Những bệnh tuyến giáp trạng thường gặp

Những bệnh tuyến giáp trạng thường gặp

Tuyến giáp trạng là một tuyến nội tiết quan trọng điều
hòa nhiều hoạt động sinh trưởng và phát triển của cơ
thể. Khi rối loạn chức năng tuyến giáp có thể gây ra các
bệnh cường tuyến giáp trạng, suy tuyến giáp trạng,
bướu lành tuyến giáp trạng và ung thư tuyến giáp trạng
rất nguy hiểm.
Cơ chế hoạt động của tuyến giáp trong cơ thể
Giáp trạng (thyroid) là một
tuyến nội tiết hình móng ngựa,
nằm ở trước cổ, tiết ra chất nội
tiết tố thyroxin (T4) có vai trò
điều hòa sự phát triển của các
cơ quan, thúc đẩy sự hoạt động,
trưởng thành của mọi tế bào. Sự
hoạt động của tuyến giáp được điều hòa bởi tuyến yên theo
cơ chế như sau: tuyến yên tiết ra chất TSH (thyroid
stimulating hormon), thúc đẩy tuyến giáp trạng tiết ra T4.

Bướu tuyến giáp to đều.
Khi nồng độ T4 trong máu giảm, tuyến yên lại tiết thêm
TSH, thúc đẩy tuyến giáp tiết đủ lượng T4 cần thiết. Ngược
lại nếu nồng độ T4 trong máu đã đủ hoặc cao thì tuyến yên
tiết ít TSH đi, theo đó tuyến giáp sẽ tiết ít T4 phù hợp với
nhu cầu cơ thể. Do đó khi có rối loạn về thần kinh và thể
dịch, sẽ dẫn đến các bệnh của tuyến giáp. Dưới đây xin đề
cập tới các bệnh thường gặp của tuyến giáp.
Thiểu năng hay là suy tuyến giáp trạng
(hypothyroidism).
Vì một lý do nào đó, tuyến giáp trạng bị suy, không thể tiết

đủ T4, mặc dù tuyến yên có tiết thật nhiều TSH, khi đó xét
nghiệm máu sẽ thấy kết quả là T4 thấp và TSH tăng cao.
Bệnh xảy ra tự nhiên, hoặc sau phẫu thuật cắt một phần
tuyến giáp... Biểu hiện suy giáp trạng khởi phát với các dấu
hiệu rất mơ hồ: bệnh nhân thấy mệt mỏi, buồn ngủ, trí nhớ
giảm sút, táo bón, nhức mỏi bắp thịt, khan tiếng, phụ nữ
thấy chảy máu ở âm đạo bất thường; phù nhẹ mặt và mắt,
da khô, bủng; Sau khoảng vài tháng thấy mọi hoạt động thể
lực và tinh thần trì trệ hẳn; ăn uống mất ngon; tóc khô và
rụng nhiều; đặc biệt bệnh nhân có thể bị hôn mê đột ngột;
tuyến giáp có thể to lên hoặc không to. Điều trị suy giáp
trạng bệnh nhân cần phải kiên trì uống thuốc thyroxin theo
chỉ định của bác sĩ, sau khoảng vài tuần, bệnh nhân sẽ bình
phục, song có thể phải điều trị
kéo dài suốt đời.
Cường tuyến giáp trạng
(hyperthyroidism): là do tuyến
tiết ra quá nhiều chất T4, với các
dấu hiệu: bệnh nhân thấy tinh
thần luôn căng thẳng, mất ngủ,
tính tình thất thường, lúc nóng
nảy hung đồ, khi thì thờ ơ lãnh
đạm; tay chân run rẩy, chịu
đựng thời tiết nóng kém, hay vã
mồ hôi; ăn nhiều mà vẫn sút
cân, suy nhược cơ thể, hồi hộp
đánh trống ngực, khó thở, ở phụ nữ thấy kinh ra ít; mắt to
và lồi dần; có khi bệnh nhân chỉ gặp các triệu chứng như
sút cân, yếu mệt, buồn sầu; một số bệnh nhân khác lại thấy
những triệu chứng về tim nổi trội như: loạn nhịp tim, suy

tim..., tuyến giáp có thể phì to hoặc không to; xét nghiệm
thấy T4, TSH trong máu tăng; chụp tuyến giáp với iod
phóng xạ thấy tuyến giáp hấp thụ chất iodine nhiều hơn
bình thường...
Có nhiều phương pháp điều trị cường tuyến giáp như
sau:
- Nội khoa: dùng thuốc có tác dụng ức chế sự tiết chất T4
của tuyến giáp với thời gian dài từ 1-2 năm. Kết quả
khoảng 30%-50% số bệnh nhân khỏi bệnh; số còn lại
thường tái phát trong vòng 6 tháng kể từ sau khi ngưng
thuốc. Uống iod phóng xạ: thường sử dụng cho bệnh nhân
cao tuổi, hay bệnh nhân đã chữa bằng thuốc uống nhưng bị
tái phát. Iod phóng xạ có tác dụng ngăn sự tổng hợp chất
T4 trong tuyến giáp trạng, ức chế các tế bào của tuyến giáp
không thể sản sinh T4 như bình thường. Nhưng sau khi
điều trị với chất phóng xạ iod, tuyến giáp sẽ bị suy, nên có
khi phải dùng chất T4 để điều trị suốt đời.
- Phẫu thuật cắt bỏ một phần tuyến giáp trạng: chỉ dùng cho
những bệnh nhân uống thuốc không hiệu quả, hay ngại điều
trị bằng chất phóng xạ iod.
Ung thư tuyến giáp: Là bệnh ác tính của tuyến giáp với
biểu hiện tuyến giáp to nhanh trong thời gian ngắn và có
các hạch nổi lên bất thường vùng xung quanh; bệnh nhân
kém chịu nóng, hay vã mồ hôi, luôn luôn trong trạng thái
tinh thần căng thẳng, mất ngủ, tính khí thất thường; tay
chân run rẩy yếu đuối; ăn nhiều mà vẫn sút cân; hoạt động
mau bị mệt, hồi hộp, khó thở; phụ nữ thấy kinh ra ít. Tùy
theo thể loại ung thư mà có cách điều trị khác biệt: mổ cắt

bỏ khối ung thư, xạ trị, chạy điện hoặc sử dụng thuốc
chống ung thư.
Bướu lành tuyến giáp: Là loại bệnh của tuyến giáp gặp
nhiều nhất; tuyến giáp to lên hoặc nổi u nổi cục, nhưng
bệnh nhân vẫn làm việc bình thường, không có dấu hiệu gì
của bệnh cường hay suy tuyến giáp. Xét nghiệm máu thấy
lượng T4 và TSH ở trị số bình thường. Có khi tuyến giáp
cứ ngày một lớn lên rồi chèn ép các cơ quan chung quanh
làm cho bệnh nhân cảm thấy khó chịu ở cổ, khó thở, khó
nuốt, hay ho. Có thể gặp các trường hợp bướu tuyến giáp
như sau: