chương 2 máu và bạch huyết (p3)

1
Chương 2
MÁU VÀ BẠCH HUYẾT (P3)
(Blood and lympatic System)
Dr Võ Văn Toàn- Quynhon University
2
Các yếu tố hữu hình
granular
agranular
3
Các loại tế bào máu
4
1.5. Thành phần của máu (tt)
1.5.2. Hồng cầu
1.5.2.1. Hình thái, cấu tạo, số lượng
+ Hình thái
- Hồng cầu động vật có vú có hình dĩa, lõm 2 mặt,
không có nhân (trừ loài chim)
- Hồng cầu chim, bò sát, lạc đà, nai có hình thoi,
còn hồng cầu đa số động vật có vú và người có
hình dĩa tròn, lõm 2 mặt để tăng diện tích tiếp xúc
oxy lên 1,6 lần.
-Hồng cầu có đường kính từ 7-8 micromet, chiều
dày 2 micromet
5
6
7
Hồng cầu chim
Hồng cầu gà
8
1.5.2. Hồng cầu (tt)

+ Cấu tạo:
- Màng hồng cầu là một màng lipoproteit, có khả
năng thẩm thấu, có khả năng đàn hồi. Nhờ vậy hồng
cầu có thể len lõi qua các mao mạch có đường kính
bé hơn
- Bên trong tế bào chất chứa một sắc tố
chromoproteit màu đỏ, đó là hemoglobin (Hb).
- Thành phần hóa học: nước chiếm 60% và 40% là
vật chất khô, trong chất khô Hb chiếm đến 90%.
9
10
+ Cấu tạo (tt):
- Trong hồng cầu có một số enzym quan trọng như
anhydraza, catalaza; trên màng có men glucozo-6-
photpha dehydrogenaza, glutation-reductaza có vai trò
làm màng bền vững và trao đổi chất dễ dàng
- Muối vô cơ chủ yếu là Kali
+ Số lượng
- Số lượng hồng cầu ở các loài không giống nhau.
Thay đổi theo tuổi, tính biệt, chế độ dinh dưỡng, trạng
thái cơ thể và bệnh tật.
- Ví dụ: Trâu: 4,5-5,3 triệu/1mm
3
máu; Lợn: 6-8 ;
Bò: 6-8, Ngựa: 7-10, Dê: 13-14, Cừu: 10-13, Chó, mèo:
6-8, gà: 2,5-3,2
- Ở người : Nam: 5-6; nữ: 4-5 triệu/mm
3
11
+Ở trẻ sơ sinh số lượng hồng cầu khoảng 6 triệu,

sau khi sinh hai tuần giảm xuống 5 triệu, rồi 4,5 triệu.
Đến tuổi dậy thì hơi tăng lên. Số lượng hồng cầu
cũng hơi tăng sau bữa ăn, mùa lạnh, lao động nặng, ở
độ cao từ 700m so với mặt biển trở lên và khi mất
nhiều mồ hôi, đái nhiều.
+ Số lượng hồng cầu giảm khi uống nhiều, cuối
kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ. Trường hợp bệnh lý, hồng
cầu tăng khi bị ngạt. Hồng cầu giảm khi bị xuất
huyết, chứng bệnh thiếu máu
12
1.5.2. Hồng cầu (tt)
1.5.2.2. Đời sống hồng cầu:
- Hồng cầu được sinh ra từ tủy đỏ xương
(trong bào thai thì do gan sinh ra). Trung
bình hồng cầu sống được 120 ngày (hồng
cầu trâu bò chỉ sống 1-2 tháng)
- Ban đầu tủy đỏ xương sinh ra các tế
bào gốc chung cho tất cả tất cả các tế bào
máu. Tế bào này biệt hóa thành hồng cầu,
bạch cầu và tiểu cầu.
13
14
- Hồng cầu nguyên thủy có nhân, có ribosom, bộ máy
golgi và ty thể. Hb được tạo ra ngay trong giai đoạn này,
sau đó tăng dần, Nhân teo dần và các bào quan biến mất.
15
+ Các hồng cầu già bị phá hủy chủ yếu ở
lách và gan. Tuy nhiên, ở những người bị cắt
lách sự phá hủy hồng cầu cũng không bị ảnh
hưởng.

+ Do vậy, có thể hồng cầu còn bị phá hủy ở
nhiều nơi trong hệ tuần hoàn. Khi bị phá hủy,
lượng globin và sắt được tái thu hồi cho tủy
xương để sản xuất hồng cầu mới. Một phần
hemoglobin tạo thành sắc tố mật
16
16
17
+ Trong cơ thể sản sinh một yếu tố
kích thích sự tăng sinh hồng cầu. Yếu tố
này là erythropoietin, đó là một
glycoprotein có trọng lượng phân tử
34.000, được sản xuất ra từ thận và gan
(thận sản xuất khoảng 80-90% tổng số).
+ Mọi nguyên nhân gây thiếu oxy ở các
mô đều kích thích thận và gan tăng sản
xuất erythropoietin. Đến lượt mình
erythropoietin kích thích tuỷ xương tăng
sinh hồng cầu.
18
Erythropoietin
19
20
Vòng đời của hồng cầu (RBC)
21
22
+ Khi cơ thể thiếu sắt, hemoglobin không được
tạo thành đầy đủ trong hồng cầu. Các hồng cầu này
vào máu gây bệnh thiếu máu nhược sắc.
+ Các vitamin B nhất là vitamin B12 và acid folic

tham gia quá trình tạo hồng cầu. Thiếu vitamin B12
và acid folic sẽ làm giảm sự tổng hợp thymidin
triphosphat, một thành phần quan trọng của ADN
nghĩa là giảm lượng ADN và do đó làm cho tế bào
không phân chia và không chín được.
+Cholin và thymidin cần thiết cho sự tạo màng
hồng cầu. Thiếu acid nicotinic và Thiamin gây thiếu
máu vừa. Thiếu pyridoxin gây thiếu máu nặng.
23
1.5.2. Hồng cầu (tt)
1.5.2.3. Hemoglobin (Hb)
- Hemoglobin là thành phần cấu tạo quan
trọng nhất của hồng cầu, đây là một protein
màu: cromoproteit. Khối lượng phân tử là
64.450. Nó được cấu tạo bởi một phân tử
globin kết hợp với 4 phân tử Hem
- Mỗi phân tử globin có 4 mạch peptit: 2
mạch α và 2 mạch β. Mạch α có 141 axit
amin và mạch β có 146 axit amin. Chúng xếp
đối xứng nhau và 4 hem gắn vào 4 mạch.
24
•
Dedicated to carry respiratory gas
25
Hem có màu đỏ nên hồng cầu có màu đỏ