chương 1 giải phẩu- sinh lý hệ tiêu hóa (p3)

Chương 1 :
GIẢI PHẨU- SINH LÝ
HỆ TIÊU HÓA (P3)
(Anatomy and physiology of Digestive System)

Tiêu hóa ở ruột non gồm 2 quá
trình chính:
+ Tiêu hóa hóa học ( Dịch tụy, Dịch
ruột và dịch mật)
+ Tiêu hóa cơ học ( Các dạng vận
động, nhu động và phản nhu động)
IV/ TIÊU HÓA Ở RUỘT NON

1/ Cấu tạo ruột non:
+ Gồm 3 phần: Tá tràng, hỗng tràng và hồi
tràng
+ Có nhiều tuyến ruột hình ống (tuyến
Lieberkuhn)
+ Ở tá tràng có tuyến Brunner . Tuyến
Lieberkuhn và tuyến Brunner tiết ra dịch
ruột
+ Lớp cơ trơn ở thành ruột non cấu tạo bởi 2
lớp : Cơ vòng và cơ dọc
IV/ TIÊU HÓA Ở RUỘT NON (tt)

+ Lớp niêm mạc ruột non có nhiều nếp
gấp hình van và được bao phủ bởi các nhung
mao (có khoảng 20-40 nhung mao/ mm
2
)

(Vilius)
+ Mỗi nhung mao bao gồm nhiều vi nhung
mao (Microvili) . Diện tích hấp thu của ruột
non 500 m
2
+ Ở đoạn tá tràng còn có ống tiết của dịch
tụy và dịch mật đổ vào
IV/ TIÊU HÓA Ở RUỘT NON (tt)





Figure 23.17b



Figure 23.16b

2/ Tiêu hóa hóa học:
Dịch tụy, dịch mật, dịch ruột
a. DỊCH TỤY: Do tuyến tụy tiết ra theo ống dẫn tụy
(Wirsung) đổ vào tá tràng
+ Đặc tính thành phần
- pH kiềm 7,8 – 8,4 (Ngựa 7,3-7,58; Bò 8,0; Lợn 7,7-7,9)
- Ổn định nhờ các muối vô cơ (đặc biệt NaHCO
3
)
90% H
2

O
-
Thành phần:
Muối NaHCO
3
,

NaCl,CaCl
2
,


Na
2
HPO
4
, NaH
2
PO
4
10%VCK
Chất hữu cơ: protein, men.

CẤU TẠO TUYẾN TỤY

Đảo tụy ( tiết
hoocmon)
Tế bào ống (tiết
ra NaHCO
3

)
Tế bào nang (tiết
ra enzym)

Cấu tạo tế bào tiết ở tuyến tụy

I/ Nhóm phân giải protein
+Tripsinogen tripsin  tự hoạt hóa
Protein peptit + a.a (mạnh, triệt để hơn pepsin)
+Kimotripsinogen kimotripsin
(yếu hơn tripsin) Protein peptit + a.a
+ Tác dụng của dịch tụy
+ Elastaza: protepn dạng elastin (gân)  peptit + a.a
Tripsin
Enterokinaza (dịch ruột)
Tripsin
+Cacboxipolypeptidaza: Tác dụng lên polypeptit tách a.a
+Dipeptidaza: phân giải dipeptit tách  2 a.a
+Protaminaza: Thủy phân protamin  peptit + a.a
+Nucleaza: Thủy phân nucleic  các mononucleotit

Enzym phân giải protein tuyến tụy

Enzym tiêu hóa protein

* Amilaza (amilopsin) : tinh bột  mantose
* Mantaza:Mantose  2glucose
* Lactaza : Lactose  glucose + galactose (quan trọng đối với gia súc non bú sữa)
* Saccaraza: Saccarose  glucose + fructose
II/ Nhóm phân giải bột đường

III/ Nhóm phân giải mỡ:
Lipit glyxerin + axit béo
Nhân tố hoạt hóa lipaza: Xistein, muối canxi, A.Tioglicoleic, dịch mật
lipaza

•
Thần kinh: Giao cảm, phó giao cảm
+ Điều tiết quá trình tiết dịch tụy :
Do yếu tố thần kinh và thể dịch
•
Thể dịch:
- HCl từ dạ dày xuống kích thích tá tràng tiết secretinogen
secretin vào máu  kích thích tuyến tụy (giàu kiềm, nghèo enzim)
HCl
- HCl kích thích niêm mạc ruột non tiết pancreozimin  tăng
lượng men dịch tụy (giàu enzym)
- Phó giao cảm tiết axetylcolin  tăng tiết lượng dịch

CƠ CHẾ THỂ DỊCH

b. DỊCH MẬT
+ Đặc tính thành phần
•
Đắng, kiềm, dính, màu vàng thẫm (ăn thịt), xanh thẫm (ăn cỏ)
•
Thành phần: - Ở túi mật : 90% H
2
O + 10% Vật chất khô (pH 6,8)
- Ở gan : 98% H
2

O + 2% Vật chất khô (pH 7,5)
+ Gan vừa tiết dịch tiêu hóa vừa thải các sản phẩm
(phân giải Hb)
+ Chứa : túi mật, thải dịch mật vào tá tràng bằng phản xạ
- Muối mật (muối Na của glycocolic, taurocolic)
- Sắc tố mật: bilirubin (sản phẩm phân giải nhóm hem)
bilivecdin (sản phẩm oxy hóa bilirubin)
- Ngoài ra còn có: Cholesteron, photphatit, mỡ thủy phân, sản
phẩm phân giải protein, muối vố cơ…

 Sinh lý: Hồng cầu già vỡ (100-120 ngày tuổi) 
tạo sắc tố mật (màu xanh hoặc vàng đỏ thẩm)
 Bệnh lý: Sốt cao, vi khuẩn, ký sinh trùng  vỡ hồng
cầu  tăng sắc tố mật  nước tiểu  nước tiểu vàng.
Vào máu  hoàng đản. Hoặc tắc ống mật  vào máu
 hoàng đản (sán lá gan)

Cholesteron do gan và thận tạo ra từ các axit béo chuyển
axtyl CoA thành cholesteron một phần thải vào mật. Tác
dụng: ở gan sản xuất axit mật  chuyển hóa tạo vitamin D
- Tác hại: vào máu xơ cứng thành mạch  cao huyết áp

+ Cơ chế tạo sắc tố mật