường hợp này, K phải chịu những loại trách nhiệm pháp lý nào?
- Bước 3: Thực hiện hoạt động dạy học
+ Thực hiện nhiệm vụ: Học sinh trao đổi nhanh với bạn trong nhóm để trả
lời câu hỏi dưới sự quan sát, định hướng của giáo viên.
+ Báo cáo kết quả: Giáo viên mời đại diện của các nhóm ở mỗi dãy lên ghi
trên bảng.
Mời đại diện các nhóm giải thích vì sao lựa chọn như vậy.

Các nhóm khác nhận xét và phản biện.
+ Đánh giá, chốt kiến thức: Giáo viên đánh giá hoạt động của học sinh; từ
phần trả lời của học sinh để dẫn dắt tạo nên tình huống có vấn đề để định hướng
vào bài. (q trình giáo viên đánh giá hoạt động, học sinh chủ động hoàn thành
kiến thức vào phiếu học tập cá nhân).
* Dự kiến sản phẩm của học sinh: Hậu quả phải gánh chịu nếu vi phạm PL.
* Dự kiến đánh giá phẩm chất năng lực: góp phần hình thành, phát triển cho
học sinh các phẩm chất như: trung thực, trách nhiệm năng lực điều chỉnh hành
vi, năng lực tìm hiểu và tham gia hoạt động xã hội.
Ví dụ 3: Khi tiến hành dạy bài 2 “Thực hiện pháp luật” giáo viên có thể sử
dụng bài tập tình huống để thực hiện hoạt động khởi động tìm hiểu các loại vi
phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý.
- Bước 1: Mục tiêu: Giúp học sinh nhớ lại các kiến thức đã có về quyền và
nghĩa vụ của cơng dân, từ đó tìm ra những nội dung chưa biết để từ đó bổ sung
kiến thức bài học mới cho học sinh; tạo hứng thú cho học sinh với bài học mới.
+ Phương pháp/kỹ thuật dạy học: Nhóm/lớp, xử lý tình huống.
+ Phương tiện: Máy chiếu/bảng tương tác
- Bước 2: Lựa chọn tình huống
Giao nhiệm vụ: T và H vừa tốt nghiệp THPT, lại ở cùng với nhau. Nhưng
do đã có vài lần xích mích nhỏ nên T đem lịng thù hận H. Sáng ngày
05/12/2018 gặp nhau ở đầu làng tháy H nhìn mình, T cho rằng là nhìn đểu nên
đã cầm búa xơng vào, đập liên tiếp vào đầu, vào mặt H và lớn tiếng chửi. H gạt
tay làm búa rơi xuống, H liền bỏ chạy. Nhưng T đã nhặt búa và đuổi theo H.
Vừa lúc đó mọi người chạy đến can ngăn nên T không tiếp tục thực hiện được


10
hành vi của mình. Ngày hơm say H đi khám thương tật, bác sĩ xác định thương
tật 12%.
Có người cho rằng, T đánh người như vậy đã xâm phạm đến sức khỏe, tính

mạng của người khác và bị xử phạt theo quy định của Bộ Luật Hình sự.
Có người lại cho rằng, đánh, chửi nhau mà tỉ lệ thương tật của H lại thấp,
nên chưa thể khép T vào tội xâm phạm đến sức khỏe, tính mạng của người
khác. T chỉ bị xử phạt về vi phạm hành chính vì tội gây rối trật tự an tồn xã hội
mà thơi.
Hỏi: - Em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao?
- Theo em, T sẽ bị xử lý như thế nào?
- Bước 3: Thực hiện hoạt động dạy học
+ Thực hiện nhiệm vụ: Học sinh cả lớp trao đổi nhanh với nhau để trả lời
câu hỏi dưới sự quan sát, định hướng của giáo viên.
+ Báo cáo kết quả: Giáo viên mời học sinh trình bày kết quả và ghi nhanh
lên bảng. Mời các học sinh khác giải thích vì sao lựa chọn như vậy và phản biện.
+ Đánh giá, chốt kiến thức: Giáo viên đánh giá hoạt động của học sinh; từ
phần trả lời của học sinh để dẫn dắt tạo nên tình huống có vấn đề để định hướng
vào bài.
* Dự kiến sản phẩm của học sinh: Thấy được những hành vi chưa đúng là
vi phạm pháp luật.
* Dự kiến đánh giá phẩm chất năng lực: Thông qua việc giảng dạy sẽ
góp phần hình thành, phát triển cho học sinh các phẩm chất như: trung thực,
trách nhiệm, năng lực điều chỉnh hành vi, năng lực phát triển bản thân.
2.2.2. Giải pháp thứ 2: Khởi động bằng phương pháp sử dụng tranh
ảnh có liên quan đến nội dung bài học
* Mục đích của giải pháp: Mặc dù việc sử dụng tranh ảnh minh họa không
thường xuyên và chưa được giáo viên chú trọng đúng mức nhưng nó cũng có
một chút hiệu quả. Nó giúp cho q trình nhận thức của học sinh dễ dàng hơn.
Bởi vì quá trình nhận thức của học sinh theo đúng quy luật nhận thức của con
người. Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng. Mà tranh ảnh minh họa là
một công cụ, phương tiện trực quan giúp học sinh tư duy nhận thức dễ dàng hơn.
* Tính mới của giải pháp:
Đối với phương pháp sử dụng tranh ảnh khi tổ chức hoạt động khởi động

so với các phương pháp khởi động truyền thống trước đây sẽ khắc phục được
những hạn chế khi vào bài học đồng thời thể hiện tính mới sau:


11
Việc khởi động bằng tranh ảnh là một trong những điều kiện thực hiện
phương pháp đổi mới nhằm làm tăng tính hấp dẫn, hứng thú trong học sinh, phát
huy được tính tích cực, chủ động của học sinh trong giờ học nói chung và mơn
Giáo dục cơng dân nói riêng.
* Cách tiến hành
Mặc dù việc sử dụng tranh ảnh minh họa không thường xuyên và chưa
được giáo viên chú trọng đúng mức nhưng nó cũng có một chút hiệu quả. Nó
giúp cho q trình nhận thức của học sinh dễ dàng hơn. Bởi vì quá trình nhận
thức của học sinh theo đúng quy luật nhận thức của con người. Từ trực quan
sinh động đến tư duy trừu tượng. Mà tranh ảnh minh họa là một công cụ,
phương tiện trực quan giúp học sinh tư duy nhận thức dễ dàng.
Tranh ảnh là một trong những điều kiện thực hiện phương pháp đổi mới,
phương pháp dạy học làm tăng tính hấp dẫn, hứng thú trong học sinh, phát huy
tính tích cực, chủ động của hcọ sinh trong giờ học nói chung và mơn Giáo dục
cơng dân nói riêng.
Ví dụ 1: Khi tiến hành dạy bài 1 “Pháp luật và đời sống” giáo viên có thể sử
dụng một số hình ảnh để thực hiện hoạt động khởi động tìm hiểu về pháp luật.
+ Bước 1: Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu các kiến thức đã có về khái niệm
pháp luật, các đặc trưng của pháp luật. Tạo khơng khí vui vẻ, từ đó học sinh tiếp
nhận các nội dung có liên quan đến bài học.
+ Phương pháp/kỹ thuật dạy học: Nhóm/lớp, xử lý tình huống.
+ Phương tiện: Máy chiếu/bảng tương tác
+ Bước 2: Lựa chọn hình ảnh liên quan đến nội dung bài học; học sinh chú
ý quan sát một số hình ảnh.

Hình ảnh 1
- Bước 3: Thực hiện hoạt động dạy học

Hình ảnh 2


12
+ Thực hiện nhiệm vụ: Giáo viên định hướng học sinh: Cho học sinh nêu
suy nghĩ của mình? (Hình ảnh 1); Theo em làm thế nào để đảm bảo an tồn khi
tham gia giao thơng? (Hình ảnh 2).
+ Báo cáo kết quả: Giáo viên mời học sinh trình bày kết quả và ghi nhanh
lên bảng hình ảnh tương ứng với nội dung bài học. Mời các học sinh khác giải
thích phản biện.
+ Đánh giá, chốt kiến thức: Trong lịch sử phát triển của các xã hội, việc
từng bước xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật là một nhiệm vụ quan
trọng hàng đầu có ý nghĩa sống cịn đối với các thế hệ Nhà nước, đối với xã hội
nói chung và mỗi cơng dân nói riêng.
* Dự kiến sản phẩm của học sinh: Có hứng thú tìm hiểu pháp luật.
* Dự kiến đánh giá năng lực: Tự nhận thưc, điều chỉnh hành vi; và giải quyết
vấn đề; tư duy phê phán.
Ví dụ 2: Khi tiến hành dạy bài 2 “Thực hiện pháp luật” giáo viên có thể sử
dụng một số hình ảnh để thực hiện hoạt động khởi động tìm hiểu về thực hiện
pháp luật và các hình thức thực hiện pháp luật.
Tổ chức khởi động bằng phương pháp sử dụng hình ảnh thành một hoạt
động dạy học, có xác định rõ các mục tiêu cần đạt được về kiến thức, kỹ năng,
các phương pháp và phương tiện để tổ chức hoạt động khởi động bằng hình ảnh.
- Bước 1: Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu các kiến thức đã có về khái niệm
thực hiện pháp luật, các hình thức thực hiện pháp luật; từ đó tạo hứng thú cho
học sinh tìm hiểu nội dung bài học mới.
+ Phương pháp/kỹ thuật dạy học: Nhóm/lớp, xử lý tình huống.

+ Phương tiện: Máy chiếu/bảng tương tác
- Bước 2: Lựa chọn hình ảnh liên quan đến nội dung bài học, học sinh chú
ý quan sát một số hình ảnh.

Hình ảnh 1

Hình ảnh 2


13
- Bước 3: Thực hiện hoạt động dạy học
+ Thực hiện nhiệm vụ: Giáo viên định hướng học sinh: Các em hãy quan
sát xem những người trong ảnh đang làm gì?
Giáo viên nêu câu hỏi: Em có nhận xét gì về hành vi của những người
trong hai bức ảnh vừa xem?
+ Báo cáo kết quả: Giáo viên mời học sinh trình bày kết quả và ghi nhanh
lên bảng hình ảnh tương ứng với nội dung bài học. Mời các học sinh khác giải
thích vì sao lựa chọn như vậy và phản biện.
+ Đánh giá, chốt kiến thức: Hình ảnh 1: Là ảnh công dân thực hiện đúng
pháp luật giao thông đường bộ về đi bộ qua đường, và dừng xe trước vạch dừng
chờ tín hiệu qua ngã tư. Hình ảnh 2. Các bạn đi xe máy vi phạm pháp luật vì đèo
hai người trên 1 xe máy và khơng đội mũ bảo hiểm. Giáo viên dẫn dắt: Vậy
chính xác thế nào là thực hiện pháp luật ? Có mấy hình thức thực hiện pháp luật
? Vi phạm pháp luật là gì và phải chịu trách nhiệm pháp lí ra sao? Đó chính là
nội dung bài học hơm nay.
* Dự kiến sản phẩm của học sinh: Tổ chức tốt các hoạt động sẽ góp phần
giúp học sinh thấy được một số biểu hiện của thực hiện đúng pháp luật, và biểu
hiện vi phạm pháp luật
* Dự kiến đánh giá phẩm chất năng lực: Thơng qua việc giảng dạy sẽ góp
phần hình thành, phát triển cho học sinh các phẩm chất như: trung thực, trách

nhiệm năng lực điều chỉnh hành vi, năng lực phát triển bản thân, năng lực hợp tác.
2.2.3. Giải pháp thứ 3: Khởi động bằng phương pháp sử dụng trị chơi
có liên quan đến nội dung bài học
*Mục đích của giải pháp: Trong hoạt động khởi động bài học, việc tổ chức
trị chơi là nhằm lơi cuốn học sinh tham gia vào các hoạt động giáo dục một
cách tự nhiên và tăng cường tính trách nhiệm; hình thành cho học sinh tác phong
nhanh nhẹn, phát huy tính sáng tạo cũng như tăng cường sự thân thiện, hòa đồng
giữa các học sinh, tạo hứng thú xua tan căng thẳng mệt mỏi trong quá trình học
tập và giúp cho việc học tập trở nên nhẹ nhàng, sinh động, không khô khan, hàn
lâm, nhàm chán…
* Điểm mới của giải pháp:Tổ chức hoạt động khởi động bằng trị chơi có
những thuận lợi: Phát huy tính sáng tạo, hấp dẫn, gây hứng thú cho học sinh,
giúp học sinh dễ tiếp thu kiến thức mới, giúp chuyển tải nhiều tri thức của nhiều
lĩnh vực khác nhau. Trò chơi cịn là hoa ̣t đơ ̣ng đươ ̣c các ho ̣c sinh thích thú tham
gia. Vì vâ ̣y nó có khả năng lôi kéo sự chú ý và khơi dâ ̣y đươ ̣c hứng thú ho ̣c tâ ̣p.


14
Rấ t nhiề u trò chơi ngoài mu ̣c đích đó còn có thể ôn tâ ̣p kiế n thức cũ hoă ̣c dẫn
dắ t các em vào hoa ̣t đô ̣ng tìm kiế m tri thức mới mô ̣t cách tự nhiên, nhe ̣ nhàng.
Hoă ̣c có những trò chơi giúp các em vâ ̣n đô ̣ng tay chân khiế n cho cơ thể tin̉ h
táo, giảm bớt những áp lực tâm lý do tiế t ho ̣c trước gây ra.
Sử dụng phương pháp trò chơi là phương pháp giáo viên thơng qua việc tổ
chức các trị chơi có liên đến nội dung bài học, có tác dụng tạo hứng thú học tập
cho học sinh ngay từ khi bắt đầu bài học mới.
Tổ chức trò chơi khởi động khi dạy học môn Giáo dục công dân là một
trong những biện pháp đổi mới phương pháp dạy học, giúp tăng tính hấp dẫn
cho bài học và sự tích cực hoạt động của học sinh, giúp học sinh khơi gợi hứng
thú, kích thích trí tìm tịi, khám phá của bản thân, dần dần dẫn dắt học sinh
hướng tới tiếp cận bài học. Đưa trò chơi vào dạy học đòi hỏi phải đảm bảo một

số nguyên tắc nhất định, từ thiết kế, lựa chọn đến cách thức tổ chức sử dụng.
Một trò chơi phù hợp bao giờ cũng chịu tác động từ các yếu tố chủ quan và
khách quan.
* Các bước tiến hành:
Tổ chức trị chơi khởi động trong dạy học mơn Giáo dục cơng dân có thể
thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Lựa chọn trò chơi: Khi lựa chọn trờ chơi để tổ chức hoạt động
khởi động phải đảm bảo các trò chơi phong phú, cụ thể, đảm bảo phù hợp với
mục tiêu của hoạt động khởi động. Ngắn gọn, kích thích óc tìm tịi, thu hút sự
chú ý của học sinh.
Việc lựa chọn trò chơi phải trả lời cho câu hỏi “Trị chơi sử dụng để làm
gì?”. Mục đích phải được nêu rõ ràng, mạch lạc, cụ thể. Giáo viên cần nêu rõ
trước lớp, sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, dễ nhớ.
Bước 2: Xác định thời gian, địa điểm và chuẩn bị về cơ sở vật chất
- Xác định thời gian địa điểm: Giáo viên cần xác định rõ trò chơi sẽ được tổ
chức ở đâu, vào thời gian cụ thể nào.
- Chuẩn bị về cơ sở vật chất: Phân cơng cụ thể, giáo viên chuẩn bị những
gì, học sinh chuẩn bị những gì. Trước mỗi hoạt động cần kiểm tra lại về cơ sở
vật chất cho hoạt động để kịp thời sửa chữa và bổ sung, tránh việc hoạt động bị
gián đoạn.
Bước 3: Xây dựng nội dung trò chơi, luật chơi và cách tổ chức trò chơi:
Nội dung của trò chơi phải phong phú, đa dạng, liên quan tới nội dung của bài
học trước hoặc khối kiến thức đã học; luật chơi phải rõ ràng, công bằng và phải


15
được công bố trước lớp. Giáo viên cần sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, dễ nhớ. Đảm
bảo mỗi cá nhân học sinh đều hiểu và áp dụng được.
- Cách tổ chức trị chơi: Tùy vào mỗi trị chơi có thể áp dụng từng bước
hoặc rút ngắn các bước tiến hành. Khơng nên máy móc, rập khn. Cần linh

hoạt trong q trình tổ chức hoạt động.
Bước 4: Định hướng học sinh vào bài học khi kết thúc trò chơi: Giáo viên
cần có lời tóm lược lại ý nghĩa của trị chơi. Đồng thời có những lời nhận xét,
đánh giá cụ thể về hoạt động, tinh thần của học sinh tham gia hoạt động. Phải
ln có những lời khích lệ, cổ vũ các em để các em cố gắng và hào hứng hơn
với các hoạt động tiếp theo.
Sau đây tơi xin trình bày một số ví dụ cụ thể trong các tiết dạy của tơi khi
vận dụng phương pháp trị chơi để thiết kế hoạt động khởi động trong bài dạy
môn GDCD 12
Ví dụ 1: Khi dạy bài 5 “Quyền bình đẳng giữa các dân tộc, tơn giáo” thì
giáo viên thiết kế hoạt động khởi động bằng trò chơi, trò chơi gợi ý từ có kèm
theo hình ảnh.
- Tên trị chơi: Gợi ý từ có kèm theo hình ảnh.
- Mục đích của trị chơi: Giúp cho học sinh hiểu rõ sự bình đẳng của cơng
dân trước pháp luật. Thơng qua các hình ảnh có lời gợi ý giúp cho học sinh hiểu
và nhớ nội dung bài học của mình sâu sắc hơn.
- Thời gian, địa điểm: Vào tiết học theo thời khóa biểu và lớp học được
phân công.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị các hình ảnh kèm theo lời gợi ý có liên quan
đến nội dung bài học.
- Cách chơi: Giáo viên lần lượt đưa ra từng hình ảnh. Mỗi hình đều có từ
gợi ý liên quan đến nội dung cần tìm hiểu. Trong vịng 15 giây học sinh nào trả
lời đúng từ khóa sẽ được điểm cộng. Bạn nào trả lời sai sẽ nhường cơ hội cho
các bạn còn lại.
+ Hình ảnh gợi ý


16

- Kết thúc: Giáo viên có những lời nhận xét, đánh giá cụ thể về hoạt động,

tinh thần của học sinh tham gia hoạt động. Phải ln có những lời khích lệ, cổ
vũ các em để các em cố gắng và hào hứng hơn với các hoạt động tiếp theo. Qua
hình ảnh học sinh sẽ hiểu được nội dung bài học.
* Dự kiến sản phẩm của học sinh: Tổ chức tốt các hoạt động sẽ góp phần thấy
được chính sách dân tộc và tơn giáo là một chính sách được Đảng và Nhà nước
ta đặc biệt quan tâm
* Dự kiến đánh giá phẩm chất năng lực: Thông qua việc giảng dạy sẽ góp
phần hình thành, phát triển cho học sinh các phẩm chất như: yêu nước, nhân
ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm năng lực điều chỉnh hành vi, năng lực phát
triển bản thân, năng lực tìm hiểu và tham gia hoạt động kinh tế - xã hội.
Ví dụ 2: Khi dạy bài 1 “Pháp luật và đời sống” thì giáo viên thiết kế hoạt
động khởi động bằng trò chơi “Trả lời nhanh”.
- Tên trò chơi: Trả lời nhanh
- Mục đích của trị chơi: Giúp cho học sinh hiểu rõ pháp luật là gì và các
đặc trưng của pháp luật. Thông qua các các câu hỏi giúp cho học sinh hiểu và
nhớ nội dung bài học của mình sâu sắc hơn.
- Thời gian, địa điểm: Vào tiết học theo thời khóa biểu và lớp học được phân
cơng.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị các câu hỏi theo tiến trình lơ gic bài học.
- Cách chơi: Giáo viên lần lượt đưa ra các câu hỏi.
Câu 1: Pháp luật do nhà nước ban hành, đúng hay sai?
Câu 2: Để quản lí xã hội, Nhà nước cần sử dụng phương tiện quan trọng nhất
nào?
Câu 3: Pháp luật được đảm bảo thực hiện sức mạnh của ai?


17
Câu 4: Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự chung đúng hay sai?
Câu 5: Nội dung văn bản của cơ quan cấp dưới ban hành có được trái với
nội dung văn bản cấp trên ban hành không?

+ Giáo viên tổ chức chia lớp làm 4 nhóm theo đơn vị tổ.
+ Giáo viên cử 1 thư kí ghi kết quả.
+ Thời gian cho mỗi đội chơi là 3 phút
+ 4 bạn chơi sẽ phải trả lời 5 câu hỏi trong vòng 3 phút.
+ Giáo viên mời lần lượt từng học sinh trả lời
+ Thư kí ghi kết quả nhưng giáo viên chưa vội công bố đáp án mà phần
đápán sẽ được cơng bố sau khi tìm hiểu xong bài
- Kết thúc: Giáo viên: như vậy 4 đội đã vừa tham gia một trò chơi rất thú vị
với 5 câu hỏi nhanh. Các câu hỏi liên quan đến nội dung bài học mà chúng ta sẽ
tìm hiểu trong tiết học ngày hôm nay bài 1. Pháp luật và đời sống.
* Dự kiến sản phẩm của học sinh: Thấy được sự cần thiết phải ban hành
PL.
* Dự kiến đánh giá năng lực: Quan sát, tự học, tự giải quyết vấn đề.
Ví dụ 3: Khi dạy chủ đề “Cơng dân bình đẳng trước pháp luật” thì giáo
viên thiết kế hoạt động khởi động bằng trị chơi “đóng vai”.
- Tên trị chơi: Đóng vai
- Mục đích của trị chơi: Giúp cho học sinh hiểu rõ mọi cơng dân đều bình
đẳng quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý. Thơng qua trị chơi đóng vai giúp
cho học sinh hiểu và nhớ nội dung bài học của mình sâu sắc hơn.
- Thời gian, địa điểm: Vào tiết học theo thời khóa biểu và lớp học được phân
công.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị nội dung tính huống để học sinh đóng vai,
phân cơng nhiệm vụ cho học sinh chuẩn bị thực hiện nhiệm vụ ở nhà.
- Tình huống để học sinh đóng vai:
Một số học sinh rủ nhau đua xe máy.
Bạn A: có ý kiến khơng đồng ý vì các bạn chưa có giấy phép lái xe.
Bạn B: cho rằng bố mình là trưởng cơng an huyện, cho nên đua xe cũng
không sợ
Bạn C: nhận với cả nhóm bố mình là Chủ tịch huyện sẽ lo hết cho cả nhóm.
+ Từ tình huống trên: u cầu học sinh cho biết ý kiến của mình.

+ Học sinh trình bày ý kiến cá nhân.
+ Học sinh khác đóng góp ý kiến.


18
- Kết thúc: Giáo viên nhận xét kết luận: Trách nhiệm pháp lý do cơ quan
nhà nước có thẩm quyền áp dụng với các chủ thể vi phạm pháp luật. Bất kì cơng
dân nào vi phạm pháp luật đều bị xử lý bằng chế tài theo quy định của pháp luật.
Từ đó học sinh hiểu được và đi tìm hiểu nội dung cơng dân bình đẳng về quyền,
nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý.
* Dự kiến sản phẩm của học sinh: Thấy được cơng dân bình đẳng trong
việc hưởng quyền, thực hiện nghĩa vụ và chịu trách nhiệm pháp lý.
* Dự kiến đánh giá năng lực: Tự nhận thức, điều chỉnh hành vi; tự chịu
trách nhiệm và thực hiện trách nhiệm.
3. Khả năng áp dụng của giải pháp
Với những nội dung đã trình bày trong sáng kiến “Dạy học theo định
hướng phát triển năng lực học sinh thông qua hoạt động khởi động trong môn
Giáo dục công dân lớp 12”, được tôi nghiên cứu từ năm học 2020-2021 và được
áp dụng vào trường Trung học phổ thông Lê Quý Đôn năm học 2021-2022 và
các năm học tiếp theo.
Việc áp dụng SKKN này sẽ rất phù hợp với đối tượng học sinh THPT,
giúp các em tiếp cận tốt nhất, hiệu quả nhất bài học Giáo dục cơng dân, thêm
u thích mơn học này. Các em sẽ nắm rõ nội dung bài học, được kích thích tối
đa khả năng khám phá, sáng tạo của mình. Việc tổ chức tốt hoạt động khởi động
trong dạy học Giáo dục công dân theo định hướng phát triển năng lực học sinh
có vai trị to lớn trong sự nghiệp giáo dục là lối đi tối ưu nhất giúp học sinh vừa
lĩnh hội tri thức khoa học vừa phát triển con người Việt Nam mới toàn diện hơn
về chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo đức, thể chất và năng lực sáng tạo.
4. Hiệu quả , lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
giải pháp

Sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm “Dạy học theo định hướng phát
triển năng lực học sinh thông qua hoạt động khởi động trong môn Giáo dục
công dân lớp 12” từ tháng 9/2020 đến tháng 12/2021 tại trường THPT Lê Quý
Đôn, tôi thu được kết quả như sau:
4.1. Về phát triển các năng lực cho học sinh
* Về Năng lực tự học
Các em tự giác chủ động lĩnh hội tri thức bằng các cách học tập riêng của
bản thân để tìm nguồn tài liệu phù hợp mục đích nhiệm vụ học tập, ví dụ như: sử
dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, tìm kiếm thơng tin ở thư viện sách báo,


19
mạng Internet….trên cơ sở đó trau rồi các phẩm chất linh hoạt sáng tạo của tư
duy. Không chỉ kiến thức sách giáo khoa, các em còn chủ động sử dụng cơng
nghệ thơng tin tìm hiểu trên mạng về việc thực hiện pháp luật của các cá nhân,
tổ chức, biết phân biệt những việc được làm, phải làm, không được làm. Các em
biết đúc kết kinh nghiệm để có thể chia sẻ, vận dụng vào các tình huống khác,
điều chỉnh cách học.
* Năng lực hoạt động nhóm
Qua các tình huống, câu hỏi mà giáo viên đặt ra trước cho các nhóm để
chuẩn bị cho bài học, học sinh đã biết lựa chọn hình thức làm việc nhóm phù
hợp như: tập hợp tư liệu viết bài và thuyết trình, đóng kịch, tiểu phẩm, làm
video. Tùy vào khả năng của mình các em biết tự nhận nhiệm vụ phù hợp: sưu
tầm, viết bài, hay là đại diện nhóm trình bày, nhận vai hay là người dẫn…Các
em cũng có khả năng phân tích năng lực của thành viên trong nhóm để đề x́t
phân cơng công việc cho phù hợp và đề xuất phương án thực hiện với nhóm.
Các em thành thạo hơn trong việc sử dụng cơng nghệ thơng tin để tìm kiếm lĩnh
hội tri thức. Trong q trình thực hiện cơng việc chung của nhóm các em hiểu
nhau hơn, gắn bó với nhau hơn cùng nhau xây dựng một tập thể đoàn kết.
* Năng lực sáng tạo

Qua các bài giảng trên lớp đặc biệt giáo viên giúp học sinh có những sáng
tạo trong việc tiếp cận các bài học Giáo dục công dân thơng qua hoạt động khởi
đơng. Các em tự lập nhóm làm sơ đồ tư duy, hoặc lập các trò chơi ô chữ.
4.2. Hiệu quả trong bài kiểm tra
Đề tài đã được nghiên cứu và đã được áp dụng dạy ở các lớp 12. Qua
các tiết dạy ở lớp, tôi nhận thấy đã tạo được sự hứng thú, sôi nổi cho các tiết
học, nhờ đó các em dễ hiểu bài hơn, nắm vững kiến thức và nhớ lâu hơn, học
sinh đã có nhiều tiến bộ hơn.
- Lớp thực nghiệm 12B1 tổ chức hoạt động khởi động theo hướng phát
triển năng lực của học sinh.
- Lớp đối chứng 12B2 không tổ chức khởi động theo hướng phát triển
năng lực của học sinh
+ Kết quả kiểm tra: được chứng minh qua các con số cụ thể.
Kết quả điểm trung bình (ĐTB)
bài kiểm tra (mônGDCD)
Điểm số

Lớp thực
nghiệm 12B1
(sĩ số 47)

Lớp đối
chứng 12B2
(sĩ số 48)

Ghi chú


20
Điểm trung

bình bài kiểm
tra khảo sát đầu
năm
Điểm trung
bình bài kiểm
tra giữa học kì I

Học sinh hứng
thú với tiết học
(Hỏi HS sau khi
kết thúc tiết
học)

5,63

8,04

Sĩ số

12 B1

47

12B4

48

-Lớp 12B1 Giáo viên đã đổi mới
cách tổ chức hoạt động khởi động.

7,02

- Lớp 12B2: GV chưa đổi mới hoạt
động khởi động theo hướng phát
triển năng lực
100%

74,5%

So với đầu năm
(56,5%) mức
độ hứng thú
Nam tăng
43,5%

So với đầu
năm (53%)
mức độ hứng
thú tăng
25,5%

Giỏi
Lớp

HS 2 lớp nhận thức, học lực tương
đương về mơn GDCD.

5,62

Bài

khảo
sát

Khá

- Kết luận: Điểm trung bình bài
kiểm tra giữa học kì I lớp 12B1 cao
hơn lớp 12B2 (hơn 1,2 điểm/HS).
Như vậy, các tiết học môn GDCD có
tổ chức hoạt động khởi động theo
hướng phát triển năng lực học sinh
đã ảnh hưởng tương đối lớn đến kết
quả của bài kiểm tra.

Trung bình

Yếu

Bài
giữa kì

Bài
khảo
sát

Bài
giữa
kì

Bài

khảo
sát

Bài
giữa kì

Bài
khảo
sát

Bài
giữa kì

2=
4,2%

10 =

14 =

23 =

24=

14 =

5=

0=

21,3%

29,8%

48,9%

51,2%

29,8%

10,6%

0%

2=
4,4%

4=
8,9%

13 =

14=

22 =

24 =

6=

3=

28,9%

31,1%

49%

53,3%

13,3,%

6,7%

* Nhận xét kết quả thực nghiệm
- Khi áp dụng đề tài này tôi nhận thấy sự chuyển biến rõ rệt trong thái độ
học tập của học sinh. Các em học tập sôi nổi hơn, thảo luận nhiều hơn, hăng hái
phát biểu hơn, chú ý hơn, đặc biệt bài giảng còn thu hút cả những học sinh vốn
khơng u thích mơn Giáo dục cơng dân và ln quan niệm đó là mơn phụ.
Khơng chỉ vậy năng lực của học sinh cũng được hình thành và phát triển rất tốt.
- Kết quả kiểm tra cũng đã chứng minh rằng, ở các lớp áp dụng sáng kiến
kinh nghiệm này tỉ lệ điểm khá và giỏi cao hơn nhiều so với các lớp dạy theo
phương pháp thông thường, điểm yếu kém thì khơng cịn nữa.


21
- Tạo mối quan hệ gắn kết giữa giáo viên và học sinh, tạo điều kiện cho
học sinh phát huy tính tích cực, sáng tạo trong học tập. Chính vì vậy, tôi sẽ
tiếp tục sử dụng và nhân rộng hơn đề tài này để học sinh yêu mến hơn bộ
môn Giáo dục công dân.

5. Những người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu: Không
6. Các thông tin cần được bảo mật: Không
7. Các điều kiện cần thiết có thể áp dụng sáng kiến
* Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo và lãnh đạo nhà trường: Tiếp tục tạo
điều kiện thuận lợi để giáo viên được tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng
thường xuyên về chuyên môn, nghiệp vụ. Đầu tư, trang bị tốt hơn về cơ sở vật
chất, thiết bị dạy học hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng các phương
pháp, kĩ thuật dạy học tích cực để phát huy năng lực của học sinh .
* Đối với giáo viên giảng dạy
Việc thay đổi hình thức khởi động từ việc chỉ dùng một vài câu để dẫn dắt
vào bài thay bằng việc tổ chức khởi động thành một hoạt động để học sinh được
tham gia trực tiếp gải quyết vấn đề khởi động. Hoạt động khởi động phải xác định
rõ mục tiêu cần đạt, phương pháp và kỹ thuật tổ chức, phương tiện cần dùng;
chuyển giao nhiệm vụ cho học sinh một cách rõ ràng. Nhiệm vụ khi chuyển giao
cho học sinh trong hoạt động khởi động cần kiểm kê lại kiến thức của học sinh
(xem học sinh đã có được kiến thức gì liên quan đến bài học), tạo hứng thú cho
học sinh, tạo ra tình huống có vấn đề để dẫn dắt học sinh vào phần hình thành
kiến thức mới.
Với phương pháp dạy học truyền thống, khởi động chỉ bằng một vài câu
dẫn nhập nên không mất nhiều thời gian. Với hình thức đổi mới phương pháp
dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh ngay từ hoạt động khởi
động, đo đó khởi động cần tổ chức thành hoạt động để học sinh trực tiếp tham
gia nên sẽ cần lượng thời gian nhiều hơn. Do đó khi xây dựng kịch bản cho hoạt
động khởi động giáo viên cần lưu ý không lấy những nội dung không thiết thực
với bài học, tránh lấy những nội dung mang tính chất minh họa mà cần cụ thể:
sử dụng nội dung bài học để khởi động, sao cho trong khởi động sẽ bao quát
được nội dung bài học, qua đó giúp giáo viên biết được học sinh đã có kiến thức
gì trong bài mới và chưa biết gì để khai thác sâu vào những nội dung học sinh
chưa biết.

22
Hoạt động khởi động là bước “thực hiện các động tác nhẹ trước khi thực
hiện công việc” nên việc khởi động cũng cần nhẹ và sinh động để tạo sự hấp dẫn
cho học sinh. Việc đặt câu hỏi hay tình huống khởi động cần chú ý tạo được
hứng thú cho học sinh, để học sinh được thực hiện nhiệm vụ, được tham gia trả
lời câu hỏi hoặc tham gia vào các tình huống khởi động. Câu hỏi, tình huống
đưa ra ở phần này cũng cần có nhiều mức độ trong đó nhất thiết phải có câu dễ
học sinh nào cũng có thể trả lời được, khi các em trả lời được sẽ phần nào sẽ
cảm thấy vui vẻ, thích thú để tạo tâm lý tốt khi vào bài học.
Khi áp dụng tổ chức hoạt động khởi động cho tất cả các tiết học ở các lớp
thì giáo viên nên lưu ý: Kế hoạch hoạt động đã xây dựng cần có sự điều chỉnh
cho phù hợp với đặc điểm học sinh của từng lớp; tránh việc xây dựng 1 tình
huống cố định dùng chung cho tất cả các lớp trong cùng một khối. Phương án
xây dựng tình huống khởi động giữa các tiết, các bài học nên có sự đổi mới về
hình thức, phương pháp; tránh sự nhàm chán cho học sinh khi tiết học nào cũng
tổ chức hoạt động khởi động theo kiểu “đến hẹn lại lên” với các bước tuần tự
như nhau.
8. Tài liệu gửi kèm:
- Phiếu khảo sát học sinh về hoạt động khởi động trong môn giáo dục
công dân
III. Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền
Tôi xin cam kết sáng kiến kinh nghiệm ““ Dạy học theo định hướng phát
triển năng lực học sinh thông qua hoạt động khởi động trong môn Giáo dục
công dân lớp 12” của tơi là x́t phát từ tình hình thực tiễn tại trường THPT Lê
Q Đơn, tơi khơng sao chép của bất cứ tác giả nào.
Trên đây là báo cáo sáng kiến kinh nghiệm của tôi, bản thân là cán bộ
quản lý đồng thời thực hiện giảng dạy môn GDCD, dù đã rất cố gắng nhưng đề
tài của tơi vẫn cịn một số hạn chế và thiếu sót. Vì vậy rất mong sự đóng góp ý
kiến từ các bạn đồng nghiệp để đề tài của tôi đạt hiệu quả cao hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!
Trấn Yên, ngày 25 tháng 01 năm 2022
Người viết

Phạm Viết Thắng


23
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
VỀ VIỆC TRIỂN KHAI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN TẠI ĐƠN VỊ
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................