Skkn day lich su lop 5 2019 2020

Phần I
THÔNG TIN CHUNG
1. Tên sáng kiến: Nâng cao chất lượng dạy học phân môn lịch sử lớp 5
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Phân môn Lịch sử lớp 5
Để thực hiện tốt Mục tiêu giáo dục nói chung và phân mơn Lịch sử ở lớp
5 nói riêng, đó là: cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản, thiết thực về
các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu tương đối có hệ thống theo
dịng thời gian của lịch sử Việt Nam từ khi thực dân Pháp xâm lược nước ta
(1858) cho đến nay. Qua đó hình thành và rèn luyện cho học sinh các kĩ năng
quan sát sự vật hiện tượng; thu thập tìm kiếm tư liệu lịch sử từ các nguồn thông
tin khác nhau, nhận biết đúng các sự kiện, hiện tượng lịch sử. Trình bày kết quả
nhận thức của mình bằng lời nói, bài viết, sơ đồ, … và biết vận dụng các kiến
thức đã học vào thực tiễn đời sống. Qua đó giáo dục cho các em lịng ham học
hỏi, tìm hiểu khám phá; lòng yêu thiên nhiên, con người, quê hương, đất nước,
tôn trọng và bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và các di tích lịch sử văn hố. Góp
phần giáo dục và đào tạo các em trở thành những con người có năng lực và
phẩm chất đáp ứng được yêu cầu cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước trong
giai đoạn hiện nay.
Muốn nâng cao được chất lượng dạy và học thì việc đổi mới phương pháp
dạy học và các hình thức tổ chức dạy học trong nhà trường hiện nay đối với tất
cả các mơn học nói chung và đối với phân mơn lịch sử lớp 5 nói riêng có tầm
quan trọng đặc biệt trong việc thực hiện tốt mục tiêu của môn học. Người giáo
viên cần phải biết kết hợp hài hoà giữa các phương pháp dạy học truyền thống
và hiện đại; trong đó sử dụng linh hoạt sáng tạo các phương pháp dạy học hiện
đại là chủ đạo. Bên cạnh đó chú trọng đa dạng hố các hình thức tổ chức dạy
học nhằm tạo cho học sinh hứng thú trong học tập, tự tìm tịi khám phá chủ động
lĩnh hội kiến thức, tư duy sáng tạo.
Nhằm góp phần đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng dạy học
trong nhà trường nói chung, giáo dục và cung cấp cho học sinh các kiến thức
khoa học xã hội và tự nhiên đã tạo cho các em lòng say mê, hứng thú trong học

tập, tích cực lĩnh hội tiếp thu những tri thức mới. Cung cấp thêm cho các em
những hiểu biết về lich sử, làm nền tảng để học tiếp lên các lớp trên. Chính vì
vậy, tơi mạnh dạn chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm là “Nâng cao chất lượng
dạy học phân môn lịch sử lớp 5” để nghiên cứu và vận dụng vào thực tế nhằm
nâng cao chất lượng dạy và học.
3. Thời gian đã được triển khai thực hiện
Tôi đã sử dụng đề tài này trong năm học 2018 – 2019 và 2019 - 2020.
Mặc dù mới áp dụng trong hai năm học nhưng kết quả đạt được rất khả quan.
4. Tác giả sáng kiến: Nguyễn Văn Minh
5. Đơn vị áp dụng sáng kiến
Trường Tiểu học Trần Phú
1


Phần II
NỘI DUNG SÁNG KIẾN
1. Sự cần thiết, mục đích của việc thực hiện sáng kiến
Căn cứ vào mục tiêu giáo dục nói chung. Nội dung và vai trị của phân
mơn lịch sử lớp 5 nói riêng. Cũng như các mơn học khác, phân mơn lịch sử có
nhiệm vụ và khả năng góp phần vào việc thể hiện mục tiêu đào tạo của trường
phổ thơng nói chung. Phân mơn lịch sử cung cấp cho học sinh những kiến thức
cơ bản của khoa học lịch sử, nên đòi hỏi học sinh khơng chỉ nhớ mà cịn phải
hiểu và vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống, việc học tập lịch sử địi hỏi
phát triển tư duy, thơng minh sáng tạo. Nên hiểu biết và ham học hỏi về lịch sử
có vai trị hết sức quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho các em. Có
như vậy, các em mới tiếp nối được những bản sắc tốt đẹp của ông cha, bồi
dưỡng tình yêu quê hương, đất nước, …
Căn cứ vào sự phát triển của xã hội, mục tiêu phấn đấu đào tạo những con
người mới phát triển toàn diện, đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với thời kì dất
nước mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế nhưng vẫn phát huy được những

truyền thống tốt đẹp và bản sắc văn hoá của dân tộc.
Nâng cao chất lượng dạy lịch sử lớp 5 đòi hỏi người giáo viên phải có
lịng “u nghề mến trẻ”, có tâm huyết với nghề. Ln học hỏi và tự học hỏi
bằng nhiều hình thức để nâng cao trình độ kiến thức cũng như rút ra những kinh
nghiệm dạy học để phù hợp với sự nhận thức của học sinh và phát triển tư duy
lôgic của các em.
2. Cơ sở thực tiễn
Căn cứ vào thực tiễn một số giáo viên dạy học lịch sử chỉ làm nhiệm vụ
nói lại nội dung trong sách giáo khoa, bài giảng không gây được hứng thú học
tập cho học sinh, gây tâm lí nhàm chán trong dạy – học của cả giáo viên và học
sinh. Các em ghi chép và học thuộc một cách máy móc, khơng biết phân tích
vấn đề, khơng đào sâu suy nghĩ, …
Căn cứ vào đối tượng học sinh là trường chuẩn Quốc gia mức độ II và là
trường nằm trên địa bàn Phường Trần Phú là trung tâm kinh tế, văn hố, chính
trị của Thành phố và Tỉnh Hà Giang. Thực tế qua việc dạy phân môn lịch sử lớp
5 từ năm học 2018 – 2019 và năm học 2019 – 2020 tôi nhận thấy các em nắm
bắt tốt các kiến thức lịch sử đã phát huy được vốn hiểu biết, giáo dục truyền
thống và lịng tự hào dân tộc góp phần hình thành năng lực, phẩm chất trong
việc vận dụng các phương pháp dạy học hiện đại cũng như đổi mới chương trình
giáo dục phổ thơng mới 2018. Chính vì vậy, việc hình thành và rèn luyện kĩ
năng học lịch sử cho học sinh là một yêu cầu rất cần thiết.
2.1. Thuận lợi
Được sự quan tâm của các cấp ủy chính quyền địa phương, Ngành, Ban
Giám hiệu nhà trường, phụ huynh học sinh đã tích cực hỗ trợ về cơ sở vật chất,
các điều kiện dạy học. Năm học 2019 – 2020, khối lớp 5 với tổng số 190 học
sinh (học 2 buổi/ ngày).
2


Các giáo viên đã có nhiều kinh nghiệm dạy lớp 5, thực hiện tốt việc đổi

mới phương pháp dạy học, đa dạng hố các hình thức tổ chức dạy học, phát huy
được tính tích cực của học sinh.
Đa số học sinh có ý thức học tập tốt, hứng thú khi học lịch sử.
2.2. Khó khăn
Trình độ học sinh chưa đồng đều. Một số bộ phận học sinh còn thờ ơ chưa
chú trọng đến môn học nên khả năng xâu chuỗi các mạch kiến thức logic lịch sử
còn hạn chế. Kỹ năng ghi nhớ các thời gian, nhân vật, sự kiện lịch sử cịn rời
rạc, chưa chính xác.
Khả năng liên hệ và tự liên hệ vào thực tế cuộc sống học tập và vui chơi
của một số bộ phận học sinh góp phần giáo dục kỹ năng sống và đưa văn hóa
truyền thống vào giảng dạy chưa cao.
3. Mơ tả sáng kiến
3.1. Nội dung nghiên cứu
Phân môn lịch sử ở lớp 5 cung cấp cho học sinh một số các sự kiện, hiện
tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu của lịch sử Việt Nam từ khi thực dân Pháp xâm
lược nước ta năm 1858 cho đến nay qua các chủ đề của môn học: Hơn tám mươi
năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô hộ (1858 – 1945); Bảo vệ chính
quyền non trẻ trường kì kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954); Xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước (1954 – 1975); Xây
dựng chủ nghĩa xã hội trong cả nước (từ năm 1975 cho đến nay) và hai tiết giáo
dục lịch sử địa phương. Nội dung được thể hiện theo tinh thần sau:
- Đảm bảo sự chính xác của các của các sự kiện lịch sử, cập nhật với sự
phát triển của khoa học lịch sử.
- Tinh giản nội dung nhằm đáp ứng yêu cầu của mục tiêu và đồng thời
phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh.
- Tương tự như lớp bốn, phần lịch sử lớp năm trình bày lịch sử theo một
hệ thống chặt chẽ. Mỗi bài là một sự kiện, hiện tượng hay nhân vật tiêu biểu của
một giai đoạn lịch sử nhất định. Sự chọn lọc và mức độ nội dung như vậy nằm
đảm bảo mục tiêu và phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh.
- Tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học, chú trọng hướng dẫn giáo

viên tổ chức các hoạt động dạy học.
Các bài học lịch sử bao gồm các bộ phận chính:
- Bài viết: nội dung chính của bài học (trong các bài học thường có một số
nội dung được in bằng chữ in nhỏ ở đầu bài hoặc trong bài có ý nghĩa: Giới
thiệu bối cảnh lịch sử xảy ra các sự kiện, hiện tượng, … Dẫn dắt các sự kiện;
Cung cấp tư liệu để học sinh làm việc.)
- Kênh hình (tranh ảnh, lược đồ, biểu bảng, … )
- Tóm tắt nội dung cơ bản của bài học (phần chữ in đậm)
- Câu hỏi ở cuối bài.
- Các phương tiện giúp đỡ việc học tập của học sinh (chú thích, … )
3


Học lịch sử giúp học sinh tư duy có hệ thống các thời gian, sự kiện, nhân
vật, lịch sử, ... Tuy nhiên, để thực hiện được các yêu cầu trên địi hỏi các em học
sinh một q trình học tập nghiêm túc, khoa học, sáng tạo, ... Trước tiên giáo
viên điều tra, phân loại, nắm chắc từng đối tượng học sinh: năng khiếu, trung
bình, học sinh chưa đạt. Qua đó, giáo viên sẽ đề ra được kế hoạch dạy học phù
hợp, có những biện pháp dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh. Qua
kiểm tra chất lượng học lịch sử vào cuối năm học 2018 - 2019 như sau:
Hoàn thành tốt
TSHS

172

Hoàn thành

Chưa hoàn
thành

Số
lượng

Tỉ lệ
%

Số
lượng

Tỉ lệ
%

Số
lượng

Tỉ lệ %

83

48,26%

89

51,74%

0

0

Ghi

chú

Căn cứ vào trình độ nhận thức phân mơn lịch sử qua khảo sát chất lượng
trên, tôi đã lên kế hoạch phối hợp chặt chẽ với giáo viên có liên quan khác, phụ
huynh học sinh để giúp đỡ con em mình học ở trên lớp cũng như tự học ở nhà để
củng cố khắc sâu kiến thức cho học sinh ngay sau khi tiếp thu những tri thức ở
trên lớp và đề ra biện pháp áp dụng đề tài dạy học để nâng cao chất lượng dạy
học bộ môn.
3.2. Các giải pháp tiến hành để giải quyết vấn đề
Nghiên cứu sách giáo viên, các tài liệu tham khảo liên quan đến việc dạy
và học phân môn Lịch sử lớp 5. Bồi dưỡng tình cảm, thấy được tầm quan trọng
của bộ mơn cuộc sống và học tập.
Đa dạng hóa các phương pháp dạy học, kết hợp giữa phương pháp dạy
học truyền thống và hiện đại. Linh hoạt trong hình thức tổ chức dạy học nhằm
phát huy tính tích cực, tự giác học tập môn lịch sử của học sinh.
Sử dụng đồ dùng dạy học có hiệu quả (Bản đồ, lược đồ, tranh ảnh, tư liệu
lịch sử, ... ).
Quan tâm đến các đối tượng học sinh trong lớp. Đặc biệt là các học sinh
năng khiếu, học sinh chưa đạt. Trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ khi các em gặp khó
khăn trong giờ học.
Qua thực tế giảng dạy đối với học sinh lớp 5, một số học sinh cịn coi học
lịch sử chỉ là “mơn học phụ” nên thờ ơ chưa chú ý học. Khả năng phân tích các
sự kiện lịch sử cịn hạn chế nên để tiến hành các hoạt động trong dạy học lịch
sử, giáo viên cần chú trọng:
3.2.1. Phương pháp và hình thức dạy học
Cũng như các môn học khác trong trường tiểu học, phương pháp dạy học
lịch sử và hình thức dạy học cũng đổi mới theo các định hướng chung:
4

- Đổi mới phương pháp dạy học, áp dụng các phương pháp dạy học hiện
đại trên cơ sở phát huy những yếu tố tích cực của phương pháp dạy học truyền
thống nhằm thay đổi cách thức, phương pháp học tập của học sinh. Sử dụng một
cách nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học đặc trưng của bộ môn, đặc điểm
của từng loại bài nhằm phát huy tính tích cực, tư duy độc lập sáng tạo trong hoạt
động nhận thức của học sinh. Chuyển từ truyền thụ một chiều, học tập thụ động
chủ yếu là ghi nhớ máy móc sang học tập tích cực, chủ động sáng tạo, chú trọng
hình thành năng lực tự học dưới sự giúp đỡ, hướng dẫn, tổ chức của giáo viên.
- Đổi mới các hình thức tổ chức dạy học, làm cho học tập của học sinh trở
nên lý thú, gắn với thực tiễn cuộc sống. Căn cứ vào đặc điểm của từng loại bài,
nội dung của từng phần kiến thức, người giáo viên cần đa dạng hố các hình
thức tổ chức dạy học: kết hợp hoạt động cá nhân, theo cặp, theo nhóm nhỏ nhằm
tăng cường sự tương tác, giúp đỡ lẫn nhau giữa học sinh trong q trình học tập,
các em tích cực chủ động hơn trong việc chiếm lĩnh tri thức.
3.2.2. Công tác chuẩn bị cho từng tiết dạy
- Giáo viên cần có sự chuẩn bị chu đáo trước khi lên lớp về bài soạn, về
nội dung kiến thức và phương pháp cụ thể cho từng kiểu bài, loại bài.
- Chuẩn bị đồ dùng dạy học phù hợp: bản đồ, lược đồ, tranh ảnh, …
- Chuẩn bị về phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học linh hoạt:
có thể cho học sinh thực hành theo nhóm, cặp, cá nhân, trị chơi học tập, …
3.2.3. Sử dụng hiệu quả các phương pháp dạy học, khai thác tốt nội dung
chương trình
Đặc trưng của bộ mơn lịch sử đó là những sự việc đã diễn ra, có thật, tồn
tại khách quan trong quá khứ. Do đó khơng thể phán đốn, suy luận, tưởng
tượng để nhận thức lịch sử. Nhận thức lịch sử phải thông qua những “dấu tích”
của quá khứ, những chứng cứ về sự tồn tại của các sự việc đã diễn ra. Do đó
khơng thể tiến hành cho học sinh tiếp nhận thơng tin từ các sử liệu bằng nhiều
hình thức khác nhau. Các em cần phải có biểu tượng về các sự kiện lịch sử đã
diễn ra, phải tạo ra được ở các em nhận thức những hình ảnh cụ thể, sinh động,
rõ nét về các nhân vật lịch sử cụ thể, những quan hệ xã hội cụ thể. Có nhiều

phương pháp, con đường để tái tạo lịch sử, dựng lại các hình ảnh trong quá khứ.
Trước hết phải kể đến lời nói sinh động, giàu hình ảnh của giáo viên. Đó là
tường thuật, miêu tả, kể chuyện, nêu đặc điểm của nhân vật lịch sử…ở đây, sự
am hiểu lịch sử, nghệ thuật trình bày, vốn sống, kinh nghiệm chun mơn, tình
cảm đối với lịch sử và yêu mến học sinh của giáo viên đóng vai trị quyết định
để tạo ra những hình ảnh lịch sử cụ thể. Trong đó cần lưu ý các phương pháp.
a) Phương pháp tường thuật, miêu tả, kể chuyện – Sử dụng các phương
tiện trực quan
- Giáo viên kể lại các câu chuyện lịch sử, tường thuật lại diễn biến các sự
kiện lịch sử, miêu tả các sự vật, đối tượng, … đã tồn tại trọng lịch sử.
- Sử dụng các đồ dùng trực quan để khai thác nội dung kiến thức lịch sử:
bản đồ, lược đồ, tranh ảnh, …
5


Ví dụ: Bài Cách mạng mùa thu (Sách Lịch sử & Địa lí lớp 5 trang 19)
Với nội dung: Em hãy thuật lại diễn biến cuộc biểu tình ngày 12 – 9 –
1930 ở Nghệ án.
- Qua việc khai thác nội dung bức ảnh ở hình 1 “Xơ viết Nghệ Tĩnh”, kết
hợp với việc sử dụng bản đồ giáo viên và học sinh thuật lại cuộc biểu tình ngày
12 – 9 – 1930 ở Nghệ án. Giáo viên và học sinh đã tái tạo lịch sử, dựng lại hình
ảnh trong những năm 1930 với khí thế sục sơi, căm thù giặc Pháp xâm lược và
bè lũ tay sai. Cho dù có bị đàn áp dã man nhưng vẫn khơng ngăn được bước tiến
của nhân dân. Qua đó các em cũng nhận thức được lòng dũng cảm của nhân dân
lao động những người quần nâu áo vải “Một nắng hai sương” vất vả làm ra hạt
thóc hạt gạo, với những vũ khí thơ sơ, … Nhưng với lịng u nước, căm thù
giặc già trẻ, gái trai vẫn có khả năng làm cách mạng.
Học tập lịch sử theo quan niệm hiện đại khơng phải là học thuộc lịng ghi
nhớ máy móc theo lối thầy đọc trò chép, thầy giảng trò nghe thụ động mà là: học
sinh thơng qua q trình làm việc với sử liệu để tự tạo cho mình các hình ảnh

lịch sử, tự hình dung về lịch sử đã diễn ra trong quá khứ. Do đó, dạy học lịch sử
cần tạo điều kiện cho học sinh làm việc độc lập, tích cực, các em được độc lập
tư duy và trình bày ý kiến của mình nhiều hơn. Trên cơ sở các thông tin từ sử
liệu giáo viên cần khéo léo nêu vấn đề qua nhưng hệ thống câu hỏi gợi mở để
các em tự giải quyết vấn đề. Vì vậy, phương pháp đàm thoại (hỏi đáp) có vai trị
hết sức quan trọng. Phương pháp này giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách
vững chắc, phát triển tư duy độc lập sáng tạo. Chú ý các câu hỏi cần ngắn gọn,
chính xác, dễ hiểu để kích thích được tư duy của các em.
Ví dụ: Bài Phan Bội Châu và phong trào Đơng du (Sách Lịch sử & Địa
lí lớp 5 trang 12). Với hệ thống câu hỏi gợi mở:
Câu hỏi 1: Nhóm thanh niên Việt Nam học tập và sinh hoạt trong điều
kiện như thế nào ?
- Để có tiền ăn học, họ đã phải làm nhiều nghề, kể cả việc đánh giày hay
rửa bát trong các quán ăn. Cuộc sống của họ hết sức kham khổ, nhà cửa chật
chội, thiếu thốn đủ thứ.
Câu hỏi 2: Tại sao trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn như vậy nhưng
các thanh niên Việt Nam vẫn say sưa học tập ?
- Đó là do tinh thần yêu nước, thương dân họ mong muốn học tập thành
tài để trở về đất nước với mong muốn giải phóng đất nước, giải phóng dân tộc.
Dạy học theo quan điểm đổi mới phương pháp dạy cần chú ý:
- Định hướng mục tiêu xác định nhiệm vụ học tập: đầu mỗi phần của bài
học, giờ học; bằng nhiều hình thức khác nhau, giáo viên nêu vấn đề (câu hỏi) để
học sinh tư duy hướng giải quyết vấn đề: Lời dẫn phải giàu hình ảnh, có tính
khái qt nội dung bài học, tạo ấn tượng gợi trí tị mị của các em.
- Tổ chức cho các em tiếp cận các nguồn sử liệu (kênh chữ, kênh hình)
trong sách giáo khoa để có những hình ảnh cụ thể về sự kiện, hiện tượng lịch sử.
Giáo viên trình bày các sự kiện, hiện tượng lịch sử bằng phương pháp tường
6

thuật, miêu tả, kể chuyện, kết hợp với các phương tiện trực quan để học sinh
thấy rõ những hình ảnh trong quá khứ, học sinh làm việc với các sự kiện được
trình bày trong sách giáo khoa.
- Tổ chức cho học sinh làm việc, tự giải quyết các nhiệm vụ học tập mà
giáo viên nêu ra ở đầu giờ hoặc đầu mỗi phần. ở bước này, học sinh có thể trình
bày ý kiến cá nhân, hoặc trao đổi thảo luận trong nhóm để rút ra những ý kiến
chung.
- Vấn đề kết luận: giáo viên cho học sinh nhận xét, đánh giá ý kiến của cá
nhân hoặc nhóm xem các bạn nói đúng hay sai, cần bổ sung thêm gì khơng, giáo
viên khẳng định những kết quả học tập của học sinh và chốt lại những vấn đề
cần nắm chắc.
b) Cần đa dạng hố các hình thức tổ chức dạy học lịch sử: chú ý phối hợp
các hình thức học chung cả lớp, theo nhóm, học cá nhân, đối thoại thầy trị, trị
chơi đóng vai, …Quan tâm tổ chức các cuộc thảo luận ở nhóm học tập hoặc
chung cả lớp để học sinh trình bày kết quả làm việc của mình với các tư liệu lịch
sử, phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ sáng tạo, mạnh dạn trình bày các ý kiến
riêng và biết cách bảo vệ các ý kiến mà mình đưa ra nhưng đồng thời biết lắng
nghe ý kiến của người khác, chia sẻ kết luận và cơ sở lập luận của bạn. Qua việc
học hỏi, hợp tác mà các em nắm tri thức sâu sắc, dễ nhớ và nhớ lâu. Tuy nhiên
không phải nội dung kiến thức nào cũng tiến hành thảo luận nhóm, Thơng
thường chỉ những nội dung kiến thức phức tạp, có nhiều cách hiểu khác nhau, …
Mới tiến hành hoạt động theo nhóm.
Ví dụ: Bài Phan Bội Châu và phong trào Đông du
Với nội dung: Tại sao phong trào Đông du thất bại ?
Qua việc đọc Sách giáo khoa, trao đổi với các thành viên trong nhóm các
em tìm hiểu lí do thất bại của phong trào Đông du mà một số vấn đề sách giáo
khoa không viết sẵn:
- Phong trào Đông du phát triển làm cho thực dân Pháp rất lo ngại. Năm
1808, thực dân pháp câu kết với Nhật chống phá phong trào Đơng du. ít lâu sau,
Chính phủ Nhật Bản ra lệnh trục xuất những người yêu nước Việt Nam và Phan

Bội Châu ra khỏi Nhật Bản.
- Chưa phát huy được sức mạnh của tồn dân tộc.
- Chưa tìm được con đường cứu nước đúng đắn.
- Dựa vào Nhật để đuổi Pháp điều đó cũng rất nguy hiểm, …
Khi tổ chức thảo luận theo nhóm cũng cần chú ý tới khơng gian lớp học
và thời gian tiết học để có thể thực hiện một cách linh hoạt.
Lịch sử đã đi qua nhưng hồn tồn khơng biến mất mà cịn để lại dấu vết
của nó qua kí ức của nhân loại (như văn học dân gian, phong tục tập quán, lễ
hội, …) qua những thành tựu văn hoá vật chất (thành quách, nhà cửa, lâu đài,
đình, đền, chùa, miếu mạo, tượng đài, …) qua các hiện tượng lịch sử, qua các
ghi chép của người xưa, qua tên đất, tên làng, tên đường phố, qua tranh ảnh, …
qua thái độ của người đương thời đối với sự kiện lịch sử (những ngày kỉ niệm,
7


những ngày lễ lớn,…). Chỉ có những cơ sở những chứng cứ vật chất nói trên
mới có sự nhận thức và trình bày về lịch sử, trên quan điểm dạy học hiện đại
người ta thường quan tâm đến các hình thức tổ chức dạy học lịch sử đa dạng, tạo
điều kiện cho học sinh tiếp xúc với các nguồn sử liệu nói trên. Ngồi các tiết học
thơng thường, cần khuyến khích tổ chức dưới các hình thức sau:
- Dạy học tại hiện trường: tổ chức cho học sinh tham quan các di tích lịch
sử, nhà bảo tàng, … gần trường để tìm hiểu các nội dung lịch sử liên quan.
- Mời các nhân vật lịch sử kể chưyện: liên hệ với Hội cựu chiến binh hay
những người đã từng chứng kiến, hay tham gia các sự kiện lịch sử, các trận đánh
đến để nói chuyện với học sinh về những vấn đề lịch sử liên quan.
Ngồi ra thơng qua các hoạt động tổ chức các trị chơi học tập, đóng vai
có tác dụng khắc sâu kiến thức cho học sinh và làm cho giờ học nhẹ nhàng, sinh
động, hấp dẫn hơn.
4. Tính mới, tính khả thi của sáng kiến
Dạy học lịch sử có một ý nghĩa hết sức quan trọng góp phần hình thành

năng lực và phẩm chất cho học sinh. Là một trường trung tâm của Thành phố Hà
Giang. Các cấp ủy Đảng chính quyền địa phương, Ngành, Nhà trường và các
bậc phụ huynh rất quan tâm tới giáo dục. Các em học sinh ngoan ngoãn hiếu học
nên việc áp dụng kinh nghiệm “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn lịch sử
lớp 5” gặp nhiều thuận lợi và có tính khả thi cao.
Trong dạy học lịch sử, học sinh chỉ học tập có kết quả cao khi chính các
em trực tiếp tiếp cận với các nguồn sử liệu qua các tiêu bản của quá khứ, tự các
em lập giả thuyết, suy nghĩ, hình thành những nhận thức về xã hội loài người
trên cở các sử liệu. Điều cốt lõi của phương pháp dạy học lịch sử là cần tổ chức
để học sinh làm việc với các nguồn sử liệu (dưới nhiều phương thức và mức độ
khác nhau) một cách hứng thú, tích cực tự lực càng cao càng tốt. Giáo viên dạy
lịch sử không chỉ là người tổ chức, điều khiển giúp đỡ học sinh tiếp nhận xử lí
các thơng tin đó. Mà chính học sinh tự tạo ra cho mình những hình ảnh cụ thể về
lịch sử và tự khám phá ra bản chất, quy luật, xu hướng vận động, … của các sự
kiện, hiện tượng lịch sử, tự mình đánh giá chúng chứ khơng phải chủ yếu là ghi
nhớ những điều nói trên từ sự trình bày của giáo viên, từ sách giáo khoa.
Ln tìm tịi, trau dồi kiến thức và trình độ hiểu biết với đồng nghiệp.
Linh hoạt và sử dụng thật tốt những ưu điểm trong từng phương pháp giảng dạy.
Phối hợp với các hoạt động ngồi giờ lên lớp để tích luỹ vốn hiểu biết và
bồi dưỡng tâm hồn giàu cảm xúc của các em.
Luôn kiểm tra, đánh giá mức độ và kịp thời ghi nhận sự tiến bộ của học
sinh theo từng hoạt động học tập.
Chuyển sự đánh giá kết quả học tập của giáo viên thành kĩ năng tự đánh
giá của học sinh nhằm phát huy tối đa tính tích cực học tập, năng động, sáng tạo
của học sinh.
5. Điều kiện áp dụng
8


Phân môn lịch sử rèn cho học sinh các kỹ năng hệ thống hóa các mạch

kiến thức lịch sử theo dòng thời gian, khả năng tư duy logic, kỹ năng phân tích
tổng hợp đánh giá các sự kiện, khả năng ghi nhớ. Do vậy, phân môn lịch sử đã
thực hiện mục tiêu quan trọng nhất đó là hiểu biết về truyền thống dân tộc, lòng
tự hào dân tộc. Giáo dục tình yêu quê hương đất nước, rèn luyện kỹ năng sống
và văn hóa dân tộc. Bên cạnh giáo viên cần có năng lực chun mơn vững vàng,
linh hoạt trong cơng tác giảng dạy, yêu nghề mến trẻ tâm huyết với nghề. Luôn
là tấm gương sáng để học sinh noi theo và được học sinh, đồng nghiệp tín
nhiệm. Ln nghiên cứu và tìm tịi các phương giáp, kỹ năng, hình thức, tổ chức
dạy học phù hợp, hiệu quả, thu hút và lôi cuốn học sinh, tiếp thu kiến thức một
cách chủ động. Hướng cho học sinh học theo phương pháp dạy học tích cực.
Đặc biệt áp dụng đánh giá nhận xét theo Thông tư 22/2016/TTBGDĐT của Bộ
Giáo dục và Đào tạo để có biện pháp hỗ trợ kịp thời, kiểm tra, đánh giá công
bằng, khách quan giúp học sinh phát triển toàn diện về mọi mặt.
Sáng kiến kinh nghiệm “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn lịch sử
lớp 5” đã được tôi áp dụng vào giảng dạy đối với đối tượng học sinh khối lớp 5
tại trường Tiểu học Trần Phú.
Phần III
HIỆU QUẢ MANG LẠI CỦA SÁNG KIẾN

Qua quá trình áp dụng giảng dạy theo phương pháp trên, đến nay tơi nhận
thấy các em có nhiều tiến bộ so với đầu năm học. Những học sinh hạn chế nay
đã mạnh dạn, tự tin và có hứng thú hơn trong giờ học lịch sử. Còn những em học
sinh năng khiếu đã có khả năng phân tích tổng hợp, ghi nhớ xâu chuỗi các sự
kiện lịch sử logic rõ ràng, chính xác. Giờ học lịch sử khô khan đã trở nên sinh
động hơn, học sinh hứng thú trong học tập, lĩnh hội kiến thức nhanh hơn.
Qua một thời gian áp dụng giảng dạy phân môn theo các biện pháp trên.
Qua kết quả cuối năm học 2019 - 2020, tôi thống kê kết quả đạt được như sau:
Hoàn thành tốt
TSHS

190

Hoàn thành

Chưa hoàn
thành

Số
lượng

Tỉ lệ
%

Số
lượng

Tỉ lệ
%

Số
lượng

Tỉ lệ %

122

64,21%

68

35,79

0

0

Ghi
chú

Kết quả đạt được như trên tuy chưa cao, nhưng đã phần nào đánh dấu
bước thành công là bồi dưỡng và hướng dẫn cho học sinh có kĩ năng học lịch sử
tốt hơn, giúp các em tự tin hơn trong học môn lịch sử cũng như các môn học
khác. Do vậy, trong các năm học tiếp theo tôi ln cố gắng phát huy, tìm tịi và
9


vận dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học để đạt chất
lượng tốt hơn.
Phần IV. KẾT LUẬN
1. Kết luận
Để đạt được kết quả giảng dạy các mơn học nói chung và phân mơn lịch
sử lớp 5 nói riêng. Trước hết người giáo viên phải có lịng u nghề mến trẻ,
ham học hỏi, phải có kiến thức, chuyên môn nghiệp vụ vững vàng. Luôn tự học
hỏi và học hỏi bằng nhiều hình thức để nâng cao trình độ nghiệp vụ của mình.
Tự tìm tịi nghiên cứu tìm hiểu các phương pháp, cách khai thác nội dung từng
bài, từng phần học. Từ đó lựa chọn phương pháp dạy học và các hình thức tổ
chức dạy học linh hoạt, sáng tạo phù hợp với các đối tượng học sinh và gây
hứng thú học tập, phát huy được tính tích cực, chủ động lĩnh hội kiến thức của
học sinh nhằm đạt được mục tiêu của môn học. Trong giảng dạy phải biết kết
hợp sử dụng nhiều phương pháp, hình thức tổ chức dạy học linh hoạt, sáng tạo.

Trong đó, phương pháp hiện đại là chủ đạo và phù hợp với đối tượng học sinh ở
trung tâm Thị xã. Thường xuyên kiểm tra kiến thức lịch sử bằng nhiều hình
thức. Kết hợp chặt chẽ với các giáo viên khác có liên quan và phụ huynh học
sinh để đôn đốc các em học ở trên lớp và ở nhà được tốt hơn. Nhằm góp phần
giáo dục và đào tạo các em trở thành những con người mới phát triển toàn diện
biết ứng dụng, phát huy các thành tựu khoa học công nghệ mới nhưng vẫn trân
trọng và giữ gìn, phát huy bản sắc, truyền thống tốt đẹp của ông cha.
2. Bài học kinh nghiệm
Qua q trình giảng dạy, thực nghiệm, tơi tự rút ra được bài học kinh
nghiệm dạy học phân môn Lịch sử theo quan niệm đổi mới phương pháp dạy
học như sau:
a) Định hướng mục tiêu
Giáo viên cần xác định đúng mục tiêu bài học. Qua mỗi một bài học bằng
nhiều hình thức khác nhau kiểm tra, đánh giá được những kiến thức, kĩ năng,
thái độ mà học sinh thu lượm được.
b) Tổ chức tiếp cận các tài liệu sử học tạo ra những hình ảnh cụ thể sinh
động về những sự kiện đã diễn ra trong quá khứ.
c) Chuẩn bị đồ dùng dạy học chu đáo, giáo viên suy nghĩ xem phải sử
dụng những đồ dùng, thiết bị dạy nào trong tiết học (tranh ảnh, bản đồ, lược đồ,
mơ hình,…). Khi đưa đồ dùng dạy học cho học sinh quan sát, nhận xét phải
đúng lúc, đúng chỗ để đạt được hiệu quả cao trong bài dạy.
d) Xác định và vận dụng tốt các phương pháp dạy học sao cho phù hợp và
đúng với nội dung từng bài. Trong đó phương pháp dạy học hiện đại là chủ đạo.
đ) Thiết kế tốt các hoạt động dạy học, đa dạng hố các hình thức tổ chức
dạy học. Ở phần này giáo viên cần chia thành các hoạt động chủ yếu. Các hoạt
động này được sắp xếp, phân chia theo thứ tự hợp lí, phân chia các hoạt động
10


theo đúng thời gian đúng thời gian, xác định mục tiêu và cách thức tiến hành để

đạt được mục tiêu đã đề ra cho hoạt động đó.
Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm “Nâng cao chất lượng dạy học phân
môn lịch sử lớp 5” mà tơi đã áp dụng có kết quả trong những năm học qua.
Trong quá trình viết, thực hiện khơng tránh khỏi nhưng sơ xuất, thiếu sót. Rất
mong Hội đồng khoa học cấp trên thẩm định, góp ý để sáng kiến của tôi được
đầy đủ và áp dụng vào thực tế có hiệu quả hơn.
Ý kiến xác nhận
của Thủ trưởng đơn vị

Người báo cáo
(Ký tên)

Nguyễn Văn Minh

Ý kiến xác nhận
của phòng GD&ĐT Thành phố

XÁC NHẬN HỘI ĐỒNG KHOA
HỌC THÀNH PHỐ

11


12