Bài giảng Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp

Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
1. Tổ chức & lập kế hoạch
2. Chuẩn bị đánh giá
3. Đánh giá SXSH
4. Phân tích khả thi
5. Thực hiện và duy trì SXSH
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
Tổng quan các bước thực hiện đánh giá SXSH
• Công bố cam kết của lãnh đạo
• Thành lập đội SXSH
• Phát động chương trình SXSH
• Chuẩn bị các điều kiện cần thiết
I. Tổ chức & lập kế hoạch
• Lập sơ đồ quá trình sản xuất
• Tổng hợp số liệu nền
• Xác định các dữ liệu cần thu thập
• Xác định trọng tâm đánh giá
II. Chuẩn bị đánh giá
• Thực hiện các giải pháp SXSH
• Đo lường & đánh giá kết quả
• Duy trì và cải tiến hoạt động
SXSH
V. Thực hiện & duy trì
• Cân bằng vật chất & năng lượng
• Phân tích nguyên nhân tổn thất
• Định giá dòng thải
• Phát triển các lựa chọn SXSH

• Sàng lọc/phân loại các lựa chọn
III. Đánh giá
• Đánh giá tính khả thi
của các giải pháp
• Lựa chọn các phương
án khả thi
IV. Phân tích khả thi
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
1. Công bố cam kết của lãnh đạo
2. Thành lập đội SXSH
3. Phát động chương trình SXSH
4. Chuẩn bị các điều kiện cần thiết
Bước 1. Tổ chức & lập kế hoạch:
SẢN XUẤT
SẠCH HƠN
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
1. Công bố cam kết của lãnh đạo
Lãnh đạo công ty cần cam kết việc thực
hiện SXSH và cụ thể hóa cam kết đó
bằng các hành động:
 Ban hành “Chính sách SXSH” (có thể
thông qua một khẩu hiệu thực hiện
SXSH)
 Thành lập đội SXSH
 Trực tiếp chỉ đạo hoặc chỉ định người
đại diện chỉ đạo thực hiện SXSH

 Chủ trì các buổi họp quan trọng về
SXSH
Bước 1. Tổ chức & lập kế hoạch:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
2. Thành lập đội SXSH
Đội SXSH là hạt nhân thực triển khai
SXSH trong công ty, bao gồm các thành
phần:
 Đội trưởng (giám đốc hoặc phó giám
đốc)
 Cán bộ quản lý các bộ phận sản xuất
và liên quan đến sản xuất (các phân
xưởng, các phòng kỹ thuật, kế hoạch,
vật tư, kế toán, quản lý chất lượng )
 Các tổ trưởng sản xuất đại diện cho
tập thể công nhân
Bước 1. Tổ chức & lập kế hoạch:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
3. Phát động chương trình SXSH
Để lôi kéo mọi người tích cực tham gia
thực hiện SXSH cần tổ chức phát động
chương trình SXSH:
 Có thể kết hợp với các sự kiện khác
như đại hội công nhân viên chức, các
cuộc họp tổng kết
 Công bố chính sách & khẩu hiệu SXSH

 Giới thiệu đội SXSH
 Giới thiệu tóm tắt về tác dụng & ý
nghĩa của SXSH
 Công bố các chính sách khen thưởng
Bước 1. Tổ chức & lập kế hoạch:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
4. Chuẩn bị các điều kiện cần thiết
Các công việc sau cần chuẩn bị cho việc
đánh giá SXSH:
 Lên kế hoạch đánh giá SXSH
 Bố trí kế hoạch sản xuất phù hợp với
kế hoạch khảo sát đánh giá SXSH
 Chuẩn bị các công cụ cần thiết: bảng
ghi chép số liệu, máy ảnh, các dụng
cụ đo
 Chuẩn bị các thông tin cơ bản
Bước 1. Tổ chức & lập kế hoạch:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
5. Lập sơ đồ quá trình sản xuất
6. Tổng hợp số liệu nền
7. Xác định các dữ liệu cần thu thập
8. Xác định trọng tâm đánh giá
Bước 2. Chuẩn bị đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn

5. Lập sơ đồ quá trình sản xuất
Sơ đồ dòng quá trình sản xuất
sẽ giúp trả lời câu hỏi: “Chất
thải sinh ra ở đâu?”
Bước 2. Chuẩn bị đánh giá:
Nước
Phụ liệu
Hóa chất
Năng lượng
Nguyên liệu
Công đoạn 1
Công đoạn 2
Công đoạn…
Sản phẩm
Dòng vào Dòng ra
Nước thải
Nhiệt thải
CTR

Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
5. Lập sơ đồ quá trình sản xuất
Cần liệt kê & vẽ sơ đồ các bước công nghệ/công đoạn bao gồm:
 Các bước công nghệ của quy trình sản xuất
 Các hoạt động vận chuyển/lưu trữ nguyên liệu và nhiên
liệu
 Các hoạt động định kỳ như vệ sinh, bảo trì/bảo dưỡng thiết
bị
 Xác định các dòng vào - ra: nước, hoá chất, nguyên liệu,

năng lượng, chất thải… của mỗi bước công nghệ/công đoạn
Bước 2. Chuẩn bị đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
5. Lập sơ đồ quá trình sản xuất (tiếp)
Chú ý:
 Đi từ tổng thể đến chi tiết
 Cần phân biệt các quá trình chính &
phụ trợ
 Chưa cần định lượng chính xác các
dòng vật chất và năng lượng, chi
phí của các dòng vật chất và năng
lượng đó và độc tính/tiềm năng gây
ô nhiễm của các dòng vật chất
Bước 2. Chuẩn bị đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
6. Tổng hợp số liệu nền
Số liệu nền:
 Dữ liệu hiện trạng ban đầu (nền) trước khi làm SXSH
(Cơ sở để xác định sơ bộ tiềm năng cải tiến, tiết kiệm)
 Cơ sở để đánh giá hiệu quả sau khi thực hiện các giải pháp
SXSH
 Số liệu nền thể hiện mức tiêu hao nguyên vật liệu năng lượng
thực tế trên 1 đơn vị sản phẩm (m
3
nước/tấn sản phẩm, tấn
than/tấn sản phẩm, kWh điện/tấn sản phẩm…)

 Không lấy số liệu định mức có sẵn làm số liệu nền
Bước 2. Chuẩn bị đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
7. Xác định các dữ liệu cần thu thập
Trong nhiều trường hợp, các số liệu sẵn có
không đủ để đánh giá hiện trạng sản xuất do
đó cần thu thập thêm các dữ liệu:
 Xác định các số liệu cần thu thập
 Xác định nguồn cung cấp số liệu
 Xác định phương pháp lấy số liệu: thời
gian, chu kỳ, cách thức (bao gồm cả thiết
bị đo nếu cần thiết), biểu mẫu ghi chép
 Lắp đặt thiết bị đo, phổ biến cho những
người liên quan và tiến hành lấy số liệu
Bước 2. Chuẩn bị đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
Lưu ý về việc thu thập số liệu:
- Sử dụng các bảng biểu & phân công người đo/ghi chép
- Tính mùa vụ/chu kỳ
- Đặc điểm sản xuất: liên tục hay theo mẻ/lô…
- Độ dài của chuỗi số liệu có ảnh hưởng tới kết quả thống kê
Bước 2. Chuẩn bị đánh giá:
7. Xác định các dữ liệu cần thu thập (tiếp)
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn

8. Xác định trọng tâm đánh giá SXSH
Bước 2. Chuẩn bị đánh giá:
Mục đích của việc xác định trọng tâm đánh giá:
 Xác định phạm vi/giới hạn tiến hành đánh giá: phân xưởng,
dây chuyền, thiết bị…: lựa chọn các khu có tiềm năng lớn
 Tập trung nguồn lực vào nơi có tiềm năng cải tiến/tiết kiệm
cao trong toàn bộ quá trình sản xuất của công ty. Tuy nhiên
trong trường hợp quy mô sản xuất nhỏ, có thể tiến hành với
toàn bộ quy trình sản xuất
 Kết quả tốt từ trọng tâm sẽ là động lực thúc đẩy và duy trì
thực hiện SXSH trong công ty
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
Cần chuẩn bị một số công cụ:
- Sơ đồ qui trình công nghệ với các dòng vào - ra cơ bản đã được
xác định sơ bộ (kết quả của bước 1)
- Các bảng danh mục các công việc cần làm trong quá trình đánh
giá tại mỗi bộ phận/công đoạn/thiết bị
- Các biểu mẫu: dùng để ghi chép dữ liệu chi tiết về các dòng vào
– dòng ra
- Các tài liệu liên quan: đơn công nghệ phối trộn nguyên liệu, hồ
sơ/tài liệu kỹ thuật của thiết bị (nếu có)…
- Các dụng cụ/thiết bị đo: nhiệt độ, thể tích, thời gian…
- Máy ảnh KTS
Bước 2. Chuẩn bị đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
9. Cân bằng vật chất & năng lượng

10. Phân tích nguyên nhân tổn thất
11. Định giá dòng thải
12. Phát triển các lựa chọn SXSH
13. Sàng lọc/phân loại các lựa chọn
Bước 3. Đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
9. Cân bằng vật chất & năng lượng
Việc tính toán cân bằng vật chất
& năng lượng sẽ giúp trả lời câu
hỏi “Lượng chất thải sinh ra
là bao nhiêu?”
Bước 3. Đánh giá:
120 lít nước
30 kg phụ gia
0,5 kg hóa chất
120 kg hơi
Nguyên liệu
Công đoạn 1
Công đoạn 2
Công đoạn…
Sản phẩm
Dòng vào Dòng ra
?? lít nước
thải
?? kg bùn
thải
?? kg CTR

Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
Khăn 375 kg xử lý trên máy Winch
Giặt (1)
t=20’, t
0
= 60 - 70
0
C
Nước, hơi:
Nước thải nóng
Nấu (2)
t=90’, t
0
= 98 - 100
0
C
Nước, hơi
Hơi nóng
Hoá chất nấu
Nước thải nóng (hoá
chất, tạp chất)
Giặt (3)
t=20’, t
0
= 98 - 100
0
C
Hơi nóng

Nước thải nóng, (hoá
chất, tạp chất)
Nước, hơi
Dòng vào Dòng ra
9. Cân bằng vật chất & năng lượng
a. Hoàn thiện sơ đồ dòng chi tiết cho từng công đoạn đánh giá
(dựa vào sơ đồ quá trình sản xuất đã lập ở bước 2):
Bước 3. Đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
b. Xác định số liệu vào - ra: sử dụng các dữ liệu đã chuẩn bị ở bước 2
bổ sung vào sơ đồ dòng các dữ liệu về các dòng vật chất & năng
lượng phục vụ cho việc tính toán cân bằng
9. Cân bằng vật chất & năng lượng (tiếp)
nguyên liệu thô
phụ liệu
năng lượng
bán thành phẩm
sản phẩm
sản phẩm phụ
chất thải
tổn thất NL
Bước 3. Đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
Chất thải
Tổn hao năng lượng
c. Cân bằng dòng vật chất:

 Nguyên tắc:

Vật liệu vào =

Vật liệu ra +

Tổn thất
9. Cân bằng vật chất & năng lượng (tiếp)
Bước 3. Đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
Bảng cân bằng vật liệu
Cân bằng vật liệu tại Công ty CP Sơn Tổng hợp Hà nội
Cơ sở tính: năm 2008
Đầu vào Đầu ra Dòng thải Công đoạn
Loại Lượng
(kg)
Loại Lượng Lỏng Rắn (kg) Khí (kg)
Bột màu,
độn
Dung môi

Chất tạo
màng
Phụ gia

228

253

506

25
Điện -
Toàn bộ
quá trình
sản xuất:
gồm 4 công
đoạn muối
ủ, nghiền,
pha sơn và
đống gói
Nước
(làm mát)
-
Sơn
dung
môi
1 tấn L1.
Nước
thải
L2
Dung
môi
thải
R1.Bao bì
Thùng
dính sơn:
-
R2.Cốc

dính sơn:

R3Cặn
sơn: 0.03
K1Bụi:kg
K2Hơi
dung môi:
6
Bước 3. Đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
Bảng cân bằng cấu tử (nước)
Nồng độ
Nước sử dụng
m
3
/ngày
Nước dùng cho
công nghệ
Công đoạn
Vào Ra
Lượng
nước
trong bột
thay đổi
Tuần
hoàn
Cấp
thêm

Tổng
Thực
dùng
Nước nồi nấu, hơi, hàm
ẩm mảnh

Nghiền thủy lực

Rửa

Rửa bột

Chuyển bột

Sàng

Rửa ly tâm

Làm đặc

Tẩy

Nghiền đĩa

Chuản bị bột xeo

Rửa ly tâm máy xeo

Bước 3. Đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp

4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
d. Cân bằng năng lượng:
9. Cân bằng vật chất & năng lượng (tiếp)
Nguyên tắc: Đầu vào = Đầu ra (biến đổi) + Tổn thất
CUNG CẤP
- Điện lưới
- Than, gas, dầu
CHUYỂN ĐỔI
- Biến áp
- Máy phát điện
- Lò đốt…
PHÂN PHỐI
- Mạng điện
- Hệ thống cấp hơi
- Hệ thống cấp nhiệt
TIÊU THỤTHU HỒI NHIỆT
THẢI BỎ
Bước 3. Đánh giá:
Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp
4. Tổng quan các bước đánh giá sản
xuất sạch hơn
d. Cân bằng năng lượng:
9. Cân bằng vật chất & năng lượng (tiếp)
 Thông thường rất khó có số liệu để làm cân bằng năng lượng
một cách chính xác
 Thông qua khảo sát những tổn thất năng lượng:
- tại dây chuyền sản xuất
- trong hệ thống phân phối năng lượng
- tại các thiết bị cung cấp năng lượng (lò hơi, máy nén khí,

thiết bị lạnh…v…v…)
để xác định hiệu quả sử dụng năng lượng
Bước 3. Đánh giá: