Luận án tiến sỹ quá trình phát triển kinh tế xã hội của hàn quốc (1961 1993) và kinh nghiệm đối với việt nam

BQ GIAo Dl)C

vA DAo TAO

DAI HQC QUOC GIA HA NQI

TRU'lJNG D~U HQC KHOA HQC xA HQI VA NHAN VAN

r-----...- ~~ ~~C\-~r~ Wv

HOANG vAN HIEN

.I). )1-,(T BhC' .A

QUA TRINH
/'

,..?

""

....,.

A

?

'

A/'

PHAT TRIEN KINH TE · XA HOI CUA HAN QUOC
(1961 - 1993)

Chuyen ngimh
Ma so

A

/

: L~ch sir c4)n d~i
: 5.03.04

,.("

~

va hi~n d~l

?

LUAN
SlJ
. AN TIEN SI LICH
.

NGVOI HVONG DAN KHOA HQC:
PGS. NGUYEN QU6C HUNG

i_:A03

HA NQI- 2001


MlJC LlJC
T rano0
,.....

?

,.....

PHAN MO 8AU

1

1. Y nghia khoa bQC Va thi!C tieD CUa de tai.

1

2. Ly do va

2

m~c

dich nghien c(ru.

3. L!ch sir nghien Clru van de.

4

4. Doi tuQ'ng, ph~m vi nghien ctru va nguon tu li~u.

10

5. Phuong phap nghien cuu.

11

6. Ket qua va dong gop cua Iu~n an.

12

7. Ket cau cua lu~n an.

12
PHAN NQI DUNG

Chu'dng 1: Giai do~n cat canh kinh te h1n thu nhat: ddy m~nh cong

14

nghi~p boa dt!a vao khai thac th! trtrOng the-'g i6i v~ lien ket quoc te
(1961-1979).
1.1. V ai net vl b61 cdnh lfch sti: va tinh hinh kinh tl - xa h¢i cua Him Quae

14

trong giai dot;~n kien thiet d(ft mt&c (1953-1960 ).

l.1.l.B6i canh qu6c te va tlnh hlnh chfnh tr~ tr6n ban dao Trieu Tien sau nam

14

1945.
l.l.2.Tinh hlnh kinh te - xa h(>i.
1.2. Qua trinh phat triln kinh tl-

17

xa h¢i Ctta Him Qu6c trong giai dot;~n cat

27

canh kinh tl Mn thu nhat (1961-1979).

1.2.1. Boi ci':mh ljch

su.

27

1.2. 2. Qua tr1nh pha.t tri~n kinh te.

29

1.2.3. Qua trlnh phat tri~n xa h(>i.

56

Chu'dng 2: Giai do~n cat canh kinh te Ia n tbu hai : phat tri~n cong nghi~p

83

ky

thu~t

cao va hoan thanh cong

nghi~p

hoa (1979-1993).

2 .1 . 861 cdnh lfch sti:.

83

2.1.1. Boi canh qu6c te.

83


2.1.2. Boi dmh trong mr6'c.

84

2.2. Qua trlnh phat trie'n kinh tl

87

2.2. 1. Oic thai ky phat tritn va nhung n<)i dung chfnh.

87

te va nhfrng van de d~t ra.

107

2.2.2. Nhfrng th~mh tt,ru kinh

2.3. Qtia trlnh phat tnln xa hQi.

116

2.3.1. Tiep tl;lc nhfrng chfnh sach xay dvng va phat tritn xa h<)i.

116

2.3.2. Nhfrng th~mh tJ!U xa h<)i va nhfrng van de d~t ra.·

134

Chu'dng 3: Nhfrng nguyen nhan phat tri~n kinh te- xa h<)i cua Him Quoc

149

(1961-1993). Tri~n VQng phat tri~n va kinh nghi~m doi v6i Vi~t Nam.

3 .I. N hii:ng nguyen nhan ph at trie'n.

149

3.1.1. Nhfrng nhan to ben ngoai.

149

3.1.2. Nhfrng nhan to ben trong.

155

3.2. Trie'n vr;ng phat trie'n kinh tl- xa ht)i CLla Hem Qu6c.

163

3.2.1. Vai net ve tinh hlnh kinh te- xa h<)i ciia Han Quoc (1993-1999).

163

3.2.2. Tritn vqng phat tritn.

169

3.3. Nhii:ng kinh nghi¢m phat triln cua Hem Quae (1961 -1993) dol' v6i Vi¢t

171

Nam.
188

Ket luan
Danh m~c cong trlnh cua tac gia
Tai li~u tham khao

194
PHAN PHL) LL)C

Phl,lll;lc 1: Nhfing SI! ki¢n quan trQng trong tien trinh l!ch sir Him

1

Quoc (tit khOi thuy cho den nam 1993).
Ph1;1c IIJ.c 2: Cac chi
(1961- 1993).

so phat tri~n kinh te- xa h<)i ciia Him Quoc

11


-

-

A!

..:,

-.

,;

NHUNG CHlf VIET TAT TRONG LUAN AN

ChG' viet tat
tieng Anh

ADB

Asia Development Bank: Ngan hang phat trie'n chau A.

ASEAN

Association of South-East Asian Nations: Hi¢p h9i cac nu6'c Dong Nam

CEC

Central Economic Council: H9i dong Kinh tl trung uang.

CGWU

Chonggye Garment Workers' Union: Hi¢p h9i cong nhan nganh

A.

may mfic qudn ao Chonggye .

DJP

Democratic Justice Party: Ddng Cong bang Dan chu.

DLP

Democratic Liberal Party: Ddng T~t do Dan chu .

DP

Democratic Party: Ddng Dan chu.

DRP

Democratic Republic Party: Ddng Ct?ng hoa Dan chu.

EPB

Economic Planning Board: Ca quan Kl hor;ch hoa trung uang.

ESCAP

Economic and Social Commision for Asia and the Pacific:

Uy ban kinh te: xa h9i CUa Lien H {/p quoc ve' Chau A-Thai Binh Duang.
GATT

General Agreement on Tariffs and Trade: H i¢p djnh chung ve'
Thul quan va JV!(lu dfch.

IELS

Import- Export Linkage Strategy: Chien lur;c lien ket giii'a xudt nh(lp khait.

ILO

International Labour Organization: T6 chuc Lao dt?ng quoc tl

IMF

International Monetary Fund: Qu_y Tie'n t¢ quoc tl

KAIST

Korean Advanced Institue of Science and Technology: Vi¢n Khoa hqc
va Cong ngh¢ cap cao Han Qu&:.

KEDI

Korean Educational Development Institue: ViÂn Phat trie'n giao dƠc
Han Quae.

KIET:

Korean Institue for Economic and Technology: Vi¢n Kinh te'Cong ngh¢.

KIST

Korea Institue of Science and Technology: V i¢n Khoa hqc va
Cong ngh¢ Han Quoc.

LP

Liberal Party: Ddng Tlf do.

MEPM

l\1onthly Export Promotion Meeting: Cu¢c kr;p dl day mc;znk
xudt kkdu hlmg tkang.

MNC

Multinational Company: C6ng ty da quae: gia.

MOST

Ministry of Science and Technology: B¢ Kkoa kr;c va Cong ngk¢.

NDRP

New Democratic Republican Party: Ddng C¢ng koa Dan cku m6'i.

NIC

New Industrial Country: Nu&c c6ng ngki¢p moi.

NIE

New Industrial Economy: N en kinh tl c6ng nghi¢p moi.

NIF

National Investment Fund: Quy Dtlu tu· toan qu6c.

OECD

Organization for Economic Cooperation and Development: T 6 ckuc
Hf?]J tac va Pkat triln kink t{

PPD

Party for Peace and Democracy: Ddng vi Hoa bin.k va Dan ch1L

R&D

Research and Development: N gkien cU:u & Trie'n khai.

RDP

Reunification Democratic Party: Ddng Dan chu t{li Th6n.g nhdt.

SMIPL

The Small and Medium Industry Promotion Law: Lu(it ddy nhank
ph at triln c6ng ngki¢p vU'a va nko.

TNC

Transnational Company: C6ng ty xuyen qu6c gia.

W.B

World Banlc N gdn hang the' gioi.

WHO

World Health Word: T6 chuc Y tl the' gioi.

ChU' viet tat
tieng Vi~t

Dqc Ia

BH

Bdo kilm.

CCRD

Cdi each ru¢ng ddt.

CNH

C6ng ngki¢p hoa.

CNHC

Cong nghi¢p hoa chat.

CNN

C6ng nghi¢p n(ing.

CNXH

Chu nghza xa h¢i.

CNV-N

C6ng nghi¢p vua va nko.

CSXH

Ckinh sack xa h¢i.


GDDT

Ciao dlfc dao tr;w.

HDH
KCX
KHH
KHKT
KTIT
LHQ
PTCS

Hi¢n dgi hoa.

Phd thong C(f

PTTH

Phtf thong trung hr;c.

TBCN

Tu bdn chu nghla.

XHCH
XNL

Xii ht)i chu nghfa.
Xi nghi¢p lfm.

XNV-N

Xi nghi¢p vua va nho.

Khu che'xuat.
Ke' hoCJch hod.
Khoa hc;c "-'Y thwU.
Kinh te' thl truang.
Lien Hr;p Qu&:.

sa.


PHANMODAU
1.

YNGHTA KHOA HQC vATHl/C TIEN cuA v€ TAl.
1.1. Vi¢t Nam va Han Qu6c la hai qu6c gia c6 nhfrng di~m gan gui , tuong

d6ng v~ di~u ki¢n tl;l' nhien - dia ly, lich si'r va van h6a truy~n th6ng. Vi~c hqp tac
Vi~t - Han

eta va dang mif ra nhilng trie"n

v~mg tot clfp xet v~ phuong di¢n thlf'c te,

tinh thfin cling nhu qu6c te [1 , tr.303]. Di~m quan tn;mg trong quan h¢ Vi¢t - Han
hi¢n nay la bang nhi~u n6 l~rc d~ nhan dan hai nu6'c, hai chinh phu c6 di~u ki¢n tiep
xuc, trao d6i tren nhi~u l!nh Vlf'C, qua d6 tang cubng hon niia s~r thong cdm, hii u bi 't

ldn nhau va dci'y mgnh quan h¢ hr;p tac, trttac bet v~ kinh te - thuong m?i.
Vi¢t Nam dang trong qua trlnh d6i m6'i chu ngh'ia xa h¢i (CNXH), chuy~n tu
n~n

kinh te ke ho?ch h6a t~p trung sang n~n kinh te th! twang (KTTf) theo d!nh

huang xa h¢i chu nghia (XHCN), tien hanh Slf' nghi~p cong nghi¢p boa, hi¢n d?i h6a
(CNH, HDH) dat nu6'c nham thl}'c hi¢n m1;1c tieu chien luqc do D?i h¢i Vill (1996)
ci:1a Dang d~ ra la phan dau den nam 2020 dua dat nu6'c
gia cong nghi~p. D~ ho~m thanb tot

lTil;lC

cCI

ban tro thanh m¢t qu6c

tieu nay, ngoai vi~c phai k!p thai va th~n

tn;mg xac d~nh, llf'a ch9n duqc nhfrng huang di dung dtm, phu hqp, vi¢c tham khdo,

h9c hoi nhiing cai hay, nhflng mt;it tich
bilu tren the' gi6'i va trong khu

VlfC,

Cl!C

cua

CUC

m6 hinh phat trie"n kinh tl tiht

diln hinh La Han Quae, thief tuifng ding Ia die'u

can thief. va hiiu fch do'i v(/i Vi¢t Nam. Chfnh vl v~y, nghien CUu qua trlnh phat tri~n
kinh te- xa h¢i cua Han Qu6c trong nhfrng nam 1961 - 1993, m9t giai do?n phat
tri~n c6 tinh btt6'c ngo~t va nhay V9t cua dat nu6'c b?fl, dung 0 g6c d¢ Vi~t Nam, La

mÂt viÂc lam mangy nghTa khoa h9c ci1ng nhu thƠc tien sdu sdc, quan n·9ng.
1.2. Qua nghien CUU d~ tai lu~n an se rut ra clUf?'C nhflng khai quat cein thiet

ve' m6 hinh phat triln kinh te'- xa h¢i cua Han Qu6C: (trong m6i lien h~, so sanh v6'i
m¢t s6 qu6c gia, lanh th6 dang phat tri~n khac) di ttr quan di~m chien luqc phat

tri~n , CO cau, CCI che cung cac bi¢n phap di kern den nhfrng d~c di~m , quy lu~t phat
tri~n (chung, d~c thtl) cua Han Qu6c trong qua trlnh CNH, HDH va mo ci'ra ra tbe

gi6'i ben ngoai, v6'i nhfrng thanh cong dang k~ va nhfrng h?n che khong th~ tninh


khoi cua nen KTIT. D6ng thai, thay duqc tac dqng bi¢n chtmg gifla cac yeu to' hr;p

thanh: kinh tl- chinh trj- xd hqi- w1n h6a ... trong tien trinh nciy.
1.3. Nghien CUu de tai lu~n an con rut ra duqc nhflng kinh nghi¢m trong

chur, qudn

ly die'u hanh kinh te: xii hqi cua Han Quoc . Nhfrng

td

kinh nghi~m nay,

trong chung ml;fc nhat dinh, se la nhfrng ham y, gqi y thiet thl;fc, b6 fch cho Vi~t
Nam trong vi~c ho~ch d!nh va Iva ch<;m cac chien luqc phat tri~n qu6c gia v6i ca.c
bi~n phap va bUOC di Ct;J th~, cling nhU nhln ra va Xlr ly lqp thai nhfrng van de kh6

khan nay sinh. Qua day, llf minh tim toi, kham pha mqt con duimg di rieng, mqt mo

hinh phat triln mang bdn sac V i¢t N am.
2.

LY DO v'A M~c vfcH NGHIEN cL!u.
2. 1. De tai nghien ctru ve sv p~at tri~n cua Han Qu6c sau ngay l~p qu6c

(1948) den nay da trill qua ntra the ky. Soi d¢ng nhat v~n la nhfrng cong trlnh, bai
viet trong khoang hai th~p nien tra l~i day, khi qu6c gia nay da tirng bu6c xac l~p v!
the _kha vli'ng chile tren chfnh truang khu vvc va qu6c te v6i m¢t nen kinh te nang
d¢ng, c6 sue loi cu6n, hap d~n, da va dang thach thuc v6i cac nu6c cong

nghi~p

phat

tri~n nhat the gi6i . Ole rma nghien CUU k.inh te, nha Stt h9c, nha chfnh tr!·... tren the

gi6i dii neu /en Vel giai mil dLt(/C phQ'n nao nhfing

van de' CO quan h¢ den Sf! phat

triln nia Han Qu6c, dfic bi¢t trong giai dot;Jn ljch sic 1961 - 1993, duqc dong dao
kien xem la giai

do~n

y

cat canh kinh te cua dat nu6c nay v6i hai moe: 1961 - 1979

Ian thu nhat) va 1979- 1993 (cat canh lao thu hai) [1 , tr.291-295], [50,
389-390], [69, tr.SO]. .. Du thanh c6ng a nhung muc d¢ khac nhau, day deu la ket

(cat canh

h ·.

qua lao d<)ng khoa h9c dang tran tn;mg.
Nhfrng nam gan day, nhat Ht tu nam 1988 khi Vi~t Nam chu tnrang "da d~ng
h6a cac m6i quan h~ qu6c te"' duqc phat tri~n theo tinh than cua D~i h<)i Dang lan
thu VIII (1996): "Tiep ttfc thtf'c hi~n duang 16i d6i ngo~ d<)c l~p

tv chu, r<)ng rna, da

phtrcmg h6a va da d~ng h6a cac m6i quan h~ d6i ngo~i v6i tinh th1in Vi~t nam muon
la b~n cua tat d. cac nu6c trong c¢ng d6ng the gi6i, dau tranh vl hoa binh ' d<)c l~p
va phat tri~n '' [3, tr.120],

aVi~t Nam da xuat hi~n m<)t s6 c6ng trlnh, bai viet cua

cac nha nghien cUu trong, ngoai nu6c, g6p phan lam cho buc tranh toan canh cua


Han Quoc ngay m¢t ro net hon, dap ung nhu d.u hi~u biet ngay cang tang cua nhi~u
nganh, nhi~u giai v~ dat nu6'c nay. Tuy nhien, do mt;~c dich va g6c d¢ nghien ct1u, c6
th~ n6i cho den thai di~m hi~n nay, ch(m.g ta vein chua c6 cong trinh nghien

aiu v~·

qua trinh phat triin ve' kinh te'- xii h9i cua Hem Quoc· trong giai dogn edt canh kinh
t{ 1961 - 1993 m9t each c6 h¢ thong duai g6c d9

su h9C.

V~n

con kha nhi~u van d~

can dU'<;fC nghien CUu SaU bon d~ rut ra nhfrng ket lu~n CO tfnh thuyet pht;~c, nhat la
nhfrng van d6 hi~n nay da va dang la d~ tai tranh lu~n s6i n6i, th~m chf gay gat cua
nhfrng ai quan tam nhu: c6 hay kh6ng c6 "st! than ky kinh te Han Giang"; thvc chat
cua qua tr1nh thvc hi~n kinh te va c6ng b~mg xa h¢i cua Han Quoc ... [ 24, tr.7 - 54;
110 - 197], [55, tr.37- 254] ...
Chfnh vl nhfrng ly do tren da khuyen khich chung t6i chqn d6 tai "Qua trinh
phat triin kinh t{- xa h¢i. cua Hem Quoc (1961 - 1993)" lam d~ tai lu~n an tien s'i
L!ch su, Chuyen nganh qch s-Lr c~n d<~ti va hi~n d~.

Sa d1 chung t6i ch<;>n thai di~;11

1961 - 1993 d~ nghien cliu vl day la giai dot;tn het sue quan tr9ng tJ-ong lfch sit' Hem
Quae hi¢n dgi. N6 danh dau nhfrng chuy~n bien mang tfnh buac ngo~t tren nhi6u
phuong di~n: kinh te, chinh tri, van h6a, xa h¢i cua Han Qu6c; la moe rna dau va ket
thuc giai do~n CNH, HDH dat nuac d~ chuy~n sang giai do~n xay d~rng . m¢t "Han
Qu6c mai" bang chien luqc Segyehwa (Toan cau h6a) [49, tr.6]. Tl.r m(>t qu6c gia
kh6ng may ai chu y,
S~( quan

tu th(t.p nien 70, Han Quoc dii tro themh m¢t do'i tuc;mg thu hut

tam cua cd th{ giai vl nhie'u m¢it.
2.2.

v 6i tr<;>ng tam la nghien cuu qua trlnh phat trifn kinh te - xa h(>i cua

Han Quoc trong giai do~n xac d!nh, tren CO'

sa nhfrng ngu6n tl.l' li~u g6c va tl.l' li~u

th(t cap tiep c?n dU<;fC, }u~n an nham nhfrng m1;1c dfch sau:

- Trinh bay boi canh qu6c te, trong mtac va cac thm ky CNH, HDH v6i hai mo
hlnh chien Iuqc huang n(>i va huang ngo~i bao g6m quan difm chien luqc, CO' cau,
CO' che, chfnh sach, bi~n phap.. . (trong moi lien h ~, SO sanh).
- Neu len duqc nhfrng thanh tl;l'U tieu bi~u v~ kinh te - xa h(>i cung nhfrng h~n
che co blm cua Han Qu6c trong bon ba th?p nien CNH, HDH dat nuac.
- Xac dtnh cac di6u ki~n va yeu t6 ben trong, ben ngoai tac d(>ng den qua trinh
phat tri~n kinh te- xa h(>i trong thai do~n nghien CUu va nhfrng van d6 d~t ra.


- Rut ra duqc nhfrng d~c di~m, quy lu~t phat tri~n chung, d~c bi~t la net d~c
thu cua Han Quoc trong qua trlnh phat tri~n n6i tren cling nhu nhfrng kinh nghi~m
phat tri~n (thanh cong va d. k:hong thanh cong) cua quoc gia nay va trong chung
m!fc nhat d!nh, c6 th~ tham khao, v~n dt;Ing doi voi Vi~t Nam hi~n nay, trong d6 c6

bai toan kh6: van de thJ!c hi~n tang truang kinh te di doi v6i cong bang xa h(>i - m~c
tieu chien luge rna toan Dang to~m dan ta dang phan dau th!fc hi~n .
?

1\

/

;{

1\,

3 . L!CH SlJ NGHIEN ClJU VAN DE

3.1. Qua trlnh phat tri~n kinh te - xa h¢i cua Han Quoc trong hem ba th~p
nien tien hanh CNH, HDH dat nuoc (tinh tu thai di~m 1961 - 1962
nhi6u

tra di) da duqc

ca quan khoa h9C, nhi6u nha nghien CUu a Han Quoc nghien ctiu, t6ng ket va

buac dau rut ra duqc nhfrng bai h9C kinh nghi~m Ct;l th~. Day la cac cong trlnh da
- duqc cong bo cua Uy ban Bien so~n licb si'r quoc gia, Vi~n Han lam nghien ct!u
khoa h9c, T6 chile Nghien ctiu Han Quoc, T6 chile Hc;tp tac quoc te, Ca quan Thong
tin hai ngo~i, B¢ Ke ho~ch boa kinh te ... C6 th~ k~ ra m¢t vai cong trl.nh: So' li¢u

thong ke ve' cac chi tieu kinh tlva xii hf)i cua Han Qu&: tu 1972- 1991 ; S6 tay Ht' z

Qu6c (tir 1978 - 1998) da trlnh bay kha

h~

thong v6 dat nuoc, con nguai, lich si'r va

m¢t so thanh tJ!U kinh te, van boa, xa h¢i cua Han Quoc hi~n d~i; Kinh nghi¢m k{

hoc;tch h6a va qudn ly (J Han

Quae (1995)

(trong khuon kh6 hc;tp tac Ha Quoc - Vi~t

Nam) da cung cap nhfrng thong tin can thiet v6 kinh nghi~m cua Han Quoc trong
vi~c ke ho~ch h6a n6n K'ITT quoc gia, trong vi~c su d~ng cong Ct;I thi truang va

nhfrng chinh sach vi mo quan tr9ng cua nha nuoc d~ hoan thanh m1:1c tieu CNH,
HDH dat mroc ... Ben c~nh nhfrng cong trJ.nh t~p th~, chinh phu va cac

ca quan hfru

trach cua Han Quoc da t6 chuc th~mh c6ng nhi6u cu¢c h¢i thao, to~ dam khoa hQC
trong va ngoai nuoc v6i nhi6u chu d6.
Cling voi nhfrng cong trlnh chung n6i tren, trong nua the ky qua, d~c bi~t tu 2 -

3 th~p nien gan day, cac nha nghien cilu Han Quoc da c6 sJ! dau tu nghien cuu dttt
nuoc mlnh tren nhi6u Iinh VJ!C. Truoc bet, phai k~ den cac tac ph~m cua cac nha lanh
d~o:

Park Chung Hee voi The Country, the Revolution and I, Our Nation's Path

(1970), To build a Nation (1971), Korea Reborn: A Model for Development (1979)
da trlnh bay m¢t each khai quat tJ.nh hl.nh kinh te, chfnh tq, xa h¢i Han Quoc trong


thai Icy cat canh Ian thu nhat; Roh Tae Woo v6i Tuyen b(J phdn ddu dua Him Quae

gia nh~p cac quae gia phat trie'n (1988); Kim Young Sam v6i: Chfnh sach todn ceiu
hoa cua Hdn Quae (1995) ... da neu len nhung

di~u

chinh chien ltrqc bu6c vao thai

ky phat tri~n c6ng nghi~p ky thu~t cao va ho~m thanh c6ng nghi~p boa. M¢t so tac
gia c6 xu huang di sau nghien cliu Iinh vl;l'c kinh te quoc gia tren nhi~u khfa qmh
nhu Kwang Suk Kim ( ... ) Growth and Structural Tramformation, Studies in the

Modernization of the Republic of Korea: 1945- 1975 (1979), 11 Sakong: Him Quae
trong nen kinh tl the' gii!i (1993); Dong- Se Cha(... ): The Korean Economy 1945 1995: Pe1jormance and Vision for the 21th Century (1997) ... M¢t so kbac

l~i

chu

trQng nghien CUu v~ m?t xa h¢i va lich sir - van h6a cua dat nu6c nhu: Han Kyu Sou:

Bim ve' phat triin dan so' (1986); Ki-Baik Lee, Young Ick Lew( ... ): Korea Old and
New A History (1990), Soo Won Kwon: Social policy in Korea: Challenges and

Responses (1993), Lee Sun Tae: S¥ khac nhau giua tang tntang kinh t{ va phat trie'n
xa ht)i 6 Ct)ng hoa Trieu Tien (1993), Song Jeong Nam: Nhilng van de o nang than
Him Quae va chinh sach cua chinh phil (1997) ...
Nhin chung, cac c6ng trlnh, bai viet n6i tren da duqc nghien cliu kha ty my, c1;1
tb~ va cong phu vffi nbi~u each nbln, th~ hi~n S\! phong phU, da d~ng Va ci1ng kba

phuc t~p cua thai do~n va n¢i dung nghien CUu. Trang d6, theo chong t6i, nhilng
c6ng tr1nh, bai viet nghieng v~ phan tfch nhfrng m~t trai cua xa h¢i Han Quoc hi ~n
d~i

cua ca.c nha nghien Ctlu Lee Sun Tae, Song Jeong Nam .. . rat dang chu

d6 la nhung ca

y, bai

Je

sa van d~ gop phan giup ngtrai Han Quoc nh1n l~i qua khu, di~u

chinh hi~n t~i va dinh huang tuang lai m¢t each nghiem tuc, th~ng than. M~c dau
v~y, tac gia da viet theo each cam nh~n cua ngtrai Han Quoc v~ qua tr'inh phat tri~n

cua chinh dat mrac h9, cho nen c6 luc each nhln nh~n, giai thich c6 th~ chua th~t Sl!
khach quan. Chfnh VI the, nguai H~m Qu6c c6 le ciing ccin c6 nhitng cai nhin, each

phan tich, danh gia nta cac nha khoa hqc nuoc ngoai ve minh.
3.. 2. Trong nhi~u nam qua, cac nha Han Quoc h9c 6 Nh~t Blm, Trung Quoc,
My, Phap, Lien Xt> (truac day) va Lien bang Nga ... da c6 nhi~u cong tr1nh, bai viet
de c~p den qua trlnh phat tri~n cua Han Quoc v6'i nbfrng each phan tfch, danh gi~,
nh~n

xet khac nhau, th~m chf trai nguqc nhau. Tl!U trung, ton tt?-i hai h¢ thong quan


diim d6z l¢p rna chung t6i t(Jm xejJ thanh truiJng pluii khdng djnh va truiJng phai
ph~t djnh khi nghien ctiu qua trlnh phat tri~n kinh te- xa h¢i I-Em Qu6c trong giRi

do~n xac d!nh (nam trong mo hlnh phat tri~n Dong

A n6i chung). St! phan dinh, theo

chung toi, chlla tuong doz.
Trong h~ th6ng quan di~m kh&ng dinh, nh1n chung d.c nha nghien cuu nu6'c
ngoai du c6 phe phan, chi trich (a nhfrng muc d¢ va g6c d¢ khac nhau) ·van danh gia

cao slf phat trie"n kinh te'- xii hc)i Han Quae trong nhiing th(ip nien qua, v6'i vi~c gop
phan quan tr9ng t~o nen m6 h!nh phat tri~n Dong

A nang d¢ng,

c6 s~r tang tnrong

cao va b~n vfrng. Tl.r d6, h
phat trie"n CLta Han Quoc trong tuong lai, ngay ca trong nhfrng thai di~m n~n kinh te
cua qu6c gia nay roi vao tJ.nh tr~ng kh6 khan. Va d~ minh chung cho cac lu~n di~m
cua mmh, c<:k tac gia da tiep xuc, nghien CUu
nhi~u

khia c~nh, llnh _v~rc ...

xa

h¢i Han Qu6c hi~n d~i tren ra't

Ve kinh te, huang vao chfnh sach CNH, thi truang lao

d¢ng, thuong m~i, thu hut v6n dau ttJ... v~ m~t xa h¢i, nghien cll'U v~ ket cau giai
cap, quan h~ giai cap, thu nh~p cua cac giai tang xa h¢i ... Trong chfnh tr~ l~i di sau
tim hi~U cbfnh phtl, CaC dang phai chfnh tr! Va vai tro cua 110 trong CO ca'u quy~n lt!C,

th~ hi~n qua cac cu¢c dau tranh chinh tri, tranh gifmh quy~n Ivc, tranh thu llJc luqng,

huang qu6c gia di theo cac con duang phat tri~n khac nhau ...

Ve m~t lich su- van

h6a, chu trTieu bi~u cho h~ th6ng quan di~m nay bao g6m cac cong trlnh, bai viet ctla
Harry Oshima: Tang trudng kinh tl

o Chdu A gi6 mua (1987), Yoshihara Kunio:

Vc'ln h6a, the' che' va tang truong kinh tl- Nghien cuu so scmh Hcln Quo[· vbi Thai
Lan (1996) (Nh~t B:!m); NguY. Ki~t- H~ Di~u: Bi quyet cat canh cua bon con rang
nhd (l993)(Trung Quoc); Anosova: Nam Trie~t Tien trubc nguiJng cua cdi each
kinh tl (1993), Makeshin N.I va Sokolova EP: Slf hoi huong cua can b¢ khoa hqc
cac nu6'c Dong A (1996) (Lien Xo tru6c day va Lien bang Nga) ... Rieng My, phai k~
den: Charles R. Frank ( ... ): Foreign Trade Regimes and Economic Development:

SouthKorea (1975); EdwardS. Mason( ... ): The Economic and Social Modernization
of the Republic of Korea (1989); Ezra F.Vogel: The Four little Dragons: The spread


7

of Industrialization in East Asia (1991); Andrew C. Nahm: Introduction to Korean
History and Culture (1993); S~t than ky Dong A: Tang tnt6ng kinh te' va chinh sach
cong cf)ng (1997) ... Ngoai ra, trong h~ thong quan di~m nay, con c6 cac c6ng trlnh,
bai viet dang chu

y nhu: J.M Albertini: Les Rouages de l'economie Nationale

(1990); Coree du Sud: Comment Stimuler la Croissance en 1993 (1993) (Phap);
Soltan Bass: Nam Trilu Tien bubc vao nguiJng c~(a thl ky 21 (1996) (Hungari) ...
Trai v6i cac quan di~m kh~ng dinh "Sl! than ky Dong

A"

va "Ky tfch I-Hm

Giang" k~ tren la h~ thong cac quan di~m phu dinh n6, hlnh thanh vao khoang cuoi
th~p nien 80 va phat tri~n kha m~ vao th~p nien 90 v6i khong ft cac h<;>c gia ten

tu6i. Vao thai di~m nay, n~n kinh te H~m Qu6c va Dong

A bat dau g~p nhiing kh6

khan 16n sau m<)t thai ky phat tri~n nhanh, m<)t s6 h9c gia bdt ddu len tilng ve'

"Nhiing mfit trai", "Nhiing ht;m che1 ' c~ia "Cac con h6 hay cac con rorlg Ibn, be 6'
Chdu A va th~ chi con dua ra nhiing kien giai khong de gl bac bo duqc d~ chung
II

minh cho nh~n dinh d~m mau bi quan cua h9 la "Thdn kY Dong A sdp ket thuc" [24,
tr.8]. Tieu bi~u la cac c6ng trlnh, bai viet cua cac nha nghien cuu nguai

My nhu:

Walden Bello va Stephanie Rosenfeld: Dragons in distress (Asia's Miracle

Economic in crisis) (1993), Paul Krugman: Li¢u

Slf

tang truifng cua Th{ gibi thu ba

c6lam t6n thuong The' gibi thu nhdt khong? (1994) ... Cu¢c khung hoang kinh te, tai
chfnh- ti~n t~

aHan Qu6c va Dong A (1997- 1999) nhu "ti{p s~(c" cho h<;>.

Cho den nay hai h~ thong quan di~m trai nguqc tren dang tiep clien, "vein chua

thuylt ph~tc dur;c nhau, bai vl m6i quan di~m d~u c6 nhiing h~t nhan hqp ly cua
minh, khong d~ gl bac bo duqc" [24, tr.10]. Chinh vl v~y, cdn ti{p

f LJC

ban bq,c

nghien cU'u sdu hon, khach quan hon vl"Slf rhdn kY Dong A" va "Ky rich Him Giang".
3.3.

0 Vi~t Nam tnr6c nam 1975 va ca tru6c thai ky d6i m6i (1986) do nhi~u

nguyen nhan, vi~c nghien eCru, tlm hi~u, danh gia v~ dat nu6c Han Quoc con rat h~n

0 mi~n Nam, tru6c nam 1975 chi xuat bi~n mv~ dat mr6c - con nguai, che d

che.

ngh1en ct'ru

aday c6 th~ eM ngh1a bai de ly do: hoan canh chien tranh kh6c li~t a


Vi~t Nam; nen kinh te Han Qlloc hie bay gia du da khai d<)ng nhtrng chua hoan

thanh cat canh nen chua thll hut cac nha nghien CUU; SJ! Cbll~11 bi chUa dfty OU trong
hLr6ng nghien cilu cua m<)t s6 nha kinh te, nha sir h9c, chfnh tri gia mien Nam ... Sau
ngay dat ntr6c thong nhat (1975) cho den nhfrng nam 1986- 1987, tinh hinh nghien
cull ve Han Qlloc

aVi~t Nam do ch~ll nhfrng "bang gia" cua thai ky chien tranh l~nh

vftn chua duqc d~y m~nh. Qllan diem cua so d6ng vftn xem Han Qu6c la m<)t mien
t~m

chiem cua C<)ng hoa Dan chu Nhan dan Tri~u Tien va t6n t~i kh6ng phai v6i tu

each m¢t nha mr6c d<)c l~p c6 chu qllyen. Sl! phat trien kinh te- xa h<;>i cua Han
Quoc do v~y cling

bi danh gia thap, chua phu hqp v6i hi~n thl)'c khach quan cua n6

[41 ' tr. 94].
Tu khoang nfun 1988 tr& di, cung v6i St! tan ra d~n nhfrng "tang bang" cua
chien tranh l~nh va sv xuat hi~n nhfrng xu the qu6c te m6i mang

y nghla

tich clfc

trong quan h~ qu6c te, nhfrng tfn hi~u vui trong quan h~ Vi~t - Han (d~c bi~t la slf
ki~n

chfnh tri ngay 22/12/1992, hai nu6c chinh thuc d~t quan h~ ngo~i giao

d~i su) va nhfrng yeu du buc thiet ve vi~c

a cap

ma r<)ng nghien CUll, tim hieu cac nuoc

trong khu Vl)'C va tren the gioi voi nhfrng each nhin moi, tinh hinh nghien CUll de tai
Han Quoc 6 Vi~t Nam ngay cang tr6 nen s6i d<)ng va di vao chiell sall. Tren ca
t~p

sa

hqp va h~ thong cac ket qua nghien CUu ve Han QllOC 6 Vi~t Nam, lwJ.n {m bubc

ddu phan chia nhii:ng huang nghien ctcu va nf)i dung Clf. thl nhu sau:
M<;>t la, nhfrng c6ng tdnh, bai viet nghieng vl qua trinh phat triln kinh tl Him

Quoc trong giai doq~n xac djnh bao g6m cac hu6ng: trinh bay khai quat ho~c chi tiet
tien tr!nh kinh te v6i Cclc giai do~ pbat trien, thanh tl)'U va nhfrng van de d~t ra,
nguyen nban phat trien Va bai h9c kinh nghi~m; di vao m¢t SO nganh kinh te Cl;J the
d~c bi~t

la kinh te doi ngo~i; de c~p den vai tro cua nha nu6c trong qua trinh phat

trien; tim hie u ve tien trlnh tiep thu va chuyen giao c6ng ngh~ ci1ng nhu chuyen ~ch

ca cau kinh te...
Tieu bieu cho hu6ng nghien ctl'u nay, c6 the ke den: Le H6ng Phyc, D6 Due
Dinh: Cac mo hlnh cong nghi¢p hoa Singapore, ln D¢, Nam Trilu Tien (1988), Le
Van To~m (Cb): Kinh tl NICs Dong A - Kinh nghi¢m do'i vbi Vi¢t Nam (1992), Le
Van Sang: Cac m6 hinh kinh tl thf, truang tren the' gi6'i (1994 ), Nguy~n Van H6ng:


Dai Loan va Hem Quoc - con duang phcu triln, nhiing net tuong d6ng va dj bi¢t
(1994), Vii Dang Hinh: H~m Quoc: Ne'n cong nghi¢p tre tr6i d~y''(l996) ...
Hai la, nhfrng cong trlnh, bai viet nghieng ve' qua trinh phat triln xii h¢i Han

Quoc trong giai do~n xac d!nh bao g6m cac hu6ng: nghien ct!u cong bang xa h(>i
trong moi quan h¢ v6i tang trubng kinh te; di vao m(>t so llnh vgc, khia c~nh xa h(>i
Cl;J th~ va neu tac d(>ng cua Chung doi v6i qua trinh tang trUOng kinh te...
Tieu bi~u cho huang nghien cuu nay, c6 th~ k~ den: Tuong dong van h6a Vi¢t

Nam -Hem Quoc (1996), Le B(> L1nh (Cb): Tang tru6ng kinh te' va cong bang xii h¢i

am¢t so'nubc Chdu Ava Vi¢t Nam (1998), Nguy~n Thi Dung: V ai net ve' nh£mg h¢u
qud nta qua trinh hi¢n dt;Ji hoa aHan Qu&: (1998) ...
Ba la, nhfrng c6ng trlnh, bai viet nghieng ve' trie'n V9ng, di! bao phat trie'n cua

Hem Quoc, dang chu

y c6: Hi¢n tuf!ng thdn kY Dong A. Cac quan diem khac nhau

(1996), Luu Ng9c Trinh: Phdi chang ''Than

kY Dong A" sdp klt thuc?

(1996), Dinh

Cong Twin: Toan ca'u hoa va cong cu¢c cdi each kinh tlcua Han Qu&: (1997) ...
Gan day (1999), Trung tam Nghien CUu Nh~t Blm ph6i hqp v6i Nha xuat ban
Thong Ke (Ha N(>i) da cho ra mat cuon Han Qu&: tnrbc them thl ky XXI. C6 th~ n6i

day la m¢t cong trinh mang tfnh t6ng h9P.
Nh1n chung, ngo~i tru m(>t so rat it bai viet phe phan, chi trich gay g~t qua
trinh phat tri~n kinh te- xa h(>i Han Quoc va to ra bi quan, nghi nga v~ tri~n v9ng
phat tri~n cua quoc gia nay, da s6 cac c6ng tdnh, bai viet cua cac nha nghien cuu
Vi¢t Nam cho den nay deu danh gia cao ve' nhii'ng thanh

tifU

kinh te'- xa h¢i ma

ngu(Ji Hem Quoc: dti no li!c phd'n dait de' dt;Jt du(!c. Nhung d6ng thai,

anhfrng muc d(>

khac nhau, cung chl ra nhii'ng mijt thieu s6t, ht;1n che: th~m chf sai ld'm ddn. den SI!

trd gia, that b(li cua nguai Han Quoc trong tien trinh nay. Doi v6i cu(>c tranh lu~n
ve Sl;l' than

ky Dong .A n6i chung va Han Qu6c n6i rieng dang tiep di~n tren the gi6i,

m¢t so' nha nghien citu Vi¢t Nam da len tieng, thtra nb~n nhfrng h~t nhan hqp ly cua
h¢ thong quan di~m phu d!nh sg thank)', m~t khac cling chi ra nhfrng h~n che rat c:0
blm cua n6 va c6 khuynh hu6ng nghieng ve' h¢ thorzg quan dilm khdng dfnh nhung

c6 phe phan, can nh&c [24, tr.7-12], [36, tr.45-51], [46, tr.l9-24].


3.4. Di~m l~i cac cong trlnh nghien CUu trong va ngoa.i nu6c c6 lien quan dt'.l
lu~n an (rna tac gia eta t~p hqp, h~ thong duqc), c6 th~ rut ra nhfrng nh~n xet sau:

Tnr6c het, cac cong trinh, bai viet n(mg ve' nghien cuu qua trinh phat triln kinh te'
(nhat la 0 trong nu6c) rna cac tac gia phdn l6n Ia cac nha kinh te: dUng 6 g6c d¢

kinh t{ dl tilp c(ln, ly gidi
c~p, ho~c

van dl

Qua trlnh ph:it tri~n xa h¢i ho~c chua duqc dt

duqc trlnh bay m¢t each kh:ii luqc, chua h~ thong va chua toan di~n. Thu

hai, m¢t so cong tdnh, bai viet c6 khuynh huang nghien cuu tren phu:ong di¢n r¢ng,
nen phan kinh te ho~c xa h(>i trinh bay chua sau. ThCr ba, c6ng trinh nghien cuu s~(

lu;c ra't it, gan nhu chua c6 m(>t cong trlnh ljch su tuang doi tn;m vyn cho dt Uii. Thu
tu, m¢t so cong trinh, bai viet hor;ic qua de' cao, hor;ic qua h« thdp qua trlnh phat
tri~n kinh te - xa h¢i cua Han Qu6c trong giai do~n xac dinh nen c6 phdn phien

di¢n,

thie~t

khach quan khi phan anh hi¢n th1fc lich Slr. Cuoi cung, trong cac cong

tr}nh nghien CUu tiep C~ dU
van de' cdn dU:(/C bb

sung, ddu tu: nghien cU:u sdu h011 nfra nhu: boi canh l!ch su, n¢i dung, ket qua va
nhfrng van d6 d~t ra cua qua trinh phat tri~n kinh te - xa h¢i Han Quoc trong giai
do~n Xac dinh; nhfrng nguyen nhan phat tri~n, kinh nghi~m pbat tri~n Va tri~n V9ng

phat tri~n; moi quan h~ gifra tang truong kinh te va cong bang xa h¢i, v6 ket cau giai
cap, phfm tang xa h(>i, quan h¢ giai cap va dau tranh quy6n lvc cua xa h(>i Han Quoc
hi~n d~i; nhfrng d~c di~m, guy lu~t phat tri~n chung, d~c bi~t la net ct~c thu cua Han

Quoc (dat nu6c b! chi a d.t trong thai

ky chien tranh l~nh, to chat, tfnh each van h6a

cua ngm1i Han ... ) ...
./'/

"

/

'

X

"

4. DOl HJ(JNG, PH/\M VI NGHIEN ClJU VA NGUON TlJ LI~U.

4.1. - V6 m~t khong gian, d6 tai nghien cuu qua trinh phat tri~n kinh te- xa
h(>i cua m¢t chu th~ chfnh tri 0 khu vvc Dong B~c Ala Han Quoc trong moi lien h~,
so sanh v6i d.c quoc gia, lanh th6 trong va ngoai khu vvc.
- V 6 m~t thffi gian, d6 tai danh tr9ng tam nghien CUu vao giai do(;ln cat
canh kinh te lan thu nhat (1961 - 1979) va Ian thu hai (1979 - 1993) cua Han Quoc.
Cac giai dO(;lil tnr6c va sau d6 (1945 - 1960 va 1993 - 2000) van duqc nghien cUu


trong chung mt;rc nh~t d!nh nham dam bao tfnh logic cua d~ tai va lam r5 hon gia
do?fl nghien cuu lT<;>ng tam.

- v~ m~t n¢i dung, d~ tai phan tich va t6ng hqp qua trlnh phat tri~n d ;<
H~m Qu6c chu yeu tren linh vt;rc kinh te - xa h¢i trong moi quan h~ tac d¢ng bi~r

chll'ng gifra hai yeu to nay va gifra chung v6'i cac yeu t6: chfnh tri- dja ly- van hoL.

4.2.

D~ tai duqc dl;l'a tren cac ngu6n tu li~u sau:

- Sach bao, Lu~n van bang tieng H2m Quoc (da duqc d!ch) bao g6m cac cong
trlnh, ket qua nghien Ctlu cua Uy ban Bien SO(;ln lich Slr quoc gia, Co quan Van h6a

va Thong tin hniem giam thong ke, cac chuyen lu~n dang tai tren cac sach, t';lp chf, lu~n van v~ d~
tai nay. M~t khac, tac gia co dip tiep xuc v6'i cac nha khoa h<;>c Han Quoc qua hai
CUQC H¢i thao, T<;>a dam khoa h<;>c gifra Vi~t Nam va Han Quoc duqc t6 chuc vao cac
nam 1996, 1997 tC;ti Ha N¢i (rna tac gia la thanh vien) va trong dqt hu6'ng dfu1 tha·1
quan Hue cho giao

SU'

truang DC;ti h<;>c Pusan cua Han Quoc vao nam 1995 ... Nhfrng

cu¢c g~p ga, trao d6i nhu v~y da giup tac gia co m¢t cai nhin toan di~n, khach quan
han v~ v~n d~ m'inh dang quan tam va r~t c6 ich cho qua tr'inh nghien ct1u, hoan
thanh

lu~n

an.

- Lu~n an con tham khao nhi~u tu li~u bang cac thu tieng Nga, Trung, Nh~t
(ban djch), d~c bi~t Hi tieng Anh va Phap. Day la nhfrng nguon tham khao r~t quan
tr<;>ng VI so luqng phong phu, thong tin da d<;lng va nhi~u chi~u.
- Nguon tu li~u bang tieng Vi~t duqc dang tai tren cac sach, bao, tC;tp chf, ky
yeu h¢i thao khoa h<;>c, cac tai li~u trong cac thu vi~n chuyen nganh ...

5. PHL1c:1NG PHAP NGHIEN

cuu.

5.1. Phuang phap nghien CUu chu yeu cua lu~n an la phuang phap ljch sir logfc, tr1nh bay qua trlnh hlnh thanh va phat tri~n cua v~n d~ btmg cac st;r ki~n l!ch

Slr di~n hinh, phan chia cac giai doC;tn phat tri~n bang cac moe l!ch Slr theo thai gian,
qua do rut ra nhfrng khai quat ct'in thiet.
5.2. Trong chilng ml;l'c

nh~t

djnb,

lu~

an sir

d~;~ng

phuong phap khoa h<;>c lien

nganh tu cac b¢ mon co lien quan den sir h<;>c nhu dia - chfnh trL d!a - van boa, quan
h~

qu6c te, kinh te qu6c te. Ngoai ra, con ket hqp cac phu·ong phap d6i chieu, so


sanh, th6ng ke ... trong m6i quan h~ bi~n chU'ng gifra logic - lich si'r va trong m¢t h~
th6ng diu true cua phep bi¢n chung va chi:1 nghia duy v~t lich si'r Mac - Lenin.
;(

?

'

,.

/

1

/\

,.

6. KEI QUA VA DONG GOP CUA LU~N AN.

6.1. Lu~n an buifc dciu t~p hf!p va h¢ tho'ng cac tai li¢u tham khdo v~ qua
tdnh phat tri~n kinh te- xa hvi Vi~t Nam) bao gom cac tai li¢u cua Han Qu6c, Vi~t Nam, Anh, Phap, Nga ...

nham cung cap nhfi'ng Iuqng thong tin can thiet cho nhfi'ng ai mu6n

di sau nghien

cl1u v~ d~ tai nay. Qua tai li~u nuac ngoai, lucJn an dii gop phd'n b6 sung m¢t so' tu:

li¢u c6 gia trf cho qua trlnh nghien CUu v~ Han Qu6c

a Vi~t Nam, nhat la mimg xa

h6.2. Lu~n an co' gdng h¢ thong hoa m¢t each khai quat toan b¢ qua trinh

phat triln kinh t{- xa h9i cua Him

Quae trong nhiin.g nam 1961 - 1993 tren ca sake

thlra CO ch9n l9c nhfrng cong trlnh CUa cac tac gia dj trUOC, dong thai dUa ra n.hfing
nh~n

xet, phdn tfch, dan.h gia khoa h9c co tfn.h d¢c l(lp khi di vao nghien cuu tung

n<}i dung van d~ Cl;l th~ CUa d~ tai .. .Qua }u~n an, buc tranb tO~lll canh V~ kinh te - :X.cl
h6.3.

ti~n phat b·i~n kinh te - xa h
Tu thvc

ra duqc m¢t so' kinh nghi¢m phat triln thiet th~rc c6 th~ tham khao, v~n dl;lng trong

slJ nghi~p d6i moi cua Vi~t Nam hi~n nay duoi sg Hinh d~o cua Dang, trong d6 c6
bru toan kh6: van d~ thl;Yc hi¢n tang tru&ng kinh te di doi voi cong bang xa h¢i.
6.4. Lu~n an la tai li¢u tham kbao cho vi~c giang d(;ly, h9C t~p va nghien CUu

a

cac trUong d(;li h9c.
;{

;{

1

1\

I

7. KET CAU CUA LUAN AN.
Lu~n an voi tieu d~ "Qua trlnh phat tri~n kinh te- xa h
1993)" duqc chia lam 3 phan:
A. Phan rna dau: Nhu da tdnh bay atren.
B. Phan nChuang 1: Giai do(;ln dit canh kinh te Hin thu nhat dfty m(;J.nh cong nghi~p hoa dlJa
vao khai thac thi truang the gioi va lien ket qu6c te ( 1961 - 1979).


Chuang 2: Giai do~n cat canh kinh

te IAn tht! hai: phat tri~n cong nghi~p ky thu~t

cao va ho~m thanh cong nghi~p hoa (1979- 1993).
Chuang 3: Nhfrng nguyen nhan phat tri~n kinh

te- xa h¢i cua Han

Qu6c (1961-

1993). Tri~n VQng phat tri~n va kinh nghi~m d6i v6i Vi~t Nam.
C. PhAn ket luan
Tai li~u tham khao va phl;J ll;IC thong ke.

CHVONG 1
,..r

.,

_,

1

,.,~

,..?

,..,..

A

,..

,.

GIAI DO~N CAT CANH KINH TE LAN THIJNHAT: DAY MJ)NH CONG NGHI~P HOA Dl!A
VAO KHAI THAC THJ TRIJffNG THE Gllll VA LIEN KET OUOC TE (1961 ·1979)
'

/

I\'-

\

\

,.(

"'-~

1\

7

\

AI

1.1. VAl NET VE TINH HINH KINH TE - XA HQI CUA HAN QUOC TRONG GIAI
I

,.(

,.(

,.(

I

DO!\N TAl KIEN THIET BAT NUOC (1953- 1960).
1.1.1 . s61 cANH au6c rE.vA TiNH HiNH cHiNH TR! TREN sAN DAo TRIEU

TIEN SAU NAM 1945.

1.1.1.1. Boi dmh quoc

te.

Sau chien tranh the gi6i thu hai (1945), tnr6c sv l6n m~nh ciia Lien Xo va cac
mr6c XHCN, cac mr6c de qu6c dung dau Ia My

l~i

tiep t1;1c m¢t chinh sach thu

d~ch

m6i d~ doi ph6 l~i. Thang 3/1947 t~i Qu6c hphat d<)ng cu<)c chien tranh

l~nh

trao each m(;mg the' gioi va qua

chong Lien X6 Vel cac nuoc XHCN, dim ap phong

day

khuynh ddo, kh6ng che' cac nu:6'c· dong min.h

phuong Tdy do My cdm da'u, tUn.g bu:oc thJ!c hi¢n tham w;mg ba chu hoan cdu cua

MJ. Day cling la chien ltrqc doi

ngo~i

nam 1949, chien tranh l~nh duqc

mar¢ng qui modo thftng lqi cua each m~ng Trung

nhat qm1n d1a My sau chien tranh. Tu cuoi

Quoc va slf ra doi cua nu6c C<)ng hoa NMm dan Trung Hoa - da giang m<)t don chi
m~ng vao h~ thong thu¢c d!a, d~c bi~t vao nhfrng ke ho~ch cua

My nham thong tri

Trung Quoc va cac dan t¢c khac b Vi~n Dong. Den day, chien tranh l~nh khong chi
dtrng l~i b "khong n6 sung, khong d6 mau" nhu loi nguoi My tung n6i, rna da phat
tri~n thanh nhfrng cu¢c chien tranh khoc li~t, nhfrng cu(>c xung d¢t d6 mau mang

tinh khu vvc duqc g9i la Chien tranh Cl;lc b<) 0 nhieu noi tren the gi6i. D~ chong l~i
nhfrng am muu va hanh d¢ng thu dich cua My va cac mroc de quoc, Lien Xo, Trung
Quoc ciin.g ra sue t(lp h91J h!c LLfQ'ng, dd'y m{;mh m61 quan h¢ h91J tac toan di¢n. giiia

cac mtoc thanh vien XHCN va giiia CNX H voi cac lJ!c htQ'ng each mt:;Lng the' gi6·i,
dong thiJi tang CU:Ong tiern hfc va khd nang phong th~{ cJ CGC V/ tr£ chien fUQ'C
yeu ...

XU!';f5

)

Tu boi dmh quoc te nhu v~y, himg lo~t cac cong

chien /uqc, ngu6n lf!c ...
l~i)

c~ia

Clf-,

bi¢n phap, thie't che:

hai phe da duqc huy dc)ng vao vi¢c phf;lc Vf;l (hay ch6i 6

chien tranh lônh. Cac mo'i quan h qu6c te' trong thai ky do'i dd'u Dong - T dy

diln ra ciing thdng, gay gilt va Cf:(c ky phuc t~p. [11, tr. 26-27]. Ban dflO Tri~u Tienmc)t dfa bim chien luqc quan trr;ng do'i v(Ji cac curmg quae: My- Nh{tt, X6- Trung
ciing kh6ng the' nam ngoai guo'ng quay nghi¢t nga do.

1.1.1.2. Tinh hinh cbinh tr! tren ban dao Tri~u Tien sau nam 1945.
Cu(>c dau tranh gianh d¢c l~p dan t¢c cua nguai Tri~u Tien hilt ddu phat triln

ttl' nam 1919. Trong nhii'ng nam 20, nhi~u nh6m khac nhau da bf m~t ra dai d~
chong l<;1i phat xft Nh~t. Nam 1927, T6 chuc qu6c gia thong nhat Shinganhoe dtrqc
thanh l~p lien ket nhii'ng nguai theo chu ngh'ia quoc gia va chu nghia c(>ng san, da
dau tranh cho tien b(> xa h(>i, doi quy~n tt,r do, phan doi chfnh sach giao d1;1c thu(>c
dia, bu(>c Nh~t rut bo cac ca so b6c l¢t. T6 chuc Shinganhoe chi ton tc,ti duqc 4 nam
(den 5/1931) thl giai tan do ap ]t.JC cua Nh~t va n(>i b¢ bat dong. Tuy v~y, cac phong
trao khang chien chong Nh~t v~n duqc tiep tl;IC, nhat la khi Nh~t mo r(>ng chien

tranh sang cac nu6c chau

A va khu vt.Jc Thai Bl.nh Duang, Tri~u Tien bi bien

thanh

ca so h~u cful cua chung [8, 180]. Ngay 1/12/1943, ngay sau h(>i ngh! Teheran, tC;li
Cairo (Ai C~p), cac mx6c Dong minh (My, Anh, Trang Hoa) da dua ra m(>t ban
Tuyen bo chung, trong d6 co phan. de' q2p den nen tf:( do, dc)c l{tp nia Trieu Tien

(b?m Tuyen b6 nay c1a duqc Stalin d6ng y ~ H¢i ngh! Teheran) [66, tr. 339].
Ngay 15/8/1945, quan d(>i Lien X6 da cung v6i nhan dan Tri~u Tien tieu di~t
quan d(>i Quan D6ng tinh nhu~ cua phat xft Nh~t, giai ph6ng mi~n Bile Tri~u Tien.
Trong thang 8 va thang 9/1945, nhan dan d hai mi~n Nam, Bite da n6i d~y l~t d6

Uy ban nhan dan. Theo thoa thu~n Yalta
thai bi chia car lam hai mi~n o vi tuyen 38°: mi~n Bac

cac the lt,rc phan d(>ng, thanh l~p cac
(2/1945), Tri~u Tien tt:tm

thu(>c quy~n qu~n quan cua Lien X6 va mi~n Nam thu(>c My. Ngay 15/8/l 945 quan
d(>i Xo Viet chiem d6ng to~m b(> mi~n Bite va ngay 6/9/1945, 72.000 quan
tl;IC

My

tjep

tang c uong vao mi~n Nam [80, tr. 216-217].

Nhfrng nguyen nhan ban d~u lam phat sinh ra v~n d~ tranh chap Xo- My Ht do

hai cuong quoc nay co chu truong khac nhau trong vi¢c gidi quyet van de' Trie'u


16

TihL Di~m chung la ca hai d~u muon gay anh htrang cua mlnh tren hai mien ban

dao va khi c6 di~u ki~n g~t dan imh huang cua cac nu6'c Ion khac t~i v! tri chien luqc
nay. Cu¢c h<;>p b¢ trucmg ngo<;1i giao 5 cuemg quoc (Lien Xo, My, Anh, Phap, Trung
Hoa) t<;1i Moskva (12/1945) thoa thu~n quy d~nh xay dl;lng tren ban dao m¢t quae gia
d¢c l~p, thanh l~p m¢t chfnh phu dan chu chung, l~p ra
bi~u Lien Xo va My dong

Uy ban

h6n hqp g6m d~i

a Bac va Nam vi tuyen 38° d~ giup vao vi~c thanh l~p

chfnh phil lam thai. Tuy nhien do bai canh chien tranh l~nh , thoa thu~ tren khong
thvc hi~n duqc, k~ ca c6 Sl;l' can thi~p cua Lien Hqp Quoc (LHQ). Thong qua cac
C UQC

h<;>p ngay 20/3/1946 va 26/9/1947 cua

Uy ban b6n h<;>p cling nhtr t~i khoa h<;>p

lan thrr hai cua D<;ti h¢i d6ng LHQ ( 10/1947) ... cac chinh quy~n khac nhau dtrqc

thanh l~p

a hai mien va tra thanh hai

vao nam 1948:

nha mr6'c khac bi~t che d¢ chinh

tr! - xa h¢i

amien Nam, Syn Man Rhee drrng ra l~p chinh phu moi, thanh l~ p

nha nu6'c lay ten D<;ti Han Dan Quae (viet tat Ia Han Quoc).

0 mien

Bac, Kim Il

Sung, dang dau chfnh phu m6'i , thanh l~p nha nu6'c C¢ng hoa Dan chu Nhan d~ n
Trieu Tien. Sau khi thanh l~p hai nha nu6c rieng bi~t, v6i sv h~u thuftn, giup do cua
Lien Xo, Trung Quae (a mien Bac) va My (a mi6n Nam), cd hai mie'n de'u c6 nhfcng

co' g&ng trong vi¢c cung co: phat tnln ch{ d¢ chinh tr{; tang cuong khd nang qu&:
phong; cdi thi¢n, thay ddi b¢ nu;it kinh te'- xd hc)i,· phat triln van h6a, giao dLfc theo
nhiing m1;tc tieu khac nhau [80, tr. 219-229].
S\f dai khang gifra hai mien Nam, Bac ngay cang dien bien quyet li~t, phrrc t<;tp
dftn den bung n6

CUQC

chien tranh Trieu Tien tren toan tuyen ranh gi6'i vao ngay

25/6/1950. Sau ba thang chien tranh, quan d¢i mien Bac da vtr<;>t qua vi tuyen 38°,
chiem den 95% dat dai v& 97% so dan

ami~n Nam. Ngay 7/7/1950, H¢i dong Bao

an LHQ (vang m~t Lien Xo) ra ngh! quyet yeu cau My ci'r tu l~nh ltJc luqng th6r6
nhat cua LHQ (gom 16 nu6c d6ng minh) dua quan den Trieu Tien. My da t~p trung
tolm b¢ binh l\fc My

aVi~n Dong do tuong Douglas MacAthur chi huy, d6 b¢ vao

cang In Chon (15/9/1950), chiem l<;ti Seoul va sau d6 tien quan danh chiem mien
Bac, den t~n song Yalu giap gi6'i Trung Qu6c. Ngay 25/10/1950, Trung Quae phai
m¢t llfc lvgng 16n qu§.n chf nguy~n sang ban dao d~ "khang My, vi~n Tri6u" (v6i Slf
d6ng tlnh cua Lien Xo, dang dau la Stalin). Quan d¢i Trung - Trieu da d~y lui d6i


phuong ra khoi Bac vi tuyen 38°. Ca hai ben tham chien d6u bi t6n that n~ng. Tbar
7/1951, cu¢c dam phan ve ngll'ng ban duqc bat dau v6'i' st;r tham gia ctla d~i diE
Nam, Bac Tri6u Tien, My, Trung Qu6c. Day la m¢t si:( nhuqng b¢ CLta My do k
gc;ip rat nhie'u bdt lqi a ben trong cii.ng nhu ben ngoai: nhan dan My va nhi6u mrc

phan doi chien tranh, d6ng minh My I1:1c

dt;~c,

My phai cung luc d6i ph6 v6i hai d<

thu m~nh la Trung Quae va Lien XC ... Tuy v~y, chien S\r v~n con tiep di~n d9c '
ruyen 38°. Phai den ngay 27/7/1953, m¢t Hi~p dtnh ctlnh chien m6i duqc ky ket

t.

Panmunjon (Ban Mon Diem), v~n lay vi tuyen 38° la.m ranh gi6i quan slf gii.l'a he
mitn Nam, Bac ban dao [32, tr.436], [80, tr. 247-252].
Cu¢c chien tranh Tritu Tien (1950 - 1953) La m¢t trong nhiing cu¢c chil

tranh qtc b¢ lan nhdt diln ra giiia hai phe trong th&i ky chie/1 tranh lqmh, Sf! cd.
bang lf!c htr;ng dfi dan den s~c chia edt hai mie'n ban ddo cho den ngay nay. Tu sat

thai di~m nay, hai mi6n Nam, m1c tiep tt;~c di theo nhfrng dinh hl16ng phat tri~n khac

·~i~~6i nhit u n6 l~rc l6n lao trong vi~c k:hac phlfc h~u .qua chien tranh, khoi pht;~<
va1lb~~ tri~n kinh te, tien hanh CNH dat nl16c. Die'u quan tn?ng la: do nama vj tr

C~4#t -~-we quan trr;mg cua khu VifC Dong Bdc A S~( phat triin cua Han QuO(; cunt
I

nhi:P d¢ng hoa Dan chu Nhdn dan Trie'u Tien sau chie!1 tranh de'u cluqc s~r h4'-

.thudn, 1giup da to f6n , t[ch CI:(C V~ nhflu mf;it CUQ CQC CUiJng qu6c thu¢c hai phe nharr.
ph~;~.c v~;~

cho nhiing y do chien lu:qc ldu dai. Day La m¢t trong nhfing nhdn. to' khach

· quan tac d¢ng mCJnh me del-~ tien trinh kin.h tl- xa h9i cua Han Quae sau nay.
1.1.2. TiNH HiNH KINH

Day Ht giai

do~n

TE- xA HQI.

Han Quae tai kien thiet dat nu6c tren

nhi~u

llnh vlfc nhung

htr6ng tr9ng tam vao vi~c han gan vet thtrang chien tranh, k:hoi ph\}C Va btr6'c dau
phat tri~n kinh te, 6n dinh xa h¢i dlfa vao ngu6n ngo~i vi~n, chu yeu la cua My.

1.1.2.1. Tinh hlnh kinh

te.

Sau chien tranh, Han Qu6c

g~p

rat nhitu kh6 khan vt kinh te, xa h¢i, chft.:1

tr!. Chien tranh da huy ho(:li thu do Seoul va nhi6u thzmh ph6 Ion khac; nhit u nha
may, ham mo, doan tau danh ca,

h~

thong tu'6i tieu, nha dra, lang

n~ng nt. C6ng nghi~p l~c h~u , thieu h~n C0

m~c

bi tan pha

sa v~t chat, d¢i ngil doanh nghi~p va


ngu6n von con ngum c6 ky thu~t; di~n tich dat nu6c l~i nho hyp, dat dai d m c6i, tai
nguyen khan hiem.

D~n

s6 dong, that nghi~p tran lan, nguai

d~n

rai vao d mh tung

d6i; chien tranh da t~o ra kholmg 100 nghin tre em m6 coi va tren 300 nghln qua
phl;l chien tranh. 11nh hlnh chinh tri thuang xuyen khong 6n

d!nh ... [14,

tr.7-8] , [80,

tr. 255]. Tnr6c tlnh dmh d6, nguifi Hem Qu&: dii ch9n con duang thoat ra bang kinh

re: trong d6, vi¢c rna rt)ng quan h¢ kinh

tt vbi A1y tra thimh mt)t nhu

cdu vU'a cap

thiet, vurz ldu dai. Ve phfa My, vao thm di~m nay, eoi Han Quae nhu m¢t dia ban
chien luqc, m¢t tien tuyen can tra Stf rna r¢ng eua Lien Xo, ngan can Trung Quae
ho~e Lien Xo ung h¢ B~c Trieu Tien tien eong quan st;r. Cling v6i Nb~t Ban, Ha.n

Qu6c Ia duimg phong thu c6 vj tri chien luqc d(Jc bi¢t quan trr;mg cua My a Dong
A.[65,tr.12] . D~ tht;re hi~n mt;te tieu tren, My thay can thiet phai c6 m¢t lt;rc luqng
quan Stf dong t~i day va m¢t moi tnrang chfnh

tr! rna My e6 anh huang 16n d~ duy

trl lt;re luqng qu~n st;r nay lau dai [86, tr.l-29]. Cho nen, My da x~y dtfllg nhieu
chuang trlnh vi~n trq cho H~m Quae, d6ng thai v~n d¢ng eac nu6c khac thong qua
cae t6 ehue cua LHQ d~ vi~n trq kinh te cho nu6c nay. C6 th~ n6i net d~c trung
trong quan h~ kinh te Han Quae- My vao thai di~m nay la vi¢n trq oia My cho Han

Quae vl hau nhu chua c6 m¢t truemg hqp dau tu tn;rc tiep nao cua cac .cong ty My
duqc tri~n khai trong nhfrng nam 1953 - 1961, nguyen nhan chu yeu la do Han Quae
b! chien tranh tan pha qua n~ng ne, gi6i doanh nghi~p My thay kh6 tlm
doanh

ca h9i

kiL~l

t~i d~y.

Nbu

v~y ,

stf "ket duyen tt;r

trong mt)t bo'i cdnh lfch

nguy~n"

trong quan

h~

Han - My duqc khai dau

su kha d(ic bi¢t va dan xen cdc ylu to' kinh tt - chinh trf, lqi

fch giai cap - dan tt)c ... da t<;J.O dieu

ki~n

cho nen kinh te Han Quae dan dan pht;te

h6i, khai sttc va boa nh~p vao nen KTIT the gi6i tu ban chu nghia. Nhung van de se
khong day du neu kh6ng de c~p den

nguai Him Quae trong

Sf!

Sf!

quyet tam cao dt) va tinh nling dt)ng cua

nghi¢p phl:lc hung ddt nu6'c, vuqt qua

sf!

d6i ngheo, l«c

h(lu dlphat triln.
Ltie nay Han Quae bttt dau d!nh hinh mo hinh kinh te huang n¢i v6i chien

luqc CNH thay the' nh(lp kha·u. D~ cftt nghia cho vi~c lt;ra ch<;m duang I6i phat trien
nay h·u6e bet phdi di vao truye'n thong lfch s~( - van h6a dii tie'm dn trong tU duy, tam


ly, tfnh each, lo'i song cua ngu:iJi Hem Qu6c rna khi c6 d~p se b(>c phat day du: y chf
qu~t cuang bao v~ d(>c l~p dan t(>c va tinh than lao d(>ng can cu, ch!u d~ng gian kL)

trong ho~m canh kh~c nghi~t; long tt;r hao dan t(>c m~nh me,

y chf vuan

len kh6ng

ch!u thua kern bat cu dan t(>c nao... St! tham thia v~ nhfrng canh ngnu6c qua tung thm ky l!ch su: n6i h~n tung la thu(>c dla cua Nh~t (1910- 1945), n6i
dau v~ cu(>c chien tranh giua hai mi~n Nam, B~c va chia c~t dat nu6c, n6i lo toan v~
st,r ngheo

n~m

tai nguyen, dan s6 d6ng ... da

t~o

cho ngum Han Qu6c y chi, sue

m~nh

dt vuan len trong slJ nghi~p ph1;1c hung dat nu6c [9, tr. 26], [13, tr.9]. Hai la, do s~r

mong muon each ly vbi NhcJt Bdn, ke da ttrng thong tri Han Qu6c tru6c day, d~ phan
dau xay dl;L'ng rn(>t dat nu6c tht,rc sv d(>c l~p v6i n~n kinh te d(>c l~p, phat tri~n day du
cac nganh c6ng nghi~p nhy, n~ng, thl!C hi~n tai san xuat rna r(>ng. Ba 13., vao thiJi ky

nay, cac ly thuye't phat trie'n cong nghi¢p muf)n phdi bdng each thay the' dan nh(fp
khdu cua cac nha kinh te' hqc tu: sdn dang thjnh hanh da du:r;c chfnh phu Syn Man
Rhee tiep nh~n d~ vua cung co' tu: tu:Cfng hu:ong nf)i, vua lam hu:6ng di cho nhun.g

bttoc phat trie'n con.g nghi¢p.
Day Ut m(>t thu· nghi~m chu nghia tu ban (CNTB) nha nu6c cua Han Qu6c sau
chien tranh. M6 hlnh nay th~ hi~n net chung c6 tinh quy lu~t cua nhi~u . nha nu6c ttr
ban phat tri~n mu(>n, vua th~ hi~n net d~c thu cua Han Qu6c th6ng qua quan di~m
phat tri~n sau chien tranh nhu da tr1nh bay. Khac v6i cac mr6c Au trlnh HDH kinh te, xa h

My

trong qua

wdo, Han Qu6c va

nhi~u qu6c gia l:;ti l~ra chqn con du:iJn.g phat trie'n CNTB nha nu:oc, trong d6 nha

nu6c d6ng vai tro trtJc tiep tham gia vao qua trlnh phat trien cua dat nu6c th6ng qua
hang lo~t cac thiet che, c6ng qt, bi~n phap kinh te, h~mh chinh cua n6. Nguyen nhan
cua finh tr~ng nay la do can phai giai quyet nhfrng nhu cau tieu dung cap thiet cho
nhan dan SaU chien tranh rna kh6ng ai lam tot han ngoai nha mr6c, Vl luc nay llJC
luqng tu slm dan t(>c con rat non yeu; do phai d~y nhanh qua trlnh rut ngtm khoang
each phat tri~n cua quoc gia v6i cac mr6c phat tri~n; d~ g~n li~n SlJ pb6n vinh cua
dat mr6c v6i lqi ich cua giai cap cam quy~n (tu san dan t(>c) rna nha nu6c la nguai
d~i di~n

[13, tr.13].