Nghiên cứu bào chế và đánh giá sinh khả dụng hỗn dịch nano piroxicam dùng cho nhãn khoa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

**********











NGHIÊN CỨU BÀO CHẾ VÀ ĐÁNH GIÁ
SINH KHẢ DỤNG HỖN DỊCH NANO PIROXICAM
DÙNG CHO NHÃN KHOA









BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

**********








NGHIÊN CỨU BÀO CHẾ VÀ ĐÁNH GIÁ
SINH KHẢ DỤNG HỖN DỊCH NANO PIROXICAM
DÙNG CHO NHÃN KHOA

















i


LI CM N

Tôi xin bày t lòng bic n:
PGS. TS. Nguy
PGS. TS. Tru
Nhi thàng dn và ht  tôi trong
thi gian làm lun án va qua.
 bày t lòng bichân thành ti GS. TS. Võ Xuân Minh,
PGS. TS. Nguy   PGS. TS. Phm Th Minh Hu,
TS. Nguyn Trn Linh cùng toàn th các thày, cô giáo, k thut viên b môn
Bào chc lc ,
tu kin thun li cho tôi hoàn thành lun án này.
Tôi xin trân trng c
Vin Kim nghim thuc 
Trung tâm Kim nghim và nghiên ci
nhi tôi hoàn thành nhng ni dung thc nghim trong

quá trình hc tp và nghiên cu khoa hc.
Tôi xin chân thành c      ng,
PGS. TS. Nguyn Thanh Bình,       o
i h tôi trong quá trình công tác, hc tp và
nghiên cu.
Cui cùng, tôi xin cn bè
      ng viên, to m u kin thun l  tôi
hoàn thành lun án.
Hà N


Nguyn Th Mai Anh


ii


L


         u ca riêng tôi.
Các s liu, kt qu nêu trong lun án là trung thc
ai công b trong bt k công trình nào khác.



Nguyn Th Mai Anh

iii


DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

AUC
:
Area under the curve ()
BP
:
British Pharmacopoeia ()
C
max
:
Maximum concentration ()
Na
2
EDTA
:
Dinatri edetat
FDA
:
Food and Drug Administration ( )
HPLC
:
High performance liquid chromatography
()
HPMC
:
Hydroxypropyl methyl cellulose
HQC
:
High quality control sample ( )
KTTP
:


L.A.F
:
Laminnar flow 
LLOQ
:
Lower limit of quantification ()
LQC
:
Low quality control sample ()
MQC
MRT
PDI
:
:
Middle quality control sample ()
Mean residence time (T
Poly dispersity index ()
PEG
:
Polyoxyethylen glycol
PLGA
:
Poly(lactic-co-glycolic acid)
PVA
:
Alcol polyvinic
PVP
Px
:

:
Polyvinyl pyrolidon K.30
Piroxicam
RSD
:
Relative standard deviation ()
SD
:
Standard deviation ()
SEM
:
Scanning electron microscope ()
USP

:
The United States Pharmacopoeia ()
T
max

:
Maximum time ()
TEM

:
Transmission electron microscope ()
iv


MC LC

 1
NG QUAN 3
1.1. PIROXICAM 3
1.1.1.  3
 3
 4
 4
1.2. CÔNG NGH C 4
1.2.1. Vài nét v h nano 4
1.2.2. m ca dng thuc nano 6
1.2.3. Mt s ch phm thuc nano trên th ng 14
1.3. HN DCH NANO NG DNG TRONG BÀO CH THUC 15
1.3.1. Khái nim v hn dch nano 15
1.3.2. Phân loi hn dch nano 15
1.3.3.  nh vt lý ca hn dch nano 15
1.3.4. Thành phn hn dch nano 18
1.3.5. K thut bào ch hn dch nano 21
1.4. THUC NHÃN KHOA BÀO CH T H NANO 25
1.4.1. n hp thu thuc  mt 25
1.4.2. Thuc tác dng ti mt bào ch t h nano 26
1.4.3. ng ca thuc nano trên mt 28

 35
2.1.  35
2.1.1.  35
v


2.1.2. Thit b 36
2.2.  37

2.2.1.  piroxicam nano 37
2.2.2.  40
2.2.3.  44
2.2.4.  45
2.2.5.  45
2.3.  50
T QU 51
3.1. BÀO CH PIROXICAM NANO TINH TH 51
3.1.1. Nghiên cu bào ch piroxicam nano tinh th 51
3.1.2. t s c tính ca piroxicam nano tinh th 63
3.2. BÀO CH PIROXICAM NANO POLYME 67
3.2.1.  piroxicam nano polyme 67
t s c tính h tiu phân piroxicam nano polyme 80
3.2.3.  nh c 84
3.3. BÀO CH HN DCH NANO PIROXICAM 0,5%
DÙNG CHO NHÃN KHOA 89
3.3.1. Nghiên cu la chn thành phn hn dch nano piroxicam 89
3.3.2. Kho sát mt s yu t . 94
3.3.3. Quy trình bào ch hn dch nh mt cha piroxicam nano 99
 nh ca hn dch nano piroxicam 101
 DNG HN DCH
 101
3.4.1. Thng piroxicam trong thy dch . 101
 dng ca hn dch nano piroxicam 110
N 115
vi


4.1. V PIROXICAM 115
4.2. V K THUT BÀO CH PIROXICAM NANO 116

ng phân tán 117
c cht 118
4.2.3. Cht mang Eudragit 120
4.2.4. Cht din hot 122
4.2.5. Cht chng to bt 123
c to khung trong  124
4.2.7. Nhi 126
y trn 127
4.2.9. K thut b 128
4.3. V H TIU PHÂN NANO PIROXICAM 129
 131
 134
 dng 134
 dng 137
4.6. NG PHÁT TRIN CÁC KT QU NGHIÊN CU 140
KT LU XUT 141
DANH M
N LUN ÁN 143

vii


DANH MC CÁC HÌNH

Hình 1. 1. Hing kt tinh li 16
n kép xung quanh tin. 16
 m cc cht qua giác mc
bm tích 32
. Hing kt t tiu phân piroxicam nano tinh th 55
. Hình nh ti 56

 KTTP piroxicam nano tinh th 59
 KTTP piroxicam nano tinh th
(s dng natri desoxycholat) 61
. Hình nh h nano piroxicam qua kính hin t quét 63
. Ph nhiu x tia X ca piroxicam nguyên liu 64
. Ph nhiu x tia X ca piroxicam nano tinh th 64
 66
. Hình nh tiu phân piroxicam qua kính hin t quét (SEM)
80
. Hình nh tiu phân piroxicam nano polyme
qua kính hin t truyn qua (TEM) 81
 nhiu x tia X ca các mu nghiên cu 82

 83
. Hình nh tiu phân piroxicam nano polyme sau 
bo qun  u kin thc (TEM) 87
 nhiu x tia X ca piroxicam nano polyme 
o qun  u kin thc 87

sau  89
viii


 m ca piroxicam qua màng thm tích 95
. ng c nhn tính thm ca piroxicam
qua giác mc mt th 96
. ng cc tin tính thm piroxicam
qua giác mc mt th 97
. ng ca cht din hot ti tính thm ca piroxicam
qua giác mc mt th 98

. ng ca Tween 80 và Na
2
n tính thm piroxicam
qua giác mc mt th 98
 99
 quy trình bào ch bn
cha piroxicam nano polyme 100
. S ca thy dch mu trng 102
. S ca mu cha piroxicam trong thy dch,
n 200 ng/ml 102
 th biu din ma n piroxicam
trong thy dch và din tích pic 104
 th biu dia piroxicam
qua giác mc mt th 112
 thm piroxicam qua giác mc mt th
 114

ix


DANH MC CÁC BNG
t s cht nh s dng trong hn dch nano tinh th 18
t s công trình nghiên cu bào ch hn dch nano
b b 23
t s nghiên cu v tính thm ca hn dch nano trên giác mc
ng vex vivo) 29
t s m gii phu, sinh lý ca mi và mt th 30
u s dng trong nghiên cu 35
Thành phc bào ch piroxicam nano tinh th 37
Thành phc bào ch piroxicam nano polyme 38

 tan ca piroxicam trong mt s dung môi (n=5) 51
Thành phc bào ch piroxicam nano tinh th 52
c tiu phân piroxicam
bào ch  nhu kin nhi khác nhau (n=5) 53
c tiu phân piroxicam bào ch vi các thit b khuy
khác nhau (n=5) 54
m c (n=5) 56
c tii t l dung dch A và
dung dch B (n=5) 57
N piroxicam bão hòa trong các dung dch PVA ti 25
0
C
(n=5) 57
c tii n dung dch
PVA (n=5) 58
c tiu phân piroxicam khi s dng cht din hot trong
dung dch B (n=3) 60
c tiu phân piroxicam khi s dng natri desoxycholat
trong dung dch A (n=3) 60
c tiu phân piroxicam khi bào ch vi silicon (n=5) 62
x


Thành phc s dng trong bào ch
piroxicam nano tinh th 62
. Th Zeta ca tiu phân nano (n=5) 65
 66
. Hing sa lng ca các tic khác nhau (n=5)
67
. Công thc bào ch piroxicam nano b

c  68
. Các thành phn trong bào ch h nano polyme 68
c tiu phân piroxicam
bào ch  u kin nhi khác nhau (n=5) 69
. Tiu phân piroxicam bào ch bng các thit b khuy khác nhau
(n=5) 70
c tiu phân piroxicam
bào ch vi thi gian khuy khác nhau (n=5) 71
i t ly tâm (n=5) 73
c tic và sau khi ly tâm (n=5) 73
iu phân piroxicam bào ch vi Eudragit (n=5) 75
. Tiu phân piroxicam bào ch
ti các n khác nhau (n=5) 77
. Tiu phân piroxicam khi bào ch vi cht din hot (n= 5) 78
. Tiu phân piroxicam khi bào ch vi silicon (n=5) 78
m ba piroxicam nano polyme (n=5) 79
m ba piroxicam nano pyme
sau 6 tháng bo qun  u ki 79
. Th Zeta ca tic (n=5) 82
 83
xi



(n=5) 84
ng piroxicam trong sn ph
sau thi gian bo qun (n=3) 85
c tiu phân piroxicam nano polyme
sau thi gian bo qun (n=3) 86
 Zeta ca tiu phân piroxicam nano polyme

 86
o qun
(n=3) 88
. So sánh piroxicam nano polyme và nano tinh th 90
. ng c nh
ca hn dch nano (n=5) 90
 nh ca hn dch nano trong các dung dm (n=5) 92
 nh ca hn dch nano khi s dng các cht bo qun
(n=5) 93
c tiu phân piroxicam trong hn dch
 94
. Kt qu  nh ca hn dch nano piroxicam (n=5)
101
. ng ca mu trng ti thm trùng vi th
ca piroxicam 103
a n piroxicam trong thy dch
và din tích pic (n=3) 104
. N piroxicam trong các mu chun
i quy 105
nh gii hi (LLOQ) 106
. Kt qu th  lp li trong ngày 107
xii


 Kt qu th lp li khác ngày 107
 nh ca mu thy dch chc cht
 nhi phòng sau 5 gi (n=3) 109
 nh ca mu sau x lý
bo qun  nhi phòng trong 24 gi (n=3) 110
. N piroxicam trong trong thy dch mt th

sau khi nh 112
. Mt s thông s n hp thu thuc qua giác mc 113



1




, nhanh chóng



              
 [15], [41], [77].




              
 [17], [26], [38], [61].
 
có 
 

lµm t¨ng sinh kh¶ dông cña piroxicam vµ 
            
  bµo chÕ vµ ®¸nh gi¸ sinh kh¶ dông   nano
piroxicam dùng cho nhãn khoa

1. B.
2. B
.
3.          piroxicam nano
.

2




1. 

2. 
 polyme.
3.        

4. 

3


CI: TNG QUAN
1.1. PIROXICAM
1.1.1. 


Công th C
15
H
13
N
3
O
4
S. Khng phân t: 331,4.
Tên khoa hc: 4 - hydroxyl - 2 - methyl - N - (pyridin-2-yl) - 2H - 1,2
benzothiazin - 3 - carboxamid - 1,1  dioxid [6], [32], [114].
1.1.2. 

- Hình thc: Bt kt tinh, màu vàng nht, v ng, không mùi
-  tan: rc (0,015 mg/ml), trong dung d
  pH 2,0) và trong   dung môi h  ít tan trong alcol
và dung dch kim (1,03 mg/ml  pH 7,5), tan trong dicloromethan [32],

[50].
- Dng thù hình: có bn dng thù hình vi nhi nóng chng là:
I (201,6
0
C), II (195,5
0
C), III (178,4
0
C), IV (164,1
0
C). Dng thù hình II
không bn d chuyn thành dng I [118].

Tính acid base: tính acid yu (pKa = 6,3), pKa
1
= 1,86 và pKa
2
= 5,46.
nh tính: ph.
ng:
Piroxicam nguyên liu: ng bng  trong môi
ng khan. Hòa tan trong hn hng th tích anhydric acetic
và acid acetic, chu bng dung dch acid percloric 0,1M.
CH
3
4


- Piroxicam trong ch phm bào chng bng quang ph t ngoi
hoc bc ký lng hi

[32], [114].
1.1
- Tác dng: tác dng chng viêm (nhóm NSAIDs), gi st, chng
kt tp tiu cu. Piroxicam thuc nhóm oxicam, tác dng h st kém,
  ng chng viêm m  ch yu dùng gi 
chng viêm.
- Ch nh: Piroxicam dùng trong viêm khp dng thp,
thoái hóa khp, viêm ct sng dính khp, b   p, chn
 thao. Thu thut, bnh Gút cp
[5]. Piroxicam là mt trong nhng thu u tr viêm, d ng và
xut huyi kt mc rt hiu qu [36], [62]. 
 viêm sau phu thut  mt [101].
1.1
Thuc tiêm 20 mg/ml, viên nang, viên nén 10 mg, 20 mg (Felden,
Pirox, Kecam, Pirox 10, Pirox 20 ). Thu t trc tràng 20 mg (Felden,
Oximezin, Zitumex      Felden, Zerospam,
Flodenu
1.2. CÔNG NGH C
1.2.1. Vài nét v h nano
1.2.1.1. Khái nim
Công ngh nano là 
        ng th    c tính
và hing mi xut hin khi vt cht  c nano [4].
Trong y hc, mt s cu trúc sinh h  n: nguyên t hydro có
ng kính khong 0,1 nm, phân t ADN rng khong 3 nm, ribosom 10 nm,
virus 100 nm, vi khun 1000 nm, t bào hng cng kính khong 7000
5


nm, dày kho   [10], [48]  , mun nghiên c u tr

bnh  m t i t bào, y sinh hc c ng dng mnh
m nht các tin b ca công ngh nano.
1.2.1.2. c tính ca h nano
 
K
 
              

              
               
[40], [80], [48].
 
-              do
.
- D             
[48], [40].
-  nano 
 


vòng tu
            
Tween, [40], [97].
- 



6

 
         [40], [80].  
            
         [15],
[42].
 
-                 


            
             


- 



[48].
1.2.2. m ca dng thuc nano
1.2.2.1. m
  dng
Vc cht ít tan, các tic nh, din
tích tip xúc vng sinh hc l tan và t 
nhng tic nh  ch máu
 thuc tác dng nhanh; m rng phm vi xây dng công thc, tn dng
c cht truyn thng theo cách dùng mi.
Xia và cng s nghiên cu ch to nitrendipin nano vi KTTP là
209 ± 9 nm. Nitrendipin c trên ,
7

nitrendipin nguyên liu ch   c 20% sau 120 phút. Khi th trên
chung ung , giá tr C
max
và AUC
0-12
ca hn dng
cao gp 6,1 ln và 5,0 ln so vi viên nén trên th ng [121]. Trong mt
nghiên cu khác ca Quan và cng s, các tác gi bào ch hn dch ung
nitrendipin và  dng ca thuc trên chut. So vi hn dch
thô, sinh kh dng ca hn dch nano tinh th cao gp 9 ln, hn d
 ti  c bao b mt bng chitosan có sinh kh dng cao gp
13 ln [96]. Mt s c ch    c nghiên cu bào ch 
 c nano     tan    dng bao gm:
levofloxacin [35], indomethacin [81], phenytoin, salbutamol [87], artesunat
[130], [131], vv
Các h nano gc cht gn vi cht mang thích hp d 
 c t bào, xâm nhp vào máu, h thng ni bào, gan, t 
màng rut, lp niêm mc bit vc cht
thm kém. Mou và cng s nghiên cng hc ca hn dch nano
itraconazol trên chu rng AUC
0-36
ca hn dch nano cao gp
 n 1,8 ln so vi viên nang cng cha pellet gii phóng nhanh trên
th ng (Sporanox) [83].
Shudo và cng s nghiên cu ch to h nano ca probucol (Pro.) vi
mt s cht mang gm: polyvinyl pyrolidon (PVP K12, PVP K17, PVP K30)
và natri dodecyl sulfat (SDS). Kt qu cho thy: h tiu phân nano gm Pro
và SDS làm hp thu c cht lên 3 ln, h nano gm Pro-PVP-SDS
c cht h 25 ln so vi nguyên liu [107].

Prajapati và cng s nghiên cu bào ch dendrime poly amido-amin
c       dng in vivo ca thuc trên chut.
ch, ding cong
ca hn d 279 µg.gi/ml), thi gian bán thi
 . Tác dng chng viêm ca hn dn dch
8


c rt nhim phù chân chut [94].
Kim và cng s nghiên cu tính thm ca ketoprofen trên da chut
cho thy ketoprofen nano liposom thm cao gp 9 ln so vi nguyên liu [58].
Nghiên cu ca Han và cng s vi h 
cho thy d   thm qua da chut lên gp 5 ln
so vi c chu [51].
i vi h tiu phân nano lipid cha quercetin, Bose và cng s nhn
thy rng tùy thuc vào lo  c li  c cht thm qua da
cao gn 2,5 ln so vi nguyên lic micro [30].
Zhang và cng s nghiên cu h nano insulin gm: insulin/PEG-
chitosan. Vi tic 150-300 nm, th Zeta 16-30 mV, hn dch
nano hp thu qua niêm mp 3 ln so vi hn dc và
dung dch insulin [127].
Nhóm nghiên cu ca Shahnaz   sinh kh dng
ca hn dch nano leuprolid chitosan thiolat khi s dng qua niêm m
So vi dung dch leuprolid, hn dch nano có thi gian bán th n
4 ln, n nh trong huy8 ln và sinh kh d
6,5 ln [103].
Nghiên cu in vivo ca Madhusudhan cho thy carbamazepin trong h
     ch phân b   tt c   c bit,
n c cht trong não và t l n não/huy
ln và 3 ln vi cht nh 1-O-decylglycerol) [74]. Kreuter và cng s ch

to h nano bao bi polysorbat, tiu phân nano gii
ng phân t thp (LDL). H nano này có th vn chuyn qua mao mch
máu não do gn vào các receptor LDL [64]. Hn dch tiêm Nitredipin
nano lipid r c Manjunath nghiên cu trên chu   ch).
Kt qu cho thy: các tiu phân có th Zeta âm tp trung nhiu  gan.
u phân có th p trung nhiu  não [76].
9


 Kéo dài tác dng ca thuc
K  c ch i 70 nm và c bit kt hp vi polyme
c (ví d: PEG), ti
mch, gim s  min dch, hp thu ch yu thông qua
tác dng thc bào ca h thi nc coi là h vn chuyn
thuu tr các b[80]. Kt qu nghiên cu ca Plosker
cho thy: liposom doxorubicin c bao PEG  có thi
gian bán thi kéo dài ti 79,9 gi   t nhiu so vi dng thuc
c. Thuc có mt trong h tun hoàn và  mô vn còn nguyên dng
c bao PEG, phân hy và thi tr khi mô rt chm [93]. Zahr và cng s
nghiên cu hp thu in vitro ca h nano gm các tic chc
bao bi PEG và kt qu  ng   h   i thc bào
sau 24 gi ca các tiu phân c bao PEG gim 3 ln so vi tiu phân
nano không bao [132]. Baerta và cng s nghiên cu h nano hn dch
  c 200 nm). Các tác gi ch ra rng h nano hn dch
rilpivirin duy trì gii phóng 3 tháng trên chó và 3 tun trên chut [23].
 t tính sinh hc ca thuc
i vi thuc kháng sinh, kháng thuc là do 
D, kháng sinh khó có th trit tn gc các
mm bnh. h tiu phân nano kt hp gia kháng sinh và cht mang
c hi n tn t bào nhim khun, gii phóng thuc

t  hiu lu tr ca thuc kháng sinh.
Dillen và cng s nghiên cu bào ch ng ca h nano
 Eudragit RS 100 (hoc RL 100)PLGA. Th tác dng
kháng khun trên trc khun m xanh và t cu vàng (P. aeruginosa 
S. aureus). Vi mt t l nh nh (Eudragit/PLGA=25/75), hot lc ca
kháng sinh nano  i kháng sinh nguyên liu
[41].
10


i vi thuc chng viêm, do không phân b chn lc trên các t chc
viêm nên  t hiu qu u trng phi dùng thuc vi liu cao mà
 các thuc chng viêm có nhiu tác dng ph t bt li cho
bnh nhân. S dng các dng thuc nano có th  tan và tính thm
ca nhng thuc chng viêm ít tan nên có th gi c liu và gim
tác dng ph. Có th to h tiu phân vi các nhóm chc hiu trên b mt
 c ti t chu tra, vi các
t ch   t    ng cách liên bào ca thành
vi mao qu ni rng (300-700 nm). Các tiu phân nh 
dàng hp thu vào các t chc viêm. Trong nghiên cu ca Adibkia và
cng s, h nano piroxicam/Eudragit RS 100 th hin rõ tác dng chng viêm
i piroxicam nguyên liu trong viêm màng b  gây ra bi
nc t vi khun [15].
i vi thuc chng   công ngh nano  i nhng
thành công ln i vi mt s thuu tr và thit b chm. H
tiu phân nano c bào ch  ng h tác dng t  i các
cht mang có kh c cht, hoá tr liu tr ti tn
t bào ác tính. Mt s tiu phân tng nhing t
 tiêu dit khi u, mt s khác cha cht mang giúp chng li kh n
bit ca p-glycoprotein màng huy

p
) làm cho t bào khi u không
 c cht u tr  [48], [71], [80], [128].
            
ung th           

bao gelatin, khi  ,
i u sau 10 ngày trong khi
 [77].

11


 Gii phóng thuc và tác dng t
 Dùng thung ung: có th bào ch các h tiu phân nano vi
nhc tính nh n tng v trí trên rut. Ví d  
thuc ti rut non, có th gn lectin (mt loi protein) lên b mt ti
liên ki glucoprotein ca niêm mc rut non.  n
i tràng, tiu phân polyme bo v c cht tránh phân hy và hp thu 
phu rui tràng, tiu phân kt dính sinh hc vi t chc
viêm to ra n  thuc cao t . Ví d u tr  i tràng trên
ng vt thí nghim bng rolipram, nu s dng dung dch, triu chng viêm
tái phát khi ngng ung thu    i hn dch nano, hiu qu
chng viêm vn kéo dài 5 ngày sau khi ngng thuc [68].
             

             
. Nghiên cu ca Sharma và cng s v
mt s thuc ch dng aglutinin trong m kt hp vi
PLGA. Hn dch nano có th làm gim liu thuc chng lao khi th nghim

 ng ung và xông hít trên ln. S dng hn dch nano, rifampicin
tn ti trong huy  -7 ngày còn isoniazid và pyrazinamid là 13-14
  , s dng nguyên li ng, th   có 4-6
 i vi rifampycin và 8-  i vi isoniazid và pyrazinamid.
C c chu thy có trong phi, gan, lách trong 15 ngày [104].
 Dùng thuc  ng tiêm:     các tiu phân có
c l b thanh th Sau  tiu
       y, có th li d    
ch c ti gan, lách và h th c
i ta còn ch ng bao tiu phân b
 có ái lc vi receptor trên th