bệnh tuyến giáp

Bệnh Tuyến Giáp
Bệnh Tuyến Giáp


TS Lê văn Quang
TS Lê văn Quang
Đại Học Y Dược TP Hồ Chí Minh
Đại Học Y Dược TP Hồ Chí Minh


05/23/14
tuyengiap Y LT
2
MỤC TIÊU
MỤC TIÊU

Nắm được kiến thức cơ bản về tuyến giáp và các bệnh tuyến
giáp

Nhận biết được một số dấu hiệu có bệnh tuyến giáp và ý
nghóa các phương tiện chẩn đoán

Trình bày được chỉ đònh của một số phương pháp điều trò
bệnh tuyến giáp
05/23/14
tuyengiap Y LT
3
TUYEÁN GIAÙP
TUYEÁN GIAÙP
05/23/14
tuyengiap Y LT

4
TUYẾN GIÁP LÀ GÌ ?
TUYẾN GIÁP LÀ GÌ ?

N
N
ằm ngay dưới da cổ, ôm sát
ằm ngay dưới da cổ, ôm sát
mặt trước khí quản và di
mặt trước khí quản và di
chuyển theo khí quản khi nuốt
chuyển theo khí quản khi nuốt






dễ nhận biết khi to lên
dễ nhận biết khi to lên
hoặc có bướu
hoặc có bướu
.
.
T
T
uyến nội tiết lớn nhất trong cơ thể
uyến nội tiết lớn nhất trong cơ thể
05/23/14
tuyengiap Y LT

5
Chi phối nhiều cơ quan .!.!
Chi phối nhiều cơ quan .!.!

Tuyến giáp cung cấp
Tuyến giáp cung cấp
các chất hormôn
các chất hormôn


(nội
(nội
tiết tố)
tiết tố)


rất quan trọng
rất quan trọng
cho sự phát triển và
cho sự phát triển và
hoạt động của hầu
hoạt động của hầu
hết các cơ quan, bộ
hết các cơ quan, bộ
phận trong cơ thể.
phận trong cơ thể.
05/23/14
tuyengiap Y LT
6
Tuyến giáp là

Tuyến giáp là
m
m
gì ?
gì ?

Hormôn của tuyến giáp tham dự vào hoạt động
Hormôn của tuyến giáp tham dự vào hoạt động
của các cơ quan quan trọng
của các cơ quan quan trọng
:
:
Tâm thần kinh,
Tâm thần kinh,
Tim mạch, Hô hấp, Tiêu hoá, Bài tiết, Vận động
Tim mạch, Hô hấp, Tiêu hoá, Bài tiết, Vận động
v.v…
v.v…






bệnh lý tuyến giáp có biểu hiện tại nhiều cơ
bệnh lý tuyến giáp có biểu hiện tại nhiều cơ
quan
quan

Iod là chất rất cần thiết

Iod là chất rất cần thiết


để
để
sản xuất hormôn
sản xuất hormôn
tuyến giáp
tuyến giáp

Iod tự nhiên có nhiều trong rong, tảo biển và
Iod tự nhiên có nhiều trong rong, tảo biển và
một số loài sinh vật biển
một số loài sinh vật biển


05/23/14
tuyengiap Y LT
7
CÓ MẤY LOẠI BỆNH TUYẾN GIÁP ?
CÓ MẤY LOẠI BỆNH TUYẾN GIÁP ?
NGUYÊN NHÂN LÀ GÌ ?
NGUYÊN NHÂN LÀ GÌ ?
Có 3 nhóm bệnh chính
Có 3 nhóm bệnh chính



Bệnh do
Bệnh do

thay đổi hoạt động
thay đổi hoạt động


sản xuất
sản xuất
hormôn của tuyến
hormôn của tuyến
giáp
giáp

Bệnh viêm tuyến giáp:
Bệnh viêm tuyến giáp:
tuyến giáp bò viêm (sưng) lên, do
tuyến giáp bò viêm (sưng) lên, do
nhiều nguyên nhân
nhiều nguyên nhân

Các bướu tuyến giáp
Các bướu tuyến giáp


05/23/14
tuyengiap Y LT
8
Bệnh do thay đổi hoạt động sản xuất
hormôn của tuyến giáp

Bình giáp
Bình giáp

:
:
hoạt động bình thường
hoạt động bình thường

Cường giáp :
Cường giáp :
tăng hoạt động
tăng hoạt động
-
-
sản xuất quá dư.
sản xuất quá dư.



Tất cả các cơ quan đều tăng hoạt động
Tất cả các cơ quan đều tăng hoạt động

Cung cấp dư thừa muối Iod lâu ngày
Cung cấp dư thừa muối Iod lâu ngày

Nhược giáp :
Nhược giáp :
giảm hoạt độn
giảm hoạt độn
g – thiếu hut hormon
g – thiếu hut hormon


C
C
ác cơ quan trong cơ thể giảm hoạt động.
ác cơ quan trong cơ thể giảm hoạt động.

T
T
hiếu Iod kéo dài có thể đưa đến tình trạng này.
hiếu Iod kéo dài có thể đưa đến tình trạng này.
05/23/14
tuyengiap Y LT
9
BỆNH VIÊM TUYẾN GIÁP
BỆNH VIÊM TUYẾN GIÁP
do nhiều nguyên nhân
do nhiều nguyên nhân

Viêm giáp nhiễm trùng :
Viêm giáp nhiễm trùng :


do vi khuẩn gây
do vi khuẩn gây
bệnh. Vi khuẩn có thể là vi khuẩn sinh mủ, vi
bệnh. Vi khuẩn có thể là vi khuẩn sinh mủ, vi
khuẩn lao
khuẩn lao


Viêm giáp vô khuẩn :
Viêm giáp vô khuẩn :


thường do bất thường
thường do bất thường
về hệ miễn dòch của người bệnh, có nhiều
về hệ miễn dòch của người bệnh, có nhiều
loại
loại


05/23/14
tuyengiap Y LT
10
CÁC BƯỚU TUYẾN GIÁP

B
B
ướu giáp đơn thuần
ướu giáp đơn thuần


(
(
phình giáp
phình giáp
)
)


Tuyến giáp to toàn bộ
Tuyến giáp to toàn bộ

K
K
hông phải là “bướu” thực sự
hông phải là “bướu” thực sự

Hoạt động :
Hoạt động :
bình giáp
bình giáp
-
-
cường giáp
cường giáp
-
-
nhược giáp
nhược giáp



B
B
ướu nhân
ướu nhân

tuyến giáp
tuyến giáp

K
K
hu trú tại một hoặc nhiều vùng
hu trú tại một hoặc nhiều vùng

Hầu hết các bướu nhân này là lành tính
Hầu hết các bướu nhân này là lành tính
. Một số nhỏ có
. Một số nhỏ có
thể là ung thư tuyến giáp (5 – 10%)
thể là ung thư tuyến giáp (5 – 10%)
05/23/14
tuyengiap Y LT
11
Phân loại bệnh tuyến giáp
Chức năng
Chức năng
Mật độ
Mật độ
Cấu trúc
Cấu trúc
GPBL
GPBL
Nhược giáp
Nhược giáp
Lan toả
Lan toả

Viêm giáp
Viêm giáp
Nang
Nang
Nang giáp
Nang giáp
Bình giáp
Bình giáp
Đơn nhân
Đơn nhân
Phình giáp
Phình giáp
Nhu mô
Nhu mô
Tổn thương túi
Tổn thương túi
tuyến
tuyến
Cường giáp
Cường giáp
Đa nhân
Đa nhân
Ung thư
Ung thư
05/23/14
tuyengiap Y LT
12
BỆNH CÓ DẤU HIỆU GÌ ?
BỆNH CÓ DẤU HIỆU GÌ ?
Các Bướu tuyến giáp

Các Bướu tuyến giáp



khám bệnh tổng quát
khám bệnh tổng quát


phát hiện
phát hiện
tình cờ
tình cờ
ra “cục bướu”
ra “cục bướu”
bướu to
bướu to
:
:
vướng
vướng
, n
, n
uốt nghẹn, khàn tiếng
uốt nghẹn, khàn tiếng

cổ to còn do nguyên nhân khác
cổ to còn do nguyên nhân khác




bướu cứng, to lên nhanh
bướu cứng, to lên nhanh
:
:
ung thư
ung thư
?
?







cần điều trò sớm
cần điều trò sớm
05/23/14
tuyengiap Y LT
13
BÖÔÙU COÅ
05/23/14
tuyengiap Y LT
14
BỆNH CÓ DẤU HIỆU GÌ ?
BỆNH CÓ DẤU HIỆU GÌ ?
Cường giáp
Cường giáp
•
“

“
bướu cổ – lồi mắt”, bướu độc tuyến giáp,
bướu cổ – lồi mắt”, bướu độc tuyến giáp,




bướu mạch
bướu mạch
, Basedow…
, Basedow…

ăn nhiều, gầy nhanh, nóng giận, chảy mồ
ăn nhiều, gầy nhanh, nóng giận, chảy mồ
hôi,
hôi,

hồi hộp - tim đập mạnh - nhanh, nhòp tim
hồi hộp - tim đập mạnh - nhanh, nhòp tim
thường > 90 lần/ phút,
thường > 90 lần/ phút,



cổ to hoặc không to.
cổ to hoặc không to.
05/23/14
tuyengiap Y LT
15
Maét loä

Maét loä
Höøm.m.m…
Höøm.m.m…
05/23/14
tuyengiap Y LT
16
BỆNH CÓ DẤU HIỆU GÌ ?
BỆNH CÓ DẤU HIỆU GÌ ?
Nhược giáp
Nhược giáp
•


bệnh “đần độn”, phù niêm
bệnh “đần độn”, phù niêm



Người chậm chạm, ù lì, thiếu năng động
Người chậm chạm, ù lì, thiếu năng động



Khô da, rụng lông-tóc, tăng cân, phù
Khô da, rụng lông-tóc, tăng cân, phù
chân.
chân.

Nhòp tim chậm, hay mệt…
Nhòp tim chậm, hay mệt…

05/23/14
tuyengiap Y LT
17
LÀM SAO
LÀM SAO
XÁC ĐỊNH BỆNH ?
XÁC ĐỊNH BỆNH ?
•
Cần
Cần
một số xét nghiệm
một số xét nghiệm


•
đơn giản
đơn giản


chuyên sâu
chuyên sâu


SIÊU ÂM
SIÊU ÂM


phổ biến,
phổ biến,
BN

BN
không cần chuẩn bò
không cần chuẩn bò
X
X
N
N
MÁU
MÁU
:
:
TSH,
TSH,
f
f
T4,
T4,
f
f
T3
T3


XN thường qui, BN
XN thường qui, BN
không cần nhòn ăn
không cần nhòn ăn
FNA
FNA
(Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ)

(Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ)
X
X
N
N
tương đối đơn giản,
tương đối đơn giản,
chính xác (>90%)
chính xác (>90%)
có thể
có thể
làm
làm
nhiều lần
nhiều lần
Không cần làm
Không cần làm
:
:


TG
TG
to lan toả, không nhân
to lan toả, không nhân
05/23/14
tuyengiap Y LT
18
LÀM SAO
LÀM SAO

XÁC ĐỊNH BỆNH
XÁC ĐỊNH BỆNH


?
?
CÁC
CÁC
XN
XN
CHẨN ĐOÁN CHUYÊN BIỆT
CHẨN ĐOÁN CHUYÊN BIỆT


KHÁC
KHÁC


XẠ HÌNH TUYẾN GIÁP
XẠ HÌNH TUYẾN GIÁP
Dùng Iod đồng vò phóng xạ
Dùng Iod đồng vò phóng xạ
Chất Iod phóng xạ hiện dùng
Chất Iod phóng xạ hiện dùng
an toàn
an toàn
(thải nhanh)
(thải nhanh)
.
.

Không dùng cho bệnh nhân có thai, cho con bú
Không dùng cho bệnh nhân có thai, cho con bú
.
.


XN MIỄN DỊCH KHÁC
XN MIỄN DỊCH KHÁC


Tuỳ theo loại bệnh tuyến giáp và diễn tiến, còn
Tuỳ theo loại bệnh tuyến giáp và diễn tiến, còn
nhiều loại xét nghiệm chuyên sâu khác
nhiều loại xét nghiệm chuyên sâu khác
C
C
ần có chỉ đònh của BS điều trò
ần có chỉ đònh của BS điều trò
05/23/14
tuyengiap Y LT
19
SIÊU ÂM :
SIÊU ÂM :


an toàn
an toàn
Theo dõi bướu lớn

Theo dõi bướu lớn
dần
dần
Thấy được :
Thấy được :
số lượng, vò trí, tính chất bướu giáp
số lượng, vò trí, tính chất bướu giáp


gợi ý bản chất bệnh
gợi ý bản chất bệnh
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu
:
:


TSH, FT4, FT3.
TSH, FT4, FT3.


BN
BN
không cần nhòn ăn khi làm xét nghiệm
không cần nhòn ăn khi làm xét nghiệm
Cho biết hoạt động của tuyến giáp
Cho biết hoạt động của tuyến giáp
Rất cần thiết
Rất cần thiết
LÀM SAO

LÀM SAO
XÁC ĐỊNH BỆNH
XÁC ĐỊNH BỆNH


?
?
05/23/14
tuyengiap Y LT
20
Sieõu aõm
Sieõu aõm

Chớnh xaực
Chớnh xaực

Nheù nhaứng
Nheù nhaứng
05/23/14
tuyengiap Y LT
21
Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ -
Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ -


FNA
FNA
Xét nghiệm tương đối đơn giản,
Xét nghiệm tương đối đơn giản,
C

C
ó thể được thực hiện nhiều lần để theo dõi
ó thể được thực hiện nhiều lần để theo dõi
các bướu giáp dạng nhân
các bướu giáp dạng nhân
Độ chính xác khá cao >90%
Độ chính xác khá cao >90%
Không cần làm
Không cần làm
:
:


tuyến giáp to lan toả, không nhân
tuyến giáp to lan toả, không nhân
LÀM SAO
LÀM SAO
XÁC ĐỊNH BỆNH
XÁC ĐỊNH BỆNH


?
?
05/23/14
tuyengiap Y LT
22
Duùng cuù laỏy beọnh phaồm CHKN
Duùng cuù laỏy beọnh phaồm CHKN
05/23/14
tuyengiap Y LT

23
XẠ HÌNH TUYẾN GIÁP
XẠ HÌNH TUYẾN GIÁP


Dùng chất
Dùng chất
Iod đồng vò phóng xạ
Iod đồng vò phóng xạ


X
X
ác đònh
ác đònh
:
:
thể tích tuyến giáp
thể tích tuyến giáp
các bướu tuyến giáp
các bướu tuyến giáp
các hạch, các vò trí di căn do ung thư …
các hạch, các vò trí di căn do ung thư …
An toàn
An toàn
: c
: c
hất Iod phóng xạ hiện dùng có thời
hất Iod phóng xạ hiện dùng có thời
gian thải nhanh, chỉ cần cách ly

gian thải nhanh, chỉ cần cách ly
8 giờ
8 giờ
.
.
Không dùng
Không dùng
cho bệnh nhân có thai, cho con bú
cho bệnh nhân có thai, cho con bú
vì có thể gây nhiễm phóng xạ cho trẻ nhỏ.
vì có thể gây nhiễm phóng xạ cho trẻ nhỏ.
LÀM SAO
LÀM SAO
XÁC ĐỊNH BỆNH
XÁC ĐỊNH BỆNH


?
?
05/23/14
tuyengiap Y LT
24
Xạ hình tuyến giáp
Xạ hình tuyến giáp

Tầm soát tuyến
Tầm soát tuyến
giáp lạc chỗ
giáp lạc chỗ


Tìm di căn ung thư
Tìm di căn ung thư
05/23/14
tuyengiap Y LT
25
LÀM SAO
LÀM SAO
XÁC ĐỊNH BỆNH
XÁC ĐỊNH BỆNH


?
?
•
CÁC
CÁC


XN
XN
CHẨN ĐOÁN CHUYÊN BIỆT KHÁC
CHẨN ĐOÁN CHUYÊN BIỆT KHÁC


Tuỳ theo loại bệnh tuyến giáp và diễn tiến,
Tuỳ theo loại bệnh tuyến giáp và diễn tiến,
còn nhiều loại xét nghiệm chuyên sâu khác,
còn nhiều loại xét nghiệm chuyên sâu khác,
Thyroglobulin
Thyroglobulin

chỉ thò ung thư
chỉ thò ung thư
Anti-Microsom
Anti-Microsom


viêm giáp miễn dòch
viêm giáp miễn dòch
Trab
Trab


Basedow tự miễn
Basedow tự miễn
cần chỉ đònh của BS
cần chỉ đònh của BS
chuyên khoa
chuyên khoa