Tổ chức hoạt động dưới cờ ở các trường tiểu học huyện bảo yên, lào cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐÀO THỊ LAN

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DƢỚI CỜ Ở CÁC TRƢỜNG
TIỂU HỌC HUYỆN BẢO YÊN, LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2022


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐÀO THỊ LAN

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DƢỚI CỜ Ở CÁC TRƢỜNG
TIỂU HỌC HUYỆN BẢO YÊN, LÀO CAI
Ngành: Giáo dục tiểu học
Mã số: 8.14.01.11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Giảng viên hƣớng dẫn: TS. Nguyễn Thị Hồng Chuyên

THÁI NGUYÊN - 2022


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự
hướng dẫn khoa học của TS Nguyễn Thị Hồng Chuyên. Các số liệu, kết quả
có được trong luận văn là trung thực và chưa từng có ai cơng bố trong bất kì
cơng trình nào.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2022
Tác giả luận văn

Đào Thị Lan

i


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình tham gia học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn,
tôi luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ tận tình của các thầy cơ, bạn bè và
đồng nghiệp.
Với tình cảm chân thành, tơi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô trong Ban
Giám hiệu và các thầy cô giáo trong khoa Sau Đại học trường Đại học Thái
Nguyên đã tận tình chỉ bảo và giúp đỡ tơi trong q trình học tập, nghiên cứu
khoa học.
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới TS Nguyễn Thị Hồng Chuyên đã
tận tụy, trách nhiệm để truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu và hướng
dẫn, giúp đỡ tơi trong suốt q trình nghiên cứu hồn thành luận văn này.
Tơi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô trong Ban giám hiệu và
tồn thể các thầy cơ, các bạn đồng nghiệp cơng tác tại các trường tiểu học
huyện Bảo Yên, Lào Cai đã cùng chia sẻ những khó khăn và tạo điều kiện cho
tơi trong q trình học tập và nghiên cứu.
Mặc dù đã nỗ lực và cố gắng nhưng chắc chắn luận văn của tôi cũng sẽ
không tránh khỏi những thiếu sót, tơi rất mong nhận được sự chỉ bảo của các
thầy giáo, cơ giáo, sự góp ý chân thành của bạn bè đồng nghiệp để luận văn

được bổ sung và hồn thiện hơn.
Tơi xin trân trọng cảm ơn!
Thái Ngun, tháng 6 năm 2022
Tác giả
Đào Thị Lan

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3
4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc đề tài .................................................................................................. 5
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ
CHỨC HOẠT ĐỘNG DƢỚI CỜ Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC
HUYỆN BẢO YÊN, TỈNH LÀO CAI ............................................................. 6
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu....................................................................... 6
1.1.1. Trên thế giới .............................................................................................. 6

1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................ 8
1.2. Một số khái niệm công cụ........................................................................... 10
1.2.1. Hoạt động................................................................................................. 10
1.2.2. Sinh hoạt .................................................................................................. 11
1.2.3. Dưới cờ .................................................................................................... 11
1.2.4. Hoạt động sinh hoạt dưới cờ ................................................................... 11
iii


1.3. Hoạt động sinh hoạt dưới cờ ở trường tiểu học .......................................... 12
1.3.1. Mục tiêu ................................................................................................... 12
1.3.2. Nội dung .................................................................................................. 12
1.3.3.Phương thức tổ chức hoạt động ................................................................ 15
1.3.4. Vai trò và đặc điểm của hoạt động sinh hoạt dưới cờ ở trường tiểu học ...... 16
1.4. Đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học với việc tổ chức hoạt động
sinh hoạt dưới cờ ............................................................................................... 17
1.4.1. Đặc điểm tâm lí của học sinh đầu cấp tiểu học ....................................... 17
1.4.2. Đặc điểm tâm lí của học sinh cuối cấp tiểu học ...................................... 21
1.4.3. Mối quan hệ giữa đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học với việc
thực hiện nội dung sinh hoạt dưới cờ ................................................................ 23
1.5. Thực trạng tổ chức hoạt động sinh hoạt dưới cờ ở trường tiểu học
thuộc huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .................................................................. 23
1.5.1. Vài nét về địa bàn nghiên cứu ................................................................. 23
1.5.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 25
1.5.3. Kết quả quá trình khảo sát ....................................................................... 26
Kết luận chương 1.............................................................................................. 31
Chƣơng 2: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DƢỚI
CỜ Ở CÁC TRƢỜNG TH HUYỆN BẢO YÊN, TỈNH LÀO CAI ............. 32
2.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp tổ chức hoạt động dưới cờ ở các
trường tiểu học huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai................................................... 32

2.1.1. Đảm bảo yêu cầu cần đạt của chương trình hoạt động trải nghiệm ........ 32
2.1.2. Đảm bảo phù hợp với thực tiễn của nhà trường và địa phương .............. 32
2.1.3. Đảm bảo phát triển năng lực của học sinh .............................................. 33
2.1.4. Đảm bảo phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh ........................ 33
2.2. Một số biện pháp tổ chức hoạt động dưới cờ ở các trường tiểu học
huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ............................................................................ 34
2.2.1. Xây dựng nội dung kế hoạch hoạt động dưới cờ..................................... 34
iv


2.2.2. Lựa chọn, sử dụng các hình thức tổ chứ hoạt động dưới cờ ................... 40
2.2.3. Xây dựng công cụ đánh giá hoạt động dưới cờ ....................................... 46
2.2.4. Xác định quy trình tổ chức hoạt động dưới cờ ở các trường tiểu
học huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ..................................................................... 49
2.3. Ví dụ minh hoạ kế hoạch tổ chức các hoạt động sinh hoạt dưới cờ........... 52
Kết luận chương 2.............................................................................................. 56
Chƣơng 3: KHẢO NGHIỆM SƢ PHẠM ...................................................... 57
3.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................... 57
3.2. Đối tượng khảo nghiệm .............................................................................. 57
3.3. Phương pháp khảo nghiệm ......................................................................... 57
3.4. Kết quả khảo nghiệm .................................................................................. 58
Kết luận chương 3.............................................................................................. 63
KẾT LUẬN....................................................................................................... 64
1. Kết luận .......................................................................................................... 64
2. Khuyến nghị................................................................................................... 65
2.1. Đối với các cơ quan quản lý giáo dục ........................................................ 65
2.2. Đối với các trường tiểu học, tổ chuyên môn .............................................. 66
2.3. Đối với giáo viên ........................................................................................ 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 67
PHỤ LỤC

v


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CT GDPT

:

Chương trình giáo dục phổ thông

GDTN

:

Giáo dục trải nghiệm

GV

:

Giáo viên

HĐTN

:

Hoạt động trải nghiệm

HS

:

Học sinh

SHDC

:

Sinh hoạt dưới cờ

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Thông tin đối tượng khảo sát ............................................................ 26
Bảng 1.2. Nhận thức của GV về vị trí, vai trị của SHDC ở trường tiểu học .... 26
Bảng 1.3. Các hình thức tổ chức SHDC được tổ chức tại trường tiểu học ....... 27
Bảng 1.4. Người tham gia xây dựng nội dung sinh hoạt dưới cờ ..................... 27
Bảng 1.5. Thực trạng việc xây dựng, điều chỉnh nội dung sinh hoạt dưới cờ .. 29
Bảng 2.1. Các chủ điểm SHDC trong học kì 1.................................................. 36
Bảng 2.2. Ma trận xây dựng nội dung SHDC quy mơ tồn trường .................. 37
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về sự cần thiết của biện pháp đề xuất ............ 58
Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về tính phù hợp, khả thi của biện pháp .......... 60
Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm về sự quan trọng của biện pháp đề xuất ........ 61

v

DANH MỤC CÁC HÌNH
Biểu đồ 1.1. Quy mơ tổ chức sinh hoạt dưới cờ ở trường tiểu học ................... 28
Biểu đồ 1.2. Sự tham gia, phối hợp tổ chức hoạt động SHDC ......................... 29
Sơ đồ 2.1. Quy trình xây dựng nội dung sinh hoạt dưới cờ .............................. 35
Biểu đồ 3.1. Sự cần thiết của các biện pháp tổ chức hoạt động SHDC ............ 59
Biểu đồ 3.2. Mức độ phù hợp của các biện pháp .............................................. 61
Biểu đồ 3.3. Mức độ quan trọng của các biện pháp .......................................... 62

vi


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trước bối cảnh kinh tế, chính trị phức tạp, đổi mới giáo dục đã trở thành
nhu cầu cấp thiết và xu thế mang tính toàn cầu. Để bảo đảm phát triển bền
vững, đất nước ta đã không ngừng đổi mới giáo dục để nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực, trang bị cho các thế hệ tương lai nền tảng văn hoá vững chắc
và năng lực thích ứng cao trước mọi biến động của thiên nhiên và xã hội.
Thực hiện các Nghị quyết số 29/NQ-TW của Đảng, Quốc hội và Quyết
định của Thủ tướng Chính phủ, chương trình giáo dục phổ thơng mới được xây
dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh; tạo môi
trường học tập và rèn luyện giúp học sinh phát triển hài hoà về thể chất và tinh
thần, trở thành người học tích cực, tự tin, biết vận dụng các phương pháp học
tập tích cực để hoàn chỉnh các tri thức và kĩ năng nền tảng, có ý thức lựa chọn
nghề nghiệp và học tập suốt đời; có những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần
thiết để trở thành người cơng dân có trách nhiệm, người lao động có văn hố,
cần cù, sáng tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu của sự
nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước trong thời đại tồn cầu hố và cách mạng
cơng nghiệp mới.
Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định

hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực
tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và
huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các môn học để thực hiện những
nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà
trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi; thơng qua đó, chuyển hố những
kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, hiểu biết mới, kĩ năng mới góp
phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống, mơi
trường và nghề nghiệp tương lai. Nội dung hoạt động trải nghiệm tập trung
gồm: hoạt động hướng vào bản thân, hoạt động hướng đến xã hội, hoạt động
1


hướng đến tự nhiên và hoạt động hướng nghiệp. Hoạt động trải nghiệm hình
thành cho học sinh thói quen tích cực trong cuộc sống h ng ngày, chăm chỉ
lao động; thực hiện trách nhiệm của người học sinh ở nhà, ở trường và địa
phương; biết tự đánh giá và tự điều chỉnh bản thân; hình thành những hành vi
giao tiếp, ứng xử có văn hố; có ý thức hợp tác nhóm và hình thành được
năng lực giải quyết vấn đề.
Sinh hoạt dưới cờ (SHDC) là một trong ba nội dung của HĐTN, sinh
hoạt dưới cờ giữ vai trò chủ đạo trong việc củng cố và khắc sâu những tri thức
đã học qua các môn ở trên lớp, mở rộng, nâng cao hiểu biết cho học sinh về các
lĩnh vực của đời sống văn hóa, xã hội, làm tăng thêm vốn kinh nghiệm hoạt
động thực tiễn cho học sinh (HS) thông qua việc làm quen với nhiều dạng hoạt
động khác nhau. Từ đó giáo dục cho các em tình u q hương đất nước, con
người, khắc sâu ý thức học tập vì Tổ quốc thân yêu của mình. giúp các em thấy
được mặt mạnh của mình để phát huy, điểm yếu của mình để củng cố, bổ sung
và hồn thiện. Đây là một nội dung mới trong chương trình giáo dục phổ thơng
2018. Trong chương trình 2006, tiết chào cờ có nội dung mang tính đặc thù
riêng của từng trường học. Tuy nhiên, theo chương trình mới (CT GDPT 2018)
thì tiết SHDC được thực hiện vừa phải đảm bảo yêu cầu cần đạt của chương

trình vừa thực hiện nội dung giáo dục của địa phương. Đây là yếu tố mới mẻ và
trong q trình thực tiễn cịn gặp một số khó khăn, lúng túng nhất định.
Chính vì vậy, tơi đã chọn đề tài “Tổ chức hoạt động dƣới cờ ở các
trƣờng tiểu học huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các biện pháp tổ chức hoạt động SHDC ở trường tiểu học theo
chương trình giáo dục phổ thông mới nh m phát triển, mở rộng, nâng cao hiểu
biết cho học sinh về các lĩnh vực của đời sống văn hóa, xã hội, làm tăng thêm
vốn kinh nghiệm hoạt động thực tiễn cho học sinh, từ đó nâng cao chất lượng
tổ chức các hoạt động giáo dục ở nhà trường tiểu học.
2


3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu:
Quá trình tổ chức hoạt động trải nghiệm ở trường tiểu học
3.2. Đối tượng nghiên cứu:
Hoạt động sinh hoạt dưới cờ ở trường tiểu học.
4. Phạm vi nghiên cứu
4.1. Nội dung nghiên cứu:
Hoạt động sinh hoạt dưới cờ ở trường tiểu học trên địa bàn huyện Bảo
Yên, tỉnh Lào Cai.
4.2. Địa bàn nghiên cứu:
Tiến hành điều tra thực trạng và thực nghiệm sư phạm tại một số trường
tiểu học trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai.
5. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được các biện pháp tổ chức hoạt động SHDC ở trường tiểu
học theo chương trình giáo dục phổ thông mới một cách phù hợp với điều kiện
thực tiễn của địa phương, nhà trường và phù hợp với đặc điểm đối tượng HS sẽ
nâng cao hiệu quả và chất lượng tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh

cấp tiểu học.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Hệ thống hóa, khái quát hóa một số vấn đề lí luận về hoạt động trải
nghiệm và sinh hoạt dưới cờ; khái quát mục tiêu, nội dung, đặc điểm hoạt động
trải nghiệm và sinh hoạt dưới cờ ở trường tiểu học; đặc điểm tâm sinh lí học
sinh cấp tiểu học để xây dựng cơ sở lí luận cho việc nghiên cứu của đề tài.
6.2. Thiết kế các phiếu điều tra và tiến hành điều tra giáo viên (GV) tại
một số trường tiểu học thuộc huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai để làm rõ thực trạng
nhận thức, thiết kế và tổ chức cách hoạt động SHDC của GV để đánh tình hình.
6.3. Đề xuất các biện pháp tổ chức hoạt động SHDC nh m phát triển năng
lực và phẩm chất cho học sinh phù hợp với đặc điểm địa phương nghiên cứu.
3


7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp phân tích và khái qt hố lý luận để xây dựng hệ thống
khái niệm và quan điểm cơ bản;
- Phương pháp tổng quan lý luận để xây dựng tư liệu khoa học;
- Phương pháp lịch sử - logic để hệ thống hoá tư liệu, quan niệm khoa
học và xác định khung lý thuyết của nghiên cứu: Nghiên cứu các tài liệu, các
cơng trình nghiên cứu khoa học của các tác giả trong và ngoài nước về dạy học
trải nghiệm. Từ đó phân tích, so sánh, hệ thống hóa, khái quát hóa nh m đánh
giá lịch sử nghiên cứu, cụ thể hoá vấn đề nghiên cứu về dạy học dự án, rút ra
những kết luận làm cơ sở lí luận cho việc nghiên cứu đề tài.
Các phương pháp nghiên cứu lý luận nh m phân tích, tổng hợp, khái
quát hoá các nguồn tài liệu, văn bản trong và ngồi nước để tìm hiểu các khái
niệm, các thuật ngữ, liên quan đến đề tài. Trên cơ sở đó tổng hợp kiến thức để
tạo ra hệ thống thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các vấn đề lý luận từ đó
hiểu được đầy đủ, tồn diện các khái niệm, các thuật ngữ liên quan đến đề tài.

- Quá trình nghiên cứu được tiến hành như sau:
+ Tìm kiếm, thu thập thông tin từ các nguồn khác nhau về dạy học trải nghiệm.
+ Dịch tài liệu, đọc, suy nghĩ các thông tin về dạy học thông qua trải
nghiệm (quan niệm, phân loại, vai trị,…);
+ So sánh, phân tích, đánh giá các thông tin thu thập được;
+ Xây dựng cơ sở lí luận cho đề tài nghiên cứu.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng trắc nghiệm
Chúng tôi xây dựng bảng hỏi với hệ thống câu hỏi đóng và mở dành cho
đối tượng GV, cán bộ quản lý để khảo sát thực trạng tổ chức hoạt động SHDC
ở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai.
4


7.2.2. Phương pháp quan sát sư phạm
Thông qua dự giờ các tiết SHDC ở trường tiểu học, quan sát hoạt động tổ
chức hoạt động giáo dục. Từ đó, tìm hiểu các phương pháp, hình thức tổ chức
giáo dục mà GV thường sử dụng, hiệu quả của tiết dạy thông qua cách thức tác
động của GV đến HS; quan sát các biểu hiện của HS trong quá trình tiếp nhận
và xử lí thơng tin. Trong q trình quan sát có ghi chép diễn biến tiến trình các
hoạt động, các biểu hiện, thái độ hành vi của người học, nhận xét, đánh giá kết
quả thu được, so sánh với các phương pháp nghiên cứu khác.
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn
Tiến hành trò chuyện, phỏng vấn sâu trực tiếp với các GV và HS để làm
rõ hơn những thông tin về việc GV hiểu biết về tổ chức hoạt độn SHDC ở tiểu
học. Thông qua việc trao đổi trực tiếp b ng những câu hỏi mở sẽ giúp GV và
HS trả lời khách quan, tự nhiên nhất về tiết SHDC. Hệ thống câu hỏi phỏng vấn
được chuẩn bị trước một cách chu đáo, trật tự câu hỏi có thể thay đổi vị trí; một
số nội dung có thể được điều chỉnh sao cho phù hợp các đối tượng ở các vùng
miền khác nhau.

7.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Sau khi tiến hành thực nghiệm sư phạm, tiến hành tổng kết kinh nghiệm,
khẳng định những yếu tố tích cực cần phát huy, phân tích những điểm còn hạn
chế và đề ra biện pháp khắc phục.
8. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài
Chương 2: Một số biện pháp tổ chức hoạt động dưới cờ tại huyện Bảo
Yên, Lào Cai
Chương 3: Khảo nghiệm sư phạm

5


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG
DƢỚI CỜ Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN BẢO YÊN,
TỈNH LÀO CAI
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Trên thế giới
- Nghiên cứu về hoạt động ngoại khố (extra-curricular activities):
Các hoạt động ngoại khóa bắt đầu ở Hoa Kỳ vào thế kỷ 19. Lúc đầu họ
chỉ một phần bổ sung vào lịch trình học tập bình thường trong năm. Các hoạt
động ngoại khóa thường có một số quan tâm thực tế hoặc nghề nghiệp đã được
đưa vào các hoạt động. Ngoại khóa đầu tiên các hoạt động nổi tiếng trong
trường học bắt đầu từ Đại học Harvard và Yale. Họ đã biết chữ các câu lạc bộ
bao gồm các câu lạc bộ tranh luận khác nhau và các hệ thống tiếng Hy Lạp như
hội huynh đệ và hội nữ sinh [15].
Hoạt động ngoại khóa là những hoạt động mà học sinh tham gia không
thuộc nội dung của chương trình giảng dạy bình thường của các trường học. Có

nhiều các hình thức hoạt động ngoại khóa như thể thao, câu lạc bộ, quản trị, âm
nhạc, nghệ thuật, và kịch. Lunnenburg tuyên bố trong bài báo của mình r ng
“Các hoạt động ngoại khóa phục vụ như nhau về mục tiêu và chức năng như
các khóa học bắt buộc và tự chọn trong chương trình giảng dạy. Tuy nhiên, họ
cung cấp kinh nghiệm khơng có trong các khóa học chính thức của nghiên cứu.
Họ cho phép học sinh áp dụng kiến thức mà họ đã học ở các lớp khác và tiếp
thu các khái niệm về đời sống dân chủ. ”(2010, 2). Hoạt động ngoại khóa có
nhiều tác dụng tích cực đối với giáo dục. Những tác động tích cực mà các hoạt
động ngoại khóa có ở học sinh là hạnh kiểm, điểm tốt hơn, hồn thành chương
trình học, tích cực để thành cơng [15].
Các trường trung học có xu hướng tài trợ cho một số lượng lớn các hoạt
động ngoại khóa nhưng ít người biết về sự đóng góp của họ đối với kết quả
6


giáo dục của học sinh. Nghiên cứu của Boaz Shulruf [13] đã xác định việc tham
gia hoạt động ngoại khoá hỗ trợ các kết quả giáo dục tích cực là như thế nào.
Nghiên cứu cho thấy hầu hết các quy mơ ảnh hưởng đến thành tích học tập thu
được từ hoạt động ngoại khố khơng cụ thể, các câu lạc bộ học thuật và báo chí
là nhỏ, cũng như việc tham gia vào các hoạt động biểu diễn nghệ thuật, thể thao
và lãnh đạo trên một loạt các kết quả giáo dục. Mặc dù kết quả cho thấy mối
liên hệ giữa việc tham gia vào hoạt động ngoại khoá và kết quả giáo dục, nhưng
không thể xác nhận các tác động nhân quả.
Nghiên cứu của Kerrigan và cộng sự [14] đã khám phá mối quan hệ giữa
các hoạt động ngoại khóa do một cơ sở giáo dục đại học ở Vương quốc Anh
cung cấp và các quỹ đạo giáo dục và nghề nghiệp tiếp theo của những người
tham gia. Nghiên cứu tìm thấy b ng chứng cho thấy việc tham gia có tương
quan thuận với kết quả cải thiện của học sinh, điều này có ý nghĩa khi kiểm
sốt các yếu tố chính khác ảnh hưởng đến sự thành cơng của học sinh, bao gồm
giới tính, dân tộc, tuổi tác, mơn học và trình độ đầu vào. Khi các nhóm học sinh

có khuynh hướng thành tích thấp hơn tham gia vào các hoạt động ngoại khóa,
b ng chứng cho thấy r ng sự tham gia của họ giúp phủ nhận những tác động
hiện có về kinh tế xã hội đối với kết quả giáo dục.
Matronillo Del Mundo Martin với nghiên cứu của mình [16] xác định
mức độ thực hiện và mức độ đóng góp của các hoạt động ngoại khóa ở các
trường tiểu học công lập. Nghiên cứu cũng chỉ ra r ng các hoạt động ngoại
khóa có thể cung cấp môi trường tốt hơn cho sự phát triển của nhà trường, đặc
biệt là đối với việc nuôi dưỡng học sinh.
- Nghiên cứu về giáo dục trải nghiệm (GDTN): xuất phát từ nguyên ngữ
“experiential education”, có lịch sử phát triển gắn liền với sự phát triển giáo dục
trong suốt quá trình tồn tại và phát triển xã hội lồi người. John Dewey với “Dân
chủ và giáo dục” xuất bản năm 1916 và “Kinh nghiệm và giáo dục” xuất bản
năm 1938 gọi tên và đặt nền móng để GDTN trở thành một “triết lí” của giáo
7


dục tiến bộ, nhấn mạnh GDTN đúng nghĩa trong nhà trường phải dựa trên nền
tảng kinh nghiệm của người học. Triết lí của Dewey cũng có mối liên hệ với
“Phương pháp Montessori”. Sau John Dewey, cịn có một số nghiên cứu của rất
nhiều nhà khoa học cũng đều chú trọng kinh nghiệm giữ vai trò trung tâm của
việc học như Kurt Lewin, Jean Piaget, Lev Vygotsky, William James, Carl Jung,
Paulo Freire, Carl Rogers, and Mary Parker Follett,... GDTN được các nhà giáo
dục tiếp nhận và trở thành phong trào của những đổi mới giáo dục, với sự ra đời
của Hiệp hội Giáo dục trải nghiệm (Association of Experiential Education AEE) vào năm 1972 nh m đánh giá và mở rộng DHTN ra tồn cầu [11].
- Về hình thức trải nghiệm: Với sự đa dạng tiếp cận, GDTN có thể được
tổ chức trong lớp lẫn bên ngoài lớp học. Trong lớp, nghiên cứu “Điều chỉnh các
hoạt động lớp học theo mô hình Kolb” chỉ ra nhiều hình thức trải nghiệm mà
GV có thể tổ chức tùy vào giai đoạn của chu trình trải nghiệm. “Các trải
nghiệm trong lớp” cũng được trường đại học Calerton giới thiệu phong phú từ
đóng vai, dự án video hoặc dự án nghiên cứu, hình ảnh, sưu tập tài liệu, mơ

phỏng,... Trải nghiệm bên ngồi càng được khuyến khích: tình nguyện, phục vụ
cộng đồng, các hình thức khám phá,.... Học qua trải nghiệm phụ thuộc vào đặc
điểm cá nhân và chịu ảnh hưởng của môi trường học tập [11].
1.1.2. Ở Việt Nam
Ở Việt Nam, trước khi ban hành Chương trình giáo dục phổ thơng 2018
thì hoạt động trải nghiệm (HĐTN) được gọi là hoạt động ngoài giờ lên lớp. Với
Chương trình giáo dục phổ thơng 2018 thì chính thức có tên gọi là hoạt động
trải nghiệm (cấp tiểu học) và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp (cấp trung
học cơ sở và cấp trung học phổ thông) là hoạt động giáo dục bắt buộc được
thực hiện từ lớp 1 đến lớp 12.
Đã có nhiều nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm (HĐTN), HĐTN trở
thành đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ cũng như các bài viết
khoa học đăng tải trên các tạp chí khoa học chuyên ngành.
- Các nghiên cứu về hoạt động giáo dục trải nghiệm:
8


Phan Trọng Ngọ với bài báo Hoạt động trải nghiệm trong giáo dục phẩm
chất nhân cách học sinh phổ thông [9] đề cập tới những vấn đề cơ bản về kinh
nghiệm và trải nghiệm; Trải nghiệm trong giáo dục, theo quan điểm của các
nhà nghiên cứu có uy tín trong khoa học giáo dục. Một dung lượng đáng kể của
bài báo phân tích những nội dung chính của phẩm chất nhân cách cần hình
thành và phát triển ở học sinh phổ thơng; các u cầu và quy trình thiết kế cũng
như tổ chức hoạt động trải nghiệm trong nhà trường nh m giáo dục phẩm chất
nhân cách học sinh phổ thơng.
Lê Thị Cẩm Lệ với nghiên cứu về trị chơi dân gian trong hoạt động trải
nghiệm cho học sinh tiểu học đã khẳng định [7] đây là hình thức tổ chức có
nhiều ưu điểm, khơng những đáp ứng mục tiêu của hoạt động trải nghiệm mà
còn giáo dục cho HS tinh thần đồn kết và góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa
Việt Nam. Trong bài viết, tác giả tập trung làm rõ những vấn đề lí luận liên

quan đến trị chơi dân gian, quy trình tổ chức và một số biện pháp nâng cao
hiệu quả tổ chức trò chơi dân gian trong HĐTN.
Tác giả Lê Kim Anh trong nghiên cứu [1] đã chỉ ra 5 bước tổ chức hoạt
động giáo dục trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh trung học cơ sở để đảm
bảo hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho HS.
Nghiên cứu của tác giả Bùi Ngọc Diệp [6] đã đề xuất các hình thức tổ
chức hoạt động trải nghiệm sáng tạp tại phổ thơng.
Nghiên cứu của tác giả Hồng Thị Ngọc đã phân tích thực trạng tổ chức
HĐTN tại một số trường tiểu học thuộc thành phố Biên Hồ, tỉnh Đồng Nai từ
đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức HĐTN [10].
Đoàn Thị Mỹ Linh trong nghiên cứu của mình [8] đã đề xuất việc thiết
kế và tổ chức HĐTN theo mơ hình học tập trải nghiệm của John Dewey với
mục đích nâng cao hiệu quả tổ chức HĐTN cho HS theo đúng sứ mệnh và mục
tiêu được đề ra.
- Các nghiên cứu về quản lí hoạt động trải nghiệm:

9


Có nhiều tác giả nghiên cứu các biện pháp quản lí việc tổ chức hoạt động
trải nghiệm tại trường phổ thông, vận dụng tại các địa phương khác nhau như:
Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục trải nghiệm cho học sinh ở các trường
tiểu học Quận Bình Thạnh, Thành Phố Hồ Chí Minh của Lâm Thanh Bình và
Bùi Văn Hưng;
Tác giả Nguyễn Kiều Anh nghiên ứu luận văn thạc sĩ Quản lý hoạt động
trải nghiệm cho học sinh trường Trung học cơ sở Hùng Lơ, thành phố Việt Trì,
tỉnh Phú Thọ theo Chương trình giáo dục phổ thơng mới: đề xuất 07 biện pháp
quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học cơ sở.
Tác giả Nguyễn Văn Tuân [12] với đề tài Quản lý hoạt động trải nghiệm
tại Trường trung học phổ thông Yên Lập, tỉnh Phú Thọ đáp ứng yêu cầu đổi

mới giáo dục đã hệ thống hố cơ sở lí luận, phân tích đánh giá thực trạng việc
tổ chức hoạt động trải nghiệm tại nhà trường; qua đó đề xuất biện pháp quản lý
hoạt động trải nghiệm tại trường nghiên cứu.
Các cơng trình nghiên cứu trong và ngoài nước đã bàn nhiều về giáo dục
trải nghiệm cũng như dạy học các môn học thông qua trải ngiệm. Nội dung sinh
hoạt dưới cờ (SHDC) với tư cách là một bộ phận của HĐTN còn là một vấn đề
khá mới mẻ, chưa có nhiều tác giả nghiên cứu, nhất là SHDC ở bậc tiểu học.
Do vậy, vấn đề tác giả luận văn lựa chọn nghiên cứu có giá trị cả về lý luận và
thực tiễn.
1.2. Một số khái niệm công cụ
1.2.1. Hoạt động
Theo từ điển Tiếng Việt: Hoạt động là mối quan hệ tác động qua lại giữa
người và thế giới (khách thể) để tạo ra sản phẩm cả về phía thế giới cả về phía
con người (chủ thể) [3; tr18].
Trong mối quan hệ đó có hai q trình:
Q trình đối tượng hóa (xuất tâm): Chủ thể chuyển năng lượng của
mình thành sản phẩm hoạt động; Tâm lý con người được bộc lộ, được khách
quan hóa trong quá trình làm ra sản phẩm.
10


Q trình chủ thể hóa (nhập tâm): Chủ thể chuyển nội dung khách thể
(quy luật, bản chất) vào bản thân mình tạo nên tâm lý, ý thức, nhân cách của
bản thân; Là con người chiếm lĩnh (lĩnh hội) thế giới.Như vậy, trong quá trình
con người tham gia, thực hiện hoạt động con người vừa tạo ra sản phẩm về phía
thế giới, vừa tạo ra tâm lý của mình, nhân cách được bộc lộ, hình thành trong
hoạt động.
Theo chúng tơi nghiên cứu: Hoạt động là quá trình cá nhân thực hiện các
quan hệ giữa họ với thế giới tự nhên, xã hội, người khác và bản thân. Đó là q
trình chuyển hóa năng lực lao động (cùng với phẩm chất tâm lý) của bản thân

thành sự vật, thành thực tế và q trình ngược lại là q trình tách những thuộc
tính sự vật của thực tế quay trở về với các chủ thể, biến thành vốn liếng tinh
thần của chủ thể. Theo đó, tâm lý này được nảy sinh bởi hoạt động của chủ thể,
đồng thời tâm lý là một thành tố của hoạt động.
1.2.2. Sinh hoạt
Theo từ điển Tiếng Việt, sinh hoạt là những hoạt động thuộc về đời sống
hàng ngày của một người hay một cộng đồng người. Có sinh hoạt vật chất và
sinh hoạt tinh thần, sinh hoạt gia đình, sinh hoạt tập thể của một tổ chức.
1.2.3. Dưới cờ
“Dưới cờ” là không gian dưới lá cờ của tổ quốc.
Lá cờ Tổ quốc là một biểu tượng thiêng liêng, hùng tráng, là một niềm tự
hào kiêu hãnh của mỗi người.
1.2.4. Hoạt động sinh hoạt dưới cờ
Hoạt động sinh hoạt dưới cờ ở trường tiểu học là tiết giáo dục tập thể
được quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể nh m nâng cao
chất lượng giáo dục tồn diện hình thành và phát triển các năng lực, phẩm chất
cho học sinh được diễn ra với quy mơ tồn trường hoặc quy mơ lớp học dưới lá
cờ đỏ sao vàng thiêng liêng của tổ quốc.
11


1.3. Hoạt động sinh hoạt dƣới cờ ở trƣờng tiểu học
1.3.1. Mục tiêu
Mục tiêu của tiết sinh hoạt dưới cờ: Là khơi dậy trong mỗi học sinh niềm
tự hào về Tổ quốc qua việc chào Quốc kỳ, hát Quốc ca. Tiết sinh hoạt dưới cờ
cũng nh m sơ kết kịp thời những mặt làm được, chưa làm được, nguyên nhân
và định hướng khắc phục trong tuần tới. Tiết sinh hoạt dưới cờ còn được tổ
chức theo chủ đề, chủ điểm với nội dung tuyên truyền, giáo dục về pháp luật,
đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, giá trị sống; mời các nhân chứng lịch sử tham
gia nói chuyện theo chủ đề, chủ điểm hay giới thiệu sách mới cho các em học

sinh. Bám sát các vấn đề mang tính thời sự, thực tiễn xã hội được học sinh quan
tâm. Nh m biến tiết học thành một hoạt động giáo dục có ý nghĩa hình thành
cho học sinh thói quen tích cực trong cuộc sống h ng ngày, đồng thời hình
thành những hành vi giáo tiếp, ứng xử có văn hóa, có ý thức hợp tác nhóm và
năng lực giải quyết vấn đề.
1.3.2. Nội dung
Được trình bày theo 4 mạch nội dung, mỗi mạch nội dung gồm các hoạt
động khác nhau và trong mỗi hoạt động là nội dung hoạt động cụ thể. Các nội
dung hoạt động đều bắt đầu là các động từ. Điều này khẳng định tính hành
động, tính trải nghiệm của các nội dung cần thực hiện.
Cụ thể, chương trình hoạt động trải nghiệm quy định 3 mạch nội dung
đối với lớp 1: Hoạt động hướng vào bản thân, hoạt động hướng đến xã hội, hoạt
động hướng đến tự nhiên và 4 mạch nội dung đối với lớp 2, lớp3, lớp,4, lớp 5:
Hoạt động hướng vào bản thân, hoạt động hướng đến xã hội, hoạt động hướng
đến tự nhiên và hoạt động hướng nghiệp.
Mạch nội dung hoạt động hướng vào bản thân gồm có 2 hoạt động chính:
Hoạt động khám phá bản thân, học sinh sẽ tìm hiểu hình ảnh và tính cách của
bản thân; Tìm hiểu khả năng của bản thân. Hoạt động rèn luyện bản thân, học
sinh sẽ được rèn luyện nề nếp, thói quen tự phục vụ và ý thức trách nhiệm trong
cuộc sống; rèn luyện các kỹ năng thích ứng với cuộc sống.
12


Hoạt động hướng đến xã hội là toàn bộ những hành động của các tổ
chức, cá nhân thuộc mọi tầng lớp xã hội nh m đem lại quyền và lợi ích hợp
pháp cho xã hội nói chung, con người nói riêng, đảm bảo cho sự phát triển bền
vững của xã hội, đem lại cho con người cuộc sống ngày càng hạnh phúc, tươi
đẹp hơn Mạch nội dung hoạt động hướng đến xã hội gồm 3 hoạt động chính:
Hoạt động chăm sóc gia đình là học sinh quan tâm, chăm sóc người thân và các
quan hệ trong gia đình; tham gia các cơng việc của gia đình. Hoạt động xây

dựng nhà trường là các hoạt động học sinh xây dựng và phát triển quan hệ với
bạn bè và thầy cô; tham gia xây dựng và phát huy truyền thống của nhà trường
và của tổ chức Đoàn, Đội. Hoạt động xây dựng cộng đồng là các hoạt động xây
dựng và phát triển quan hệ với mọi người; học sinh tham gia các hoạt động xã
hội, hoạt động giáo dục truyển thống, giáo dục chính trị, đạo đức, pháp luật.
Mạch nội dung hoạt động hướng đến tự nhiên gồm có 2 hoạt động chính:
Hoạt động tìm hiểu và bảo tồn cảnh quan thiên nhiên là hoạt động khám phá vẻ
đẹp, ý nghĩa của cảnh quan thiên nhiên, tham gia bảo tồn cảnh quan thiên
nhiên; Hoạt động tìm hiểu và bảo vệ mơi trường là hoạt động tìm hiểu thực
trạng mơi trường, tham gia bảo vệ môi trường.
Mạch nội dung hoạt động hướng nghiệp gồm 3 hoạt động chính: Hoạt
động tìm hiểu nghề nghiệp là hoạt động học sinh tìm hiểu ý nghĩa, đặc điểm và
yêu cầu của nghề, tìm hiểu yêu cầu về an tồn và sức khoẻ nghề nghiệp, tìm
hiểu thị trường lao động. Hoạt động rèn luyện phẩm chất, năng lực phù hợp với
định hướng nghề nghiệp là hoạt động học sinh tự đánh giá sự phù hợp của bản
thân với định hướng nghề nghiệp, rèn luyện phầm chất và năng lực phù hợp với
định hướng nghề nghiệp. Hoạt động lựa chọn hướng nghề nghiệp và lập kế
hoạch học tập theo định hướng nghề nghiệp là hoạt động học sinh tìm hiểu hệ
thống trường trung cấp, cao đẳng, đại học và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp
khác của địa phương, trung ương, tham vấn ý kiến của thầy cô, người thân và
chuyên gia về định hướng nghề nghiệp, lựa chọn cơ sở đào tạo trong tương lai
và lập kế hoạch học tập phù hợp với định hướng nghề nghiệp [3].
13


Nội dung giáo dục hoạt động sinh hoạt dƣới cờ
Nội dung sinh hoạt dưới cờ được thiết kế gắn với chủ đề, chủ điểm hàng
tháng trong chương trình cơng tác Đội và phong trào thiếu nhi năm học của
Liên đội; kế hoạch năm học, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và hoạt động
ngoại khoá của nhà trường, tập trung vào 6 mảng hoạt động của Đội:

Hoạt động giáo dục truyền thống, đạo đức, nếp sống: Giúp thiếu nhi
nâng cao hiểu biết về truyền thống cách mạng của dân tộc, Đảng, Bác Hồ;
Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí
Minh. Giáo dục cho các em tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc;
bồi dưỡng cho các em các giá trị đạo đức, lòng nhân ái, nếp sống văn minh;
biết ơn các anh hùng, liệt sĩ, ông bà, cha mẹ, thầy cơ.
Hoạt động hỗ trợ học tập, văn hố: Giúp thiếu nhi có phương pháp học
tập đúng đắn, rèn luyện ý thức tổ chức kỉ luật trong việc thực hiện nền nếp, nội
quy nhà trường; biết vận dụng và đưa vào cuộc sống những kiến thức đã được
học trong nhà trường. Nhờ đó, có thể củng cố được những kiến thức đã học,
đồng thời mở rộng tầm hiểu biết đối với thế giới xung quanh.
Hoạt động vui chơi giải trí và phát triển: Tạo điều kiện để các em vui
chơi, giải trí, góp phần rèn luyện ý thức tổ chức, kỉ luật, nâng cao tinh thần
trách nhiệm, tình yêu thương bạn bè; giúp các em rèn luyện thể chất, có sức
khoẻ, óc thẩm mĩ, có nếp sống lành mạnh, biết giao tiếp ứng xử trong xã hội.
Hoạt động lao động - sáng tạo: Giúp thiếu nhi làm quen với lao động,
biết yêu lao động, yêu quý và tôn trọng thành quả lao động. Rèn luyện cho các
em kỹ năng tự phục vụ bản thân và gia đình; gắn bó với đời sống xã hội, với
quê hương đất nước, góp phần làm đẹp thêm quê hương; bước đầu hình thành
cho các em ý thức, thái độ và tác phong của người lao động tự giác, có kỉ luật
và sáng tạo.
Hoạt động xã hội: Giúp thiếu nhi xây dựng những tình cảm tốt đẹp, nâng
cao ý thức trách nhiệm của lớp măng non đất nước trong thời kỳ mới, hình
thành cho các em đức hy sinh, lòng nhân ái, vị tha, tính tích cực xã hội, chủ
14


động, góp phần vào việc xây dựng cộng đồng. Khơi dậy trong các em ý thức
thực hiện pháp luật; tham gia có hiệu quả cơng tác bảo vệ mơi trường, đảm bảo
an tồn giao thơng, phịng chống tội phạm và các tệ nạn xã hội.

Hoạt động giáo dục tinh thần đoàn kết, hữu nghị quốc tế: Giúp thiếu nhi
rèn luyện kỹ năng giao tiếp, biết chia sẻ, thăm hỏi và giúp đỡ lẫn nhau. Tạo
điều kiện để các em hiểu biết thêm về tổ chức và hoạt động của các bạn thiếu
nhi quốc tế, nhất là thiếu nhi trong khu vực. Tăng cường tình đồn kết, hợp tác
ngày một tốt hơn của thiếu nhi Việt Nam với thiếu nhi thế giới.
Chương trình sinh hoạt dưới cờ cần được thiết kế đảm bảo các nội dung
sau: Đầu tiên làm lễ Chào cờ theo Nghi thức Đội; các chi đội tập trung xuống
sân trường để tham dự Lễ Chào cờ. Các chi đội xếp đội hình thành hàng dọc
theo vị trí quy định (5 phút). Tiếp đến là đánh giá và triển khai hoạt động: Sau
phần nghi lễ chào cờ, lớp trực tuần lên nhận xét, đánh giá các hoạt động của
toàn Liên đội trong tuần trước (không quá 10 phút). Tiếp theo là hoạt động giáo
dục kỹ năng hoặc biểu diễn của chi đội: Sau phần đánh giá và triển khai hoạt
động của Liên đội là hoạt động giáo dục kỹ năng hoặc biểu diễn của một chi
đội theo kế hoạch và chủ đề đã được phân công (thời gian khoảng 20 phút).
Cuối cùng là thi đua khen thưởng và giáo viên làm Tổng phụ trách Đội tiến
hành dặn dò, phân công các chi đội chuẩn bị nội dung kỳ sinh hoạt tiếp theo
trên cơ sở kế hoạch và chủ đề đã triển khai.
1.3.3.Phương thức tổ chức hoạt động
Hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được
thực hiện thơng qua các nhóm hình thức tổ chức sau đây [3]:
Hình thức có tính khám phá: Các hình thức có tính khám phá là những
hình thức tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm với thế giới tự
nhiên, trải nghiệm thực tế cuộc sống và công việc, giúp học sinh khám phá
những điều mới lạ, tìm hiểu, phát hiện vấn đề từ môi trường xung quanh... và

15