luậnv văn sử dụng lao động trong doanh nghiệp thương mại

L i nói uờ đầ
Trong quá trình công nghi p hoá hi n i hoá t n c v i m i, cệ ệ đạ đấ ướ à đổ ớ ơ
ch qu n lý v s d ng có hi u qu ngu n nhân l c l m t trong nh ng bi nế ả à ử ụ ệ ả ồ ự à ộ ữ ệ
pháp c b n nh m nâng cao n ng su t lao ng, c i thi n i s ng v t ch t vơ ả ằ ă ấ độ ả ệ đờ ố ậ ấ à
v n hoá cho ng i lao ng.ă ườ độ
Trong ph m vi m t doanh nghi p, s d ng lao ng c coi l v n ạ ộ ệ ử ụ độ đượ à ấ đề
quan tr ng h ng u vì lao ng l m t trong ba y u t u v o c a quá trìnhọ à đầ độ à ộ ế ố đầ à ủ
s n xu t. Nh ng s d ng lao ng sao cho có hi u qu cao nh t l i l m t v nả ấ ư ử ụ độ ệ ả ấ ạ à ộ ấ
riêng bi t t ra trong ra trong t ng doanh nghi p. Vi c doanh nghi p sđề ệ đặ ừ ệ ệ ệ ử
d ng nh ng bi n pháp gì, nh ng hình th c n o phát huy kh n ng c aụ ữ ệ ữ ứ à để ả ă ủ
ng i lao ng nh m nâng cao n ng su t lao ng v hi u qu s n xu t kinhườ độ ằ ă ấ độ à ệ ả ả ấ
doanh l m t i u h t s c quan tr ng, có ý ngh a quy t nh n s th nh côngà ộ đ ề ế ứ ọ ĩ ế đị đế ự à
hay th t b i c a doanh nghi p ó. M t khác bi t c c i m c a lao ngấ ạ ủ ệ đ ặ ế đượ đặ đ ể ủ độ
trong doanh nghi p s giúp cho doanh nghi p ti t ki m c chi phí, th i gianệ ẽ ệ ế ệ đượ ờ
v công s c vì v y m vi c th c hi n m c tiêu c a doanh nghi p d d ng h n.à ứ ậ à ệ ự ệ ụ ủ ệ ễ à ơ
Nâng cao hi u qu s d ng lao ng l c s nâng cao ti n l ng,ệ ả ử ụ độ à ơ ở để ề ươ
c i thi n i s ng cho công nhân, giúp cho doanh nghi p có b c ti n l n trongả ệ đờ ố ệ ướ ế ớ
ho t ng s n xu t kinh doanh.ạ độ ả ấ
Công ty s n xu t – xu t nh p kh u u t Thanh Niên H N i l nả ấ ấ ậ ẩ đầ ư à ộ à đơ
v s n xu t có trang thi t b y , hi n i, m u mã, công ngh luôn luônị ả ấ ế ị đầ đủ ệ đạ ẫ ệ
thay i theo yêu c u c a khách h ng. Các m t qu n lý trong nh ng n m g nđổ ầ ủ à ặ ả ữ ă ầ
ây ã có nhi u ti n b nh ng hi u qu v n còn h n ch . V v n nâng caođ đ ề ế ộ ư ệ ả ẫ ạ ế à ấ đề
hi u qu s d ng lao ng Công ty luôn luôn l v n c quan tâm vệ ả ử ụ độ ở à ấ đề đượ à
c n c nâng cao. V y lý do t i sao? V gi i pháp nh th n o h u hi uầ đượ ậ ạ à ả ư ế à ữ ệ
nh t?ấ
Th y c ý ngh a c a vi c nâng cao hi u qu s d ng lao ng trongấ đượ ĩ ủ ệ ệ ả ử ụ độ
các doanh nghi p th ng m i nên trong th i gian th c t p t i công ty SX-ệ ươ ạ ờ ự ậ ạ
XNK T thanh niên HN em th y: M c dù công ty c ng ã có m t s bi n phápĐ ấ ặ ũ đ ộ ố ệ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
1
qu n lý v s d ng lao ng nh ng không phù h p v i s thay i c a n nả à ử ụ độ ư ợ ớ ự đổ ủ ề

kinh t th tr ng, chính vì v y em ã ch n t i :ế ị ườ ậ đ ọ đề à
“ Nh ng bi n pháp nh m nâng cao hi u qu s d ng lao ng ữ ệ ằ ệ ả ử ụ độ ở
công ty S n xu t xu t nh p kh u u t thanh niên H N i– ”ả ấ ấ ậ ẩ đầ ư à ộ l m t ià đề à
cho lu n v n t t nghi p c a mình.ậ ă ố ệ ủ
B c c c a lu n v n ngo i ph n m u v ph n k t lu n, lu n v n cố ụ ủ ậ ă à ầ ở đầ à ầ ế ậ ậ ă đượ
chia l m 3 ch ng:à ươ
Ch ng Iươ : Lý lu n v hi u qu s d ng lao ng trong doanh nghi pậ ề ệ ả ử ụ độ ệ
th ng m iươ ạ
Ch ng II: Phân tích th c tr ng v hi u qu s d ng lao ng t i côngươ ự ạ à ệ ả ử ụ độ ạ
ty sx-xnk t thanh niên H N iđ à ộ
Ch ng III: M t s bi n pháp c b n nh m nâng cao hi u qu s d ngươ ộ ố ệ ơ ả ằ ệ ả ử ụ
t i công ty SX-XNK T thanh niên HNạ Đ
Th i gian th c t p l giai o n quan tr ng i v i m i sinh viên tr cờ ự ậ à đ ạ ọ đố ớ ỗ ướ
khi t t nghi p ra tr ng. Thông qua quá trình ó sinh viên c ti p xúc v iố ệ ườ đ đượ ế ớ
ki n th c ã h c, v n d ng ki n th c ó m t cách linh ho t, sáng t o v o th cế ứ đ ọ ậ ụ ế ứ đ ộ ạ ạ à ự
t . M t khác, qua th i gian th c t p sinh viên có i u ki n rèn luy n tác phongế ặ ờ ự ậ đ ề ệ ệ
l m vi c sau n y.à ệ à
Qua th i gian th c t p, em ã có c m t th i gian th c t quý báu,ờ ự ậ đ đượ ộ ờ ự ế
c ti p xúc v i m t môi tr ng l m vi c n ng ng. Em xin trân th nh c mđượ ế ớ ộ ườ à ệ ă độ à ả
n các cô, chú, anh ch trong công ty S n xu t –Xu t nh p kh u u t thanhơ ị ả ấ ấ ậ ẩ đầ ư
niên H n i ã giúp em r t nhi t tình trong quá trình em th c t p t i quýà ộ đ đỡ ấ ệ ự ậ ạ
Công ty.
Em xin trân th nh c m n th y giáo PGS- TS Ph m Công o n, ng i ãà ả ơ ầ ạ Đ à ườ đ
tr c ti p h ng d n em ho n th nh lu n v n n y.ự ế ướ ẫ à à ậ ă à
V i nh n th c v kh n ng còn h n ch , lu n v n n y c a em khôngớ ậ ứ à ả ă ạ ế ậ ă à ủ
tránh kh i có nh ng thi u sót. Kính mong các th y cô giáo giúp em s a ch a,ỏ ữ ế ầ ử ữ
b sung nh ng thi u sót ó n i dung lu n v n c a em c ho n thi nổ ữ ế đ để ộ ậ ă ủ đượ à ệ
h n.ơ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
2

Em xin chân th nh c m n!à ả ơ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
3
Ch ng Iươ
lý lu n v hi u qu s d ng lao ng trong doanh nghi pậ ề ệ ả ử ụ độ ệ
th ng m iươ ạ
I. Lao ng th ng m iđộ ươ ạ
1.Khái ni m v c i m c a lao ng trong doanh nghi p th ng m i ệ à đặ đ ể ủ độ ệ ươ ạ
Xã h i mu n t n t i v phát tri n c n ph i có lao ng “lao ng lộ ố ồ ạ à ể ầ ả độ độ à
ho t ngcó m c ích,có ý th c c a con ng i nh m t o ra c a c i v t ch tạ độ ụ đ ứ ủ ườ ằ ạ ủ ả ậ ấ
ph c v cho nhu c u c a mình.Nh ng h không th tr c ti p s n xu t ra s nụ ụ ầ ủ ư ọ ể ự ế ả ấ ả
ph m ph c v nhu c u mình òi h i.Vì th m trong xã h i xu t hi n s phânẩ ụ ụ ầ đ ỏ ế à ộ ấ ệ ự
công lao ng xã h i ph c v cho các i t ng khác ch không ph i chđộ ộ để ụ ụ đố ượ ứ ả ỉ
ph c v cho riêng mình.ụ ụ
Lao ng trong các doanh nghi p th ng m i l b ph n lao ng xãđộ ệ ươ ạ à ộ ậ độ
h i c n thi t c phân công th c hi n quá trình l u thông h ng hoá.Bao g mộ ầ ế đượ ự ệ ư à ồ
lao ng th c hi n quá trình mua bán ,v n chuy n , óng gói,ch n l c.b ođộ ự ệ ậ ể đ ọ ọ ả
qu n v qu n lý ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p.M c ích lao ngả à ả ạ độ ủ ệ ụ đ độ
c a h l nh m a h ng hoá t l nh v c s n xu t n l nh v c tiêu dùng.ủ ọ à ằ đư à ừ ĩ ự ả ấ đế ĩ ự
Lao ng th ng m i nói chung v lao ng trong các doanh nghi pđộ ươ ạ à độ ệ
th ng m i nói riêng t n t i nh m t t t y u khách quan cùng v i s t n t iươ ạ ồ ạ ư ộ ấ ế ớ ự ồ ạ
c a s n xu t , l u thông h ng hoá v th ng m i , ó l do s phân công laoủ ả ấ ư à à ươ ạ đ à ự
ng xã h i quy t nh.Ngu n lao ng c a các doanh nghi p th ng m iđộ ộ ế đị ồ độ ủ ệ ươ ạ
c ng c ti p nh n t th tr ng lao ng nh các doanh nghi p khác.Songũ đượ ế ậ ừ ị ườ độ ư ệ
doanh nghi p th ng m i có ch c n ng l u thông h ng hoá nên lao ng trongệ ươ ạ ứ ă ư à độ
các doanh nghi p th ng m i có nh ng c thù riêng c a nó:ệ ươ ạ ữ đặ ủ
* C ng nh các doanh nghi p khác c a n n kinh t qu c dân, quá trìnhũ ư ệ ủ ề ế ố
lao ng trong các doanh nghi p th ng m i l quá trình k t h p gi a s c laođộ ệ ươ ạ à ế ợ ữ ứ
ng c a ng i lao ng v i công c lao ng tác ng v o i t ng laođộ ủ ườ độ ớ ụ độ để độ à đố ượ
ng song i t ng lao ng c a các doanh nghi p th ng m i l s n ph mđộ đố ượ độ ủ ệ ươ ạ à ả ẩ

ã ho n ch nh,m c ích lao ng c a nhân viên th ng m i không ph i l tácđ à ỉ ụ đ độ ủ ươ ạ ả à
ng v o s n v t t nhiên bi n nó th nh s n ph m phù h p v i nhu c uđộ à ả ậ ự để ế à ả ẩ ợ ớ ầ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
4
tiêu dùng m l tác ng v o v t ph m tiêu dùng a nó n ng i tiêuà à độ à ậ ẩ để đư đế ườ
dùng nh m tho mãn nhu c u cá nhân c a h , cho s n ph m th c s trằ ả ầ ủ ọ để ả ẩ ự ự ở
th nh s n ph m ngh a l c em i tiêu dùng , th c hi n giá tr v giá tr sà ả ẩ ĩ à đượ đ đ ự ệ ị à ị ử
d ng c a nó.B i v y lao ng th ng m i v a mang tính ch t lao ng s nụ ủ ở ậ độ ươ ạ ừ ấ độ ả
xu t v a mang tính ch t lao ng phi s n xu t. ây chính l c i m cấ ừ ấ độ ả ấ Đ à đặ đ ể ơ
b n nh t c a lao ng th ng m iả ấ ủ độ ươ ạ
Theo quan i m c a C.Mác thì lao ng trong th ng m i bao g m haiđ ể ủ độ ươ ạ ồ
b ph nộ ậ
+ B ph n th nh t l lao ng ti p t c quá trình s n xu t trong l uộ ậ ứ ấ à độ ế ụ ả ấ ư
thông , bao g m nh ng ho t ng lao ng g n li n v i gía tr s d ng c aồ ữ ạ độ độ ắ ề ớ ị ử ụ ủ
h ng hoá,bi n m t h ng c a s n xu t th nh m t h ng kinh doanh c a th ngà ế ặ à ủ ả ấ à ặ à ủ ươ
m i c ng t c l m t h ng c a tiêu dùng. ó l b ph n lao ng v n chuy n ,ạ ũ ứ à ặ à ủ Đ à ộ ậ độ ậ ể
b o qu n , phân lo i , chia nh ,ch n l c ch nh lý h ng hóa.B ph n lao ngả ả ạ ỏ ọ ọ ỉ à ộ ậ độ
n y tuy không l m t ng giá tr s d ng nh ng nó sáng t o ra gía tr m i , sángà à ă ị ử ụ ư ạ ị ớ
t o ra thu nh p qu c dân.Nh ng hao phí c a b ph n lao ng n y c bùạ ậ ố ữ ủ ộ ậ độ à đượ
p b ng chính thu nh p qu c dân m i c sáng t o ra.đắ ằ ậ ố ớ đượ ạ
+ B ph n lao ng th hai c a th ng m i mang tính ch t l u thôngộ ậ độ ứ ủ ươ ạ ấ ư
thu n tuý. B ph n n y ch liên quan n gía tr v nh m th c hi n giá tr c aầ ộ ậ à ỉ đế ị à ằ ự ệ ị ủ
h ng hoá. ó l nh ng ho t ng mua bán h ng hoá , thu ti n, ki m ngân,kà Đ à ữ ạ độ à ề ể ế
toán v các ho t ng qu n lý khác. B ph n lao ng n y không sáng t o raà ạ độ ả ộ ậ độ à ạ
gía tr , không sáng t o ra thu nh p qu c dân.Nh ng hao phí lao ng c a bị ạ ậ ố ữ độ ủ ộ
ph n n y c bù p b ng thu nh p thu n tuý c a xã h i.ậ à đượ đắ ằ ậ ầ ủ ộ
V m t lý thuy t chúng ta d nh n th y hai b ph n lao ng n y, nh ng trongề ặ ế ễ ậ ấ ộ ậ độ à ư
th c t khó có th tách b ch c rõ r ng n u xét trong t ng h nh vi lao ngự ế ể ạ đượ à ế ừ à độ
c th .Ví d h nh vi bán h ng c a nhân viên bán h ng t i các c a h ng bánụ ể ụ à à ủ à ạ ử à
l .N u ch xét bán h ng thu ti n v thì ó l lao ng l u thông thu nẻ ế ỉ à để ề ề đ à độ ư ầ

tuý ,song trong h nh vi a h ng cho khách h ng có ch a ng vi c chuy nà đư à à ứ đự ệ ể
h ng t l nh v c s n xu t n l nh v c tiêu dùng ,m t khác có h ng hoá bánà ừ ĩ ự ả ấ đế ĩ ự ặ để à
nhân viên ph i b o qu n bao gói h ng hoá. H n n a khi ta c p n cả ả ả à ơ ữ đề ậ đế đặ
i m n y không nh m m c ích tách b ch hai b ph n lao ng ,m i uđ ể à ằ ụ đ để ạ ộ ậ độ à đ ề
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
5
quan tr ng h n l th y c b n ch t c a lao ng th ng m i v s khácọ ơ à để ấ đượ ả ấ ủ độ ươ ạ à ự
bi t c a nó so v i lao ng trong các ngh nh s n xu t v t ch t v các ngh nhệ ủ ớ độ à ả ấ ậ ấ à à
d ch v khác.ị ụ
* Lao ng th ng m i l lo i hình lao ng ph c t p , òi h i trình độ ươ ạ à ạ độ ứ ạ đ ỏ độ
chuyên môn t ng h p. Lao ng th ng m i l chi c c u n i li n gi a ng iổ ợ độ ươ ạ à ế ầ ố ề ữ ườ
s n xu t v i ng i tiêu dùng. M t m t h i di n cho ng i tiêu dùng tácả ấ ớ ườ ộ ặ ọ đạ ệ ườ để
ng v o s n xu t ,l m cho s n ph m c s n xu t ra ng y c ng phù h pđộ à ả ấ à ả ẩ đươ ả ấ à à ợ
v i tiêu dùng, m t khác h i di n cho s n xu t h ng d n tiêu dùng l mớ ặ ọ đạ ệ ả ấ để ướ ẫ à
cho tiêu dùng phù h p v i i u ki n c a s n xu t trong t ng th i k nh t nhợ ớ đ ề ệ ủ ả ấ ừ ờ ỳ ấ đị
c a t n c . gi i quy t các m i quan h n y òi h i nhân viên th ngủ đấ ướ Để ả ế ố ệ à đ ỏ ươ
m i v a ph i có trình khoa h c k thu t nh t nh,hi u bi t quy trình côngạ ừ ả độ ọ ỹ ậ ấ đị ể ế
ngh ,tính n ng tác d ng c a h ng, v a ph i có trình giác ng chính tr xãệ ă ụ ủ à ừ ả độ ộ ị
h i ph i có ki n th c cu c s ng, hi u bi t tâm lý ng i tiêu dùng,ph i bi tộ ả ế ứ ộ ố ể ế ườ ả ế
thi t l p các m i quan h xã h i v có kh n ng chi ph i c các m i quanế ậ ố ệ ộ à ả ă ố đượ ố
h n y.ệ à
* T l lao ng n cao trong doanh nghi p th ng m i .Xu t phát tỷ ệ độ ữ ệ ươ ạ ấ ừ
tính ch t v c i m ho t ng kinh doanh c a các doanh nghi p th ngấ à đặ đ ể ạ độ ủ ệ ươ
m i ,nh t l tính ch t xã h i c a các ho t ng n y ,lao ng th ng m i r tạ ấ à ấ ộ ủ ạ độ à độ ươ ạ ấ
phù h p v i s tr ng c a ph n .ợ ớ ở ườ ủ ụ ữ
* Lao ng th ng m i mang tính ch t th i v r t cao.Tính ch t th i vđộ ươ ạ ấ ờ ụ ấ ấ ờ ụ
n y không nh ng th hi n gi a các mùa trong n m m còn th hi n rõ gi a cácà ữ ể ệ ữ ă à ể ệ ữ
ng y trong tháng,th m chí gi a các gi lao ng trong ng y. c i m n yà ậ ữ ờ độ à Đặ đ ể à
nh h ng n s l ng v c c u lao ng , n v n tuy n d ng v sả ưở đế ố ượ à ơ ấ độ đế ấ đề ể ụ à ử
d ng lao ng trong các doanh nghi p ,v n b trí th i gian bán h ng,ca kípụ độ ệ ấ đề ố ờ à

l m vi c trong doanh nghi p . s d ng lao ng t t ,các doanh nghi p ph ià ệ ệ Để ử ụ độ ố ệ ả
k t h p h i ho gi a lao ng th ng xuyên v lao ng t m th i,gi a laoế ợ à à ữ độ ườ à độ ạ ờ ữ
ng tuy n d ng su t i v i lao ng h p ng ,gi a lao ng trong danhđộ ể ụ ố đờ ớ độ ợ đồ ữ độ
sách v i lao ng công nh t,gi a s l ng lao ng v th i gian lao ng c aớ độ ậ ữ ố ượ độ à ờ độ ủ
ng i lao ng trong t ng ng y , t ng mùa v .Trong doanh nghi p th ng m iườ độ ừ à ừ ụ ệ ươ ạ
cùng m t lúc có 3 lo i lao ng :ộ ạ độ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
6
+ M t l :ộ à lao ng trong biên ch : ây l b ph n lao ng c ng ,c y uđộ ế đ à ộ ậ độ ứ ơ ế
c a doanh nghi p ,l nh ng ng i lao ng có trình chuyên môn cao vủ ệ à ữ ườ độ độ à
c o t o m t cách có h th ng. i ng n y s n m nh ng khâu ch ch tđượ đà ạ ộ ệ ố Độ ũ à ẽ ắ ữ ủ ố
c a kinh doanh v qu n lý doanh nghi p .ủ à ả ệ
+ Hai l : m t s l n lao ng c a doanh nghi p có th ti p nh n l m vi cà ộ ố ớ độ ủ ệ ể ế ậ à ệ
trong m t s th i gian nh t nh.Nh ng ng i n y ph n ông l n gi i vìộ ố ờ ấ đị ữ ườ à ầ đ à ữ ớ
m t s lý do n o ó m không th l m tr n th i gian nh nh ng ng i bìnhộ ố à đ à ể à ọ ờ ư ữ ườ
th ng khác.H th ng c doanh nghi p g i i l m v o nh ng mùa v cóườ ọ ườ đượ ệ ọ đ à à ữ ụ
nhu c u lao ng cao, ho c có th thay phiên nhau l m vi c m t s ng y trongầ độ ặ ể à ệ ộ ố à
tu n ,m t s gi trong ng y . ây l b ph n lao ng m m có tính co giãn thầ ộ ố ờ à Đ à ộ ậ độ ề ể
hi n tính linh ho t c a doanh nghi p trong quá trình qu n lý kinh doanh.ệ ạ ủ ệ ả
+ Ba l : lao ng công nh t :s lao ng n y không n m trong danh sáchà độ ậ ố độ à ằ
lao ng c a doanh nghi p m c doanh nghi p tuy n d ng theo nhu c u laođộ ủ ệ à đượ ệ ể ụ ầ
ng t ng ng y m t.độ ừ à ộ
ng nhiên khi tính toán ch tiêu lao ng bình quân ph i tính m t lao ngĐươ ỉ độ ả ộ độ
bình quân l m t ng i l m s ng y công theo ch theo ph ng phápà ộ ườ à đủ ố à ế độ ươ
quy i.đổ
2, Phân lo i lao ng trong doanh nghi p th ng m i ạ độ ệ ươ ạ
Mu n có các thông tin v s l ng lao ng v c c u lao ng chínhố ề ố ượ độ à ơ ấ độ
xác, ph i ti n h nh phân lo i lao ng .Vi c phân lo i lao ng trong cácả ế à ạ độ ệ ạ độ
doanh nghi p th ng m i nh m m c ích ph c v cho nhu c u qu n lý , tínhệ ươ ạ ằ ụ đ ụ ụ ầ ả
toán chi phí s n xu t kinh doanh, theo dõi các nhu c u v sinh ho t kinhả ấ ầ ề ạ

doanh,v tr l ng v kích thích lao ng. Chúng ta có th phân lo i lao ngề ả ươ à độ ể ạ độ
theo nhi u tiêu th c khác nhau tu theo m c ích nghiên c u.ề ứ ỳ ụ đ ứ
a.Phân lo i theo vai trò v tác ng c a lao ng n quá trình kinh doanhạ à độ ủ độ đế
,ta có th chia lao ng trong doanh nghi p th ng m i ra l m hai lo i:ể độ ệ ươ ạ à ạ
_ Lao ng tr c ti p kinh doanh th ng m i: g m có nhân viên mua h ngđộ ự ế ươ ạ ồ à
,nhân viên bán h ng ,nhân viên kho, v n chuy n ,nhân viên thu hoá, bao góià ậ ể
,ch n l c ,ch nh lý h ng hoá. Trong khi n n kinh t th tr ng b ph n n y cònọ ọ ỉ à ề ế ị ườ ộ ậ à
bao g m c các nhân viên ti p th , nhân viên qu n tr kinh doanh.B ph n laoồ ả ế ị ả ị ộ ậ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
7
ng n y chi m t tr ng l n trong các doanh nghi p th ng m i v gi v tríđộ à ế ỷ ọ ớ ệ ươ ạ à ữ ị
ch ch t trong vi c th c hi n các ch c n ng nhi m v v các m c tiêu ã xácủ ố ệ ự ệ ứ ă ệ ụ à ụ đ
nh c a doanh nghi p .đị ủ ệ
- B ph n th hai l lao ng gián ti p kinh doanh th ng m i: Bao g m cácộ ậ ứ à độ ế ươ ạ ồ
nhân viên h nh chính, nhân viên kinh t , k toán, th ng kê, nhân viên b o và ế ế ố ả ệ
c a doanh nghi p .ủ ệ
b.Phân theo nghi p v chuyên môn c a ng i lao ng ệ ụ ủ ườ độ
- Nhân viên bán h ngà
- Nhân viên mua h ngà
- Nhân viên nghi p v khoệ ụ
- Nhân viên v n chuy n ậ ể
- Nhân viên ti p thế ị
- Nhân viên k toánế
- v. .v
M c ích c a ph ng pháp phân lo i n y l tính toán, s p x p, vụ đ ủ ươ ạ à à để ắ ế à
b trí lao ng trong t ng nghi p v chuyên môn, xác nh c c u lao ngố độ ừ ệ ụ đị ơ ấ độ
h p lý t ó có ph ng pháp tr l ng v kích thích lao ng i v i t ngợ ừ đ ươ ả ươ à độ đố ớ ừ
lo i lao ng c a doanh nghi p .ạ độ ủ ệ
c. Phân lo i theo trình chuyên môn: Thông th ng nhân viên tr c ti pạ độ ườ ự ế
kinh doanh th ng m i có 7 b cươ ạ ậ

- B c 1 v b c 2 ph n l n g m lao ng ph thông, ch a qua o t o ậ à ậ ầ ớ ồ độ ổ ư đà ạ ở
m t tr ng l p n o.ộ ườ ớ à
- B c 3 v b c 4 bao g m nh ng nhân viên ã qua m t quá trình o t o.ậ à ậ ồ ữ đ ộ đà ạ
- B c 5 tr lên l nh ng lao ng l nh ngh c a doanh nghi p, có trìnhậ ở à ữ độ à ề ủ ệ
kinh doanh cao.độ
Lao ng gián ti p kinh doanh th ng m i c ng c chia th nh: nhânđộ ế ươ ạ ũ đượ à
viên, chuyên viên,chuyên viên chính, chuyên viên cao c p.ấ
Tóm l i, vi c phân lo i lao ng trong các doanh nghi p th ng m i có ýạ ệ ạ độ ệ ươ ạ
ngh a quan tr ng trong quá trình tuy n ch n,b trí s p x p lao ng m t cáchĩ ọ ể ọ ố ắ ế độ ộ
khoa h c,nh m phát huy y m i kh n ng lao ng c a ng i lao ngọ ằ đầ đủ ọ ả ă độ ủ ườ độ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
8
,ph i k t h p lao ng gi a các cá nhân trong quá trình lao ng nh m khôngố ế ợ độ ữ độ ằ
ng ng t ng n ng su t lao ng, nâng cao hi u qu s d ng lao ng, t o ti nừ ă ă ấ độ ệ ả ử ụ độ ạ ề
v t ch t nâng cao thu nh p cho ng i lao ng.đề ậ ấ để ậ ườ độ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
9
3.Các ph ng pháp qu n lý lao ng th ng c áp d ng trong cácươ ả độ ườ đượ ụ
doanh nghi p th ng m i .ệ ươ ạ
Ph ng pháp qu n lý l t ng th nh ng cách th c tác ng có h ngươ ả à ổ ể ữ ứ độ ướ
n ng i lao ng v t p th ng i lao ng nh m m b o ph i h p ho tđế ườ độ à ậ ể ườ độ ằ đả ả ố ợ ạ
ngc a h trong quá trình th c hi n nh ng nhi m v ã ra.độ ủ ọ ự ệ ữ ệ ụ đ đề
Trong quá trình qu n lý lao ng, doanh nghi p có th s d ng nhi uả độ ệ ể ử ụ ề
ph ng pháp qu n lý lao ng khác nhau.C n c v o n i dung v c i mươ ả độ ă ứ à ộ à đặ đ ể
c a các ph ng pháp có th phân chia th nh các nhóm ph ng pháp:ủ ươ ể à ươ
3.1Ph ng pháp kinh tươ ế
Các ph ng pháp kinh t tác ng v o i t ng qu n lý thông qua l iươ ế độ à đố ượ ả ợ
ích kinh t cho i t ng b qu n tr t l a ch n ph ng án ho t ng cóế để đố ượ ị ả ị ự ự ọ ươ ạ độ
hi u qu nh t trong ph m vi ho t ng c a nó.Tác ng thông qua l i ích kinhệ ả ấ ạ ạ độ ủ độ ợ
t chính l t o ra ng l c thúc y con ng i lao ng tích c c. ng l cế à ạ độ ự đẩ ườ độ ự Độ ự

ó c ng l n n u nh n th c y v k t h p úng n các l i ích t n t iđ à ớ ế ậ ứ đầ đủ à ế ợ đ đắ ợ ồ ạ
khách quan trong doanh nghi p.M t m nh c a ph ng pháp n y chính l tácệ ặ ạ ủ ươ à à
ng v o l i ích kinh t c a i t ng qu n tr (l cá nhân ho c t p thđộ à ợ ế ủ đố ượ ả ị à ặ ậ ể
ng i lao ng ) xu t phát t ó m h l a ch n ph ng án ho t ng ,b oườ độ ấ ừ đ à ọ ự ọ ươ ạ độ ả
m l i ích chung c ng c th c hi n. c i m c a ph ng pháp n y lđả ợ ũ đượ ự ệ Đặ đ ể ủ ươ à à
tác ng lên i t ng qu n tr không b ng c ng b c h nh chính m b ngđộ đố ượ ả ị ằ ưỡ ứ à à ằ
l i ích t c l nêu m c tiêu nhi m v t c, a ra nh ng i u ki nợ ứ à ụ ệ ụ đạ đượ đư ữ đ ề ệ
khuy n khích v kinh t , nh ng ph ng th c v t ch t có th huy ng ế ề ế ữ ươ ứ ậ ấ ể độ để
th c hi n nhi m v . V i m t bi n pháp kinh t úng n, các l i ích cự ệ ệ ụ ớ ộ ệ ế đ đắ ợ đượ
th c hi n tho áng thì t p th con ng i trong doanh nghi p s h ng hái l mự ệ ả đ ậ ể ườ ệ ẽ ă à
vi c v nhi m v chung s c gi i quy t nhanh chóng,có hi u qu . ây lệ à ệ ụ ẽ đượ ả ế ệ ả Đ à
ph ng pháp qu n tr t t nh t th c h nh ti t ki m v nâng cao hi u quươ ả ị ố ấ để ự à ế ệ à ệ ả
kinh t .ế
3.2 Ph ng pháp h nh chínhươ à
Ph ng pháp h nh chính l các ph ng pháp tác ng d a v o m i quanươ à à ươ độ ự à ố
h t ch c h th ng qu n lý v k thu t c a doanh nghi p. Các ph ng phápệ ổ ứ ệ ố ả à ỹ ậ ủ ệ ươ
h nh chính trong qu n tr kinh doanh chính l các tác ng tr c ti p c a chà ả ị à độ ự ế ủ ủ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
10
doanh nghi p lên t p th ng i lao ng d i quy n b ng các quy t nh d tệ ậ ể ườ độ ướ ề ằ ế đị ứ
khoát, mang tính b t bu c òi h i ng i lao ng ph i ch p h nh nghiêm ng tắ ộ đ ỏ ườ độ ả ấ à ặ
n u vi ph m s b x lý thích áng k p th i.ế ạ ẽ ị ử đ ị ờ
Vai trò c a các ph ng pháp h nh chính trong qu n tr kinh doanh r t toủ ươ à ả ị ấ
l n nó xác nh tr t t k c ng l m vi c trong doanh nghi p, l khâu n i cácớ đị ậ ự ỷ ươ à ệ ệ à ố
ph ng pháp qu n tr khác l i v i nhau v gi i quy t các v n t ra trongươ ả ị ạ ớ à ả ế ấ đề đặ
doanh nghi p r t nhanh chóng.ệ ấ
Các ph ng pháp h nh chính tác ng v o các i t ng qu n tr theoươ à độ à đố ượ ả ị
hai h ng.ướ
- Tác ng v m t t ch c v tác ng i u ch nh h nh ng c ađộ ề ặ ổ ứ à độ đ ề ỉ à độ ủ
các i t ng qu n tr .đố ượ ả ị

- Tác ng h nh chính có hi u l c ngay khi ban h nh quy t nh.độ à ệ ự à ế đị
Vì v y các ph ng pháp h nh chính n y l h t s c c n thi t trong nh ngậ ươ à à à ế ứ ầ ế ữ
tr ng h p h th ng qu n tr r i v o tình hu ng khó kh n, ph c t p.ườ ợ ệ ố ả ị ơ à ố ă ứ ạ
Tóm l i ph ng pháp h nh chính l ho n to n c n thi t, không có ph ngạ ươ à à à à ầ ế ươ
pháp n y thì không th qu n tr doanh nghi p có hi u qu .à ể ả ị ệ ệ ả
3.3 Ph ng pháp tâm lý xã h iươ ộ
Ph ng pháp tâm lý xã h i l h ng nh ng quy t nh n các m c tiêuươ ộ à ướ ữ ế đị đế ụ
phù h p v i trình nh n th c tâm lý tình c m c a con ng i. S d ngợ ớ độ ậ ứ ả ủ ườ ử ụ
ph ng pháp n y, òi h i ng i lãnh o ph i i sâu tìm hi u n m cươ à đ ỏ ườ đạ ả đ ể để ắ đượ
tâm lý nguy n v ng v s tr ng c a ng i lao ng. Trên c s s p x p bệ ọ à ở ườ ủ ườ độ ơ ở ắ ế ố
trí , s d ng h m b o phát huy h t t i n ng sáng t o c a h , trong nhi uử ụ ọ đả ả ế à ă ạ ủ ọ ề
tr ng h p ng i lao ng còn l m vi c h ng say h n c ng viên kinh t .ườ ợ ườ độ à ệ ă ơ ả độ ế
3.4 Ph ng pháp giáo d cươ ụ
Ph ng pháp giáo d c l ph ng pháp s d ng hình th c liên k t cáươ ụ à ươ ử ụ ứ ế
nhân t p th theo nh ng tiêu chu n v m c tiêu ra trên c s phân tích vậ ể ữ ẩ à ụ đề ơ ở à
ng viên tính t giác, kh n ng h p tác c a t ng cá nhân.độ ự ả ă ợ ủ ừ
Có hai hình th c c b n ng viên ng i lao ng ó l : ng viên v tứ ơ ả độ ườ độ đ à độ ậ
ch t v ng viên tinh th n (khen th ng, b ng khen, gi y khen)ấ à độ ầ ưở ằ ấ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
11
Ph ng pháp giáo d c không ch n thu n l giáo d c chính tr t t ngươ ụ ỉ đơ ầ à ụ ị ư ưở
chung m còn bao g m c giáo d c quan ni m ngh nghi p phong cách laoà ồ ả ụ ệ ề ệ
ng, c bi t l quan i m i m i c cách ngh , cách l m theo ph ngđộ đặ ệ à đ ể đổ ớ ả ĩ à ươ
th c s n xu t kinh doanh m i, s n xu t g n li n v i th tr ng, ch p nh nứ ả ấ ớ ả ấ ắ ề ớ ị ườ ấ ậ
c nh tranh l nh m nh t o ra nhi u thu n l i cho doanh nghi p.ạ à ạ ạ ề ậ ợ ệ
4.Vai trò c a lao ng i v i ho t ng kinh doanh doanh nghi pủ độ đố ớ ạ độ ệ
th ng m iươ ạ
Lao ng l y u t không th thi u quy t nh n th nh công trongđộ à ế ố ể ế ế đị đế à
kinh doanh c a b t k m t doanh nghi p n o.Dù l doanh nghi p s n xu t hayủ ấ ỳ ộ ệ à à ệ ả ấ
kinh doanh th ng m i, n u thi u i y u t lao ng thì vi c s n xu t kinhươ ạ ế ế đ ế ố độ ệ ả ấ

doanh không th th c hi n cể ự ệ đượ
Lao ng óng vai trò r t quan tr ng trong doanh nghi p th ng m i.Laođộ đ ấ ọ ệ ươ ạ
ng t o ra c a c i v t ch t cho doanh nghi p c ng nh cho to n xã h i. N uđộ ạ ủ ả ậ ấ ệ ũ ư à ộ ế
nh không có lao ng thì quá trình ho t ng s n xu t kinh doanh không thư độ ạ độ ả ấ ể
th hi n c. Dù cho có các ngu n l c khác nh t ai, t i nguyên, v n, cự ệ đượ ồ ự ư đấ đ à ố ơ
s v t ch t k thu t, khoa h c công ngh s không c s d ng v khai thácở ậ ấ ỹ ậ ọ ệ ẽ đượ ử ụ à
có m c ích n u nh không có lao ng. M t doanh nghi p m có ngu n laoụ đ ế ư độ ộ ệ à ồ
ng d i d o, trình chuyên môn nghi p v cao s t o i u ki n cho doanhđộ ồ à độ ệ ụ ẽ ạ đ ề ệ
nghi p phát tri n m nh.ệ ể ạ
Ng y nay, v i s phát tri n v t b c c a khoa h c k thu t cùng v i sà ớ ự ể ượ ậ ủ ọ ỹ ậ ớ ự
bùng n c a công ngh thông tin(m ng máy tính )thì lao ng th ng m i cóổ ủ ệ ạ độ ươ ạ
xu h ng gi m i.Các doanh nghi p òi h i ng y c ng kh t khe h n trong l nhướ ả đ ệ đ ỏ à à ắ ơ ĩ
v c chuyên môn nghi p v , n ng l c trình c a ng i lao ng.ự ệ ụ ă ự độ ủ ườ độ
II. Hi u qu s d ng lao ng trong doanh nghi p th ng m iệ ả ử ụ độ ệ ươ ạ
1. Khái ni m v hi u qu ệ ề ệ ả
Hi u qu l m i t ng quan so sánh gi a k t qu t c theo m cệ ả à ố ươ ữ ế ả đạ đượ ụ
tiêu ã c xác nh v i chi phí b ra t oc m c tiêu ó. ho tđ đượ đị ớ ỏ để đạ đự ụ đ Để ạ
ng, doanh nghi p th ng m i ph i có các m c tiêu h nh ng c a mìnhđộ ệ ươ ạ ả ụ à độ ủ
trong t ng th i k , ó có th l các m c tiêu xã h i, c ng có th l các m cừ ờ ỳ đ ể à ụ ộ ũ ể à ụ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
12
tiêu kinh t c a ch doanh nghi p v doanh nghi p luôn tìm cách t cácế ủ ủ ệ à ệ để đạ
m c tiêu ó v i chi phí th p nh t. ó l hi u qu . ụ đ ớ ấ ấ Đ à ệ ả
Hi u qu c a doanh nghi p g m hai b ph n: hi u qu xã h i v hi uệ ả ủ ệ ồ ộ ậ ệ ả ộ à ệ
qu kinh t .ả ế
- Hi u qu xã h i l i l ng ph n ánh m c th c hi n các m c tiêuệ ả ộ à đạ ượ ả ứ độ ự ệ ụ
xã h i c a doanh nghi p ho c m c nh h ng c a các k t qu t cộ ủ ệ ặ ứ độ ả ưở ủ ế ả đạ đượ
c a doanh nghi p n xã h i v môi tr ng. Hi u qu xã h i c a doanhủ ệ đế ộ à ườ ệ ả ộ ủ
nghi p th ng m i th ng c bi u hi n qua m c tho mãn nhu c u v tệ ươ ạ ườ đượ ể ệ ứ độ ả ầ ậ
v tinh th n c a xã h i, gi i quy t vi c l m, c i thi n i u ki n lao ng, c ià ầ ủ ộ ả ế ệ à ả ệ đ ề ệ độ ả

thi n v b o v môi tr ng sinh thái. ệ à ả ệ ườ
- Hi u qu kinh t l hi u qu ch xét trên ph ng di n kinh t c a ho tệ ả ế à ệ ả ỉ ươ ệ ế ủ ạ
ng kinh doanh. Nó mô t m i t ng quan gi a l i ích kinh t m doanhđộ ả ố ươ ữ ợ ế à
nghi p t c v i chi phí ã b ra t c l i ích ó. Th c ch t c aệ đạ đượ ớ đ ỏ để đạ đượ ợ đ ự ấ ủ
hi u qu kinh t l th c hi n yêu c u c a quy lu t ti t ki m th i gian, nó bi uệ ả ế à ự ệ ầ ủ ậ ế ệ ờ ể
hi n trình s d ng các ngu n l c c a doanh nghi p th c hi n các m cệ độ ử ụ ồ ự ủ ệ để ự ệ ụ
tiêu ã xác nh. Nói quy t nh ng l c phát tri n c a l c l ng s n xu t,đ đị ế đị độ ự ể ủ ự ượ ả ấ
t o i u ki n phát tri n v n minh c a xã h i v nâng cao i s ng c a lo iạ đ ề ệ ể ă ủ ộ à đờ ố ủ à
ng i qua m i th i i. ườ ọ ờ đạ
Chúng ta có th khái quát m i t ng quan gi a l i ích kinh t v chi phíể ố ươ ữ ợ ế à
b ra có l i ích ó b ng hai công th c sau: ỏ để ợ đ ằ ứ
- M t l : Hi u qu l hi u s gi a k t qu v chi phí ộ à ệ ả à ệ ố ữ ế ả à
HQ = KQ - CF (1)
Trong ó: đ HQ l hi u qu t c trong m t th i k nh t nhà ệ ả đạ đượ ộ ờ ỳ ấ đị
KQ l k t qu t c trong th i k óà ế ả đạ đượ ờ ỳ đ
CF l chi phí ã b ra t k t quà đ ỏ để đạ ế ả
ây l hi u qu tuy t i, m c ích so sánh ây l th y cĐ à ệ ả ệ đố ụ đ ở đ à để ấ đượ
m c chênh l ch gi a k t qu v chi phí, m c chênh l ch n y c ng l n thì hi uứ ệ ữ ế ả à ứ ệ à à ớ ệ
qu c ng cao. ả à
+ u i m: Cách so sánh n y n gi n v d tính toán Ư đ ể à đơ ả à ễ
+ Nh c i m: Có m t s nh c i m c b n nh sau: ượ đ ể ộ ố ượ đ ể ơ ả ư
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
13
• Không cho phép ánh giá ch t l ng ho t ng kinh doanh c a doanhđ ấ ượ ạ độ ủ
nghi p. ệ
• Không có kh n ng so sánh hi u qu gi a các th i k , gi a các doanhả ă ệ ả ữ ờ ỳ ữ
nghi p v i nhau.ệ ớ
• Không ph n ánh c n ng l c ti m t ng nâng cao hi u qu . ả đượ ă ự ề à để ệ ả
• D ng nh t hai ph m trù hi u qu v k t qu . ễ đồ ấ ạ ệ ả à ế ả
- Hai l : Hi u qu l t l so sánh gi a k t qu t c v i chi phí bà ệ ả à ỉ ệ ữ ế ả đạ đượ ớ ỏ

ra t c k t qu ó. ây l chi phí t ng i. để đạ đượ ế ả đ Đ à ươ đố
HQ =
KQ
(2)
CF
+ u i m: Kh c ph c nh c i m c a công th c (1) v cho phép ph nƯ đ ể ắ ụ ượ đ ể ủ ứ à ả
ánh hi u qu m i góc khác nhau. ệ ả ở ọ độ
+ Nh c i m: Cách ánh giá n y khá ph c t p, òi h i ph i có quanượ đ ể đ à ứ ạ đ ỏ ả
i m th ng nh t khi l a ch n h th ng ch tiêu o l ng v ánh giá k t qu . đ ể ố ấ ự ọ ệ ố ỉ đ ườ à đ ế ả
C hai cách tính trên u có nh ng u nh c i m nên trong khi ánhả đề ữ ư ượ đ ể đ
giá hi u qu kinh t c a doanh nghi p c bi t l c a doanh nghi p th ngệ ả ế ủ ệ đặ ệ à ủ ệ ươ
m i chúng ta ph i bi t k t h p c hai ph ng pháp ánh giá nêu trên.ạ ả ế ế ợ ả ươ đ
Hi u qu kinh t v hi u qu xã h i có m i quan h h u c v i nhau, lệ ả ế à ệ ả ộ ố ệ ữ ơ ớ à
hai m t c a m t v n . B i v y khi ti n h nh các ho t ng s n xu t, kinhặ ủ ộ ấ đề ở ậ ế à ạ độ ả ấ
doanh c ng nh khi ánh giá hi u qu c a các ho t ng n y c n xem xét cũ ư đ ệ ả ủ ạ độ à ầ ả
hai m t n y m t cách ng b . Không th có hi u qu kinh t m không cóặ à ộ đồ ộ ể ệ ả ế à
hi u qu xã h i, ng c l i hi u qu kinh t l c s , l n n t ng c a hi u quệ ả ộ ượ ạ ệ ả ế à ơ ở à ề ả ủ ệ ả
xã h i. ộ
2. Khái ni m v tiêu chu n ánh giá hi u qu s d ng lao ng trongệ à ẩ đ ệ ả ử ụ độ
doanh nghi p th ng m iệ ươ ạ
2.1. Khái ni m hi u qu s d ng lao ng ệ ệ ả ử ụ độ
Con ng i l m t trong nh ng y u t khách quan không th thi u cườ à ộ ữ ế ố ể ế đượ
trong quá trình s n xu t kinh doanh. D i góc kinh t , quan ni m v conả ấ ướ độ ế ệ ề
ng i g n li n v i lao ng(lao ng l ho t ng gi a con ng i v i gi i tườ ắ ề ớ độ độ à ạ độ ữ ườ ớ ớ ự
nhiên) l i u ki n t t y u t n t i v phát tri n. Quá trình lao ng ngà đ ề ệ ấ ế để ồ ạ à ể độ đồ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
14
th i l quá trình s d ng s c lao ng. S c lao ng l n ng l c lao ng c aờ à ử ụ ứ độ ứ độ à ă ự độ ủ
con ng i, l to n b th l c v trí tu c a con ng i. S d ng lao ngườ à à ộ ể ự à ệ ủ ườ ử ụ độ
chính l quá trình v n d ng s c lao ng t o ra s n ph m theo các m cà ậ ụ ứ độ để ạ ả ẩ ụ

tiêu s n xu t kinh doanh. L m th n o s d ng lao ng có hi u qu l câuả ấ à ế à để ử ụ độ ệ ả à
h i th ng tr c c a nh ng nh qu n lý v s d ng lao ng. Cho n ng yỏ ườ ự ủ ữ à ả à ử ụ độ đế à
nay có nhi u quan i m khác nhau v hi u qu s d ng lao ng.ề đ ể ề ệ ả ử ụ độ
Theo quan i m c a Mac-Lênin v hi u qu s d ng lao ng l s sođ ể ủ ề ệ ả ử ụ độ à ự
sánh k t qu t c v i chi phí b ra m t s lao ng ít h n t cế ả đạ đượ ớ ỏ ộ ố độ ơ để đạ đượ
k t qu lao ng nhi u h n.ế ả độ ề ơ
CacMac ch rõ b t k m t ph ng th c s n xu t liên hi p n o c ng c nỉ ấ ỳ ộ ươ ứ ả ấ ệ à ũ ầ
ph i có hi u qu , ó l nguyên t c c a liên hi p s n xu t. Mác vi t: “Laoả ệ ả đ à ắ ủ ệ ả ấ ế
ng có hi u qu nó c n có m t ph ng th c s n xu t , v nh n m nh r ngđộ ệ ả ầ ộ ươ ứ ả ấ à ấ ạ ằ
“hi u qu lao ng gi vai trò quy t nh, phát tri n s n xu t l gi m chiệ ả độ ữ ế đị ể ả ấ à để ả
phí c a con ng i, t t c các ti n b khoa h c u nh m t c m c tiêuủ ườ ấ ả ế ộ ọ đề ằ đạ đượ ụ
ó.đ
Xu t phát t quan i m trên Mác ã v ch ra b n ch t c a hi u qu sấ ừ đ ể đ ạ ả ấ ủ ệ ả ử
d ng lao ng l ti t ki m v m i s ti t ki m suy cho cùng l ti t ki m th iụ độ à ế ệ à ọ ự ế ệ à ế ệ ờ
gian v h n th n a ti t ki m th i gian không ch nh ng khâu riêng bi t mà ơ ế ữ ế ệ ờ ỉ ở ữ ệ à
ti t ki m th i gian cho to n xã h i. T t c nh ng i u ó có ngh a l khi gi iế ệ ờ à ộ ấ ả ữ đ ề đ ĩ à ả
quy t b t c vi c gì, v n th c ti n n o v i quan i m hi u qu trên, chúngế ấ ứ ệ ấ đề ự ễ à ớ đ ể ệ ả
ta luôn ng tr c s l a ch n các ph ng án, các tình hu ng khác nhau v iđứ ướ ự ự ọ ươ ố ớ
kh n ng cho phép chúng ta c n t c các ph ng án t t nh t v i k t quả ă ầ đạ đượ ươ ố ấ ớ ế ả
l n nh t v chi phí nh nh t v lao ng.ớ ấ à ỏ ấ ề độ
Theo quan i m c a F.W.Taylor thì “con ng i l m t công c laođ ể ủ ườ à ộ ụ
ng”.Quan i m n y cho r ng: v b n ch t con ng i a s không l m vi c,độ đ ể à ằ ề ả ấ ườ đ ố à ệ
h quan tâm nhi u n cái h ki m c ch không ph i l công vi c m họ ề đế ọ ế đượ ứ ả à ệ à ọ
l m, ít ng i mu n v l m c nh ng công vi c òi h i tính sáng t o, cà ườ ố à à đượ ữ ệ đ ỏ ạ độ
l p, t ki m soát. Vì th s d ng lao ng m t cách có hi u qu thì ph iậ ự ể ế để ử ụ độ ộ ệ ả ả
ánh giá chính xác th c tr ng lao ng t i doanh nghi p mình, ph i giám sátđ ự ạ độ ạ ệ ả
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
15
v ki m tra ch t ch nh ng ng i giúp vi c, ph i phân chia công vi c ra t ngà ể ặ ẽ ữ ườ ệ ả ệ ừ
b ph n n gi n l p i, l p l i, d d ng h c c.ộ ậ đơ ả ặ đ ặ ạ ễ à ọ đượ

- Con ng i có th ch u ng c công vi c r t n ng nh c, v t v khiườ ể ị đự đượ ệ ấ ặ ọ ấ ả
h c tr l ng cao h n v có th tuân theo m c s n xu t n nh.K t quọ đượ ả ươ ơ à ể ứ ả ấ ấ đị ế ả
nh ta ã bi t , nh có ph ng pháp khoa h c ng d ng trong nh m c v tư đ ế ờ ươ ọ ứ ụ đị ứ à ổ
ch c lao ng m n ng su t lao ng ã t ng lên, nh ng s bóc l t công nhânứ độ à ă ấ độ đ ă ư ự ộ
c ng ng th i v i ch tên g i l “ch v t ki t m hôi”.Ông c ng ngũ đồ ờ ớ ế độ ọ à ế độ ắ ệ ồ ũ ủ
h vi c khuy n khích lao ng b ng ti n l c n thi t h s n s ng l mộ ệ ế độ ằ ề à ầ ế để ọ ẵ à à
vi c nh m i ng i có k lu t.ệ ư ọ ườ ỷ ậ
- Theo quan i m c a Nayo cho r ng “con ng i mu n c c x nhđ ể ủ ằ ườ ố đượ ư ử ư
nh ng con ng i”ữ ườ
Theo ông v b n ch t con ng i l m t th nh viên trong t p th , v trí về ả ấ ườ à ộ à ậ ể ị à
th nh t u c a t p th có ý ngh a vô cùng quan tr ng i v i anh ta l l i ích cáà ự ủ ậ ể ĩ ọ đố ớ à ợ
nhân, anh ta h nh ng tình c m h n l lý chí, h mu n c m th y có ích và độ ả ơ à ọ ố ả ấ à
quan tr ng, mu n tham gia v o công vi c chung v c nhìn nh n nh m tọ ố à ệ à đượ ậ ư ộ
con ng i.Vì v y mu n khuy n khích lao ng, con ng i l m vi c c n th yườ ậ ố ế độ ườ à ệ ầ ấ
c nhu c u c a h quan tr ng h n ti n. Chính vì v y,ng i s d ng laođượ ầ ủ ọ ọ ơ ề ậ ườ ử ụ
ng ph i l m sao ng i lao ng luôn luôn c m th y mình có ích v quanđộ ả à để ườ độ ả ấ à
tr ng.T c l ph i t o ra b u không khí t t h n dân ch h n v l ng nghe ýọ ứ à ả ạ ầ ố ơ ủ ơ à ắ
ki n c a h .ế ủ ọ
Theo quan i m “con ng i l ti m n ng c n c khai thác v l m chođ ể ườ à ề ă ầ đượ à à
phát tri n “cho r ng: B n ch t con ng i l không ph i không mu n l mể ằ ả ấ ườ à ả ố à
vi c.H mu n góp ph n th c hi n các m c tiêu, h có n ng l c c l p sángệ ọ ố ầ ự ệ ụ ọ ă ự độ ậ
t o.Chính sách qu n lý ph i ng viên khuy n khích con ng i em h t s cạ ả ả độ ế ườ đ ế ứ
c a h v o công vi c chung, m r ng quy n c l p v t ki m soát c a h sủ ọ à ệ ở ộ ề độ ậ à ự ể ủ ọ ẽ
có l i cho vi c khai thác các ti m n ng quan tr ng.T cách ti p c n trên ta cóợ ệ ề ă ọ ừ ế ậ
th hi u khái ni m hi u qu lao ng nh sau:ể ể ệ ệ ả độ ư
+ Theo ngh a h p : hi u qu s d ng lao ng l k t q a mang l i t cácĩ ẹ ệ ả ử ụ độ à ế ủ ạ ừ
mô hình , các chính sách qu n lý v s d ng lao ng.K t qu lao ng tả à ử ụ độ ế ả độ đạ
c l doanh thu l i nhu n m doanh nghi p có th t c t kinh doanhđượ à ợ ậ à ệ ể đạ đượ ừ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
16

v vi c t ch c, qu n lý lao ng, có th l kh n ng t o vi c l m c a m ià ệ ổ ứ ả độ ể à ả ă ạ ệ à ủ ỗ
doanh nghi p.ệ
+ Theo ngh a r ngĩ ộ
Hi u qu s d ng lao ng còn bao h m thêm kh n ng s d ng lao ngệ ả ử ụ độ à ả ă ử ụ độ
úng ng nh, úng ngh m b o s c kh e, m b o an to n cho ng i laođ à đ ề đả ả ứ ỏ đả ả à ườ
ng, l m c ch p h nh nghiêm ch nh k lu t lao ng, kh n ng sángđộ à ứ độ ấ à ỉ ỷ ậ độ ả ă
ki n c i ti n k thu t m i ng i lao ng, ó l kh n ng m b o côngế ả ế ỹ ậ ở ỗ ườ độ đ à ả ă đả ả
b ng cho ng i lao ng.ằ ườ độ
Tóm l i mu n s d ng lao ng có hi u qu thì ng i qu n lý ph i t bi tạ ố ử ụ độ ệ ả ườ ả ả ự ế
ánh giá chính xác th c tr ng t i doanh nghi p mình, t ó có nh ng bi nđ ự ạ ạ ệ ừ đ ữ ệ
pháp chính sách i v i ng i lao ng thì m i nâng cao c n ng su t laođố ớ ườ độ ớ đượ ă ấ
ng, vi c s d ng lao ng th c s có hi u qu .độ ệ ử ụ độ ự ự ệ ả
2.2. Tiêu chu n ánh giá hi u qu s d ng lao ng trong doanhẩ đ ệ ả ử ụ độ
nghi p th ng m i ệ ươ ạ
Hi u qu s d ng lao ng trong doanh nghi p th ng m i c ánhệ ả ử ụ độ ệ ươ ạ đượ đ
giá qua m t h th ng ch tiêu nh t nh. Nh ng ch tiêu n y b l thu c b i cácộ ệ ố ỉ ấ đị ữ ỉ à ị ệ ộ ở
m c tiêu ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p trong t ng th i k . B i v yụ ạ độ ủ ệ ừ ờ ỳ ở ậ
khi phân tích v ánh giá hi u qu s d ng lao ng ph i c n c v o m c tiêuà đ ệ ả ử ụ độ ả ă ứ à ụ
c a doanh nghi p v c a ng i lao ng. ủ ệ à ủ ườ độ
M c tiêu m doanh nghi p t ra cho mình luôn thay i theo th i gian,ụ à ệ đặ đổ ờ
ng th i c ng thay i c các nhìn nh n v quan i m ánh giá hi u qu .đồ ờ ũ đổ ả ậ à đ ể đ ệ ả
Nh ng chìn chung t t c các m c tiêu u nh m m b o tính n nh vư ấ ả ụ đề ằ đả ả ổ đị à
phát tri n b n v ng c a doanh nghi p. Do v y ánh giá c hi u qu sể ề ữ ủ ệ ậ để đ đượ ệ ả ử
d ng lao ng t t nh t thì ph i d a v o k t qu kinh doanh hay d a v o l iụ độ ố ấ ả ự à ế ả ự à ợ
nhu n m doanh nghi p t c trong th n nh v phát tri n b n v ng.ậ à ệ đạ đượ ế ổ đị à ể ề ữ
M c dù v y không ph i l i nhu n m doanh nghi p t c c ng cao thì cóặ ậ ả ợ ậ à ệ đạ đượ à
ngh a l hi u qu s d ng lao ng t t vì n u vi c tr l ng c ng nh cácĩ à ệ ả ử ụ độ ố ế ệ ả ươ ũ ư
ãi ng khác ch a tho áng thì s d ng lao ng ch a mang l i hi u qu t t.đ ộ ư ả đ ử ụ độ ư ạ ệ ả ố
Vì v y khi phân tích ánh giá hi u qu s d ng lao ng c a doanh nghi p,ậ đ ệ ả ử ụ độ ủ ệ
c n ph i t nó trong m i quan h gi a l i ích c a ng i lao ng v i k t quầ ả đặ ố ệ ữ ợ ủ ườ độ ớ ế ả

L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
17
ho t ng s n xu t kinh doanh t c v chi phí b ra t c k tạ độ ả ấ đạ đượ à ỏ để đạ đượ ế
qu ó. ả đ
3. S c n thi t ph i nâng cao hi u qu s d ng lao ng trong doanhự ầ ế ả ệ ả ử ụ độ
nghi p th ng m i. ệ ươ ạ
Có th nói trong các y u t ngu n l c c a doanh nghi p thì y u t conể ế ố ồ ự ủ ệ ế ố
ng i l khó s d ng nh t. Ph i l m nh th n o nâng cao hi u qu sườ à ử ụ ấ ả à ư ế à để ệ ả ử
d ng lao ng trong doanh nghi p l v n nan gi i c a b t k m t doanhụ độ ệ à ấ đề ả ủ ấ ỳ ộ
nghi p n o. Trong doanh nghi p, m c tiêu h ng u l t c hi u quệ à ệ ụ à đầ à đạ đượ ệ ả
kinh doanh cao. V ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p khôngà để ạ độ ả ấ ủ ệ
b gi m sút c n ph i s d ng lao ng m t cách h p lý, khoa h c. N u s d ngị ả ầ ả ử ụ độ ộ ợ ọ ế ử ụ
ngu n lao ng không h p lý, vi c b trí lao ng không úng ch c n ng c aồ độ ợ ệ ố độ đ ứ ă ủ
t ng ng i s gây ra tâm lý chán n n, không nhi t tình v i công vi c cừ ườ ẽ ả ệ ớ ệ đượ
giao d n n hi u qu kinh doanh th p v s d n t i s gi m sút v t t c cácẫ đế ệ ả ấ à ẽ ẫ ớ ự ả ề ấ ả
v n khác c a doanh nghi p.ấ đề ủ ệ
Nâng cao hi u qu s d ng lao ng s góp ph n ti t ki m chi phí laoệ ả ử ụ độ ẽ ầ ế ệ
ng s ng, ti t ki m th i gian lao ng, gi m th i gian kh u hao t i s n c ađộ ố ế ệ ờ độ ả ờ ấ à ả ủ
doanh nghi p, t ng c ng k lu t lao ng d n t i gi m giá th nh s n xu t…ệ ă ườ ỷ ậ độ ẫ ớ ả à ả ấ
d n n t ng doanh thu v giúp doanh nghi p m r ng th ph n, c nh tranhẫ đế ă à ệ ở ộ ị ầ ạ
th nh công trên th tr ng. à ị ườ
M t khác, nâng cao hi u qu s d ng lao ng l i u ki n m b oặ ệ ả ử ụ độ à đ ề ệ đả ả
không ng ng c i thi n v nâng cao i s ng c a cán b công nhân viên, t oừ ả ệ à đờ ố ủ ộ ạ
i u ki n nâng cao trình tay ngh , khuy n khích n ng l c sáng t o c ađ ề ệ độ ề ế ă ự ạ ủ
ng i lao ng, thúc y ng i lao ng c v m t v t ch t v tinh th n. ườ độ đẩ ườ độ ả ề ặ ậ ấ à ầ
Con ng i l b ph n ch y u th c hi n các ho t ng s n xu t kinhườ à ộ ậ ủ ế để ự ệ ạ độ ả ấ
doanh, m i ho t ng s n xu t kinh doanh suy cho cùng c ng l ph c vọ ạ độ ả ấ ũ à để ụ ụ
l i ích con ng i. Trong doanh nghi p th ng m i hi n nay, y u t con ng iợ ườ ệ ươ ạ ệ ế ố ườ
óng vai trò quy t nh i i s th nh b c a c doanh nghi p. Chính vì v yđ ế đị đố ớ ự à ạ ủ ả ệ ậ
o t o, phát tri n v s d ng lao ng có hi u qu y u t s ng còn c a m iđà ạ ể à ử ụ độ ệ ả ế ố ố ủ ọ

doanh nghi p. ệ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
18
Nói n s d ng lao ng l nói n vi c qu n lý v s d ng conđế ử ụ độ à đế ệ ả à ử ụ
ng i. Con ng i luôn phát tri n v thay i có t duy, h nh ng c th trongườ ườ ể à đổ ư à độ ụ ể
t ng ho n c nh c th . Vì v y, ph i l m sao n m b t c nh ng thayừ à ả ụ ể ậ ả à để ắ ắ đượ ữ
i, t duy, ý th c c a con ng i hay nói cách khác l n m b t c nhu c uđổ ư ứ ủ ườ à ắ ắ đượ ầ
c a ng i lao ng thì ho t ng s n xu t kinh doanh m i t hi u qu cao. ủ ườ độ ạ độ ả ấ ớ đạ ệ ả
Tóm l i, vi c nâng cao hi u qu s d ng lao ng l vi c l m h t s cạ ệ ệ ả ử ụ độ à ệ à ế ứ
quan tr ng v c n thi t i v i t t c các doanh nghi p. B i vì s d ng laoọ à ầ ế đố ớ ấ ả ệ ở ử ụ
ng có hi u qu s giúp doanh nghi p l m n kinh doanh t t, gi m chi phíđộ ệ ả ẽ ệ à ă ố ả
s n xu t, kh u hao nhanh TSC i u ó s giúp doanh nghi p ng v ng…ả ấ ấ Đ đ ề đ ẽ ệ đứ ữ
trên th tr ng v m r ng th ph n t ng kh n ng c nh tranh v i các i thị ườ à ở ộ ị ầ ă ả ă ạ ớ đố ủ
trên th tr ng. ị ườ
4. H th ng ch tiêu ánh giá hi u qu s d ng lao ng trong doanhệ ố ỉ đ ệ ả ử ụ độ
nghi p th ng m i. ệ ươ ạ
a. Ch tiêu n ng su t lao ng ỉ ă ấ độ
Công th c xác nh: ứ đị
W=
M
NV
Trong ó: đ
W: N ng su t lao ng c a m t nhân viên ă ấ độ ủ ộ
M: Doanh thu thu n t c trong k ầ đạ đượ ỳ
NV: S nhân viên kinh doanh bình quân trong k ố ỳ
S nhân viên kinh doanh bình quân trong k c xác nh b ngố ỳ đượ đị ằ
công th c sau: ứ
NV =
NV
1

/2 + NV
2
+ NV
3
+ NV
4
+ NV
5
/2
4
NV
1
: S nhân viên trong quý Iố
NV
2
: S nhân viên trong quý IIố
NV
3
: S nhân viên trong quý IIIố
NV
4
: S nhân viên trong quý IVố
NV
5
: S nhân viên cu i quý IVố ố
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
19
Ch tiêu n ng su t lao ng ph n ánh n ng l c s n xu t kinh doanh c aỉ ă ấ độ ả ă ự ả ấ ủ
m t lao ng. M t lao ng trong k t o ra bao nhiêu ng doanh thu. Nóộ độ ộ độ ỳ ạ đồ
c bi u hi n b ng doanh thu bình quân c a m t lao ng t c trongđượ ể ệ ằ ủ ộ độ đạ đượ

k . ỳ
b. Ch tiêu v kh n ng sinh l i c a m t nhân viên.ỉ ề ả ă ờ ủ ộ
L i nhu n bình quân c a m t ng i lao ng trong doanh nghi p th ngợ ậ ủ ộ ườ độ ệ ươ
m i l m t trong nh ng ch tiêu quan tr ng ánh giá hi u qu s d ng laoạ à ộ ữ ỉ ọ để đ ệ ả ử ụ
ng c a doanh nghi p.M t doanh nghi p l m n có hi u qu khi doanhđộ ủ ệ ộ ệ à ă ệ ả
nghi p ó t o ra nhi u doanh thu, l i nhu n.ệ đ ạ ề ợ ậ
Công th c xác nh ch tiêu: ứ đị ỉ
NV
LN
HQ
LN
NV
=
Trong ó: đ
LN
NV
HQ
l kh n ng sinh l i c a m t nhân viên à ả ă ờ ủ ộ
LN : l i nhu n thu n c a doanh nghi p ợ ậ ầ ủ ệ
NV: s nhân viên bình quânố
Ch tiêu n y nh m ánh giá hi u qu s d ng lao ng c a doanhỉ à ằ đ ệ ả ử ụ độ ủ
nghi p. khi ch tiêu n y c ng cao thì hi u qu s d ng lao ng c ng cao vệ ỉ à à ệ ả ử ụ độ à à
ng c l i. ượ ạ
c. Ch tiêu v hi u qu s d ng chi phí ti n l ng (hay m c doanh sỉ ề ệ ả ử ụ ề ươ ứ ố
bán ra trên m t n v ti n l ng). ộ đơ ị ề ươ
QL
M
HQ
M
QL

=
Trong ó: đ
M
QL
HQ
: Hi u qu s d ng chi phí ti n l ng ệ ả ử ụ ề ơ
M: Doanh thu thu n t c trong k ầ đạ đượ ỳ
QL: T ng qu l ng ổ ỹ ươ
Ch tiêu n y cho bi t th c hi n m t ng doanh thu bán h ng thì c nỉ à ế để ự ệ ộ đồ à ầ
chi bao nhiêu ng l ng. Ch tiêu n y ph n ánh m c doanh thu t c trênđồ ươ ỉ à ả ứ đạ đượ
m t ng chi phí ti n l ng. Ch tiêu n y c ng l n thì hi u qu s d ng laoộ đồ ề ươ ỉ à à ớ ệ ả ử ụ
ng c ng cao.độ à
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
20
Ngo i ra còn có th s d ng ch tiêu v t su t chi phí ti n l ng nhà ể ử ụ ỉ ề ỉ ấ ề ươ ư
sau:
T su t chi phí ti n l ngỉ ấ ề ươ
QL
x 100
M
d. Ch tiêu hi u su t ti n l ng (hay m c doanh s bán ra trên m t n vỉ ệ ấ ề ươ ứ ố ộ đơ ị
ti n l ng)ề ươ
Ch tiêu n y c xác nh theo công th c: ỉ à đượ đị ứ
QL
LN
HQ
LN
QL
=
Trong ó: đ

LN
QL
HQ
: l hi u su t ti n l ng à ệ ấ ề ươ
LN: l l i nhu n thu n trong k à ợ ậ ầ ỳ
QL : l t ng qu l ngà ổ ỹ ươ
ây l ch tiêu ch t l ng. Ch tiêu n y cho ta bi t l m t ng ti nĐ à ỉ ấ ượ ỉ à ế à ộ đồ ề
l ng b ra thì em l i bao nhiêu ng l i nhu n. Hi u su t ti n l ng t ngươ ỏ đ ạ đồ ợ ậ ệ ấ ề ươ ă
lên khi l i nhu n thu n t ng v i nh p cao h n nh p t ng c a ti n l ng.ợ ậ ầ ă ớ ị độ ơ ị độ ă ủ ề ươ
III. Các nhân t nh h ng n hi u qu s d ng lao ngố ả ưở đế ệ ả ử ụ độ
1. Môi tr ng bên ngo i ườ à
ó l to n b các tác nhân bên ngo i doanh nghi p có liên quan v cóĐ à à ộ à ệ à
nh h ng t i quá trình t n t i, v n h nh v phát tri n c a doanh nghi p.Nóả ưở ớ ồ ạ ậ à à ể ủ ệ
bao g m:ồ
a.Chính tr v lu t phápị à ậ
S n nh hay b t n v m t chính tr , xã h i, c ng l nh ng nhân tự ổ đị ấ ổ ề ặ ị ộ ũ à ữ ố
nh h ng l n n ho t ng s n xu t kinh doanh v k t qu kinh oanh c aả ưở ớ đế ạ độ ả ấ à ế ả đ ủ
doanh nghi p.H th ng chính tr v các quan i m v chính tr lu t pháp suyệ ệ ố ị à đ ể ề ị ậ
cho cùng tác ng tr c ti p n ph m vi l nh v c m t h ng i tác kinhđộ ự ế đế ạ ĩ ự ặ à đố
doanh.Các cu c xung t l n hay nh v n i b trong các qu c gia v gi a cácộ độ ớ ỏ ề ộ ộ ố à ữ
qu c gia s d n t i s thay i l n, l m phá v nh ng quan h kinh doanhố ẽ ẫ ớ ự đổ ớ à ỡ ữ ệ
truy n th ng, l m thay i h th ng v n t i v chuy n h ng ph c v tiêuề ố à đổ ệ ố ậ ả à ể ướ ụ ụ
dùng dân c sang ph c v tiêu dùng chi n tranh. Nh th vô hình chung ãư ụ ụ ế ư ế đ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
21
l m nh h ng n ho t ng c a công ty, nh h ng n hi u qu s d ngà ả ưở đế ạ độ ủ ả ưở đế ệ ả ử ụ
lao ng.độ
b. Môi tr ng t nhiên v c s h t ngườ ự à ơ ở ạ ầ
V i s phát tri n c a khoa h c, con ng i c ng nh n th c ra r ng h lớ ự ể ủ ọ ườ à ậ ứ ằ ọ à
m t b ph n không th tách r i c a gi i t nhiên v gi i t nhiên có vai tròộ ộ ậ ể ờ ủ ớ ự à ớ ự

quan tr ng nh l m t thân th th hai c a con ng i. Nhu c u c i thi n i uọ ư à ộ ể ứ ủ ườ ầ ả ệ đ ề
ki n l m vi c, c i thi n i u ki n sinh ho t g n g i v i thiên nhiên ch ng ôệ à ệ ả ệ đ ề ệ ạ ầ ũ ớ ố
nhi m môi tr ng ã tr th nh m t nhu c u b c xúc ph bi n trong các nhễ ườ đ ở à ộ ầ ứ ổ ế à
qu n tr v công nhân viên c a doanh nghi p. Các phòng l m vi c thoáng mátả ị à ủ ệ à ệ
s ch s , nh ng khuôn viên cây xanh s ch, c s h t ng t t s t o ra môiạ ẽ ữ ạ ơ ở ạ ầ ố ẽ ạ
tr ng thu n l i gi gìn s c kho v t ng n ng su t lao ng. Ng c l i i uườ ậ ợ ữ ứ ẻ à ă ă ấ độ ượ ạ đ ề
ki n l m vi c n o , ô nhi m môi tr ng s t o ra c ch , tâm tr ng d bệ à ệ ồ à ễ ườ ẽ ạ ứ ế ạ ễ ị
kích thích, quan h xã h i s b t n th ng, mâu thu n xã h i d b tích t ,ệ ộ ẽ ị ổ ươ ẫ ộ ễ ị ụ
bùng n do ó s nh h ng n hi u qu s d ng lao ng.ổ đ ẽ ả ưở đế ệ ả ử ụ độ
c. Môi tr ng k thu t v công nghườ ỹ ậ à ệ
y u t k thu t v công ngh l m c s cho y u t kinh t l s c m nhế ố ỹ ậ à ệ à ơ ở ế ố ế à ứ ạ
d n t i s ra i c a s n ph m m i s tác ng n mô th c tiêu th v hẫ ớ ự đờ ủ ả ẩ ớ ẽ độ đế ứ ụ à ệ
th ng bán h ng. S phát tri n v k thu t v công ngh bu c ng i lao ngố à ự ể ề ỹ ậ à ệ ộ ườ độ
ph i b t k p ti n , không ph i lao ng n o trong doanh nghi p c ng theo k pả ắ ị ế độ ả độ à ệ ũ ị
s phát tri n c a khoa h c k thu t v công ngh , cho nên vi c s d ng laoự ể ủ ọ ỹ ậ à ệ ệ ử ụ
ng nh th n o cho h p lý, không gây tình tr ng th a hay thi u lao ng,độ ư ế à ợ ạ ừ ế độ
gây ình tr s n xu t l công vi c c a nh qu n lý nh m s d ng lao ng cóđ ệ ả ấ à ệ ủ à ả ằ ử ụ độ
hi u qu . S ra i phát tri n c a khoa h c k thu t c ng l lúc các công tyệ ả ự đờ ể ủ ọ ỹ ậ ũ à
gi m b t s l ng lao ng c a mình, lo i b nh ng nhân viên y u kém vả ớ ố ượ độ ủ ạ ỏ ữ ế à
l a ch n nh ng ng i có n ng l c, có trình , úng chuyên môn m i mongự ọ ữ ườ ă ự độ đ ớ
em l i hi u qu cao trong kinh doanh. đ ạ ệ ả
d. Môi tr ng kinh tườ ế
Các y u t kinh t bao g m các nhân t nh h ng n s c mua c aế ố ế ồ ố ả ưở đế ứ ủ
khách h ng v d ng tiêu dùng h ng hoá l máy o nhi t c a th tr ng, quyà à ạ à à đ ệ độ ủ ị ườ
nh cách th c doanh nghi p s d ng ngu n l c c a mình nh h ng t i vi cđị ứ ệ ử ụ ồ ự ủ ả ưở ớ ệ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
22
s d ng lao ng c a công ty qua ó nh h ng t i ho t ng kinh doanh c aử ụ độ ủ đ ả ưở ớ ạ độ ủ
công ty. Các y u t kinh t bao g m: S t ng tr ng kinh t , s thay i v cế ố ế ồ ự ă ưở ế ự đổ ề ơ
c u s n xu t v phân ph i , ti m n ng kinh t v s gia t ng u t , l m phát,ấ ả ấ à ố ề ă ế à ự ă đầ ư ạ

th t nghi p, các chính sách ti n t tín d ng.ấ ệ ề ệ ụ
Ng y nay trong buôn bán qu c t nhóm các m t h ng l ng th c,th cà ố ế ặ à ươ ự ự
ph m , u ng , m t h ng truy n th ng gi m nhanh v t tr ng.Trong khi óẩ đồ ố ặ à ề ố ả ề ỷ ọ đ
t tr ng buôn bán các m t h ng ch bi n, m t h ng m i ang có xu h ngỷ ọ ặ à ế ế ặ à ớ đ ướ
t ng r t nhanh. i u n y ang có tác ng r t l n t i l nh v c kinh doanh vă ấ Đ ề à đ độ ấ ớ ớ ĩ ự à
u t . Chính vì v y vi c a d ng hoá các m t h ng kinh doanh v quy t nhđầ ư ậ ệ đ ạ ặ à à ế đị
l a ch n hình th c kinh doanh, m t h ng kinh doanh n o có ý ngh a vô cùngự ọ ứ ặ à à ĩ
quan tr ng.Vi c l a ch n các m t h ng khác m r ng a d ng hoá các m tọ ệ ự ọ ặ à ở ộ đ ạ ặ
h ng kinh doanh.Có nh h ng t i vi c ra t ng s l ng lao ng, bu c cácà ả ưở ớ ệ ă ố ượ độ ộ
công ty c n tuy n thêm các lao ng có n ng l c trình phù h p v i ng nhầ ể độ ă ự độ ợ ớ à
ngh kinh doanh c a công ty mình.ề ủ
e. Môi tr ng v n hoá xã h iườ ă ộ
Môi tr ng v n hoá xã h i nh h ng tr c ti p t i h nh vi v cu c s ngườ ă ộ ả ưở ự ế ớ à à ộ ố
c a con ng i.M t t n c, m t doanh nghi p có môi tr ng v n hoá xã h iủ ườ ộ đấ ướ ộ ệ ườ ă ộ
t t s ta ti n kích thích ng i lao ng l m vi c t t v ng c l i.Các y uố ẽ ọ ề đề ườ ộ à ệ ố à ượ ạ ế
t v n hoá xã h i bao g m:ố ă ộ ồ
- Dân s v xu h ng v n ngố à ướ ậ độ
- Các h gia ình v xu h ng v n ngộ đ à ướ ậ độ
- S di chuy n c a dân c , thu nh p c a dân cự ể ủ ư ậ ủ ư
- Dân t c v c i m tâm sinh lýộ à đặ đ ể
- Vi c l m v v n phát tri n vi c l mệ à à ấ đề ể ệ à
2.Môi tr ng ng nhườ à
a. Các khách h ngà
Khách h ng ó l ng i nh h ng m nh m t i s t n t i v phát tri nà đ à ườ ả ưở ạ ẽ ớ ự ồ ạ à ể
c a công ty.Khách h ng có th l ng i mua buôn, ng i mua l , mua h ngủ à ể à ườ ườ ẻ à
hoá v t ph m tiêu dùng ho c mua nguyên v t li u Tu theo h nh vi mua s mậ ẩ ặ ậ ệ ỳ à ắ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
23
c a khách h ng m công ty kinh doanh nh ng m t h ng phù h p qua ó i uủ à à ữ ặ à ợ đ đ ề
ph i i ng lao ng cho phù h p v i t ng m t h ng, ng nh h ng.ố độ ũ độ ợ ớ ừ ặ à à à

b. Ng i cung ngườ ứ
Cung ng h ng hoá l vi c t ch c ngu n h ng nh m ph c v cho ho tứ à à ệ ổ ứ ồ à ằ ụ ụ ạ
ng kinh doanh c a doanh nghi p. Cung ng l i u ki n giúp cho l uđộ ủ ệ ứ à đ ề ệ để ư
chuy n h ng hoá, l u thông c ti n h nh th ng xuyên, liên t c, góp ph nể à ư đượ ế à ườ ụ ầ
th c hi n ch c n ng v m c tiêu c a doanh nghi p. ự ệ ứ ă à ụ ủ ệ
N u nh ng i cung ng luôn áp ng y h ng hoá v m t ch tế ư ườ ứ đ ứ đầ đủ à ề ặ ấ
l ng, s l ng c ng nh th i gian, a i m giao h ng s giúp doanh…ượ ố ượ ũ ư ờ đị đ ể à ẽ
nghi p n m b t c th i c kinh doanh, áp ng c nhu c u khách h ng,ệ ắ ắ đượ ờ ơ đ ứ đượ ầ à
t ng kh n ng c nh tranh. Ng c l i, s l m gián o n quá trình s n xu t vă ả ă ạ ượ ạ ẽ à đ ạ ả ấ à
l u thông h ng hoá, l m doanh nghi p b l c h i kinh doanh. Chính vì v yư à à ệ ỏ ỡ ơ ộ ậ
các doanh nghi p luôn có nh ng nh cung ng tin c y tránh c nh ng saiệ ữ à ứ ậ để đượ ữ
l m không áng có.ầ đ
c. Các t ch c c nh tranh v bán h ngổ ứ ạ à à
ó l nh ng y u t tác ng tr c ti p v m nh m t i doanh nghi p .Đ à ữ ế ố độ ự ế à ạ ẽ ớ ệ
Các t ch c c nh tranh m t m t l i th c nh tranh c a doanh nghi p l mổ ứ ạ ộ ặ à đố ủ ạ ủ ệ à
cho doanh nghi p gi m b t chi phí , h giá bán. i u n y có liên quan n côngệ ả ớ ạ Đ ề à đế
tác qu n tr nhân s m t doanh nghi p có i ng lao ng t t s t o i uả ị ự ộ ệ độ ũ độ ố ẽ ạ đ ề
ki n t ng n ng su t lao ng, t ng doanh thu, t ng l i nhu n.Ng y nay trongệ ă ă ấ độ ă ă ợ ậ à
n n kinh t th tr ng các công ty doanh nghi p luôn l a ch n cho mình nh ngề ế ị ườ ệ ự ọ ữ
nhân viên có n ng l c v trình . ó l ngu n l c giúp doanh nghi p ho tă ự à độ Đ à ồ ự ệ ạ
ng, phát tri n s c c nh tranh v i các công ty khác.độ ể đủ ứ ạ ớ
3.Môi tr ng bên trong doanh nghi pườ ệ
Môi tr ng bên trong c a doanh nghi p c hi u l n n v n hoá c a tườ ủ ệ đượ ể à ề ă ủ ổ
ch c doanh nghi p. N n v n hoá c a doanh nghi p bao g m nhi u y u t c uứ ệ ề ă ủ ệ ồ ề ế ố ấ
th nh. T góc môi tr ng kinh doanh c n c bi t chú ý n tri t lý kinhà ừ độ ườ ầ đặ ệ đế ế
doanh, các t p quán, thói quen, truy n th ng phong cách sinh ho t, ngh thu tậ ề ố ạ ệ ậ
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
24
ng x , các nghi l c duy trì trong doanh nghi p. T t c nh ng y u t óứ ử ễ đượ ệ ấ ả ữ ế ố đ
t o nên b u không khí , m t b n s c tinh th n c tr ng riêng cho t ng doanhạ ầ ộ ả ắ ầ đặ ư ừ

nghi p. Nh ng doanh nghi p có n n v n hoá phát tri n cao s có không khíệ ữ ệ ề ă ể ẽ
l m vi c say mê cao s sáng t o ch ng v trung th nh.Ng c l i nh ngà ệ đề ự ạ ủ độ à à ượ ạ ữ
doanh nghi p có n n v n hoá th p kém s ph bi n s b ng quan th vôệ ề ă ấ ẽ ổ ế ự à ờ ơ
trách nhi m v b t l c hoá i ng lao ng c a doanh nghi p hay nói cáchệ à ấ ự độ ũ độ ủ ệ
khác s l m hi u qu s d ng lao ng th p kém.ẽ à ệ ả ử ụ độ ấ
3.1. Nhân t liên quan n ng i lao ngố đế ườ độ
a. S l ng v ch t l ng lao ng ố ượ à ấ ượ độ
Trong ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p y u t u tiênạ độ ả ấ ủ ệ ế ố đầ
nh h ng n hi u qu s d ng lao ng ó l s l ng v ch t l ng laoả ưở đế ệ ả ử ụ độ đ à ố ượ à ấ ượ
ng. Nh ta ã bi t, hi u qu s d ng lao ng c o l ng v ánh giáđộ ư đ ế ệ ả ử ụ độ đượ đ ườ à đ
b ng ch tiêu n ng su t lao ng. T ng n ng su t lao ng l s t ng lên c aằ ỉ ă ấ độ ă ă ấ độ à ự ă ủ
s c s n xu t hay n ng su t lao ng, nói chung chúng ta hi u l s thay iứ ả ấ ă ấ độ ể à ự đổ
trong cách th c lao ng, m t s thay i l m rút ng n th i gian lao ng xãứ độ ộ ự đổ à ắ ờ độ
h i c n thi t s n xu t ra m t h ng hoá, sao cho s l ng lao ng ít h nộ ầ ế để ả ấ ộ à ố ượ độ ơ
m s n xu t ra nhi u giá tr s d ng h n. à ả ấ ề ị ử ụ ơ
Khi s l ng lao ng gi m i m v n t o ra doanh thu không i th mố ượ độ ả đ à ẫ ạ đổ ậ
chí t ng lên có ngh a l ã l m t ng n ng su t lao ng, ti t ki m c quă ĩ à đ à ă ă ấ độ ế ệ đượ ỹ
ti n l ng. ng th i m c l ng bình quân c a ng i lao ng t ng lên doề ươ Đồ ờ ứ ươ ủ ườ độ ă
ho n c nh k ho ch t t. i u n y s kích thích tinh th n l m vi c c a ng ià ả ế ạ ố Đ ề à ẽ ầ à ệ ủ ườ
lao ng, còn doanh nghi p ti t ki m c chi phí lao ng, t ng thêm quđộ ệ ế ệ đượ độ ă ỹ
th i gian lao ng. ờ độ
Ch t l ng lao ng t t s nh h ng t i vi c t ng n ng su t lao ng,ấ ượ độ ố ẽ ả ưở ớ ệ ă ă ấ độ
nâng cao hi u qu s d ng lao ng. Ch t l ng lao ng hay trình laoệ ả ử ụ độ ấ ượ độ độ
ng ph n ánh kh n ng, n ng l c c ng nh trình chuyên môn c a ng iđộ ả ả ă ă ự ũ ư độ ủ ườ
lao ng. độ
S l ng v ch t l ng lao ng luôn song song t n t i v i nhau. M tố ượ à ấ ượ độ ồ ạ ớ ộ
doanh nghi p có ông lao ng nh ng lao ng l m vi c không hi u qu thìệ đ độ ư độ à ệ ệ ả
L p K36 A6 - Khoa QTDNớ
25