Xây dựng chương trình đào tạo theo cấu trúc module cho đào tạo nghề điện công nghiệp tại trường cđn việt nam hàn quốc tp hà nội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (900.44 KB, 102 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Xây dựng chương trình đào tạo theo cấu trúc
Module cho đào tạo nghề Điện công nghiệp tại
trường CĐN Việt Nam – Hàn Quốc TP Hà Nội
PHẠM CÔNG BAN
Ngành Lý luận và phương pháp dạy học
Giảng viên hướng dẫn:
Viện:
PGS.TS. Thái Thế Hùng
Sư phạm kỹ thuật
HÀ NỘI, 2022
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Xây dựng chương trình đào tạo theo cấu trúc
Module cho đào tạo nghề Điện công nghiệp tại
trường CĐN Việt Nam – Hàn Quốc TP Hà Nội
PHẠM CÔNG BAN
Ngành Lý luận và phương pháp dạy học
Giảng viên hướng dẫn:
PGS.TS. Thái Thế Hùng
Chữ ký của GVHD
Viện:
Sư phạm kỹ thuật
HÀ NỘI, 2022
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
BẢN XÁC NHẬN CHỈNH SỬA LUẬN VĂN THẠC SĨ
Họ và tên tác giả luận văn: Phạm Cơng Ban
Đề tài luận văn: Xây dựng chương trình đào tạo theo cấu trúc Module cho
đào tạo nghề Điện công nghiệp tại trường CĐN Việt Nam – Hàn Quốc TP
Hà Nội
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học
Mã số HV: 20202242M
Tác giả, Người hướng dẫn khoa học và Hội đồng chấm luận văn xác nhận
tác giả đã sửa chữa, bổ sung luận văn theo biên bản họp Hội đồng ngày
25/10/2022 với các nội dung sau:
1. Làm rõ ưu điểm của chương trình đào tạo theo cấu trúc module so với
phương pháp truyền thống
2. Làm rõ hơn về cách xây dựng chương trình đào tạo.
3. Bổ sung thêm các trích dẫn mới.
4. Rà sốt chính tả.
Ngày
Giáo viên hướng dẫn
tháng 11 năm 2022
Tác giả luận văn
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo đã giảng dạy tôi
trong suốt khóa học, cung cấp những kiến thức cần thiết, cơ sở lý luận khoa học
để tơi có thể hồn thành bài luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy PGS.TS. Thái Thế Hùng đã tận
tình chỉ bảo, giúp đỡ tơi trong suốt q trình làm luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Viện Đào tạo sau Đại
học, Viện Sư phạm kỹ thuật – Trường Đại học bách khoa Hà Nội đã tạo điều kiện
và giúp đỡ tơi trong q trình học tập và nghiên cứu tại trường.
Xin cảm ơn những bạn bè trong tập thể lớp Sư phạm kỹ thuật 2020B cùng
những người bạn trong Viện Sư phạm kỹ thuật đã chung vai sát cánh bên tơi vượt
qua những khó khăn, thử thách, cùng nhau vững bước trên con đường học tập
đầy gian nan, vất vả.
Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ và hợp tác của Ban giám hiệu trường Cao đẳng
nghề Việt Nam - Hàn Quốc TP Hà Nội đã giúp tơi hồn thành luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng
Tác giả
Phạm Công Ban
năm 2022
MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH VẼ.....................................................................................................................i
DANH MỤC CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT......................................................................ii
TÓM TẮT LUẬN VĂN..................................................................................................................iii
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC TIẾP CẬN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO
TẠO THEO MODULE.....................................................................................................................1
1.1. Tổng quan về chương trình đào tạo...............................................................................1
1.1.1 Khái niêm chương trình đào tạo..............................................................................1
1.1.2. Đổi mới mục tiêu chương trình đào tạo..............................................................5
1.1.3. Đổi mới nội dung chương trình đào tạo...........................................................10
1.1.4. Chương trình đào tạo và cách tiếp cân.............................................................13
1.1.5. Những thuât ngữ liên quan đến chương trình đào tạo...............................17
1.2 Chương trình đào tạo theo Module và các quan điểm về Module..................18
1.2.1. Một số Khái niệm........................................................................................................18
1.2.2. Nguyên tắc xây dựng và phát triển chương trình đào tạo........................23
1.2.3. Một số quan điểm tiếp cận khi phát triển chương trình đào tạo nghề
theo cấu trúc module..............................................................................................................25
1.2.4. Quy trình phát triên chương trình đào tạo:....................................................26
1.2.5. Quy trình phát triển chương trình đào tạo theo cấu trúc Module........28
1.2.6. Ưu nhược điểm của việc phát triển chương trình đào tạo theo cấu trúc
Module..........................................................................................................................................34
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..............................................................................................................36
CHƯƠNG 2: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGHỀ
ĐIỆN CƠNG NGHIỆP TẠI TRƯỜNG CĐN VIỆT NAM – HÀN QUỐC TP HÀ
NỘI...........................................................................................................................................................37
2.1. Giới thiệu về trường CĐN Việt Nam – Hàn Quốc TP Hà Nội.......................37
2.1.1. Thông tin chung về cơ sở giáo dục nghề nghiệp...........................................37
2.1.2. Thông tin khái quát về lịch sử phát triển của Trường CĐN Việt Nam –
Hàn Quốc TP Hà Nội.............................................................................................................37
2.1.3. Thành tích nổi bật.......................................................................................................39
2.1.4. Chức năng - Nhiệm vụ..............................................................................................40
2.1.5. Cơ cấu tổ chức:............................................................................................................41
2.1.6. Nghề đào tạo và quy mô đào tạo của cơ sở giáo dục nghề nghiệp......42
2.1.7. Cơ sở vật chất, thư viện, tài chính.......................................................................43
2.1.8 Thực hiện đa dạng hoá các phương thức tổ chức đào tạo đáp ứng yêu
cầu học tập của người học...................................................................................................44
2.2 Phân tích đánh giá chương trình đào tạo hiện hành...............................................44
2.2.1. Phân tích đánh giá......................................................................................................44
2.2.2. Đặc điểm nội dung và hình thức giảng dạy ngành Điện Cơng nghiệp
47
2.2.3. Những hạn chế của chương trình đào tạo hiện hành.................................48
2.2.4. Đề xuất cấu trúc chương trình đào tạo theo Module cho nghề Điện cơng
nghiệp............................................................................................................................................55
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..............................................................................................................57
CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO THEO MODULE
CHO NGHỀ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP.......................................................................................58
3.1. Cấu trúc chương trình đào tạo ngành Điện cơng nghiệp theo Module......58
3.1.1. Một số cơ sở pháp lý về xây dựng chương trình đào tạo..........................58
3.1.2. Xác định mục tiêu dạy học......................................................................................59
3.1.3. Xác định Module dạy học, nội dung và thời lượng các mơn học..........60
3.1.4. Phân cấp q trình đào tạo....................................................................................60
3.1.5. Cấu trúc mơn học........................................................................................................61
3.2. Cấu trúc chương trình........................................................................................................62
3.2.1. Mục tiêu đào tạo..........................................................................................................62
3.2.2. Khối lượng kiến thức và thời gian khóa học:.................................................65
3.2.3. Nội dung chương trình:............................................................................................66
3.2.4. Hướng dẫn sử dụng chương trình.......................................................................67
3.3. Tổng hợp thăm dò ý kiến việc đánh giá và triển khai tổ chức đào tạo theo
module................................................................................................................................................68
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..............................................................................................................70
CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ...............................................................71
4.1 Kết luận:....................................................................................................................................71
4.2. Khuyến nghị...........................................................................................................................72
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................................74
PHỤ LỤC..............................................................................................................................................75
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1.Hệ mục tiêu giáo dục......................................................................................................7
Hình 1.2.Mục tiêu đào tạo................................................................................................................9
Hình 1.3.Module tổ chức hoạt động dạy học........................................................................12
Hình 1.4.Quy trình các bước phát triển CTĐT....................................................................27
Hình 1.5.Cấu trúc CTĐT truyền thống....................................................................................28
Hình 1.6.Cấu trúc CTĐT theo Module....................................................................................29
Hình 1.7.Cấu trúc Module.............................................................................................................31
Hình 1.8.Quy trình phát triển chương trình theo Module...............................................32
Hình 2.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy Trường CĐN Việt Nam - Hàn Quốc TP Hà Nội
41
Hình 2.2.Cấu trúc chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp (theo mơn học) 46
Hình 2.3.Cấu trúc chương trình đào tạo tích hợp nghề Điện cơng nghiệp..............56
Hình 2.4.Cấu trúc chương trình đào tạo tích hợp nghề Điện công nghiệp..............61
i
DANH MỤC CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT
CTM
Chương trình đào tạo theo Module
CNH-HĐH
Cơng nghiệp hóa hiện đại hóa.
CĐN
Cao đẳng nghề
CTĐT
Chương trình đào tạo
CNKT
Công nhân kỹ thuật
DACUM
Developing A Curriculum
ĐTN
Đào tạo nghề
GD&ĐT
Giáo dục & Đào tạo
GDNN
Giáo dục nghề nghiệp
KT
Kỹ thuật
KTCS
Kỹ thuật cơ sở
KTV
Kỹ thuật viên
KNTH
Kỹ năng thực hành
LT
Lý thuyết
LTCS
Lý thuyết cơ sở
LTCM
Lý thuyết chuyên môn
MKH
Module kỹ năng hành nghề
NLTH
Năng lực thực hiện
TCCN
Trung cấp chuyên nghiệp
TH
Thực hành
THN
Thực hành nghề
THPT
Trung học phổ thông
ii
TÓM TẮT LUẬN VĂN
1.
Lý do nghiên cứu đề tài và lịch sử vấn đề nghiên cứu
Đào tạo nghề (giáo dục nghề nghiệp – GDNN) Việt Nam có lịch sử
phát triển khá lâu đời, gắn liền với sự phát triển của các làng nghề truyền
thống, của sản xuất nông nghiệp. Hầu như ở bất cứ làng quê nào của đất nước
cũng có những dấu ấn của sự học nghề và dạy nghề. Trải qua nhiều sự thay
đổi, nhưng GDNN đã khẳng định được vai trị của mình trong việc đào tạo đội
ngũ lao động kỹ thuật trực tiếp cho sự phát triển kinh tế của đất nước.
Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) có vai trị quan trọng trong việc cung
ứng nhân lực có kỹ thuật cho nền kinh tế quốc dân, nâng cao sức cạnh tranh
của nền kinh tế trong quá trình hội nhập. Trong những năm qua việc đào tạo,
bồi dưỡng, chuẩn bị nhân lực có kỹ năng nghề có nhiều chuyển biến tích cực
về nhận thức, quy mơ tuyển sinh, chất lượng và hiệu quả đào tạo.
Ngày 27 tháng 11 năm 2014, Luật Giáo dục nghề nghiệp đã được Quốc
hội khóa XIII thơng qua tại kỳ họp thứ 8 và có hiệu lực thi hành từ 01 tháng 7
năm 2015. Có thể nói, đây là một đạo luật đã thể chế hóa mạnh mẽ chủ trương
đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục nói chung, GDNN nói riêng theo tinh thần
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương Khóa XI, giải quyết
nhiều bất cập trong thực tiễn, tạo nên một diện mạo mới của hệ thống GDNN ở
Việt Nam, đáp ứng yêu cầu hội nhập với các nước trong khu vực và quốc tế.
Luật Giáo dục nghề nghiệp có nhiều đổi mới, từ hệ thống GDNN đến
tên gọi các cơ sở GDNN; tổ chức quản lý, đào tạo; tuyển sinh; thời gian đào
tạo, chương trình đào tạo; kiểm tra, thi, xét công nhận tốt nghiệp và cấp bằng
tốt nghiệp; đổi mới chính sách với người học, với nhà giáo, với cơ sở GDNN,
với doanh nghiệp; đổi mới, nâng cao tính tự chủ của cơ sở GDNN và hợp tác
quốc tế trong lĩnh vực GDNN.
Cơ hội và thách thức của tồn cầu hóa và u cầu hội nhập khu vực và
quốc tế: Để có thể cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế hiện nay, thì chất
lượng nguồn lao động phải ngày càng nâng cao. Chính vì vậy, chất lượng đào tạo
nghề phải được nâng cao phát triển hơn nữa để đáp ứng yêu cầu ngày càng
iii
cao trong tiến trình phát triển. Tồn cầu hố - cơ hội và thách thức cho toàn bộ
các quốc gia, từ phát triển hay đang phát triển cho đến chưa phát triển. Như
chúng ta đã thấy, hội nhập kinh tế toàn cầu là cơ hội lớn về xuất khẩu lao
động nước ngoài, thu hút vốn đầu tư của các nước phát triển, tiếp thu trình độ
khoa học - kỹ thuật tiên tiến… Đối với cơ hội xuất khẩu lao động nước ngoài
làm việc, là giải pháp cấp thiết trong vấn đề giải quyết việc làm cho người lao
động, tạo cơ hội tăng thu nhập cá nhân và tỷ giá hối đối về cho quốc gia.
Người lao động có được cơ hội học hỏi nâng cao tay nghề, trình độ hiểu biết,
hình thành lối văn hố ứng xử theo hướng cơng nghiệp. Sự tiếp thu nhanh
chóng văn hố sẽ đẩy nhanh q trình hội nhập tồn cầu của người lao động
nói riêng và của quốc gia, dân tộc nói chung. Đối với cơ hội thu hút vốn đầu
tư của nước ngoài cũng là cách hữu hiệu trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng
hiện đại, góp phần cải thiện mơi trường kinh doanh trong nước nhằm thu hút
sự đầu tư ngày một tăng. Các tập đồn xun quốc gia ln hướng tới việc
đầu tư cho các nước đang phát triển trong khu vực và trên thế giới, mang lại
lợi ích cho cả đôi bên. Nguồn vốn đầu tư từ nhiều nguồn khác nhau, có rất
nhiều loại, chẳng hạn như đầu tư trực tiếp, đầu tư gián tiếp.
Đường lối chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển
dạy nghề: Trong mỗi giai đoạn, những đường lối, chủ trương, chính sách của
Đảng và Nhà nước đúng và phù hợp sẽ góp phần thúc đẩy cơng tác đào tạo
nghề phát triển, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển
kinh tế - xã hội. Trong mấy năm vừa qua do đổi mới cơ chế quản lý, phát triển
kinh tế hàng hoá nhiều thành phần đã tạo ra nhiều điều kiện thuận lợi và nhân
tố mới đa dạng để các ngành, các cấp, các đơn vị cơ sở, các tổ chức xã hội và
toàn dân chủ động tạo chỗ làm việc mới, đã giải quyết được một bước yêu cầu
về việc làm và đời sống của người lao động, góp phần ổn định tình hình kinh
tế - xã hội. Kết quả đạt được trong tất cả lĩnh vực kinh tế - chính trị - văn hố xã hội kể từ sau khi đổi mới, trước tiên phải nói đến tính đúng đắn trong việc
đề ra những chính sách liên quan đến đào tạo nghề cho người lao động của
Đảng và Nhà nước.
Công nghệ thay đổi càng nhanh dẫn đến kỹ năng người lao động càng
iv
chóng lạc hậu, người lao động cần thường xuyên cập nhật tri thức, kỹ năng và
thái độ trong nghề nghiệp để đáp ứng với vấn đề thay đổi đó. Mơ hình sản
xuất mềm dẻo linh hoạt thì yêu cầu kỹ năng lao động cũng phải thay đổi theo.
Bên cạnh đó ảnh hưởng của tồn cầu hóa của nền kinh tế thị trường đã
địi hỏi người lao động phải có năng lực chuyển đổi kỹ năng (nghề), nghề
nghiệp trong thị trường lao động, tại nơi sản xuất các sản phẩm thường xun
được thay đổi kéo theo những mơ hình sản xuất mới cũng thay đổi, để đáp ứng
với sự thay đổi đó bắt buộc người lao động phải chuyển đổi nghề cho phù hợp.
Khung luật pháp thay đổi dẫn đến những yêu cầu thay đổi về trình độ. Một
việc làm trước đây chỉ yêu cầu ở trình độ sơ cấp, nhưng những quy định mới
ra đời đòi hỏi người lao động để làm việc đó phải có trình độ trung cấp, cao
đẳng. Do tình hình dịch bệnh cũng như căng thẳng giữa nền kinh tế Mỹ Trung Quốc. Các nhà máy, xí nghiệp lớn của thế giới lựa chọn Việt Nam để
đầu tư và phát triển. Sự thay đổi về công nghệ, những yêu cầu mới về kỹ năng
đòi hỏi người ta phải học suốt đời, học liên tục (lifelong learning) nhiều lần
không phải học một lần để cập nhất kiến thức mà phải học thường xuyên, để
đáp ứng trước sự thay đổi mạnh mẽ của khoa học công nghệ nhất là trong điều
kiện nước ta đang hội nhập đi trước đón đầu và theo xu thế cơng nghệ 4.0.
Trên thế giới chương trình đào tạo được thiết kế theo Module đã được
sử dụng để đào tạo người lao động từ những năm 20 của thế kỷ XX ở Mỹ và
sau đó ở Anh, Pháp, Thụy điển, Đức, Oxtraylia và các quốc gia châu Á như
Nhật,Thái lan.Theo thời gian và lịch sử thì cách tổ chức đào tạo theo Module
ở các nước có thể khác nhau nhưng nó vẫn có nhũng cái chung và giống nhau
như: tính trọn vẹn, đơn lẻ, tự hồn thiện và có thể lắp ghép. Nó chứa đựng nội
dung đào tạo và có các mối quan hệ chặt chẽ với các yếu tố khác nhau của quá
trình đào tạo.
Ở Việt Nam, phương thức đào tạo nghề theo Module đã được các nhà
khoa học tại Viện chiến lược và Chương trình giáo dục cũng như Bộ GD&ĐT
quan tâm nghiên cứu từ những thập niên 80 của thể kỷ XX. Sau đó cũng đã
thử nghiệm và biên soạn tài liệu vào đào tạo nghề ngắn hạn theo phương thức
Module tại một số cơ sở Dạy nghề.
v
Mặc dù, chương trình đào tạo nghề theo Module có nhiều ưu điểm song
vẫn còn những hạn chế như thiếu tính hệ thống chặt chẽ của từng mơn học,
cấu trúc nội dung đào tạo của một nghề kém phần logic, biên soạn tài liệu,
trang thiết bị phục vụ giảng dạy công phu, mất nhiều thời gian và tốn kém.
Do phương thức đào tạo này vẫn còn mới mẻ, chưa được tổ chức thực
hiện một cách hệ thống và phổ biến rộng rãi nhất là cho đào tạo dài hạn tại
nhiều các cơ sở đào tạo mà đang chủ yếu cho hệ đào tạo ngắn hạn tại các cơ
sở Đào tạo hiện nay.
Để thích ứng với sự biến động của nền kinh tế trong giai đoạn mới, địi
hỏi cơng tác Đào tạo nghề đặc biệt là chương trình đào tạo phải được thiết kế,
tổ chức, thực hiện linh hoạt và mềm dẻo, đa dạng hóa - kết cấu chương trình
theo Module là một lựa chọn trong việc phát triển chương trình đào tạo nghề
hiện nay, nhằm phù hợp với nhu cầu của thị trường lao động cũng nhu nhu
cầu của người học, hình thành và phát triển tốt Năng lực thực hiện trong nghề
nghiệp.
Quá trình đổi mới giáo dục và đào tạo ở nước ta đã và đang đặt ra
những yêu cầu mới về nội dung và chương trình đào tạo ở các bậc học, ngành
đào tạo trong hệ thống giáo dục quốc dân. Thông báo số 242-TB/TW kết luận
của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện nghị quyết TW 2 (Khóa VIII) và
phương hướng phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020 đã chỉ rõ: Chương
trình, giáo trình chậm đổi mới, chậm hiện đại hóa ; nhà trường chưa gắn chặt
với đời sống xã hội và lao động nghề nghiệp. Thực trạng lạc hậu về chương
trình đào tạo có nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân rất cơ bản là
công tác nghiên cứu và ứng dụng trong phát triển chương trình đào tạo trong
nhiều năm qua chưa được quan tâm đúng mức, việc thiết kế chương trình đào
tạo ở các cấp cịn nặng về kinh nghiệm, thiếu đội ngũ chuyên gia có nghề và
làm chuyên nghiệp trong lĩnh vực quan trọng này .
Vì vậy nghiên cứu đề tài ‘“Xây dựng chương trình đào tạo theo cấu
trúc Module cho đào tạo nghề Điện công nghiệp tại trường CĐN Việt Nam
– Hàn Quốc TP Hà Nội” là cần thiết, giúp nhà trường chủ động trong việc tổ
chức đào tạo theo Module cho đào tạo nghề Điện và các nghề khác tại nhà
vi
trường, đáp ứng phần nào trước nhu cầu thị trường lao động hiện nay nhất là
nền kinh tế hội nhập.
2. Mục đích nghiên cứu đề tài
Tiến hành nghiên cứu và hoàn thiện cơ sở lý luận - thực tiễn về chương
trình đào tạo theo theo cấu trúc Module cho đào tạo nghề Điện công nghiệp tại
trường CĐN Việt Nam – Hàn Quốc TP Hà Nội nhằm nâng cao chất lượng đào
tạo
3. Đối tượng nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu
Chương trình đào tạo nghề Điện công nghiệp tại Trường Cao đẳng
nghề Việt Nam - Hàn Quốc Thành phố Hà Nội.
Đối tượng nghiên cứu
Xây dựng chương trình đào tạo theo theo cấu trúc Module cho đào tạo
nghề Điện công nghiệp tại trường CĐN Việt Nam – Hàn Quốc TP Hà Nội.
4. Giả thiết khoa học
Hiện nay chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp tại Nhà trường
cịn đang thực hiện theo chương trình truyền thống cũ (theo môn học) nên đã
bọc lộ nhiều nhược điểm trước sự phát triển mạnh mẽ của Khoa học - Cơng
nghệ cũng như trước thềm hội nhập.
Chương trình đào tạo nghề Điện công nghiệp tại nhà trường được khắc
phục những nhược điểm của chương trình truyền thống cũ nếu chương trình
được xây dựng theo cấu trúc Module dựa trên năng lực thực hiện.
5. Phạm vi nghiên cứu đề tài
Đề tài giới hạn chỉ tập chung nghiên cứu và hoàn thiện cơ sở lý luận thực tiễn về chương trình đào tạo về xây dựng chương đào tạo nghề Điện cơng
nghiệp theo Module.
Đánh giá chương trình đào tạo hiện tại.
Đề xuất cấu trúc chương trình đào tạo với nghề Điện công nghiệp tại
nhà trường.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng chương trình
vii
đào tạo nghề Điện cơng nghiệp theo Module.
Phân tích những hạn chế của chương trình đào tạo hiện hành: Thơng
qua khảo sát và hội thảo phân tích nghề DACUM làm cơ sở để xây dựng
chương trình đào tạo theo cấu trúc Module.
Đề xuất cấu trúc chương trình đào tạo nghề theo Module với nghề Điện.
7. Phương pháp nghiên cứu đề tài
- Phương pháp nghiên cứu lý luân.
Nghiên cứu sách, tài liệu, các văn bản pháp quy có liên quan đến đề
tài, trên cơ sở đó phân tích, tổng hợp, khái quát hoá cơ sở lý luận và kế thừa
các kết quả nghiên cứu của các cơng trình có liên quan để có các cứ liệu giải
quyết các vấn đề lý luận mà đề tài đặt ra.
Mơ hình hóa: Xây dựng sơ đồ cấu trúc chương trình theo Module làm
cơ sở cho việc triển khai, vận dụng.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp chuyên gia:Trao đổi lấy ý kiến từ chuyên gia có nhiều
kinh nghiệm trong thực tiễn đào tạo tại nhà trường. Lấy ý kiến bằng phiếu
thăm dò với đội ngũ giáo viên và doanh nghiệp sản xuất.
viii
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC TIẾP CẬN CHƯƠNG
TRÌNH ĐÀO TẠO THEO MODULE
1.1. Tổng quan về chương trình đào tạo
1.1.1 Khái niêm chương trình đào tạo
Theo từ điển Giáo dục học- NXB Từ điển bách khoa 2001. khái niệm
chương trình đào tạo được hiểu là: ‘Văn bản chính thức quy định mục đích, mục
tiêu, yêu cầu, nội dung kiến thức và kỹ năng, cấu trúc tổng thể các bộ môn, kế
hoạch lên lớp và thực tập theo từng năm học, tỷ lệ giữa các bộ môn, giữa lý
thuyết và thực hành, quy định phương thức, phương pháp, phương tiện, cơ sở vật
chất, chứng chỉ và văn bằng tốt nghiệp của cơ sở giáo dục và đào tạo ‘
Theo Wentling (1993): “Chương trình đào tạo (Program of Training) là
một bản thiết kế tổng thể cho một hoạt động đào tạo (khố đào tạo) cho biết
tồn bộ nội dung cần đào tạo, chỉ rõ những gì có thể trơng đợi ở người học sau
khoá đào tạo, phác thảo ra quy trình cần thiết để thực hiện nội dung đào tạo,
các phương pháp đào tạo và cách thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và tất
cả những cái đó được sắp xếp theo một thời gian biểu chặt chẽ”.
Theo Tyler (1949) cho rằng: Chương trình đào tạo về cấu trúc phải có 4
phần cơ bản:
1. Mục tiêu đào tạo
2. Nội dung đào tạo
3. Phương pháp hay quy trình đào tạo
4. Cách đánh giá kết quả đào tạo
Văn bản chương trình giáo dục phổ thơng của Hàn quốc (The School
Curriculum of the Republic of Korea) bao gồm 4 thành phần cơ bản sau:
1. Định hướng thiết kế chương trình
2. Mục tiêu giáo dục của các bậc, cấp học phổ thông
3. Các môn, phần học và phân phối thời gian (nội dung, kế hoạch dạy
học
4. Chỉ dẫn về tổ chức thực hiện và đánh giá chương trình
1
Trên cơ sở chương trình giáo dục chung (hoặc chương trình khung)
được quy định bởi các cơ quan quản lý giáo dục các cơ sở giáo dục tổ chức
xây dựng các chương trình chi tiết hay cịn gọi là chương trình đào tạo.
Chương trình đào tạo (Curriculum) là bản thiết kế chi tiết q trình giảng dạy
trong một khố đào tạo phản ánh cụ thể mục tiêu, nội dung, cấu trúc, trình tự
cách thức tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá các hoạt động giảng dạy cho
tồn khố đào tạo và cho từng môn học, phần học, chương, mục và bài giảng.
Chương trình đào tạo do các cơ sở đào tạo xây dựng trên cơ sở chương trình
đào tạo đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Như vậy chương trình đào tạo hay chương trình giảng dậy không chỉ
phản ánh nội dung đào tạo mà là một văn bản hay bản thiết kế thể hiện tổng
thể các thành phần của quá trình đào tạo, điều kiện, cách thức, quy trình tổ
chức, đánh giá các hoạt động đào tạo để đạt được mục tiêu đào tạo.
Theo Luật giáo dục 2005 chương trình giáo dục được quy định theo điều
6 Chương I là: “Chương trình giáo dục thể hiện mục tiêu giáo dục, quy định
chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo dục, phương pháp
và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục, cách thức đánh giá kết quả giáo dục đối
với các môn học ở mỗi lớp, mỗi cấp học hay trình độ đào tạo”.
Theo các bậc học loại hình giáo dục Luật giáo dục 2005 cũng quy định
chương trình giáo dục cụ thể như:
Chương trình giáo dục phổ thơng thể hiện mục tiêu giáo dục phổ thông,
quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo dục phổ
thơng, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục, cách thức đánh
giá kết quả giáo dục đối với các môn học ở mỗi lớp, mỗi cấp học của giáo dục
phổ thơng”
“Chương trình giáo dục nghề nghiệp thể hiện mục tiêu giáo dục nghề
nghiệp, quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo
dục nghề nghiệp, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục, cách
thức đánh giá kết quả giáo dục đối với các mơn học, ngành, nghề, trình độ đào
tạo của giáo dục nghề nghiệp; bảo đảm liên thông với các chương trình giáo
2
dục khác”.
Chương trình khung về đào tạo trung cấp chuyên nghiệp bao gồm cơ
cấu nội dung, số môn học, thời lượng các môn học, tỷ lệ thời gian giữa lý
thuyết và thực hành, thực tập đối với từng ngành nghề đào tạo. Căn cứ vào
chương trình khung, trường trung cấp chuyên nghiệp xác định chương trình
đào tạo của mình (Điều 35- Luật Giáo dục 2005)
” Chương trình giáo dục đại học thể hiện mục tiêu giáo dục đại học, quy
định chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo dục đại học,
phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục, cách thức đánh giá kết quả
giáo dục đối với các môn học, ngành, nghề trình độ đào tạo của giáo dục đại học;
bảo đảm liên thơng với các chương trình giáo dục khác” (Điều 41-Luật
GD 2005)
Chương trình khung cho từng ngành đào tạo đối với trình độ cao đẳng,
trình độ đại học bao gồm cơ cấu nội dung các môn học, thời lượng đào tạo, tỷ
lệ phân bổ thời gian giữa các môn học, giữa lý thuyết và thực hành, thực tập.
Căn cứ vào chương trình khung, trường cao đẳng trường đại học xác định
chương trình đào tạo của trường mình (Điều 41- Luật Giáo dục 2005)
Thông thường các cơ quan quản lý đào tạo (Bộ Giáo dục & Dào tạo;
Tổng cục Dạy nghề) ban hành chương trình khung. Chương trình khung là bản
thiết kế phản ảnh cấu trúc tổng thể về thời lượng và các thành phần, nội dung
đào tạo cơ bản (cốt lõi) của chương trình đào tạo là cơ sở cho việc xây dựng
chương trình đào tạo cho từng ngành/nghề cụ thể. Có thể hiểu chương trình
khung là khung chương trình cộng với phần nội dung cốt lõi của chương trình
đào tạo. Ví dụ theo Quyết định số 21/ 2001/QĐ-BGD&ĐT ngày 6/6/2001 của
Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành Chương trình khung giáo dục Trung
học chuyên nghiệp trong đó có nêu rõ quy định nội dung tổng thể các hoạt
động giáo dục của một khoá học thành một hệ thống hoàn chỉnh và phân bố
hợp lý thời gian theo quy định của Luật giáo dục nhằm đáp ứng yêu cầu chất
lượng và mục tiêu giáo dục.
Tiếp cận Module trước khi trở thành một phương thức đào tạo là một ý
3
tưởng về tổ chức q trình dạy học. Nó là thể hiện cụ thể của một cách tiếp
cận trong giáo dục và đào tạo. Chương trình đào tạo là sự thể hiện cuối cùng
của các ý tưởng. Để thực hiện một chương trình đào tạo có cấu trúc Module,
khi thiết kế chương trình đều có những ý tưởng về tiếp cận đào tạo, sau đó sẽ
quyết định mục tiêu - nội dung - phương pháp đào tạo. Tính hiệu quả của
chương trình đào tạo phải được thể hiện qua chất lượng "đầu ra" của người
học. Người học phải có khả năng giải quyết được nhanh chóng những nhiệm
vụ do sản xuất và dịch vụ đặt ra.
Muốn vậy, chương trình đào tạo phải giúp người học phải có được các
kỹ năng thực hiện, nó phải thích hợp cho chuyển đổi và di chuyển nghề, cũng
như thích hợp cho việc kiểm tra, đánh giá.
Chương trình đào tạo là trong những thành tố quan trọng quyết định
chất lượng đào tạo và hiệu quả công tác đào tạo. Việc xây dựng một hệ thống
chương trình đào tạo đến tận cơ sở nhằm cung cấp thơng tin, tư vấn, hướng
dẫn q trình tự định hướng học tập của người học là một trong những giải
pháp quan trọng hàng đầu của các chính sách đào tạo hiện nay.
Vì thế chương trình đào tạo có vai trị quan trọng không chỉ với hoạt
động học của người học và có tác động mạnh mẽ tới các hoạt động đào tạo
của nhà trường về các mặt như: về tính kinh tế, chất lượng đào tạo, quản lý,
thị trường đào tạo và tác động của xã hội bên cạnh đó chương trình đào tạo
cịn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như người học, người dạy, nhà tuyển
dụng lao động và thay đổi theo sự phát triển của xã hội.
Chương trình đào tạo là tất cả các hoạt động mà người học cần thực hiện
để theo học hết khóa học và đạt được mục đích tổng thể. Do đó với người học thì
chương trình đào tạo cho biết tồn bộ nội dung cần đào tạo, chỉ ra cho người học
sẽ thu lượm được gì sau khi kết thúc khóa học. Chương trình đào tạo cịn phác
họa ra quy trình cần thiết để thực hiện nội dung đào tạo, phương pháp và hình
thức kiểm tra đánh giá kết quả học tập. Đó là bản thiết kế tổng thể cho một hoạt
động đào tạo, tất cả được sắp xếp theo thời gian biểu chặt chẽ.
Đối với nhà trường hay cơ sở đào tạo thì chương trình đào tạo cho biết
4
những nội dung và phương pháp dạy học cần thiết để đạt được mục tiêu đã
đề ra. Đó là một kế hoạch phản ánh các mục tiêu đào tạo mà nhà trường sẽ
thực hiện.
Vì vậy chương trình đào tạo có những mối quan hệ cơ bản của việc ấn
định mục tiêu học tập, nội dung học tập và tổ chức quá trình học tập.Với
những phạm vi, quan niệm khác nhau song đều thừa nhận rằng các bộ phận
cơ bản cấu thành một chương trình đào tạo bao gồm:
- Mục tiêu đào tạo (trình độ đào tạo cần hướng tới)
- Nội dung đào tạo ( đối tượng lĩnh hội mà mục tiêu đề ra)
- Phương pháp, quy trình đào tạo (phương tiện và cách thức để đạt mục
tiêu)
- Tổ chức đào tạo ( kế hoạch thực hiện)
- Cách thức kiểm tra đánh giá ( kiểm tra đánh giá kết quả dạy và học)
Chúng gắn kết chặt chẽ với nhau như một chỉnh thể để đảm bảo thực hiện tốt
mục tiêu, nội dung đào tạo và đáp ứng nhu cầu và lợi ích của người học.
1.1.2. Đổi mới mục tiêu chương trình đào tạo
a. Khái niệm mục tiêu
Trong đời sống xã hội, bất cứ một hoạt động nào trong đó có hoạt động
giáo dục đều hướng đến đạt được một kết quả, một mục đích, một kỳ vọng
nào đó. Tính mục đích hay hướng đích của các hoạt động vừa mang tính định
hướng vừa tạo động lực, động cơ thúc đẩy hoạt động trong các mơi trường,
điều kiện và hồn cảnh nhất định. Theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng , thuật
ngũ mục tiêu được giải nghĩa là cái ” đích ” hướng tới của các hoạt động. Do
các hoạt động đều diễn ra theo một quá trình nhất định với nhiều giai đoạn
trung gian nên mục tiêu không chỉ đơn thuần là đích tận cùng, mục tiêu cịn là
những điểm mốc tham chiếu (trung gian) dùng để đánh giá sự tiến triển và để
xác định xem hoạt động có đi đúng hướng hay khơng. Khơng có mục tiêu rõ
ràng, tường minh, chúng ta không thể đánh giá mức độ thành công của hoạt
động, và cũng không thể nhận biết hoạt động có đi chệch hướng hay khơng,
chệch đến mức nào và làm thế nào để điều chỉnh cho đúng hướng.
5
b. Hệ mục tiêu giáo dục
Theo cách hiểu thông thường mục tiêu giáo dục là ‘ cái cái đích hướng
tới ‘ của quá trình giáo dục nhằm hình thành và phát triển nhân cách con
người, nhân cách nghề nghiệp tướng ứng với một loaị hình lao dộng nghề
nghiệp trong các giai đoạn phát triển cụ thể của đời sống xã hội.
Theo từ điển Giáo dục học- NXB Từ điển bách khoa 2001 khái niệm
mục tiêu giáo dục được định nghĩa là : ‘Mơ hình nhân cách có tính định chuẩn
của cả hệ thống giáo dục quốc dân hay của từng phân hệ giáo dục được xác
định trên cơ sở những yêu cầu của xã hội về người công dân, về nguồn nhân
lực’ . Mục tiêu giáo dục không chỉ dừng ở việc trang bị hệ thống kiến thức
đơn thuần, hình thành kỹ năng hành nghề mà còn cần phát triển các phẩm chất
trí tuệ và năng lực tư duy của người học cũng như sự hình thành và phát triển
thái độ, phẩm chất, ý thức nghề nghiệp của người học trong quá trình đào tạo.
Hoạt động giáo dục rất phong phú và đa dạng với nhiều loại hình, bậc trình độ
khác nhau trong hệ thống giáo dục tương ứng với từng giai đoạn phát triển của
đời sống của từng cá nhân trong xã hội từ tuổi ấu thơ cho đến tuổi trưởng
thành được định hướng và xác lập bằng hệ thống các mục tiêu giáo dục tổng
quát và các mục tiêu trung gian (hệ mục tiêu giáo dục).
Xét về tổng thể sẽ hình thành một hệ mục tiêu giáo dục từ định hướng,
mục đích giáo dục chung đến mục tiêu từng bậc học, loại hình đào tạo, mục
tiêu từng khố đào tạo, mục tiêu từng môn học, phần học và mục tiêu từng bài
học ( Xem hình 1)
6
