đặc điểm cuả chủ nghiã tư bản độc quyền

BỘ MÔN TRIẾT HỌC MÁC- LÊNIN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI
Chủ đề :
Đặc điểm của chủ nghĩa tư bản
độc quyền
Giảng viên: Trần Thị Giang Thanh
Sv: Nhóm 3 A7K67
Nội dung
1. Nguyên nhân chuyển biến của chủ
nghĩa tư bản từ cạnh tranh tự do sang
độc quyền
2. Đặc điểm của chủ nghĩa tư bản độc
quyền
1. Nguyên nhân chuyển biến của chủ
nghĩa tư bản tự do cạnh tranh sang độc
quyền
4
LLSXPT
Tích tụ và tập
trung sản xuất
Xí nghiệp quy mô lớn
CM KH–
KT Thể
kỷ 19
Ngành sản xuất mới
NSLĐ Tăng
Xí nghiệp quy mô lớn
Tích luỹ tư bản
Tác động của
quy luật kinh tế
Biến đổi cơ

cấu kinh tế
Tập trung sản
xuất quy mô
Độc
quyền
Cạnh tranh
Tích luỹ
Tích tụ và tập trung TB
Khủng hoảng
kinh tế
Phân hoá
XÝ nghiÖp võa vµ
nhá ph¸ s¶n
XÝ nghiÖp lín cµng
lín h¬n
XN lớn
tồn tại và
phát triển
Tín dụng
phát triển
Tích tụ tập trung tư bản
Tập trung sản xuất
”Cạnh tranh tự do đẻ ra
tập trung sản xuất và sự tập
trung sản xuất này, khi phát
triển đến một mức độ nhất
định, lại dẫn tới độc
quyền.”
2 . Đặc điểm điểm của chủ nghĩa tư bản
a, sự tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyền

Tích tụ và
tập trung
sản xuất
Còn ít xí
nghiệp
lớn
Cạnh
tranh
gay gắt
Thỏa
hiệp
Tổ chức
độc
quyền

Tổ chức độc quyền là tổ chức liên minh giữa những
nhà tư bản lớn để tập trung trong tay phần lớn việc sản
xuất và tiêu thụ một số loại hàng hóa nào đó nhằm mục
đích thu được lợi nhuận độc quyền cao.
9
Tổ chức
độc quyền
Côngôlơmêrat
Các ten
Xanhdica
Tờ rớt
Côngxoocxiom
Thoả thuận về giá cả,
quy mô, thị trường

Việc lưu thông do một
ban quản trị chung.
Việc sản xuất, tiêu thụ
do ban quản trị chung
Liên kết dọc của các
tổ chức ĐQ.
Liên minh
độc quyền
Liên kết ngang
dưới hình thức độc
quyền : Cácten,
Xanhđica, Tờrớt.
Liên kết dọc dưới
hình thức độc
quyền :
Côngxoocxiom.
b. Tư bản tài chính và bọn đầu sỏ tài chính
Cùng với quá trình tích
tụ và tập trung sản xuất
trong công nghiệp cũng
diễn ra quá trình tích tụ tập
trung tư bản trong ngân
hàng, dẫn đến hình thành
các tổ chức độc quyền
trong ngân hàng


Theo dõi việc sử
dụng tiền vay và
trực tiếp đầu tư

vào công nghiệp
Tổ chức
độc quyền
trong ngân
hàng
Độc quyền
công nghiệp
Mua cổ phần của
ngân hàng hoặc
lập ngân hàng
riêng
Tư
bản tài
chính
13
Vai trò của
ngân hàng
Vai trò cũ
Vai trò mới
Trung gian trong
thanh toán và tín dụng
Sự phát triển của tư bản tài chính dẫn đến một nhóm nhỏ
độc quyền chi phối toàn bộ đời sống kinh tế và chính trị
của toàn xã hội tư bản gọi là bọn đầu sỏ tài chính.
Trực tiếp đầu tư vào CN
Thâm nhập vào các tổ
Chức ĐQCN để giám sát
Đầu sỏ tài chính
Tham dự
Thủ đoạn

Thống trị KT TT chính trị


Tư bản tài
chính
Bọn đầu sỏ
tài chính
15
CNTB
tự do
Cạnh tranh
Xuất khẩu
Hàng hoá
Xuất khẩu hàng hoá ra
nước ngoài nhằm mục tiêu
Thu về giá trị
c.Xuất khẩu tư bản:
CNTB
độc quyền
Xuất khẩu
Tư bản
Xuất khẩu giá trị ra
nước ngoài nhằm chiếm đoạt
GTTD và các nguồn lợi khác
Xuất khẩu tư bản là xuất khẩu giá trị ra nước ngoài
(đầu tư tư bản ra nước ngoài) nhằm mục đích
chiếm đoạt giá trị thặng dư và các nguồn lợi nhuận
khác ở các nước nhập khẩu tư bản.
17

Nguyên nhân – Hình thức
Tích luỹ TB
phát triển
Thừa TB
Tương đối
Các nước
đang phát triển
Thiếu TB
Giá ruộng
đất rẻ
Tiền lương
Thấp
Nguyên liệu
Rẻ
Trực tiếp
Gián tiếp
Tích luỹ
khối lượng TB lớn
Hội nhập kinh tế
Xuất khẩu
TB
Chính trị
Kinh tế
Mục
tiêu
Vai trò của xuất
khẩu tư bản
Với tư bản
Với nước nhập khẩu
Mở rộng

quan hệ sản
xuất tư bản
chủ nghĩa ra
nước ngoài
Công cụ
bành trướng
sự thống trị
trên phạm
vi toàn thế
giới
Tích cực
Thúc đẩy quá
trình chuyển
biến từ cơ
cấu kinh tế
thuần nông
sang nông-
công nghiệp
Hạn chế
Kinh tế phát
triển què
quặt và phụ
thuộc vào
chính
quốc
d. Sự phân chia thế giới về kinh tế giữa
các tổ chức độc quyền

Quá trình tích tụ và tập trung tư bản phát triển, việc xuất
khẩu tư bản tăng lên dẫn đến sự phân chia thế giới về

mặt kinh tế giữa các tổ chức độc quyền và hình thành các
tổ chức độc quyền quốc tế.
gắn liền
Thị trường ngoài nuớc Thị trường trong nước

có ý nghĩa quan trọng

Do: lực lượng sản xuất phát triển cao  cần nhiều


nguồn nguyên liệu và nơi tiêu thụ.

tư bản lợi nhuận thèm khát lợi nhuận siêu ngạch  tăng
cường bành trướng, cần thị trường ổn định thường xuyên.
Lênin nhận xét: “Bọn tư bản chia nhau thế giới không phải do tính độc
ác đặc biệt của chúng, mà do sự tâp trung đã tới mức độ buộc chúng
phải đi con đường ấy để kiếm lời”


ĐỤNG ĐỘ GIỮA CÁC TỔ CHỨC ĐỘC QUYỀN HÙNG
MẠNH
HÌNH THÀNH LIÊN MINH ĐỘC QUYỀN QUỐC TẾ
DƯỚI DẠNG CÁCTEN, XANHĐICA, TƠRỚT QUỐC
TẾ, ….
XU HƯỚNG THỎA HIỆP, KÍ KẾT ĐỂ CỦNG CỐ ĐỊA VỊ
d. Sự phân chia thế giới về lãnh thổ
giữa các cường quốc đế quốc

Sự phân chia thế giới về kinh tế được củng
cố và tăng cường bằng việc phân chia thế

giới về lãnh thổ.
“Chủ nghĩa tư bản phát triển
càng cao, nguyên liệu càng
thiếu thốn, sự cạnh tranh càng
gay gắt và việc tìm kiếm các
nguồn nguyên liệu trên toàn
thế giới càng ráo riết, thì cuộc
đấu tranh để chiếm thuộc địa
càng quyết liệt hơn”.


Phân chia lãnh thổ và phát triển không đều của chủ
nghĩa tư bản tất yếu dẫn đến cuộc đấu tranh đòi chia lại thế giới.
Năm đặc điểm kinh tế cơ bản của chủ nghĩa để quốc có
liên quan chặt chẽ với nhau  bản chất của chủ nghĩa đế
quốc là sự thống trị của chủ nghĩa tư bản độc quyền, về mặt
chính trị là hiếu chiến, xâm lược.