xây dựng văn hóa doanh nghiệp

XÂY DỰNG VĂN HOÁ
DOANH NGHIỆP
TS. Phạm Văn Phổ
HỌC VẤN – VĂN HOÁ
Được sống giữa những con người có văn
hoá bao giờ cũng là một cuộc sống dễ chịu,
hạnh phúc và đáng mơ ước.
Có người học vấn cao nhưng chưa chắc
đã có văn hoá, ngược lại, có người tuy học
ít nhưng sống có văn hoá.
(Sống có văn hoá. Báo Phụ nữ Thế Giới)
HỌC VẤN – VĂN HOÁ
VÀNG TRẮNG NHA TRANG (1)
Tạo hoá sinh ra muôn loài, nhưng chẳng có loài nào
làm nhà bằng máu thịt của chính mình như yến Hàng.
Suốt một năm, chúng đi sớm về khuya để tích luỹ thứ
nhựa sống kỳ diệu. Đông y gọi thứ nhựa ấy là “Tâm dịch”,
“Ngọc dịch” hay “Huyền tương”, ta gọi thứ nhựa ấy là nước
dãi. Trước tết Nguyên đán, chim yến “rút ruột” làm tổ.
Chúng nhả ra dòng “Tâm dịch” trong suốt, “đan” thành
chiếc tổ xinh xắn, trắng ngà.
Yến Hàng sống với nhau tử tế và có “văn hoá cao”:
chim đực, chim mái cùng nhau làm tổ, ấp trứng, nuôI con.
Đặc biệt, yến Hàng không bao giờ tranh giành tổ của nhau,
bởi vậy, trong xã hội loài yến không có xung đột, khiếu kiện
về đất đai, nhà cửa.
HỌC VẤN – VĂN HOÁ
VÀNG TRẮNG NHA TRANG (2)
Có người bảo chim yến “dạy" con tình yêu quê
hương từ nhỏ. Những tiếng kêu “chíp chíp” của
chim con phát ra, đập vào vách đá, dội lại tai

chúng, tạo nên trong não tín hiệu “quê hương”.
Con người đã thử nghiệm mang chim yến đến
một nơi đầy “hoa thơm, mật ngọt”, nhưng chúng
vẫn tìm về nơi “chôn rau, cắt rốn” của mình.
Con người có thể lạc lối, còn chim yến thì không.
(“Thanh Niên”. 6/5/2005)
VĂN HOÁ
Một dân tộc sống, nếu văn hoá của dân tộc
đó sống.
(Dòng chữ tại bảo tàng Kabul, Afganistan)
Làm thầy thuốc mà lầm, thì giết một người.
Làm thầy địa lý mà lầm, thì giết một họ.
Làm chính trị mà lầm, thì giết một nước.
Làm văn hoá mà lầm, thì giết cả một thế hệ.
(Lão Tử – Khoảng 369 – 286 trước Công nguyên,
thời Xuân Thu - Chiến Quốc)
Cái gì còn lại khi tất
cả những thứ khác
bị quên đi – Cái đó
chính là văn hoá.
(E. Heriot)
VĂN HOÁ
Văn hoá phản ánh và thể hiện một cách
tổng quát, sống động mọi mặt của cuộc sống
(của mỗi cá nhân và của mỗi cộng đồng), đã
diễn ra trong quá khứ, cũng như đang diễn
ra trong hiện tại, qua hàng bao nhiều thế kỷ
nó đã cấu thành nên một hệ thống các giá trị,
truyền thống, thẩm mỹ và lối sống, và dựa
trên đó, từng dân tộc khẳng định bản sắc

riêng của mình.
UNESCO
VĂN HOÁ
Trách nhiệm của mỗi dân tộc là
thể hiện rõ bản sắc của mình trước
thế giới.
Nếu một dân tộc không mang lại
cho thế giới điều gì, điều đó thật tệ
hại, nó còn xấu hơn sự diệt vong và
sẽ không được lịch sử tha thứ.
(R. Tagor, nhà văn Ấn Độ, 1861 - 1941)
VĂN HOÁ DÂN TỘC VÀ HỘI NHẬP
“ Tất cả những sản phẩm của con người
mà chúng ta hiểu được và hưởng thụ
được đều trở thành của chúng ta, bất kể
xuất xứ của chúng. Tôi tự hào về nhân
loại của tôi khi tôi có thể công nhận thi
sĩ và nghệ sĩ các nước khác như là của
mình. Tôi vui mừng vô bờ bến rằng mọi
vinh quang vĩ đại của con người đều
thuộc về tôi”.
(R. Tagor, nhà văn Ấn Độ, 1861 - 1941)
CÁC ĐẶC TÍNH CỦA VĂN HOÁ
1. Là sản phẩm của con người (con
người là chủ thể của văn hoá).
2. Có thể học hỏi.
3. Có thể lưu truyền.
4. Nhằm đáp ứng nhu cầu của con
người.
5. Thường gắn với một xã hội nhất

định
VĂN HOÁ
Văn hoá là một bộ phận
của môi trường mà bộ phận đó
thuộc về con người. Tất cả
những gì không thuộc về tự
nhiên, thì đều là văn hoá.
Herskovits
Văn hoá là sự tổng hợp của
mọi phương thức sinh hoạt cùng
với biểu hiện của nó mà loài
người đã sản sinh ra nhằm thích
ứng những nhu cầu đời sống và
đòi hỏi của sinh tồn.
Hồ Chí Minh
CÁC BỘ PHẬN CẤU THÀNH VĂN HOÁ
1. Các thông tục
2. Các phong tục tập quán.
3. Ngôn ngữ.
4. Tôn giáo.
5. Các chuẩn mực đạo đức.
6. Các giá trị, quan điểm và lối sống.
7. Giáo dục.
8. Nghệ thuật (Kiến trúc, điêu khắc, hội hoạ, âm nhạc, dân ca, ca
kịch ).
9. Các thể chế xã hội
- Gia đình.
- Nhà trường.
- Cơ sở tôn giáo, nhà thờ, nhà chùa.
- Công sở.

- Cơ sở kinh doanh.
- Thể chế chính trị
VĂN HOÁ
Xuất phát từ tiếng La Tinh: CULTUS
CULTUS – Trồng trọt, gieo trồng, vun xới
1. Trồng trọt, vun xới cây cối, thảo mộc
⇒
xanh
tươi, tươi tốt.
2. Trồng trọt, vun xới tinh thần (tâm hồn): Giáo dục,
đào tạo con người hay một cộng đồng người để họ
trở nên tốt đẹp hơn, sống với nhau tử tế, tôn trọng,
thương yêu, không làm tổn thương và không xúc
phạm.
VĂN HOÁ
⇒
TỐT, ĐẸP trong 2 mối quan hệ:
Con người và thiên nhiên, con người và con người
⇒
Chân, Thiện, Mỹ.
VĂN HOÁ
Tình yêu thiên nhiên là
thước đo văn hoá của con
người. Chỉ có những con người
hoàn chỉnh về nhân cách mới
có cách ứng xử đúng đắn với
thiên nhiên.
M. Prisvin (Nguồn: “Hà Nội mới cuối tuần”, 16/12/2006
NỀN VĂN HOÁ BỐI CẢNH YẾU:


Luật pháp và văn bản được coi trọng.

Đặc trưng: Bắc Âu và Hoa Kỳ.

Chiến lược: Hợp tác.
NỀN VĂN HOÁ BỐI CẢNH MẠNH:

“Lệ” được coi trọng.
Thí dụ: Ở Nhật Bản và Trung Quốc,
người mua có quyền hơn người bán.

Đặc trưng: Trung Quốc, Đài Loan.

Chiến lược cạnh tranh.
SO SÁNH VĂN HOÁ ỨNG XỬ ĐÔNG – TÂY
PHƯƠNG TÂY
PHƯƠNG TÂY
PHƯƠNG ĐÔNG
PHƯƠNG ĐÔNG
-
Duy lý: Lý tính, rõ, pháp trị
Duy lý: Lý tính, rõ, pháp trị
⇒
⇒


Phản ứng thiên về Đúng – Sai; Phải
Phản ứng thiên về Đúng – Sai; Phải
– Trái.
– Trái.

-
Năng động: Khám phá, bộc lộ, tấn
Năng động: Khám phá, bộc lộ, tấn
công, chính thức.
công, chính thức.
-
Thế giới là gì trên cơ sở lấy cá
Thế giới là gì trên cơ sở lấy cá
nhân làm tâm
nhân làm tâm
⇒
⇒
dám chịu trách
dám chịu trách
nhiệm, ngoi lên, kiêu căng.
nhiệm, ngoi lên, kiêu căng.
-
Khoa học chính xác
Khoa học chính xác
⇒
⇒
đề cao tư
đề cao tư
tưởng.
tưởng.
-
Cứng: Loại trừ, lựa chọn đi đến
Cứng: Loại trừ, lựa chọn đi đến
cái hợp lý.
cái hợp lý.

-
-
Duy cảm: Cảm tính, mơ hồ, đức
Duy cảm: Cảm tính, mơ hồ, đức
trị
trị
⇒
⇒
Phản ứng thiên về Nên –
Phản ứng thiên về Nên –
Không nên; Hay – Dở.
Không nên; Hay – Dở.
-
Trầm tĩnh: An bài, dấu mình,
Trầm tĩnh: An bài, dấu mình,
phòng thủ, phi chính thức.
phòng thủ, phi chính thức.
-
Ta là ai trên cơ sở lấy cộng đồng
Ta là ai trên cơ sở lấy cộng đồng
làm tâm
làm tâm
⇒
⇒
trách nhiệm mờ, dễ cơ
trách nhiệm mờ, dễ cơ
hội, lẩn lách.
hội, lẩn lách.
-
Trọng văn: Tầm chương trích cú

Trọng văn: Tầm chương trích cú
⇒
⇒
mô ta tâm trạng, hướng nội.
mô ta tâm trạng, hướng nội.
-
Mềm: Tuỳ cơ, trung dung, bảo tồn
Mềm: Tuỳ cơ, trung dung, bảo tồn
SỰ TƯƠNG PHẢN VỀ VĂN HOÁ VÀ PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO (1)
TT
TT
HOA KỲ
HOA KỲ
(Tiêu biểu cho phương Tây)
(Tiêu biểu cho phương Tây)
NHẬT BẢN
NHẬT BẢN
(Tiêu biểu cho các quốc gia Châu Á)
(Tiêu biểu cho các quốc gia Châu Á)
1
1
Theo chủ nghĩa cá nhân
Theo chủ nghĩa cá nhân
Theo chủ nghĩa tập thể
Theo chủ nghĩa tập thể
2
2
Có quan điểm độc lập
Có quan điểm độc lập
Có quan điểm phụ thuộc

Có quan điểm phụ thuộc
3
3
Có quyền đề ra quyết định một cách
Có quyền đề ra quyết định một cách
độc lập
độc lập
Có quyền tham gia vào việc ra quyết
Có quyền tham gia vào việc ra quyết
định
định
4
4
Đề cao tinh thần cạnh tranh
Đề cao tinh thần cạnh tranh
Đề cao tinh thần hợp tác
Đề cao tinh thần hợp tác
5
5
Phong cách: Đấu tranh, đối đầu
Phong cách: Đấu tranh, đối đầu
Phong cách: Thoả hiệp, hoà nhã
Phong cách: Thoả hiệp, hoà nhã
6
6
Quyết định nhanh, thực hiện chậm
Quyết định nhanh, thực hiện chậm
Quyết định chậm, thực hiện nhanh
Quyết định chậm, thực hiện nhanh
7

7
Quan hệ cá nhân: Trực tiếp
Quan hệ cá nhân: Trực tiếp
Quan hệ cá nhân: Gián tiếp
Quan hệ cá nhân: Gián tiếp
8
8
Quan điểm toàn cầu, ngắn hạn
Quan điểm toàn cầu, ngắn hạn
Quan điểm toàn cầu, dài hạn
Quan điểm toàn cầu, dài hạn
9
9
Giao tiếp theo đường chính thức.
Giao tiếp theo đường chính thức.
Mở rộng giao tiếp nội bộ, kể cả phi
Mở rộng giao tiếp nội bộ, kể cả phi
chính thức
chính thức
10
10
Nhấn mạnh vào hiệu quả cuối cùng
Nhấn mạnh vào hiệu quả cuối cùng
Nhấn mạnh vào hiệu quả công việc
Nhấn mạnh vào hiệu quả công việc
SỰ TƯƠNG PHẢN VỀ VĂN HOÁ VÀ PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO (1)
TT
TT
HOA KỲ
HOA KỲ

(Tiêu biểu cho phương Tây)
(Tiêu biểu cho phương Tây)
NHẬT BẢN
NHẬT BẢN
(Tiêu biểu cho các quốc gia Châu Á)
(Tiêu biểu cho các quốc gia Châu Á)
11
11
Chức năng chính của quản trị là điều
Chức năng chính của quản trị là điều
khiển
khiển
Chức năng chính của quản trị là phục vụ
Chức năng chính của quản trị là phục vụ
khách hàng
khách hàng
12
12
Thường xuyên di chuyển nơi làm việc,
Thường xuyên di chuyển nơi làm việc,
không gắn bó nhiều với công ty
không gắn bó nhiều với công ty
Làm việc lâu dài, trung thành với công
Làm việc lâu dài, trung thành với công
ty
ty
13
13
Bất tài là một tai hoạ
Bất tài là một tai hoạ

Xấu hổ, thiếu tự trọng là một tai hoạ
Xấu hổ, thiếu tự trọng là một tai hoạ
14
14
Xã hội phức tạp, nhiều giai tầng
Xã hội phức tạp, nhiều giai tầng
Xã hội thuần nhất
Xã hội thuần nhất
15
15
Thái độ của cá nhân: Thoải mái, tự do
Thái độ của cá nhân: Thoải mái, tự do
Thái độ của cá nhân: Nghiêm túc, chân
Thái độ của cá nhân: Nghiêm túc, chân
thành
thành
16
16
Đề cao giỏi một nghề, chuyên môn sâu
Đề cao giỏi một nghề, chuyên môn sâu
Đề cao giỏi nhiều nghề và kiến thức tổng
Đề cao giỏi nhiều nghề và kiến thức tổng
hợp
hợp
17
17
Tự do và bình đẳng là giá trị cao của cá
Tự do và bình đẳng là giá trị cao của cá
nhân và tổ chức
nhân và tổ chức

Trật tự, kỷ cương và uỷ quyền quản trị là
Trật tự, kỷ cương và uỷ quyền quản trị là
giá trị cao cả
giá trị cao cả
Sự khác nhau giữa hai nền văn hoá Hoa Kỳ và Nhật Bản còn
rộng hơn khoảng cách giữa hai bờ Thái Bình Dương.
VĂN MINH – VĂN HOÁ
HÃY DÀNH MỘT PHÚT ĐỂ SUY NGẪM VỀ CUỘC ĐỜI CỦA CHÚNG TA
Nghịch lý của thời đại chúng ta ngày nay, đó là:
Đường phố rộng hơn, quan điểm lại hẹp hòi hơn.
Chúng ta giành nhiều hơn, nhưng lại có ít hơn.
Mua sắm nhiều hơn, nhưng hưởng thụ lại ít hơn.
Chúng ta có những toà nhà đồ sộ hơn, nhưng gia đình lại bé nhỏ
hơn.
Cuộc sống tiện nghi hơn, nhưng ít thời gian nhàn rỗi hơn.
Bằng cấp nhiều hơn, nhưng giá trị lại ít hơn.
Hiểu biết nhiều hơn, nhưng nhận xét lại kém hơn.
Nhiều nhân tài hơn, nhưng ít sáng tạo hơn.
Chúng ta sở hữu nhiều hơn, nhưng nhân cách giảm nhiều hơn.
Chúng ta nói quá nhiều, yêu thương thì quá ít và ghen ghét lại nhiều
hơn.
Chúng ta biết cách mưu sinh, nhưng không biết tạo dựng cuộc sống.
Chúng ta sống thọ hơn, nhưng sống ít ý nghĩa hơn.
Chúng ta làm được những điều cao sang, nhưng lại không làm được
điều đơn giản với đồng loại.
Chúng ta chinh phục được vũ trụ, nhưng không thắng được cõi lòng.
Chúng ta thu nhập cao hơn, nhưng đạo đức lại suy đồi hơn.
Chúng ta chuộng số lượng, nhưng quên mất chất lượng.
Siêu lợi nhận, nhưng ít đi những quan hệ.
Giải trí thì nhiều, mà niềm vui thì ít.

Nhiều thực phẩm hơn, nhưng kém dinh dưỡng hơn.
Đây là thời đại của thu nhập gấp đôi, nhưng chia ly thì lại nhiều
hơn.
Thời đại của sự hào nhoáng bên ngoài, nhưng bên trong thì rỗng
tuếch.
Thời đại mà công nghệ mang đến cho bạn thông điệp này và cũng là
thời đại mà bạn có thể phải chọn hoặc là sống khác đi hoặc là chỉ
buông xuôi
(Nguồn: “Tuổi Trẻ”, 22/4/2001)
Bất kỳ doanh nghiệp nào
mà thiếu văn hoá, ngôn ngữ,
trí tuệ, thông tin, và nói chung
là thiếu tri thức, thì không sao
có thể đứng vững được.
Alvin Tofler – Tác giả “Thăng trầm quyền lực”,
“Cú sốc tương lai”, “Làn sóng thứ ba”
Văn hoá doanh nghiệp
quyết định sự trường tồn
và phát triển của doanh
nghiệp.
A.V.HERBERG: THUYẾT 2 NHÂN TỐ THÚC ĐẨY CON
NGƯỜI LAO ĐỘNG (1)
Theo thuyết này, có 2 nhóm nhân tố thúc đẩy con người lao
động:
1.NHÓM CÁC NHÂN TỐ DUY TRÌ
Nhóm các nhân tố này tạo ra tâm trạng tốt, tránh cho người
lao động bị chán nản trong công việc, bị rối loạn tâm lý. Nhóm này
gồm:
-
Triết lý (chủ thuyết) quản lý và kinh doanh của doanh nghiệp.

-
Tiền lương và tiền thưởng.
-
Tác phong của người lãnh đạo.
-
Điều kiện lao động.
-
Những quan hệ tốt đẹp giữa những người lao động trong
doanh nghiệp.
-
Khả năng giữ được việc làm ổn định.
-
Nhân cách cá nhân được đề cao và tôn trọng.
A.V.HERBERG: THUYẾT 2 NHÂN TỐ
THÚC ĐẨY CON NGƯỜI LAO ĐỘNG (2)
2. NHÓM CÁC NHÂN TỐ ĐỘNG CƠ GỒM
-
Sự đóng góp, công lao và thành tích của cá
nhân được lãnh đạo, tập thể chấp nhận và
đánh giá cao.
-
Được trao quyền tự chủ.
-
Có khả năng được cân nhắc vào các chức vụ
cao hơn.
-
Được có cơ hội để hoàn thiện và nâng cao
trình độ chuyên môn, nghề nghiệp.
-
Có các yếu tố sáng tạo, làm cho nội dung lao

động trở nên phong phú hơn.