Nghiên Cứu Phát Triển Du Lịch Văn Hóa.docx

ĐẠIHỌCQUỐCGIAHÀNỘI
TRƢỜNGĐẠIHỌCKHOAHỌCXÃHỘIVÀNHÂNVĂN
------------

ĐỒNGTHỊHUỆ

NGHIÊNCỨUPHÁTTRIỂNDULỊCHVĂNHÓAỞTỈ
NHQUẢNGNINH

LUẬNVĂNTHẠCSĨDULỊCH

HàNội, 2015


ĐẠIHỌCQUỐCGIAHÀNỘI
TRƢỜNGĐẠIHỌCKHOAHỌCXÃHỘIVÀNHÂNVĂN
------------

ĐỒNGTHỊHUỆ

NGHIÊNCỨUPHÁTTRIỂNDULỊCHVĂNHĨAỞTỈ
NHQUẢNGNINH

Chunngành:Dulịịch
(Chưươơngtrìnhđđàotạạothíđđiểểm)

LUẬNVĂNTHẠCSĨDULỊCH

NGƯƯỜỜ
IHƯƯỚỚNGDẪẪNKHOAHỌỌC:GS.TS.LÊCH
NG

ÍQUẾẾ
QU

Hà Nội,2015


MỤCLỤC
MỞĐẦU.................................................................................................................... 1
1......................................................................................................Lýdochọnđềtài
1
2. Lịchsửvấnđề nghiêncứu......................................................................................2
3................................................................................Mụcđích,đối tƣợngnghiêncứu
3
4.................................................................................Nhiệmvụ,nội dungnghiêncứu
3
5. Phạmvi,phƣơngphápnghiêncứu..........................................................................4
6. Đónggópcủaluận văn..........................................................................................5
7. Kếtcấuluậnvăn....................................................................................................5
NỘIDUNG................................................................................................................6
CHƢƠNG1:TỔNGQUANVỀCÁCVẤNĐỀLIÊNQUANĐẾNĐỀTÀI......................6
1.1. Mộtsốkháiniệmliênquanđếnđềtài.....................................................................6
1.1.1...............................................................................Khái niệmdulịch vănhóa
6
1.1.2..Tàinguyêndulịchvănhóa:...........................................................................7
1.1.3.Kháiniệmvềsảnphẩmdulịch:.......................................................................8
1.1.5. Cơsở vậtchất,kỹthuậtcủadulịch:..............................................................10
1.1.6. Nguồnnhânlựcdulịch:..............................................................................11
1.1.7. Điểmđếndulịch vănhóa...........................................................................11
1.1.8. Thị trườngdu lịchvănhóa.........................................................................12
1.1.9. Tổchức,quảnlýdulịchvănhóa...................................................................13

1.2. Nhữngbàihọckinhnghiệmtrongnghiêncứu,pháttriểndulịchvănhóa.......................15
1.2.1. Nhữngbài họckinhnghiệmtrongnước.......................................................15
1.2.2. Nhữngbài họckinhnghiệmnướcngồi.......................................................18
Tiểukếtchƣơng1...................................................................................................23
CHƢƠNG2:THỰCTRẠNGHOẠTĐỘNGDULỊCHVĂNHĨAỞTỈNHQUẢNGNIN
H.............................................................................................................................. 24


2.1..................................................................GiớithiệutổngquanvềtỉnhQuảngNinh.
24
2.1.1. Vịtríđịalý.................................................................................................25
2.1.2. Địa hình..................................................................................................25
2.1.3. Khí hậu....................................................................................................26
2.1.4. Sơngngịivàchếđộthủyvăn........................................................................26
2.1.8.Tiềmnăng pháttriểndulịch........................................................................29
2.2. Thựctrạnghoạt độngdulịchvănhóaởtỉnhQuảngNinh........................................43
2.2.1. Kháiqt hoạtđộngdulịch ởQuảng Ninh..................................................43
2.2.2.............................................................................................Sản phẩmdulịch
46
2.2.3......................................................................................Cơsởvậtchấtkỹthuật
71
2.2.4...................................................................................................Cơsởhạtầng
79
2.2.5. Nguồnnhânlựcchohoạtđộngdu lịch..........................................................83
2.2.6.................................................................................Hoạt độngquảnlýdulịch
86
2.2.7. ĐánhgiáhoạtđộngdulịchlịchvănhóacủatỉnhQuảngNinh...........................91
Tiểukếtchƣơng2...................................................................................................93
CHƢƠNG3:MỘTSỐGIẢIPHÁTPHÁTTRIỂNDULỊCHVĂNHĨAỞTỈNHQUẢNG
NINH....................................................................................................................... 95

3.1. Nhữngcăncứđềxuấtgiảipháp..........................................................................95
3.1.1 Chủ trươngchính sáchnhànước................................................................95
3.1.2 Định hướng,chiếnlượcpháttriểncủatỉnh....................................................96
3.2...............................................................................Giảiphápvềsảnphẩmdulịch
97
3.2.1. Xâydựng sảnphẩmđặctrưng....................................................................97
3.2.2. Giải phápchung.....................................................................................100
3.3........................................Lậpbảnđồđịachỉkhudulịchđƣakháchthamquanđến
101


3.4. Xâydựngcơsởhạtầngphụcvụ chohoạtđộng dulịch.........................................101
3.4.1. Hệthốnggiaothơng.................................................................................101
3.4.2. Hệthốngcơsởănuống,lưutrú...................................................................102
3.4.3. Đầu tưcáccơsởvuichơi,giải trí...............................................................103
3.5. Đàotạo,pháttriểnnguồnnhânlựccóchấtlƣợngcaochodulịch..............................104
3.5.1. Nguồnnhânlựcquảnlýnhànướcvềdulịchvănhóa......................................104
3.5.2. Nguồnnhânlựctrongcáccơsởkinhdoanhdulịch.......................................105
3.5.3. Nguồnnhânlựcở địaphương...................................................................105
3.5.4. Các cơ sởđàotạodulịch..........................................................................106
3.6. Xúctiến,quảngbávàquảnlýnhànƣớcchohoạtđộngdulịch..................................108
3.6.1. Hoạtđộngxúctiến,quảngbávềd u lịch.....................................................108
3.6.2. Hoạtđộng quản lýnhànướcvềdulịch.......................................................110
3.7. Thuhút,tìmkiếmnguồnvốnđầutƣởtrongnƣớcvànƣớcngồichocácd ự ánpháttriểndulị
ch. 115
Tiểukếtchƣơng3.................................................................................................117
TÀILIỆUTHAMKHẢO........................................................................................120
PHỤLỤC............................................................................................................... 131

DANHMỤCCHỮVIẾTTẮT
EU
EuropeanUnion(Liên
minhChâu)
ICOMOS

InternationalCouncilonMonuments&Sites
(HộiđồngQuốctếcácdichỉvàditích)

KDT

Khuditích

NXB

Nhàxuấtbản

UNESCO

United

Nations

Educational,

Scientific

and

CulturalO rg a n i z a t i on

(TổchứcGiáodục,KhoahọcvàVănhóacủaLiênhiệpquốc)
UNWTO

UnitedNationWorldTourismOrganization
(Tổchứcdulịchthếgiới)

UBND

Ủybannhândân

VHTTDL

Vănhóa,ThểthaovàDulịch


DANHMỤCBẢNG
Bảng2.1. Thốngkêhiệntạivềcáccơsởkháchsạntheocấphạng sao.................................73
Bảng2.2.Hệthốngcấp thốtnướctại tỉnhQuảngNinh..................................................81
Bảng2.3.Diệntích,dânsốvàmậtđộdân sốnăm2013.....................................................83
Bảng2.4. Trìnhđộhọcvấncủanhânviên kháchsạntạiHạLong......................................84
Bảng2.5. Trìnhđộkỹnăngcầnthiếttính đến năm2020.................................................85
Bảng2.6.Sốlượngkháchdulịch thamquan YênTửtrong5nămqua................................59
Bảng2.7.Mứctăngdoanhthudulịch,hiệntại vàđếnnăm2020........................................44
Bảng2.8.Thunhậptừkháchdulịchtrong 5nămqua.......................................................45


MỞĐẦU
Dulịchvănhóalàxuhướngcủacácnước

1. Lýdochọnđềtài

đangpháttriểnvìđemlạigiátrịlớn chocộngđồ
ngxãhội.Dulịchvănhóađanglàsựlựachọncủa
cácnướcđangph át t r i ể n .B ê n c ạ n h n h ữ n g l o
ạihìnhdulịchnhưdulịchsinhthái,dulịch
k h á m chữabệnh,dulịchmạohiểm,dulịchgiáod
ục...gầnđâydulịchvănhóađượcxeml à loạisảnp
hẩmđặcthùcủacácnướcđangpháttriển,thuhút
nhiềukháchdulịchq u ố c tế.Dulịchvănhóach
ủyếudựavàonhữngsảnphẩmvănhóa,những
lễhộitruyềnthốngdântộc,kểcảnhữngphong
tụctínngưỡng... đểt ạ o sứchútđốivớik h á c
h

du

lịch

thếgiới.Đối

b ả n địavàtừkhắp
vớikhách

du

nơitrên
lịch

cósởthíchn g h i ê n c ứ u , khám phávăn hóavà
phongtục

tập qnbảnđịa,thì dulịch văn

hóalàcơhộiđểthỏamãnnhucầucủa
lớnhoạtđộng

họ.Phần
du

lịchvănhóagắnliềnvớiđ ị a p h ư ơ n g nơilưugiữnhiềulễhộivănhóavàcũnglà
n ơ i t ồ n t ạ i đ ó i n g h è o . Khách dulịchởcácnư
ớcpháttriểnthườnglựachọnnhữnglễhộicủacác
nướcđểtổchứcnhữngchuyếndulịchnướcngo
ài.Bởithế,thuhútkháchdulịchthamgiadulịch
vănhóatứclàtạoradịngchảymớivàcảithiện
cuộcsốngcủangườidânđịaphương.Ởnhững
nướckémpháttriểnhoặcđangpháttriển,nềntảng
pháttriểnp h ầ n l ớn không dựavàonhững đầu
tưlớnđểtạo ra những điểm du lịch đắt
tiền,màthườngdựavàonguồndulịchtựnhiênvàs
1


ựđadạngtrongbảns

aithác, sửdụng vàpháttriển dulịchvăn hóa

ắcdântộc.Nhữngn

ởtỉnhnàychưađượcđầutư , chútrọngvàchưathựcs

gu ồ n lợinàykhơng

ựpháttriển,chưakhaitháchếtnguồntàingundulịc

tạoragiátrịlớncho

hv ă n hóađểphụcvụchosựpháttriểnloạihìnhd

ngànhdulịch,như

ulịchvănhóagâylãngphínguồn

nglạiđónggópđán
gk ể chosựpháttriể
ncủacộngđồngxãh
ội."Dulịchvănhóal
àxuhướngcủanhiề
unướ c.

Loại

hình
dulịchnàyrấtphù
hợpvớibối
cảnhcủa ViệtNam,
rất

tốt

cho

hoạtđộ ngxóađói
giảmnghèoquốcg
ia,vìvậyphảiđược
xemlàhướngphát
triểncủangànhdu
lịchViệtNam".
TỉnhQuảng
Ninhlàmộttỉnhcó
nhiềutiềmnăngđể
pháttriểncácloạih
ìnhdulịchnóichun
gvàpháttriểnhoạt
độngdulịchvănhó
anóiriêng,nhưngh
iệntạihoạtđộngkh
2


tàingun,làmlãngphínguồnnhânlựclaođộng,làmgiảmnguồnthungânsáchc h o
t ỉ n h nói

riêng

vàcho

ngànhdu

lịch

nóichung.

Chính

vìvậy,tơichọn

đềtàinàyđểnghiê nc ứu nhằmđưar a mộts ố g i ả i phápphá t t r i ể n d u lịc h vă n hóa c h
otỉnh Qu ản g Ninh.
2. Lịchsửvấnđềnghiêncứu:
Giáotrình“dulịchvănhóanhữngvấnđềlýluậnvànghiệpvụ”doPGS.TST r ầ n T
húyA n h c h ủ b i ê n , l à n g u ồ n t à i l i ệ u c u n g c ấ p n h ữ n g v ấ n đềl ý l u ậ n q u a n t r ọ n g
vàthựctiễnđượcđúcrúttừkinhnghiệmcủahoạtđộngvănhóa.Tàiliệunàygiúpt á c g i ả l
u ậ n v ă n c ó c á c h n h ì n t ừ g ó c độd u l ị c h v ă n h ó a đ ể t i ế p c ậ n h ư ớ n g nghiêncứucủ
amình[1].
Bộ“ĐịachíQuảngNinh”củaTỉnhủyỦybannhândântỉnhQuảngNinhxuấtbảnnăm2003đãcungcấpmộtcáchtổnghợp,kh
áiqtvềvịtríđịalý–lịchs ử , kinhtế-chínhtrị,vănhóa–
xãhộicủatỉnhQuảngNinh.Tàiliệunàygiúptácg i ả cócáinhìnkháiqtvềđịaphươngmà
mìnhnghiêncứu[43].
TrầnQuốcVượng,CơsởvănhóaViệtNamlàtàiliệucungcấpcáchnhìntổ
ngqtvềvănhóaViệtNam,địabànkhutrúcácbảnsắcvănhóađặctrưngcủatừngdân
tộc,từngđịaphươngcụthểvàtácgiảluậnvăndựavàođóđểbổsung,hồnt h à n h
c ũ n g n h ư c ó n h ữ n g l ý g i ả i c ụ t h ể v ề c á c vấnđ ề t r o n g l u ậ n v ă n c ủ a m ì n h [ 3 6 ]
.
Một

số

luận

văn

thạc

sĩdu

lịch

có

nghiên

cứuvềmột

số

tiềmnăng,thếmạnhvàthựctrạngcụthểcủatừngloạihìnhdulịchcụthể,điểmdulịc
hcụthểvàđặctr ư n g như:đềtàinghiêncứu“Phát triển cácloạ i hìnhdulịchở Hạ
Long,Q uả ng Ninh”củatácgiảNguyễnThịThanhThủyđềtàinàyđãmanglạichotác
giảmộtc á c h tổngqtvềcáiloạihìnhdulịchởHạLongmàtrongđócóloạihìnhdulịch
vănhóalễhộiCarnavalđểthamkhảochobàiviếtcủamình.Luậnvăn“Pháttriểndulịc
hvănhốtạihuyệnĐơngTriều”củatácgiảPhạmMinhThắnggiúptácgiảcóc á i nhìntồndiện
vềsảnphẩmdulịchvănhóatạiĐơngTriềuvàđặcbiệtđólàtàingundu
hóatâmlinh

gắn

vớivương

triều

nhà

lịch

văn
Trầntại

địabànnày.Luậnvă n“MộtsốgiảipháppháthuyvănhốẩmthựcQuảngNinhnhằmp
háttriểndu


lịch”củatácgiảMạcThịMậnlàtàiliệugiúptácgiảcócáinhìnkháiqtvềsảnphẩm
dulịchvănhóaẩmthựctrênđịabàntỉnhQuảngNinh,quađólànguồntàiliệu tha
mkhảoqbáuchophầnviếtvềsảnphẩmdulịchvănhóaẩmthựccủađềt à i . Luậnvăn“K
haitháctiềmnăngcủaloạihìnhdulịchvănhốởhuyệnnHưng
tỉnhQuảngNinh”củatácgiảTrươngThịThuHươnglàtàiliệuthamkhảohữchv ề sảnphẩm
dulịchvănhóatạiđiểmđếnlàthịxãQuảngn.Đềtài“Nghiêncứug i á trịcácditíchlịch
sửvănhóatrọngđiểmtriềuTrầntạiQuảngNinhphụcvụpháttriểndulịch”củatácgiả
BùiThịHuếgiúptácgiảcógócnhìncụthểhơnvềtriềuđạinhàTrầntrênkhắpđịabàntỉn
h,cócáchnhìnkháiquắthơn,cụthểhơnvềtriềuTrầnkhiviếtluậnvăncủamình.
Quacáccơngtrìnhnghiê ncứutrênchothấy, nghiêncứuvềtừng thànhtố
hoặcmộtsốđịaphươngcủadulịchQuảngNinhkhơngphảilàđềtàimới,nhưngn g h
i ê n cứutổngthểvềHoạtđộngdulịchvănhóaởtỉnhQuảngNinhlàđềtàihồntồ n mớivàc
ầnthiết.HiệnnaychưacócơngtrìnhnàonghiêncứumộtcáchtổngqtvềHoạtđộng
dulịchvănhóaởtỉnhQuảngNinhđượccơngbố.
3. Mụcđích,đốitƣợngnghiêncứu.
3.1.Mụcđíchnghiêncứu
Đưaracácdữliệukhoahọc

làmcơsởđểpháttriểnloạihình

du

lịchvănhóaở tỉnhQuảngNinh.
3.2.Đốitượngnghiêncứu
Nghiêncứu pháttriển du lịchvăn hóa ởtỉnhQuảngNinh. Trong đóbao
gồmc á c điểmdulịchvănhóa,điểmthamquanvănhóa,ditíchvănhóalịchsửtiêub i ể u nhưChùanTử,MiếuvuaBà,ĐềnCửng,ĐềnTrầnHưngĐạo,cácLă
ngmộnhàTrần,

cụmditích

BãiCọcBạchĐằng...đâycũngchính

làđối

tượngnghiênc ứ u cụthểnhấtcủaluậnvăn.
4. Nhiệmvụ,nộidungnghiêncứu
- Hệthốnghóacơsởlýluậnvàthựctiễnvềdulịch,dulịchvănhóa,điềukiệ
npháttriểndulịchvănhóa.


- Đánhgiávề tiềmnăngvà thực trạnghoạt động dulịchvă nhóa c ủ a tỉnhQ
uả ng Ninhtừđóchỉranhữngkếtquảđạtđược,nhữnghạnchếcịntồnđọngvàtìmra
nhữngngunnhân.
- Xâydựngcácđềxuất,giảiphápphùhợpvớithựctrạngpháttriểncủadulịch
vănhóatỉnhQuảngNinh,đồngthờiđảmbảotínhbềnvững,bảotồnvàpháthuycá
cdisảnvănhóa.
5. Phạmvi,phƣơngphápnghiêncứu
5.1. Phạmvinghiêncứu

Nghiênc ứ u h o ạ t đ ộ n g d u l ị c h v ă n h ó a v ề mặtk h ô n g g i a n l à n g h i ê n c
ứ u nhữ ng điểmdulịchhấpdẫnnhấtởtỉnhQuảngNinhnhưChùanTử,ĐềnCửa
Ơn g , KhuLăngmộnhàTrần...Phạmvinghiêncứuvềmặtthờigianlànghiêncứutrongk
hoảng5nămgầnđây.
5.2.Phươngphápnghiêncứu
- Phươngphápkhảosátthựctếvàphươngphápđiềutrathựctế:điểmđếndulị
chvănhóacụthểnhưChùanTử,ChùanTử,ĐềnCửng,KhuLăngmộnhà
Trần… tác giảđã thực hiện khảo sát thực tế, qua đó thu thậpthơng
tin,hìnhảnh, quansát,ghi chépcácthông tinthực trạng tại địabàntỉnhQuảng Ninhqua
hailầnkhảosátvàonăm2013,2014vàđầunăm2015.
- Phươngphápthuthậpthôngtinvàxửlýsố
liệu:Tácgiảtiếnhànhthuthậpcáct h ô n g t i n , d ữ l i ệ u t ừ c á c n g u ồ n nhưt h a m l u ậ n
, đ ề t à i k h o a h ọ c , c ơ n g t r ì n h nghiên cứu,cáctrangbáomạngvềchuyênngànhuy
tín,sáchbáo,tạpchíchuyênn g à n h v à c á c n g à n h l i ê n q u a n , c á c d ự á n , c á c đ ề á n ,
c á c quyhoạ c h d u l ị c h , c á c t h ô n g t ư , n g h ị q u y ế t , b á o c á o c ủ a c á c cơq u a n q u ả
n l ý cấpT r u n g Ư ơ n g v à Đ ị a phương n h ư : T ổ n g c ụ c D u l ị c h V i ệ t Nam,T ổ n g c
ụ c t h ố n g k ê , V i ệ n N g h i ê n cứuph át triểndulịch,SởVănhóaThểThaodulịchtỉnhQuả
ngNinh,ỦybannhândântỉnhQuảngNinh,Cụcthốngkêtỉnh…
- Phươngpháp phỏngv ấnchuyên gi a vàphỏngv ấ n c ác quan c hứ c , lãn
hđạovàchínhquyềnđịaphương:Đốivớitừngvấnđềcụthể,điểmđếncụthể,tácg i
ả đãđithựctếvàxinphỏngvấntrựctiếpcácchuyêngiatronglĩnhvựcdulịch,du


lịchvănhóa,dulịchtâmlinh,Phậtgiáochocácvấnđềliênquanđếnđềtàinghiêncứuđểtừđócóc
áckiếnthức,cáchnhìnđúngnhất,kháchquannhấtchođềtàicủamình.
Phươngphápthốngkê,phântích:Thơngquacácsốliệuthốngkêvềcáchoạtđộngd
ulịch,tàingun,sảnphẩm…
củatỉnhQuảngNinh,tácgiảxửlýsốliệuvà hệthốnghóacácsốliệu,cácbảngphântíchn
hằmlàmrõthựctrạngpháttriểncủadulịchvàdulịchvănhóatỉnhQuảngNinh.
6. Đónggópcủaluậnvăn

Hệthốngm ộ t c ác h k h á i quát nhấ t n h ữ n g lý l u ậ n vềphá ttriể n dulịc hvă n
hó a, phântíchthựctrạngpháttriểncủadulịchvănhóaởtỉnhQuảng Ninh.Đềxuấtmộtsố giải
pháp

nhằm

phát

triểnhoạtđộngdulịch

vănhóaởtỉnhQuảng

Ninh.

Kếtq u ả nghiêncứucủaluậnvănlàtàiliệuthamkhảochocáccơngtydulịchởQuảngNin
h,cáccơ quanchức năngtrong việchoạchđịnhchínhsáchpháttriển dulịchv ă
n hóaởtỉnhQuảngNinhtrongtươnglai.
7. Kếtcấuluậnvăn
Ngồiphầnmởđầu,phầnkếtluận,phầntàiliệuthamkhảovàphụlục,phầnnộidun
gchínhcủaluậnvăngồm3chương:
Chương1.Tổngquanvềcácvấnđềliênquanđếnđềtài
Chương2.ThựctrạnghoạtđộngdulịchvănhóaởtỉnhQuảngNinhChương3.Một
sốgiảipháppháttriểndulịchvănhóaởtỉnhQuảngNinh


NỘIDUNG
CHƢƠNG1:TỔNGQUANVỀCÁCVẤNĐỀLIÊNQUANĐẾNĐỀTÀI
1.1.Mộtsốkháiniệmliênquanđếnđềtài
1.1.1.

Kháiniệmdulịchvănhóa
Vớisựpháttriểnphongphúcủađờisống,nhucầucủaconngườicũngpháttriển đ

adạnghơn.Ngườitađidulịchkhơngchỉvớimụcđíchnghỉdưỡng,nângcaot h ểchấtđơnthu
ần.Ngàycàngchothấynhucầugiaolưu,khámpháthếgiớicủac o n ngườilàvơcùngl
ớn,trongđócókhámpháthiênnhiên,conngười,vănhóavàc h í n h bảnthânhọ.Nếunhưdulị
chsinhtháilàmộtloạihìnhdulịch

ởđóconngườiđượcthỏamãnnhucầu

khámphátựnhiênđồngthờivớiviệc
đượchịamìnhvàotựnh iê n thìdulịchvănhóachongườitanhữnghiểubiếtvềconngười
vànhữngnềnvăn hóađikèmtheo,đểtừđóconngườixíchlạigầnnhauhơn,cócáinhìnvềcu
ộcđờinhânvănhơnvàthếgiớivìthếsẽtrởthànhnhỏbéhơn,thânáihơn.Trongqt r ì n
h đidulịchnghỉdưỡnghaychữabệnh,hànhhươngđichăngnữangườitavẫncầnđược
đápứngvềnhucầukhámphávănhóa,đólàlýdocholoạihìnhdulịchvănhóacócơsở
pháttriển,lồngghéphầuhếtvàocácloạihìnhdulịchkhác.Khin ó i đếndulịchvănhóat
ứctiếpcậnvănhóatừdulịch,thơngquadulịch,thựcchấtlàviệckhaithácvàbiến sảnphẩm
vănhóa

thành

sảnphẩm

dulịch,thuộc

sảnphẩmdulịch.Làmộtsảnphẩmkinhdoanhnênđólàsảnphẩmhànghóahaygọiđú
ngh ơ n làsảnphẩmhànghóavănhóa,mộtloạisảnphẩmhànghóađặcbiệt,quatiêut h
ụ khơnghềmấtđinhưnhữngsảnphẩmhànghóathơngthườngkhácmàcịnđượcn h â n lênvềm
ặtgiátrịtinhthầnvàhiệuquảxãhội.

TheoLuậtDulịch:“Dulịchvănhóalàhìnhthứcdulịchdựavàobảnsắcv ă n
hốdântộcvớisựthamgiacủacộngđồngnhằmbảotồnvàpháthuycácgiátrịvănhốtr
uyềnthống”.[23,Tr.3]
TheoTổchứcdulịchthếgiới(têntiếngAnhlàWorldTourismOrganization
- UNWTO,têntiếng

Pháp

là

OrganizationMondialeduTourisme-

OMT)“Dulịchv ă n hóabaogồmhoạtđộngcủanhữngngườivớiđộngcơchủyếulàn
ghiêncứu,khámphávềvăn
thuậtbiểu

hóanhưcácchương

trìnhnghiêncứu,tìmhiểuvềnghệ


diễn,vềcáclễhộivàcácsựkiệnvănhóakhácnhau,thămcácditíchvàđếnđài,d u lịch
ngiêncứuthiênnhiên,vănhóahoặcnghệthuậtdângianvàhànhhương”.
TheoH ộ i đ ồ n g Q u ố c tếc á c d i

c h ỉ v à d i tích

(InternationalC o u c i l O n M o n u me n ts &Sites–ICOMOS)
“Dulịchvănhóalàloạihìnhdulịchmà
mụctiêulà khámphánhữngditíchvàdichỉ.Nómanglạinhữngảnhhưởngtíchcựcbằ

ngviệcđónggópvàoviệcduytu,bảotồn.Loạihìnhnàytrênthựctếđãminhchứngc
h o nhữngnỗlựcbảotồnvàtơntạo,đápứngnhucầucủacộngđồngvìnhữnglợií c h vănh
óa–kinhtếxãhội”.Kháiniệmtrênđượcđưaratheokhíacạnhnghiêncứuchỉvềdichỉvàditích.
1.1.2..Tàingundulịchvănhóa:
Cóthểcoivănhóađãsinhradulịch,nisốngdulịch,vàngànhdulịchđa n g thụhưởngn
hữnggiátrịvănhóa
Tàingundulịchvănhóalàmộtdạngđặcsắccủatàingundulịchnóichung.Tàing
undulịchvănhóachialàmhailoạilà“tàingunvănhóaphivậtthể”và“tàingunvănhóav
ậtthể”.
Nhắcđếnviệcphânloạitàingundulịch,hiệnnayhầuhếtcáctàiliệuđềup h â n ch
iarõhailoạichínhlà tàinguyêntựnhiê nvàtàinguyênnhân văn.T r o n g L u ậ t d
ulịchViệtNamđịnhnghĩanhưsau:“Tàingundulịchtựnhiênbaogồmc á c yếutố
địachất,địahình,địamạo,khíhậu,thuỷvăn,hệsinhthái,cảnhquanthiênnhiênc
óthểđượcsửdụngphụcvụmụcđíchdulịch”và“Tàingundulịchn h â nvăngồmtruyề
nthốngvănhóa,cácyếutốvănhố,vănnghệdângian,ditíchlị c h sử,cáchmạng,khảoc
ổ,kiếntrúc,cáccơngtrìnhlaođộngsángtạocủaconn g ườ i vàcácdisảnvănhốv
ậtthể,phivậtthểkháccóthểđượcsửdụngphụcvụmụcđíchdulịch”[23,Tr.8].
Nhưvậyvớigócnhìntrên,cácthànhtốcủavănhóađượcliệtkêthànhcácd ạ n g
tàingundu

lịchvănhóa

như:truyềnthốngvăn

hóa,văn

nghệdângian,kiếntrúc,cáchmạng,khảocổ…
vàđâythựcchấtlànguồntàingunvơcùngqgiáđ ố i v ớ i n g à n h dul ị c h . T u y n
h i ê n k h ô n g p h ả i mọis ả n p h ẩ m v ă n h ó a đ ề u l à s ả n p h ẩ m dulịchvàmọisảnphẩm
vănhóalàsảnphẩmdulịch,bởivìcórấtnhiềusản

phẩmvănhóakhơngthểhoặckhơngnênđưavàokhaitháckinhdoanhdulịchmàphải đ
ượcbảotồnvàgìngiữphátcácgiá
trịcốtlõicủavănhóađó.Tachỉkhaithács ử dụngnhữngtàingunvănhóanàykhichúngđư
ợcđặttrongmộthồncảnhcụthể(thuộcvùngdulịch,trungtâmdulịchhoặckhuvực
gầnvớicáctrungtâmdulịch).Khaithácmộtcáchcóđịnhhướng,cóchiếnlượcgắnliềnvới
bảotồn,giữgìnv à pháthuygiátrịtolớncủatàingunnày.
1.1.3. Kháiniệmvềsảnphẩmdulịch:
Nhưchúngtađãbiếtbấtcứhoạtđộngkinhdoanhnào,cũngsẽchorasảnph
ẩm của hoạt độngkinh doanhđó. Vìvậy,khi tìmhiểucác khái niệmchung về
dul ị c h chúngtacũngphảitìmhiểuxemthếnàolàsảnphẩmdulịchvànhữngnétđặct rư n
g cơbảncủanó.
TheoLuậtdulịchSảnphẩmdulịchlàtậphợpcácdịchvụcầnthiếtđểthoảmãnnh
ucầucủakháchdulịchtrongchuyếnđidulịch.
TheotổngcụcDulịch:Sảnphẩmlàmộttrong nhữngdịchvụvàtiệnnghid ịc
h vụhỗnhợpmàcơngtykháchsạn,lữhànhcungcấpchokháchhàng.
TheoPGSTS TrầnT h ị Mi nh H ò a : S ản phẩ mdulịc h= Dịc hvụ d u lịc h+ h àn ghóadulịch+Tài
nguyêndulịch.
Từthựctếhoạtđộngdulịch,chúngtacóthể

đưarakháiniệm“Sản

phẩmdulịchlàsựkếthợpgiữatàinguyêndulịchvàdịchvụdulịch”.
Sảnphẩmdulịchtrướchếtlàmộtloạihànghóanhưnglàmộtloạihànghóađ ặ c biệt
,nócũngcầncóqtrìnhnghiêncứu,đầutư,cóngườisảnxuất,cóngườitiêu d ù n g . . .
n h ư mọih à n g h ó a k h á c . S ả n phẩmd u l ị c h t h ư ờ n g mangn h ữ n g đ ặ c t r ư n g vănh
óacao,thỏamãnnhucầucủacácđốitượngdukhách.Đócóthểlàmộtc hư ơ ng trìnhdulịchv
ớithờigianvàđịađiểmkhácnhau.Sảnphẩmdulịchthểhiệnt r o n g cáctourdulịchnàychính
làviệckhaitháccáctiềmnăng,nguồnlựcsẵncótr ê n mộtđịabànhoặcđượctạorakhibi

ếtkếthợpnhữngtiềmnăng,nguồnlựcnàytheo nhữngthểthứcriêngcủatừngcánhân
haymộtcơngtynàođó.Đóchínhlàvi ệ c k h a i thác cácgiá trị vănhóa vậtthểvàphi
vậtthể

của

cácđịaphươngvàohoạtđộngdulịchnhưviệc

nghệthuật,dânca, dânvũ,vănhóaẩmthực

đưacácloạihình


haycáchìnhthứchoạtđộngthểthao,cáchoạtđộnglễhộitruyềnthống,trìnhdiễn,d i ễ n xư
ớngdângian…
vàophụcvụdukhách.Nhữnghoạtđộngnhưvậygiúpchod u kháchtrựctiếpthẩmnhậnv
àhưởngthụ,trảinghiệmvănhóamàhọvốncónhucầunhưngkhơngbiếttiếpcậnnhưt
hếnào,ởđâu,thờigiannào…?
Sảnphẩmdulịchcịnlànhữngdịchvụchămsócsứckhỏe,dịchvụlàmđẹp,cácdịchvụthơngti
nliênlạc,bưuchínhviễnthơng,dịchvụtàichính,ngânhàng…
tiệnlợi,đemlạinhiềul ợ i íchtolớnchodukhách.
Sảnphẩmdulịchthườngđượccụthểhóabằngcácsảnphẩmvậtchấtcungc ấ
pchodukháchởnhữngnơidukháchdừngchân,nghỉngơihaythamquandul ịc
h. Đócóthểlàcácvậtphẩm,đồlưuniệm;cácchủngloạihànghóavớimẫumã,c h ấ t liệu, p
hương phá p chếtá c đe m đế nnhiề u côngnă ng tiệ n íc hk h á c nha u chongườisửd
ụng. Tổng hợplại, giá trị của tất cả các sản phẩmdu lịch khác nhau
đượcđánh giábằngsốlượngkháchđếnvàđidulịchtrênmộtđịabàncụthể.Chấtlượngsản p
hẩmdulịchsẽlàm
tănghaygiảmlượngkháchtrênđịabànđó.Giátrịcủasảnp h ẩ m dulịchđược“đo”bằngmứ
cchitiêucủadukháchtrongmộtchuyếndulịchv à kếtquảkinhdoanhcủacácdoanhng

hiệpdulịch,tổngcácnguồnthuchongânsách địaphươngtừhoạtđộngdulịchvàthunh
ậpcủacưdânbảnđịathamgiakinhd o a n h cácdịchvụphụcvụdukhách.Giátrịcủacác
sảnphẩmdulịchcũngđượct h ể hiệnquanhữngảnhhưởng,tácđộngcủahệthốngsảnphẩ
mdulịchđếnsựpháttriểnkinhtế-xãhộicủamộtđịaphương,đấtnước.
1.1.4. Kháiniệmsảnphẩmdulịchvănhóa:làmộtsảnphẩmdulịchmàcũnglàsảnphẩ
mvănhóa,nómangđầyđủtínhđặctrưngcủamộtsảnphẩmdulịch.
“Sảnphẩmdulịchvănhóaphảilàsựkếthợpgiữatàingundulịchvănhó
avàcácdịchvụdulịchvănhóathíchhợpphụcvụnhucầuthưởngthức,khámphá,tr
ải nghiệm củadukhách về những điềukhác biệt, mới lạcủa các nền văn
hóakhácnhau”[13,Tr.12].Vậycóthểhiểusảnphẩmdulịchvănhóaphảilàsựk
ếth ợ p giữatồnbộcácloạitàingundulịchvănhóavàtồnbộcácloạidịchvụdul ị c h thí
chhợpnhằmphụcvụnhucầuthưởngthức,khámphá,trảinghiệm
vềnhữngđiềukhácbiệt,mớilạvềtừngnềnvănhóabảnđịacủadukhách.


Tiếpcậntheohướngkinhtế,sảnphẩmdulịchđượcđịnhnghĩalà“cácdịchv ụ hà
nghóacungcấp

chodukhách,

đượctạonênbởi

sựkết

hợpcủa

việckhaithácc á c yếutốtựnhiên,xãhộivớiviệcsửdụngcácnguồnlực:cơsởvậtchấtkỹt
huật
vàlaođộngtạimộtcơsở,mộtvùnghaymộtquốcgianàođó”[8,Tr.27]
Xétriêngsản phẩmdulịchvăn hóa thìtrước hếtđó là mộtsảnphẩm vănhóas a u đó

được

đưa

vào

hoạtđộng

kinh

doanhdulịch

nhằmthỏamãnnhu

cầuhọchỏi,tìmhiểucủadukhách.Dođósảnphẩmdulịchvănhóalàtậphợpcácdịchvục
ầnthiếtđểthỏamãnnhucầucủakháchdulịchvănhóatrongchuyếnđidulịch.
TheoLuậtdulịchViệtNam“Sảnphẩmdulịchlàtậphợpcácdịchvụcầnthiếtđểthỏamãn
nhucầucủadukháchtrongchuyếnđidulịch”[23,Tr.2]
1.1.5. Cơsởvậtchất,kỹthuậtcủadulịch:
Cơsởvậtchấtkỹthuậtcóvaitrịđặcbiệtquantrọngtrongviệcpháttriểndulịc
hcủamỗiđịaphương,mỗiquốcgia.
Hiểutheonghĩarộng,Cơsởvậtchấtkỹthuậtdulịchđượchiểulàtồnbộcácph
ươngtiệnkỹthuậtđượchuyđộngthangiavàoviệckhaitháccáctàingundi lịc h n hằ m
tạ o r a và t h ự c hiệ n c á c d ị c h v ụ h à n g h ó a th ả o m ã n nhuc ầ u c ủ a dukh ác h trongcá
cchuyếnhànhtrìnhcủahọ.[13,Tr.168]
Hiểut h e o n g h ĩ a h ẹ p , t h ì c ơ s ở v ậ t c h ấ t kỹt h u ậ t c ủ a d u l ị c h l à t o à n
b ộ nh ữ n g cơsởhạtầng,vậtchất,kỹthuậtđượccácnhàlàmdulịchđầutưxâydựngđểp h ục vụ
chohoạtđộngdulịchnhưnhàhàng,kháchsạn,đườnggiaothơngnộibộtrongkhu,
điểmdulịch, cơngtrình điện nước tạikhu điểmdu lịch, cáckhu vui chơig i ả i trí,
phươngtiện

giaothơng,

camping,vàcác

cơngtrình

bổtrợkhácgắn

liềnvớih o ạ t độngdulịch.[13,Tr168]
Tómlại,cơsởvậtchấtkỹthuậtcủadulịchvănhóalàtồnbộcáccơsởvậtc h ất kỹthu
ậttạiđiểmdulịchvănhóavàcơsởhạtầngcủangànhnghềkhácthamgiavàohoạtđộng
dulịchvănhóanhư:hệthốnggiaothơng,thơngtinliênlạc,cáccơ ng trìnhcungcấpđiện
,nước,cơsởphụcvụăn,uống,lưutrú,cáccửahàng,khugiải trí,thểthao,cơsởytế,trạm
xăngdầu,nhàga,bếncảng,bãiđỗxe…
phụcvụt r ự c tiếpchodukháchđếnthamquantìmhiểudulịchvănhóa.Cơsởvậtchất
kỹ


thuậtcủadulịchvănhóagópphầnquyếtđịnhđếnchấtlượngdịchvụvàhiệuquảk i n h t
ếcủađiểmđếndulịchvănhóa.
1.1.6. Nguồnnhânlựcdulịch:
Cóthể nói, phát triểnnguồn nhân lựcvừa cótínhcấpbách, vừamangý
nghĩac h i ến lượcvàcũnglàvấnđềcóýnghĩahếtsứcquantrọng,phảiđặtlênvịtríhàngđ ầ
u trong q trình phát triể nc ủa du lịch V iệ t Nam.nguồn nhâ nlực du lịch ba o gồ
m:l a o đ ộ n g t h u ộ c c á c c ơ q u a n q u ả n l ý n h à n ư ớ c v ề d u l ị c h v à cácđ ơ n v ị s ự ngh
iệptrongngànhtừ
trungươngđếnđịaphương,laođộngtrongcácdoanhnghiệpd ulịchgồmđộingũcánbộquả
ntrịkinhdoanh,độingũlaođộngnghiệpvụtrongc á c khách
cơngtylữhành,

vậnchuyểndu

sạn-nhàhàng,
lịch...,

laođộnglàmcơngt á c đàotạodulịchtrongcáctrườngdạynghề,trungcấpchunnghiệ
p,caođẳng,đ ạ i họcvàSauđạihọc.
Nguồnnhânlựcdulịchcóchấtlượngcaolàyếutốcựckỳquantrọngđểđạtnănglựccạnhtra
nhcaocủađiểmđếndulịchnóichungvàmỗidoanhnghiệpnóiriêng
Dovậy,nguồnnhânlựctrongdulịchvănhóalàtồnbộnhữngngườitrựct i ế p v
àgiántiếplàmviệccóliênquanđếndulịchvănhóa.Baogồmquảnlýnhàn ư ớ c , quả
ntrịdoanhnghiệpvàkinhdoanhdulịchvănhóa.Đâychínhlàđộingũquyếtđịnhhiệu
quảc ủa hoạtđộng kinh doanhvàsựtồn tạicủadulịchvănhóa. M u ố n pháttriển
dulịchvănhóabềnvữngbắtbuộcphảicóđộingũnhânlựcgiỏichunmơnnghiệpv
ụ,amhiểuvềlĩnhvựcvănhóa,cókhảnăngđápứngvaitrịtruyềntảivềhìnhảnhđấtnước
vàconngườiViệtNamđếnvớidukhách.
1.1.7. Điểmđếndulịchvănhóa:
Theođiều4củaLuậtDulịchViệtNam(2005)thì“Điểmdulịchlànơicót à i n
guy ên dulịc h hấpd ẫ n , phục vụ nhuc ầu t ha m quanc ủa khách d u lịch”, tuynhiê
n,kháiniệmđiểmđếndulịchkhơngchỉdùngchomộtđịabànnhỏhẹpmàcịnđượcdùngcho
mộtvùngdulịch,vùngdulịchhaytiểuvùngdulịchtùytheoquymơ.Điểmđếndulịch
trướchếtphảilàmộtđiểmhấpdẫndulịchsongkhơngphảiđ i ể m hấpdẫndulịchnàoc
ũngtrởthànhmộtđiểmđếndulịchbởicịntùythuộc


vàocácyếutốbổsungnhưcơsởhạtầng,vậtchấtkỹthuật…
Theocáchhiểutrênt h ì điểmdulịchđượcxemlàcóquymơnhỏ“lànơitậptrungmộtlo
ạitàingunnàođó (tựnhiê n, v ăn h ó a lị c h sử h oặc k i nh tếx ã h ội )h ay m ộtloại c ôn g tr ình riêngbiệtphụcvụdulịchhoặckế
thợpcảhaiởquymơnhỏ.

Điều24,LuậtdulịchViệtNam

(2005)quyđịnhđiểm

dulịchcóđủcácđiềukiệnsauđâyđượccơngnhậnlàđiểmdulịchcấpquốcgia:
+Cótàingundulịchđặcbiệthấpdẫnđốivớinhucầuthamquancủakháchdulịch.
+Cókếtcấuhạtầngvàdịchvụdulịchcầnthiết,cókhảnăngbảođảmphụcvụítn h ấ t mộtt
rămnghìnlượtkháchthamquanmộtnăm.
Điểmd u l ị c h c ó đủc á c đ i ề u k i ệ n s a u đâyđ ư ợ c c ô n g n h ậ n l à đ i ể m d u l ị c h đị
aphương:
+Cótàingundulịchhấpdẫnđốivớinhucầuthamquancủakháchdulịch.
+Cókếtcấuhạtầngvàdịchvụdulịchcầnthiết,cókhảnăngbảođảmphụcvụítn h ấ t mườ
inghìnlượtkháchthamquanmộtnăm.
Nhưvậy,điểmđếndu

lịch

văn

hóalà

nơicó

tàingundu

lịch

văn

hóahấpdẫn,cókhảnăngthuhútdukháchvềnhucầukhámphá,tìmhiểu,nghiêncứ

uvềvă nhóanhư:nhữngditíchvănhóalịchsử,nhữngdanhthắng,cáccơngtrìnhkiếnt
rúc,cáccổvật,nhữnggiátrịvănhóaphivậtthể,cáclễhội,làngnghề,nghệthuậtẩm thực
…
Kếthợpvớihệthốngcơsởhạtầngvàvậtchấtkỹthuậtcủadulịchvănh óa cókhảnăngđá
pứngvàthỏamãnnhucầucủakháchdulịchvănhóa.
1.1.8. Thịtrườngdulịchvănhóa:
Thịtrườngdulịchlàbộ phậncủa thịtrườngchung, mộtphạmtrùcủasảnx
uấ t v à l ưu th ơn g hàng hóa, dịchvụ du lịch, phản ánh tồnbộ quanhệtrao đổi
giữan g ư ờ i muavàngườibán,giữacungvàcầuvàtốnbộcácmốiquanhệ,thơngtin
ki n h tế,kỹthuậtgắnvớimốiquanhệđótronglĩnhvựcdulịch[16.Tr34].Nhưvậy,t h ị trường
dulịchvănhóalànơidiễnrasựtraođổimuabángiữangườimualàkháchdulịchc
ónhucầuthỏamãnvềsảnphẩmvănhóavàngườibánlànhững n h à cungcấpcácd
ịchvụcóliênquanđếndulịchvănhóatrongmộtthờigianvà