Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh THPT thông qua công tác chủ nhiệm lớp.

Sở Giáo dục và đào tạo Thanh hóa

Trờng THPT đào duy từ
----*----

Sáng kiến kinh nghiệm

Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trung học phổ
thông thông qua công tác chủ nhiƯm líp

Họ và tên: Nguyễn Thị Hiền
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: THPT Đào Duy Từ
Tổ chuyên môn: Sinh

Năm học 2011 - 2012
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Đứng trước sự phát triển nhanh chóng của nhiều lĩnh vực xã hội thì giáo


dục thời đại mới đã và đang phấn đấu đổi mới về nội dung, chất lượng và
phương pháp sao cho đạt được hai mục tiêu lớn là đào tạo nguồn nhân lực và
đào tạo kĩ năng sống cho học sinh. Cụ thể là giáo dục kĩ năng sống đã được
xác định là một trong những nội dung cơ bản của phong trào thi đua “Xây
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực giai đoạn 2008 - 2013 “.
Tuy nhiên bên cạnh những thành quả đã đạt được của ngành thì gần
đây chúng ta đều thấy thực trạng của học sinh phổ thơng có xu hướng gia
tăng về bạo lực học đường, về sự liều lĩnh, ứng phó khơng lành mạnh, dễ mắc
các tệ nạn xã hội, sống ích kỉ, vơ tâm, khép mình…đồng thời kĩ năng thực
hành giao tiếp, kĩ năng phục vụ bản thân…giảm. Hơn nữa đứng trước thềm
hội nhập quốc tế đòi hỏi thế hệ trẻ phải tự tin, nắm bắt kịp thời các cơ hội .

Với lí do đó chúng ta lại càng thấy sự cần thiết phải giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh trung học phổ thông.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đã được tích hợp, lồng ghép vào
nhiều mơn học ở các nội dung: giáo dục mơi trường, phịng chống ma tuý,
giáo dục giới tính…Song vẫn là chưa đủ bởi lượng kiến thức nhiều, áp lực
của thi cử, áp lực thành tích địi hỏi giáo viên và học sinh phải tập trung thời
gian vào việc học kiến thức thi hơn là giáo dục kĩ năng sống. Hơn nữa trong
q trình cơng tác tơi nhận thấy vai trị của giáo viên chủ nhiệm lớp đối với
sự hình thành nhân cách, đạo đức của học sinh là vô cùng quan trọng: là tấm
gương, là người mẹ, người bạn, nhà tâm lí, luật sư… GVCN lớp là cầu nối
giữa hiệu trưởng nhà trường với học sinh, với cha mẹ học sinh và các đoàn
thể mà các em sinh hoạt.
Trước thực tế trên tôi mạnh dạn đưa ra đề tài :

“Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trung học phổ thông thông qua
công tác chủ nhiệm lớp”.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.Cơ sở lí luận
Thực chất cho đến nay vẫn chưa có một định nghĩa rõ ràng và đầy đủ về
kĩ năng sống( mặc dù đã có các định nghĩa của WHO, UNICEF,
UNESCO…) nhưng nếu hiểu đơn giản thì kĩ năng sống là năng lực của mỗi
người giúp giải quyết những nhu cầu và thách thức của cuộc sống một cách
có hiệu quả.
Về bản chất thì giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là đưa nhận thức
thành hành động ( hành vi tích cực).
2.Thực trạng của vấn đề
2


Việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là việc làm khơng mới vì từ

xưa cha ơng ta đã có câu “ Tiên học lễ, hậu học văn” nhưng do sức ép lớn về
chương trình, điểm số hoặc nhiều nguyên nhân khác mà nó bị sao nhãng.
Đứng trước thực tế đó lại càng thấy tính cấp bách của giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh đặc biệt là học sinh trung học phổ thông trước ngưỡng cửa bước
vào đời. Vì ở lứa tuổi này:
- Các em thích tìm tịi, học hỏi cái mới, điều lạ và không phân biệt
được là nó tốt hay xấu dẫn đến giảm sút về học tập cũng như đạo đức.
- Đã phát triển tình yêu nam nữ dẫn đến các quan hệ không đúng mực
trong quan hệ khác giới.
- Khơng kìm chế được cảm xúc dẫn đến cãi lộn, bất hồ thậm chí đánh
nhau với bạn mình.
- Thích bộc lộ cái tơi của mình…
Với học sinh trung học phổ thông cần rèn luyện những kĩ năng gì? Theo tơi
cần rèn luyện những kĩ năng sau đây trong công tác chủ nhiệm lớp.
1. Kĩ năng xác lập mục tiêu cuộc đời.
2. Kĩ năng điều chỉnh và quản lí cảm xúc.
3. Kĩ năng hợp tác, chia sẻ và rèn luyện sức khoẻ.
4. Kĩ năng thể hiện sự tự tin trước đám đông.
5. Kỹ năng nhận thức, đánh giá bản thân và đánh giá người khác.
3.Giải pháp và tổ chức thực hiện
Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh giáo viên chủ nhiệm lớp là
người khởi sướng và cũng là người thấy được rõ nhất sự chuyển biến hành vi
theo hướng tích cực của học sinh. Kĩ năng sống thường gắn với một bối cảnh
để học sinh có thể hiểu và thực hiện một cách cụ thể, đi liền với một tình
huống sư phạm mà giáo viên chủ nhiệm lớp là người tham gia cùng với học
sinh giải quyết vấn đề để từ đó học sinh hình thành được kĩ năng sống cho
mình. Các bước thực hiện: Khám phá - kết nối - thực hành - vận dụng.
Các
Mục đích
bước

1.Khám - Kích thích học
phá
sinh tìm hiểu cách
giải quyết một vấn
đề, một tình huống
phát sinh trong
nhiệm vụ mới của
học sinh: hoạt động

Mơ tả q
trình thực hiện
- GV phân công nhiệm
vụ phù hợp với năng
lực học sinhHS lập
kế hoạch thực hiện
nhiệm vụ.
- HS trình bày ý tưởng,
kế họạch và biện pháp

Vai trị của GV - HS
- GVCN đóng vai trị khởi
động, đưa ra các tình
huống, nêu vấn đề, ghi
nhận, cầu nối…
-HS hưởng ứng, chia sẻ,
trao đổi, xử lí thơng tin,
ghi chép.
3

hội trại, chào mừng
ngày 20/11, 26/3,
cán bộ lớp, lao
động , thi học sinh
giỏi, thi học kì…

2.Kết
nối

3.Thực
hành

thực hiện nhiệm vụ
được giao  GV giúp
HS chỉnh sửa bằng các
trải nghiệm  Đưa ra
được kế hoạch và biện
pháp thực hiện nhiệm
vụ của học sinh tối ưu.

- Giới thiệu kế
hoạch, quy định
mới của nhà trường,
của các tổ chức
đồn thể trong nhà
trường thơng qua
việc tạo cầu nối liên
kết giữa cái đã biết
về nội quy trường
học, thi cử.. với cái

mới.
- Xử lí các tình
huống phát sinh
như đánh nhau, mất
đoàn kết, học tập
giảm sút nghiêm
trọng…
- Tạo cơ hội cho HS
vận dụng vốn hiểu
biết của mình, kĩ
năng vốn có để giải
quyết tình huống .
- Hướng dẫn học
sinh thực hiện đúng
cách, tích cực, có ý
nghĩa.
- Điều chỉnh những
hành vi còn sai
lệch, chưa chuẩn
mực.

- GV triển khai kế
hoạch mới của nhà
trường  lấy ý kiến về
việc thực hiện kế
hoạch mới của học
sinh hướng dẫn học
sinh thực hiện.
- Kiểm tra việc thực
hiện của học sinh

phân tích ưu, nhược
điểm hướng học
sinh thực hiện theo
hướng tích cực.

- GV phân cơng nhiệm
vụ, chuẩn bị hoạt động
mà theo đó HS phải sử
dụng kĩ năng, hành vi
đúng để thực hiện.
- HS làm theo nhóm
hoặc cá nhân để hoàn
thành nhiệm vụ.
- GV giám sát mọi
hoạt động, điều chỉnh
khi cần.
- Khuyến khích HS thể
hiện những điều mà
các em suy nghĩ và
mới học được.

Biện pháp chính:
+ Tư vấn tâm lí.
+Xử lí những cảm xúc
gây cản trở việc học.
+ Sử dụng kĩ năng mời
gọi trẻ hợp tác.
+ Cùng nhau giải quyết
vấn đề.
- GVCN đóng vai trị là

người chỉ đạo hoặc quan
tồ, luật sư…
- HS là người phản hồi,
trình bày ý kiến, quan
điểm, giải thích về hành vi
của mình…

- GV đóng vai trò là người
chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ
trợ.
- HS là người thực hiện.
Phương pháp thực hiện:
+Thảo luận nhóm.
+Hoạt động độc lập của
HS.
+Vấn đáp - gợi mở.

4


- Tạo cơ hội cho
học sinh được thể
hiện kĩ năng của
mình học được
trong tình huống
mới.

- GV cùng với học sinh
lập kế hoạch để giải
quyết các tình huống

phát sinh trong quá
trình thực hiện nhiệm
vụ của lớp, trong việc
ổn định nền nếp học
đường và phong trào
học tập của học sinh.

- GV đóng vai trò là người
4.Vận
hướng dẫn, giám sát.
dụng
- HS là người thực hiện kế
hoạch, người sáng tạo,
giải quyết vấn đề và là
người đánh giá.
Phương pháp:
+ Hoạt động nhóm.
+ Hợp tác.
+Trình bày cá nhân.
Sau đây tôi xin giới thiệu một số kĩ năng sống mà học sinh học được
thông qua việc giáo dục trong các tình huống sư phạm cụ thể mà cá nhân
tơi đã thực hiện trong thời gian qua.
3.1.Hình thành kĩ năng xác lập mục tiêu cuộc đời
Mục đích
Q trình thực hiện
- HS xác định
được
mục
tiêu cuộc
đời, mục tiêu

phấn
đấu
trong
từng
giai đoạn của
bản
thân:
mình sẽ là ai?
làm gì? đạt
được gì trong
tương lai 
lập kế hoạch
thực
hiện
mục tiêu của
mình.

- GV: khi nhận lớp 10, GV có bản điều tra thông
tin về mọi mặt của học sinh
+Học lực, hạnh kiểm của cấp THCS.
+Những mơn học có thế mạnh (sở trường), yếu(sở
đoản).
+Năng khiếu.
+Dự định khối thi.
+ Dự định ngành nghề, trường thi đại học…
+Mục tiêu phấn đấu ở lớp 10, 11,12.
+Kế họach thực hiện mục tiêu của bản thân.
- HS: hồn thành bảng thơng tin.
- GV: dựa vào điểm thi vào 10, kết quả kì thi khảo
sát kết quả đầu năm, học bạ THCS..sơ lược đã nắm

bắt được trình độ học sinh đầu vào của lớp mình
và đánh giá được bước đầu:
+ HS nào là xác định đúng( vd HS có sở trường
tốn, lí, hố dự thi khối A, tốn, lí vẽ dự thi khối
V…) giúp HS chuẩn hoá kế hoạch và biện pháp
thực hiện mục tiêu từng giai đoạn( vd giúp HS tìm
hiểu những kiến thức, thơng tin mà em lựa chọn
như thông tin về ngành, trường, điểm đầu vào của
các năm gần đây, sách tham kháo, kĩ năng cần

Vai trị của
GV - HS
- GV: đóng
vai trị là
người
tổ
chức, giám
sát.
-HS:là người
thực hiện
Phươngpháp:
+Hoạt động
nhóm.
+Hợp tác.
+Trình bày
cá nhân.

5

thiết như giỏi tiếng anh, nhanh nhẹn…)
+ Đối với những HS xác định mục tiêu chưa hợp lí
yêu cầu HS tìm hiểu những thơng tin mà mình lựa
chọn …từ đó các em nhận ra lựa chọn của mình
chưa đúng lựa chon đúng và lập kế hoạch thực
hiện nó.
* Trong các hoạt động giáo dục cụ thể GVCN
tạo cơ hội cho HS được thể hiện khả năng, sở
trường của các em để các em khẳng định việc
lựa chọn của mình.
Vd: Đồn trường phát động làm tập san chào
mừng 80 năm thành lập trường. GVCN phân công
nhiệm vụ như sau:
. Biên soạn nội dung, viết lời dẫn, sưu tập tư liệu
… cho nhóm học sinh có dự định thi khối C, D lập
kế hoạch, biện pháp thực hiện..--> GV thẩm định,
đánh giá và quyết định giao nhiệm vụ thực hiện.
. Trang trí, bố cục, lồng ghép hình ảnh… giao
nhiệm vụ cho nhóm HS có dự định thi mơn vẽ như
kiến thúc, mĩ thuật…
3.2. Hình thành kĩ năng điều chỉnh và quản lí cảm xúc
Mục đích
Q trình thực hiện
- HS kiểm sốt
được cảm xúc tức
là nhận thức rõ
được cảm xúc của
mình trong một
tình huống nào đó
và hiểu được sự

ảnh hưởng của cảm
xúc với bản thân và
người khác như thế
nào.

Hoạt động
GV - HS
* Trong mọi tình huống GVCN cần:
- GV là người lắng
nghe, định hướng
1.Hãy lắng nghe cảm xúc và nhu cầu quá trình điều
của học sinh.
chỉnh cảm xúc của
2.Tóm tắt những quan điểm của học học sinh.
sinh.
3.Bày tỏ cảm xúc và nhu cầu của mình. - HS thực hiện quá
4.Mời gọi cả lớp cùng suy nghĩ để tìm trình điều chỉnh
ra giải pháp.
cảm xúc theo sự
5.Viết tất cả các ý kiến ra – không đánh định hướng của
giá.
học sinh.

- HS biết cách điều 6.Cùng nhau quyết định xem sẽ dùng ý Phương pháp
6


chỉnh sự thể hiện kiến nào và sẽ lập kế hoạch thực hiện ý + GVCN với vai
cảm xúc một cách kiến đó ra sao.
trị là “nhà tâm lí”,

phù hợp.
“quan tồ”, “luật
sư”…

• Tình huống cụ thể
Đồn trường có kế hoạch tổ chức hội thi cắm trại chào mừng 80 năm
thành lập trường đến các chi đoàn ở các lớp. Cả lớp xơn xao, ồn ào khi nghe
bí thư chi đồn phổ biến kế hoạch : ban đầu là bàn kế hoạch để thực hiện
nhiệm vụ nhưng do khơng kìm chế được cảm xúc dẫn đến chỉ trích, gièm pha
và khơng em nào chịu nhận nhiệm vụ. Trước tình huống đó tôi đã làm như
sau:
Bước 1: Lắng nghe cảm xúc và nhu cầu của học sinh
Cô thấy khi bàn kế hoạch thực hiện nhiệm vụ của đoàn trường giao các
em hay ngắt lời và chỉ trích nhau.Cơ muốn biết tại sao các em lại làm như
thế?
+ Học sinh 1: Cô ơi, em ngắt lời bạn vì sợ mình sẽ quên ý muốn nói.
+ Học sinh 2: nhưng như vậy là khơng công bằng, cậu ngắt lời tớ nên tớ cũng
quên ý đang nói.
+ Học sinh 3: em rất ghét khi đang nói ý kiến của mình bị chê là “vớ vẩn”.
+ Học sinh 4: đúng rồi cô ơi! bọn em cụt cả hứng, chẳng muốn nói muốn bàn
luận gì nữa thậm chí có ý kiến hay cũng chẳng muốn nói nữa vì sợ người
khác cười cợt.
Bước 2: Tóm tắt những quan điểm của học sinh: tóm lại khi đang nói
mà bị ngắt lời hoặc bị gièm pha thì các em:
1.Quên mất mình đang định nói gì.
2.Cảm thấy nản lịng và chẳng muốn tham gia gì nữa.
Bước 3: Bày tỏ cảm xúc và nhu cầu của mình.
Cơ khơng hề vui mỗi khi nghe thấy bất cứ em nào bị châm biếm hoặc
bị người khác ngắt lời. Mọi người nên lắng nghe nhau với thái độ tơn trọng
cho dù có đồng ý với ý kiến đó hay khơng.

Bước 4: Mời gọi cả lớp tìm giải pháp
Cơ muốn biết các em có cách gì để chúng ta thôi không ngắt lời nhau
và chê bai nhau nữa.
GV viết tất cả các ý kiến đó ra và không đánh giá

7


Những giải pháp dự kiến
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Đưa ra quy định “ không được ngắt lời ”.
Nếu sợ quên mất ý kiến của mình thì ghi ra giấy.
Ai ngắt lời bạn thì bị hạ hạnh kiểm trong tháng.
Đưa ra quy định “ không được gièm pha ”.
Mỗi người được trình bày ý kiến của mình trong 5 phút.
Cả lớp mỗi người một ý tưởng liệt kê những điều có thể nói thay cho
lời gièm pha và chê bai.

Bước 5: Cùng nhau quyết định xem chúng ta thích ý kiến (ý tưởng ) nào, lập
kế hoạch thực hiện nó ra sao?
Học sinh 1: ý kiến 1,2, 4,6 thì được cịn 3 thì khơng nên.
Học sinh 2: Theo em ý kiến 4. 6 hay ta nên theo.
Học sinh 3: em thích ý kiến 6  chúng ta lấy biểu quyết và thực hiện ý kiến
6 đó là :

“ Thay những lời châm chích, gièm pha bằng dùng lời nói tơn trọng”.
Châm chích
Thay bằng
lời nói tơn trọng
Đồ ngu
→
Tớ không nghĩ như vậy
Không đúng
→
Sao bạn lại nghĩ như thế nhỉ
Bạn nói thiếu rồi
→
Tớ muốn bổ sung thêm
Ý kiến mà dở thấy ớn
→
Ý kiến đó thế nào
“ Sai bét “, dễ bị “khê “
→
Có cách khác, cậu thử nghe xem có
lắm.
được khơng nhé.
Giải quyết vấn đề như thế đã dẫn đến sự thay đổi quan trọng. Số các
lần các em ngắt lời nhau giảm, sự gièm pha chỉ trích nhau khơng cịn nữa.
Sau thảo luận các em biểu quyết thông qua ý tưởng trại của Lan Hương và
thống nhất để bạn làm đội trưởng đội làm trại của lớp. Kết quả là trại của lớp
10B11 do tôi làm GVCN đã đạt giải ba và được đánh giá là trại ấn tượng
được nhiều cựu học sinh vào tham quan, chụp ảnh lưu niệm.
3.3 Kĩ năng hợp tác, chia sẻ và rèn luyện sức khoẻ
a. Mục đích
- Hợp tác là cùng chung sức làm việc, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong

cơng việc hoặc một lĩnh vực nào đó vì mục đích chung.
- Cá nhân học sinh biết chia sẻ trách nhiệm, cùng làm việc có hiệu quả
với các thành viên khác trong tổ nhóm của mình.
8


 Từ đó lợi ích của mỗi cá nhân và tập thể được đáp ứng giúp cá nhân
học sinh sống hài hoà với tập thể, tránh xung đột với người khác.
b.Quá trình thực hiện:
* Tình huống cụ thể
3.3.1 Khám phá: GVCN phổ biến kế hoạch của nhà trường yêu cầu các
lớp tổ chức dọn vệ sinh, bảo dưỡng cơ sở vật chất cuối năm để bàn giao cho
nhà trường trước kì nghỉ hè.
Nội dung cơng việc: làm sạch sàn nhà, hành lang, trần nhà, hệ thống
cửa kính, cửa chớp phía bắc, phía nam, lau chùi bàn ghế…
3.3.2 Kết nối: GV phân cơng cơng việc cho 4 tổ nhóm như sau:
Tổ 1: làm sạch trần nhà, sàn nhà và hành lang.
Tổ 2: làm sạch bàn ghế.
Tổ 3: làm sạch hệ thống cửa chớp, cửa kính phía bắc của phịng học.
Tổ 4: làm sạch hệ thống cửa chớp, cửa kính phía nam của phòng học.
Yêu cầu các tổ thảo luận theo yêu cầu:
+ Kế hoạch phân công nhiệm vụ cho các thành viên của tổ theo năng
lực.
+ Biện pháp để thực hiện nhiệm vụ được giao: chuẩn bị dụng cụ( xô,
chậu, chổi…), trình tự cơng việc…
Học sinh thảo luận và thống nhất cử đại diện nhóm trình bày kế hoạch
phân cơng nhiệm vụ và biện pháp thực hiện  Giáo viên chủ nhiệm điều
chỉnh và đi đến kết luận cụ thể như sau:
Tổ 1: làm sạch trần nhà, sàn nhà và hành lang
Người

Dụng cụ
Công việc
Điểm
đảm nhiệm
Hiếu, Kiên, Đạt
chổi lông gà, Quét trần nhà,
khăn lau
lau quạt trần
Đức, thế Anh
Dao cùn
Dựng bàn, nạo bã
kẹo cao su ở sàn.
Huyền, P.Linh
chổi lau
Quét sàn nhà,
hành lang.
N.Quỳnh, Trang chổi lau nhà
Lau sàn nhà và
hành lang.
Thứ tự công việc Lau trần nhà, quạt  dựng bàn, nạo bã kẹo quét nhà,
hành lang  lau nền nhà( sau khi các tổ khác hoàn thành
nhiệm vụ ra về).
Tổ 2: làm sạch bàn ghế
9


Người đảm
Dụng cụ
nhiệm
Cường,T.Anh,

Xơ đựng nước
Tùng
Hương,
Hạnh, Khăn lau
Linh, Th…
Trình
việc

tự

Cơng việc

Điểm

Lấy nước

Lau sạch mặt
bàn, ghế, chân
bàn, chân ghế…
công Bắt đầu làm sau khi tổ 1 quét xong nền nhà và hoàn
thành trước khi tổ 1 bắt đầu lau nhà.

Tổ 3: Làm sạch hệ thống cửa phía bắc của phịng học.
Người đảm
Dụng cụ
Cơng việc
Điểm
nhiệm
Khánh,
Huy, chổi nhựa, khăn Đánh bụi ở khe

Lộc, Trung, Đức lau, chậu đựng cửa chớp, ôvăng
nước.
lau sạch.
Mai, Linh, Thuỳ, Nước phun kính, Lau cửa kính
Hạnh…
khăn sạch, báo.
Trình tự cơng Đánh bụi cửa chớp tổ 1 quét sạch sàn nhà  lau sạch
việc
cửa trước khi tổ 1 lau sàn nhà.
Tổ 4: Làm sạch hệ thống cửa phía nam của phịng học
Người đảm
nhiệm
Nam,Q.Huy,
Lộc, Trung, Đức

Dụng cụ

Công việc

Điểm

chổi nhựa, khăn Đánh bụi ở khe
lau, chậu đựng cửa chớp, ôvăng
nước.
lau sạch.
Mai, Linh, Thuỳ, Nước phun kính, Lau cửa kính
Hạnh…
khăn sạch, báo.
Trình tự cơng Đánh bụi cửa chớp tổ 1 quét sạch sàn nhà  lau sạch
việc

cửa trước khi tổ 1 lau sàn nhà.
3.3.3 Thực hành
Sau khi điều chỉnh và duyệt kế hoạch, GVCN định thời gian phù hợp
để học sinh thực hiện nhiệm vụ. GVCN là người giám sát, hỗ trợ, nghiệm
thu, đánh giá và chấm điểm cho từng tổ để các em thấy được thành quả của
sự hợp tác và rút ra bài học cho bản thân.

10


3.3.4 Vận dụng
Khi nhà trường giao nhiệm vụ như chuẩn bị cho lễ chào cờ đầu tháng
hay lao động trực thi tốt nghiệp…sau khi phổ biến nhiệm vụ, GVCN để học
sinh tự lập kế hoạch thực hiện thông qua thảo luận  GVCN điều chỉnh cho
hợp lí và tổ chức cho các em thực hiện trong sự chủ động hợp tác giữa các
thành viên.
Với phương pháp tổ chức thảo luận nhóm, vấn đáp, kích thích sự sáng
tạo, hợp tác nhóm. Tôi đã tổ chức được những buổi lao động hiệu quả trong
khơng khí vui vẻ và kết quả là phịng học của lớp tôi chủ nhiệm đã được nhà
trường chấm đạt điểm 10 về vệ sinh môi trường và bảo quản cơ sở vật chất.
3.4.Kĩ năng tự tin khi thể hiện trước đám đơng
a. Mục đích
- Tìm hiểu điểm mạnh ở những học sinh nhút nhát, ít nói, thiếu sự tự
tin  khuyến khích, tạo cơ hội để các em mạnh dạn, tự tin khi trình bày ý
kiến của mình trước tổ nhóm và tập thể.
- Khi có kĩ năng tự tin thể hiện mình trước đám đơng thì học sinh sẽ
quyết đoán hơn trong việc ra quyết định và giải quyết vấn đề theo hướng tích
cực và lạc quan trong cuộc sống.
b.Quá trình thực hiện
* Tình huống cụ thể

3.4.1. Khám phá
Lớp 10B11 thời gian sau tết nguyên đán có dấu hiệu đi xuống về nền
nếp cũng như học tập, cụ thể nền nếp từ vị trí số 1 đã tụt xuống thứ 6 của
khối, học tập từ thứ 3 tụt xuống thứ 5.
Trước tình hình đó GVCN chủ toạ buổi sinh hoạt lớp nhằm tìm ra
nguyên nhân và phương pháp khắc phục tình trạng trên. Khi hỏi học sinh từ
cán bộ lớp đến các thành viên khác không em nào chịu nói, cả lớp rơi vào
tình trạng căng thẳng.
3.4.2. Kết nối
Đây không phải lần đầu sinh hoạt lớp nhưng là lần đầu giải quyết tình
huống khó.GVCN phát cho mỗi HS một tờ giấy yêu cầu các em viết câu trả
lời cho một câu hỏi chung:
- Hãy cho biết nguyên nhân dẫn đến tình trạng sa sút về nền nếp và học
tập của cá nhân em và của lớp?
- Kế hoạch và biện pháp khắc phục tình trạng đó của cá nhân em và tập
thể lớp?
- Kiến nghị với giáo viên chủ nhiệm và các thầy cô bộ môn.

11


 GVCN tổng hợp các ý kiến, tìm ra ý kiến hay, giải pháp tốt  Yêu cầu
những học sinh có ý kiến hay trình bày trước tập thể lớp.
3.4.3 Thực hành
Cử các em học sinh có ý kiến hay làm nhóm trưởng nhóm cải cách 
các em tự tin khi biết rằng ý kiến của mình là đúng, là hay được đánh giá cao
từ đó tự tin thực hiện nó.
3.4.4. Vận dụng
Mỗi giờ sinh hoạt lớp, sau khi phổ biến kế hoạch mới của nhà trường
tôi thường yêu cầu các tổ trưởng điều hành tổ thảo luận nhiệm vụ của tổ mình

 trình bày kế hoạch và biện pháp thực hiện nhiệm vụ, người trình bày có
thể là tổ trưởng hoặc tổ viên nếu đó là ý tưởng của học sinh đó.
Dần dần thành thói quen, khi có ý kiến xây dựng cho kế hoạch của lớp
thực hiện nhiệm vụ với nhà trường là các em chủ động xin được trình bày
trước lớp và kêu gọi sự ủng hộ của cô giáo và các bạn.
Kết quả là phong trào học tập và nền nếp của lớp 10B11 đã tiến bộ rất
nhiều, cụ thể là kì thi cuối kì đã lên bốn bậc xếp hạng, nền nếp đã trở về thứ
hạng dẫn đầu của khối 10 và đặc biệt học sinh của tơi đã tự tin hơn với bản
thân mình giúp các em có thể vươn xa hơn trong con đường học tập và tu
dưỡng đạo đức.
3.5. Kĩ năng nhận thức tự đánh giá bản thân và đánh giá người khác.
a. Mục đích
- Học sinh hiểu rõ được giá trị của bản thân mình (đạo đức, thái độ,
năng lực học tập…) từ đó đặt mục tiêu cho tương lai và tìm biện pháp thực
hiện nó cho phù hợp.
- Học sinh có được kĩ năng đánh giá người khác(đạo đức, nhân cách,
học tập…) từ đó quyết định xem có hợp tác, chia sẻ hành động với người đó
hay khơng.
b. Q trình thực hiện
* Tình huống cụ thể
3.5.1. Khám phá
Cuối mỗi tháng, học kì của năm học, GVCN thường yêu cầu học sinh
tự đánh giá bản thân mình về rèn luyện đạo đức, học tập. Các thành viên
trong tổ nhóm bình xét các thành viên trong tổ của mình.
3.5.2. Kết nối - thực hành
Đối với cá nhân mỗi học sinh: hoàn thành bản tự kiểm điểm theo mẫu sau
Kính gửi: - Ban giám thị nhà trường
- Cô giáo chủ nhiệm lớp

12

Tên
em
là…………………học
sinh
lớp………
Trường……………………
Trong tháng( học kì) vừa qua em tự nhận xét quá trình rèn luyện đạo đức
và học tập như sau:
+ Ưu điểm:…………………………………………………………………
+ Nhược điểm:……………………………………………………………
Tự xếp loại hạnh kiểm……………………………………………………
( Tốt, khá, trung bình, yếu)
Phương hướng phấn đấu trong tháng( kì) tới……………………………....
Kế hoạch thực hiện…………………………………………………………
Biện pháp thực hiện………………………………………………………
Kiến nghị với giáo viên chủ nhiệm…………………………………………
Đối với tập thể tổ nhóm, lớp: dựa vào nội quy học sinh, nội quy lớp học và
quy định chung về xếp loại hạnh kiểm học sinh để bình xét hạnh kiểm của
các thành viên trong tổ nhóm của mình theo mẫu:
Biên bản bình xét hạnh kiểm của tổ… ..tháng…. . . kì……..năm học………
STT Họ và tên

Ưu điểm

Nhược
điểm

Tự nhận

Tổ
bình xét

1
2
3
…
5.3. Vận dụng
Các tổ trưởng đọc công khai biên bản bình xét đánh giá của tổ mình
trước lớp  lấy ý kiến của những học sinh được đánh giá  thống nhất
chung về kết quả và vạch ra phương hướng phấn đấu.
4. Kết quả
Khi cùng với học sinh giải quyết các tình huống sư phạm phát sinh trong
cơng tác chủ nhiệm lớp như trên, tôi thấy các em ứng xử tích cực hơn trong
các mối quan hệ xã hội, các tình huống của cuộc sống. Các em đã kiểm sốt
được cảm xúc của mình, ứng xử giao tiếp đúng mực, làm chủ được bản thân
để giải quyết các vấn đề học tập một cách hiệu quả. Kết thúc năm học tập thể
học sinh lớp 10B11 do tôi làm giáo viên chủ nhiệm đã có sự tiến bộ vượt bậc
và đạt danh hiệu lớp tiên tiến xuất sắc của trường T.H.P.T Đào Duy Từ năm
học 2011 - 2012.
III. KẾT LUẬN
13


Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh đã và đang là hoạt động giáo dục
quan trọng trong các trường trung học phổ thơng. Song nó mới chỉ được đề
cập đến nhiều ở dạng tích hợp, lồng ghép vào nội dung các bài học thuộc lĩnh
vực chun mơn cịn trong cơng tác chủ nhiệm lớp giáo viên tự mị mẫm tìm
phương pháp giáo dục và rút kinh nghiệm dần thậm chí có ít giáo viên viết

SKKN về đề tài này vì sợ khơng đạt giải. Chưa có lớp tập huấn, tài liệu
hướng dẫn cho giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh mặc dù lĩnh vực này rất cần cho sự hình thành nhân cách đạo đức cho
các em. Trong đề tài này tôi chỉ mới đưa ra được một số phương pháp giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh trong các tình huống cụ thể, tơi sẽ tiếp tục
nghiên cứu, học hỏi để hồn thiện mình hơn để có thể rèn luyện cho học sinh
những kĩ năng sống giúp các em bước vào đời vững vàng hơn.
Hằng năm có nhiều giáo viên viết sáng kiến kinh nghiệm và nhiều
người có kinh nghiệm hay như có phương pháp dạy học độc đáo, phương
pháp giáo dục học sinh cá biệt hiệu quả, phương pháp dạy học sinh giỏi…
Theo tôi sở giáo dục và đào tạo nên phổ biến rộng rãi những SKKN hay đó
cho những giáo viên trẻ như tơi có cơ hội được học hỏi kinh nghiệm của đồng
nghiệp để hồn thiện mình hơn.
Thanh Hố, ngày 26 tháng 5 năm 2012
Người viết

Nguyễn Thị Hiền

14