Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ, Gửi hương cho gió của nhà thơ Xuân Diệu

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÕ TRƯỜNG TOẢN

KHOA KHOA HỌC CƠ BẢN

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP
CHUYÊN NGÀNH VĂN HỌC

TỪ CHỈ THỜI GIAN TRONG HAI TẬP THƠ
THƠ THƠ, GỬI HƢƠNG CHO GIÓ CỦA NHÀ
THƠ XUÂN DIỆU

Giảng viên hƣớng dẫn:

Sinh vên thực hiện:

BÙI THỊ TÂM

HỒ NHƢ THỦY

Hậu Giang, tháng 5 năm 2013


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

LỜI CẢM ƠN

Trong q trình thực hiện khóa luận văn, ngƣời viết gặp khơng ít những khó
khăn, vƣớng mắc. Nhƣng nhờ vào sự giúp đỡ của Thầy, cô, bạn bè và bằng tất cả sự
cố gắng của bản thân mình, ngƣời viết đã vƣợt qua những khó khăn đó.
Đặc biệt ngƣời viết xin chân thành ghi lại lịng biết ơn đến với cơ Bùi Thị
Tâm, với tƣ cách là một giảng viên, ngƣời cơ, ngƣời hƣớng dẫn, cơ đã tận tình giúp

tơi tìm đƣợc hƣớng giải quyết, phƣơng pháp cụ thể trong quá trình nghiên cứu đề tài
luận văn này. Và ngƣời viết cũng xin chân thành gửi lời cảm ơn đến các Thầy, cô,
các anh chị em ở Thƣ viện Cần thơ, Trung tâm học liệu Cần thơ, Thƣ viện trƣờng
Đại học Võ Trƣờng Toản đã cung cấp dữ liệu, thông tin cho ngƣời viết hoàn thành
tốt luận văn tốt nghiệp của mình. Một lần nữa xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia
đình, Thầy cơ, bạn bè đã ln nhiệt tình ủng hộ, động viên, giúp đỡ tơi hồn thành
luận văn này.

Sinh viên thực hiện
Hồ Nhƣ Thủy

GVHD: Bùi Thị Tâm

ii

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xn Diệu

LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu
thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất cứ đề
tài nghiên cứu khoa học nào.

Sinh viên thực hiện
Hồ Nhƣ Thủy

GVHD: Bùi Thị Tâm

iii

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

PHIẾU ĐÁNH GIÁ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
(Giảng viên hƣớng dẫn)
---------------------------1. GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN: Bùi Thị Tâm .......................................................
2. SINH VIÊN THỰC HIỆN: Hồ Nhƣ Thủy............................................................
MSSV: 0956010844…………………..KHÓA: II ................................................
3. TÊN ĐỀ TÀI: Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ, Gửi hƣơng cho
gió của nhà thơ Xuân Diệu ....................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN
1. Đánh giá chung quá trình làm luận văn tốt nghiệp:
1.1. Chuyên cần: ......................................................................................................
1.2. Thái độ: .............................................................................................................
1.3. Khác: ................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
2. Đánh giá luận văn:
2.1. Đặt vấn đề (theo 5 bƣớc): ..................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

2.2. Nội dung chính: ................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
GVHD: Bùi Thị Tâm

iv

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xn Diệu

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
2.3. Chú thích, thƣ mục: ...........................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
2.4. Hình thức trình bày: ..........................................................................................
2.4.1. Dung lƣợng (trang): ....................................................................................
2.4.2. Khn khổ: ..................................................................................................
2.4.3. In ấn: ...........................................................................................................
2.4.4. Trình bày: ....................................................................................................
2.4.5. Chính tả, ngữ pháp: .....................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
3. Đánh giá, xếp loại: ......................................................................................................
Đánh giá: ...............................................................................................................
................................................................................................................................

GVHD: Bùi Thị Tâm

v

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

Xếp loại: ................................................................................................................
................................................................................................................................

………, ngày

tháng

năm 20

Giảng viên hƣớng dẫn
(Kí và ghi rõ họ tên)

GVHD: Bùi Thị Tâm

vi

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xn Diệu

TĨM TẮT LUẬN VĂN
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn cịn có 3 chƣơng chính.
Chƣơng 1: Tìm hiểu một số vấn đề chung về từ chỉ thời gian. Trong chƣơng này
gồm có 2 nội dung chính:
- Thứ 1: Đƣa ra các quan niệm về từ, từ chỉ thời gian của các nhà ngôn ngữ học. Và
đƣa ra các ý kiến phân loại về từ chỉ thời gian của một số tác giả. Bên cạnh đó,
ngƣời viết đƣa ra các ý kiến nhận xét, đánh giá.
- Thứ 2: Tìm hiểu về thời gian và thời gian nghệ thuật. Trong phần này, ngƣời viết
đƣa ra các định nghĩa, cũng nhƣ các quan niệm khác nhau của các nhà thơ, nhà
khoa học về thời gian và thời gian nghệ thuật.
Chƣơng 2: Khảo sát về từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ, Gửi hƣơng cho
gió của nhà thơ Xuân Diệu. Ở chƣơng này ngƣời viết trình bày 3 nội dung chính:
- Thứ 1: Tìm hiểu sơ lƣợc về cuộc đời của nhà thơ Xn Diệu và đơi nét về nội

dung chính của hai tập thơ Thơ thơ, Gửi hƣơng cho gió.
- Thứ 2: Đi sâu và khảo sát lớp từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ, Gửi
hƣơng cho gió của nhà thơ Xuân Diệu. Ở đây ngƣời viết khảo sát và liệt kê tỉ lệ
phần trăm (%) các lớp từ chỉ thời gian trong hai tập thơ.
- Thứ 3: Đƣa ra những nhận xét chung về các lớp từ chỉ thời gian trong Thơ thơ,
Gửi hƣơng cho gió.
Chƣơng 3: Giá trị của việc sử dụng từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ, Gửi
hƣơng cho gió. Gồm có 3 nội dung chính:
- Thứ 1: Sử dụng từ chỉ thời gian để thể hiện khát khao giao cảm với cuộc đời. Qua
đó, thể hiện cái nhìn cuộc sống tƣơi đẹp và thể hiện tình yêu thiên nhiên thiết tha.
- Thứ 2: Sử dụng từ chỉ thời gian để thể hiện tình u đơi lứa. Niềm say mê, khát
khao tình u đơi lứa mãnh liệt và tình u đơi lứa đƣợc thể hiện qua những hình
ảnh thiên nhiên tƣơi đẹp.
- Thứ 3: Dùng từ chỉ thời gian để thể hiện nỗi buồn. Từ chỉ thời gian đã góp phần
thể hiện Xuân Diệu là nhà thơ về nỗi buồn, đồng thời thể hiện nỗi buồn về sự tiếc
nuối cho những phút giây yêu thƣơng qua đi quá ngắn ngủi.

GVHD: Bùi Thị Tâm

vii

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU

Trang

1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 1
2. Lịch sử vấn đề ...................................................................................................... 2
3. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 6
4. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 7
5. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................... 7

NỘI DUNG
CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỪ CHỈ THỜI GIAN ......... 9
1.1. Những quan niệm về từ, từ chỉ thời gian và phân loại từ chỉ thời gian ............ 9
1.1.1. Các quan niệm về từ ...................................................................................... 9
1.1.2. Các quan niêm khác nhau về
từ chỉ thời gian và phân loại từ chỉ thời gian ........................................................ 12
1.1.2.1.Quan niệm của ông Diệp Quang Ban về từ chỉ thời gian
( trong cuốn Ngữ pháp tiếng việt, tập 2) ................................................................ 12
1.1.2.2. Quan niệm của tác giả Diệp Quang Ban – Hoàng Văn Thung
( trong cuốn Ngữ pháp tiếng việt, tập 1) ................................................................ 13
1.1.2.3. Quan niệm của tác giả Đỗ Thị Kim Liên
( trong cuốn Ngữ pháp tiếng việt) .......................................................................... 15
1.1.2.4. Quan niệm của tác giả Đào Thản
( trong cuốn Từ ngôn ngữ chung đến ngôn ngữ nghệ thuật) ................................. 15
1.1.2.5. Quan niệm của tác giả Nguyễn Hữu Quỳnh
( trong cuốn Tiếng việt hiện đại) ............................................................................ 17
1.2. Thời gian và thời gian nghệ thuật .................................................................... 21
1.2.1 Khái niệm thời gian ....................................................................................... 21
1.2.2. Khái niệm từ chỉ thời gian nghệ thuật .......................................................... 22

CHƢƠNG 2: KHẢO SÁT VỀ TỪ CHỈ THỜI GIAN TRONG HAI TẬP
THƠ
THƠ THƠ VÀ GỬI HƢƠNG CHO GIÓ CỦA NHÀ THƠ XUÂN DIỆU .. 26

2.1. Những nét chính về cuộc đời và tác phẩm của nhà thơ Xuân Diệu ................ 26
2.1.1. Cuộc đời ....................................................................................................... 27
2.1.2 Tác phẩm ....................................................................................................... 27
GVHD: Bùi Thị Tâm

viii

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

2.2. Khảo sát về từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió
của nhà thơ Xuân Diệu .......................................................................................... 27
2.2.1 Danh từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió ....... 29
2.2.2 Phó từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió .......... 37
2.2.3. Đại từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió ......... 44
2.3. Một số nhận xét về từ chỉ thời gian trong hai tập thơ
Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió ............................................................................... 50
2.3.1. Vị trí của từ chỉ thời gian ............................................................................. 50
2.3.2. Từ chỉ thời gian đƣợc dùng với các biện pháp tu từ .................................... 53
CHƢƠNG 3: MỤC ĐÍCH CỦA VIỆC DÙNG TỪ CHỈ THỜI GIAN
TRONG HAI TẬP THƠ THƠ VÀ GỬI HƢƠNG CHO GIÓ ............................... 57
3.1. Sử dụng từ chỉ thời gian để thể hiện khát khao giao cảm với đời ................... 57
3.1.1. Dùng từ chỉ thời gian để thể hiện cái nhìn cuộc sống tƣơi đẹp.................... 57
3.1.2. Dùng từ chỉ thời gian để thể hiện tình yêu thiên nhiên thiết tha .................. 61
3.2. Sử dụng từ chỉ thời gian để thể hiện tình yêu đơi lứa ..................................... 67
3.2.1. Niềm khát khao mãnh liệt tình u đơi lứa .................................................. 67
3.2.2.Tình u đơi lứa thể hiện qua hình ảnh thiên nhiên tƣơi đẹp ....................... 73
3.3. Dùng từ chỉ thời gian để thể hiện nỗi buồn ..................................................... 76

3.3.1. Dùng từ chỉ thời gian để thể hiện nhà thơ về nỗi buồn ................................ 76
3.3.2. Dùng từ chỉ thời gian để thể hiện nỗi buồn về sự tiếc nuối cho những
phút giây yêu thƣơng trôi qua quá ngắn ngủi ........................................................ 80

KẾT LUẬN .......................................................................................................... 83

GVHD: Bùi Thị Tâm

ix

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

DANH MỤC BIỂU BẢNG
1. Bảng 1.1.2. Bảng phân loại từ chỉ thời gian.
2. Bảng 2.2. Bảng thống kê tần số xuất hiện các lớp từ chỉ thời gian trong hai tập
thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió
3. Bảng 2.2.1.1. Bảng thống kê tỉ lệ phần trăm (%) các danh từ chỉ thời gian trong
tập thơ Thơ thơ
4. Bảng 2.2.2.2. Bảng thống kê tỉ lệ phần trăm (%) các phó từ chỉ thời gian trong
tập thơ Gửi hƣơng cho gió
5. Bảng 2.2.2.1: Bảng thống kê tỉ lệ phần trăm (%) các phó từ chỉ thời gian trong
tập thơ Thơ thơ.
6. Bảng 2.2.2.2: Bảng thống kê tỉ lệ phần trăm (%) các phó từ chỉ thời gian trong
tập Gửi hƣơng cho gió.
7. Bảng 2.2.3.1: Bảng thống kê tỉ lệ phần trăm (%) các Đại từ chỉ thời gian trong
tập Thơ thơ.
8. Bảng 2.2.3.2: Bảng thống kê tỉ lệ phần trăm (%) các Đại từ chỉ thời gian trong

tập Gửi hƣơng cho gió

GVHD: Bùi Thị Tâm

x

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xn Diệu

MỞ ĐẤU
1. Lí do chọn đề tài
Xuân Diệu một nhà thơ lớn, nhà thơ xuất sắc của nền văn học Việt Nam
hiện đại. Trong phong trào thơ mới Việt Nam, cũng đã có rất nhiều các nhà
thơ nỗi tiếng nhƣ: Chế Lan Viên, Huy Cận, Lƣu Trọng Lƣ….Và để lại rất
nhiều thi phẩm tuyệt vời cho thế hệ sau này. Tuy nhiên hãy nói đến nhà thơ
Xuân Diệu. Một nhà thơ góp phần không nhỏ cho sự thành công trong
phong trào thơ mới Việt Nam ở những năm 1932-1945. Mang hồn thơ lãng
mạn, sâu lắng và đƣợc biết đến với hai tập thơ đầu tay là Thơ thơ và Gửi
hƣơng cho gió Xuân Điệu đã thật sự để lại trong lòng ngƣời đọc những ấn
tƣợng thật sâu sắc.
Thi phẩm thơ ông là một bản tình ca dài và đẹp. Nó khẳng định cái tơi,
khẳng định tình u của con ngƣời. Đó là tâm hồn luôn biết trân trọng, yêu
mến cuộc sống, biết sống tích cực với cuộc đời. Nếu ai đó đã đơi lần đọc
thơ Xuân Diệu thì chắc hẳn chƣa quên đƣợc một tâm hồn Xuân Diệu luôn
muốn sống vội, sống vàng cho kịp với thời gian. Thơ ông làm chúng ta
nhận thức rõ hơn về giá trị cuộc sống xung quanh, biết trân trọng mỗi giây,
mỗi phút trơi qua nhanh chóng. Thời gian là thứ có thể nhìn thấy đƣợc, cảm
nhận đƣợc nhƣng khơng thể nào nắm bắt đƣợc. Chính vì thế thời gian đã trở

thành nguồn cảm hứng vô biên cho các nhà thơ, nhà văn thỏa sức thả hồn
mình theo nhịp đập của thời gian. Tuy nhiên, nét độc đáo và điều riêng biệt
ở đây là mỗi nhà văn, nhà thơ lại có một cảm nhận rất khác nhau về thời
gian. Đại thi hào Nguyễn Du cũng đã nói " Ngày vui ngắn chẳng tày gang
". Hay Tản Đà cũng phải thốt lên rằng " Trăm năm là ngắn, một ngày dài
ghê.” Thời gian trong cảm nhận của mỗi nhà văn, nhà thơ nó đều đƣợc xuất
phát từ điểm nhìn nghệ thật khác nhau, và ở đây tơi muốn đến nhà thơ Xuân
Diệu. Có thể nói đây là nhà thơ “dốc hết sức mình để đuổi kịp thời
gian”.Thời gian trong thơ ông là một phạm trù rất đặt biệt, thời gian đến
một rất tự nhiên nhƣng nó khơng phải là ngẫu nhiên.
“Xuân của đất trời nay mới đến
Trong tôi xuân đến đã lâu rồi
GVHD: Bùi Thị Tâm

1

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

Từ lúc yêu nhau hoa nở mãi
Trong vƣờn thơm ngát của hồn tôi”
( Nguyên Đán – Thơ thơ)
Cũng nhƣ bao nhà thơ khác trong phong trào thơ mới, thì nhà thơ Xuân
Diệu ngƣời viết cũng đã đƣợc tiếp xúc ở bậc THPT. Tuy nhiên, sự tiếp xúc
ấy vẫn cịn ở hình mức độ hạn hẹp trong hai tiết học, cho nên, thơ ông
ngƣời viết vẫn chƣa đƣợc tìm hiểu ở mức độ chuyên sâu.Thi phẩm đƣợc
biết qua là bài thơ Vội vàng cũng để lại trong lòng ngƣời viết những ấn
tƣợng thật đẹp về thơ ông. Cho nên, trong bài làm luận văn để tốt nghiệp

ngƣời viết đã quyết định chọn đề tài " từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ
thơ và Gửi hƣơng cho gió của nhà thơ Xuân Diệu” để tìm ra những nét hay
và đặc sắc của lớp từ chỉ thời gian đã đƣợc ông sử dụng. Đồng thời, đây
cũng là cơ hội cho ngƣời viết đƣợc tìm hiểu nhiều thêm về tác giả mà mình
u thích.
2. Lịch sử vấn đề
Khi nói về phong trào thơ mới khơng ai lại không nhớ đến Xuân Diệu.
Ngƣời ta nhớ đến ông bởi ông đƣợc xem là ngƣời dẫn đầu trong phong trào
thơ mới trƣớc và sau Cách mạng Tháng 8. Rất thành cơng trên con đƣờng
nghệ thuật, vì vậy thơ ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng ngƣời đọc.
Cho nên khi nghiên cứu về Xuân Diệu cũng nhƣ cơng trình thơ của ơng thì
các nhà phê bình đã đƣa ra rất nhiều ý kiến hay và độc đáo.
Trong Thi nhân Việt Nam Hoài Thanh-Hoài Chân đã viết “ Bởi Xuân
Diệu đã gửi trong thơ của ngƣời lẫn với một chút hƣơng xƣa của đất nƣớc,
bao nhiêu nỗi niềm riêng của thanh niên bây giờ - Xuân Diệu mới nhất
trong các nhà thơ mới bây giờ - nên chỉ những ngƣời lịng cịn trẻ mới thích
đọc Xn Diệu, mà thích thì phải mê. Xn Diệu khơng nhƣ Huy Cận vừa
bƣớc vào làng thơ đã đƣợc ngƣời ta dành cho một chỗ ngồi yên ổn. Xuân
Diệu đến giữa chúng ta tới nay đã ngót năm năm mà tiếng khen chê vẫn
chƣa ngớt. ngƣời khen, khen hết sức; ngƣời chê, chê không tiếc lời.” [18,
tr96 ]. Ta thấy ở ý kiến trên tác giả đã đánh giá về vấn đề “ khen, chê” trong
thơ Xuân Diệu “ngƣời khen, khen hết sức; ngƣời chê, chê không tiếc lời.

GVHD: Bùi Thị Tâm

2

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy

Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

* Cũng trong quyển trên tác giả Hoài Thanh- Hoài Chân đã nhận xét về
nội dung thơ trong những tác phẩm thơ Xuân Diệu trƣớc Cách Mạng Tháng
Tám nhƣ sau: “ Nhƣng thơ Xuân Diệu không những diễn đạt đựơc cái tinh
thần cố hữu của nòi giống. Vả chăng tinh thần của nòi giống có cần gì
phải bất di dịch. Sao lại bắt ngày mai phải giống hệt ngày hôm qua? Nêu
ra một mớ tính tình, tƣ tƣởng, tục lệ, rồi bảo: ngƣời Việt Nam phải nhƣ thế,
là một điều tối vơ lí…..Xn Diệu say đắm tình yêu, say đắm cảnh đời, sống
vội vàng, sống cuốn quýt, muồn tận hƣởng cuộc đời ngắn ngủi của mình…”
[18,tr93 ]. Từ hai ý kiến trên, ngƣời viết nhận thấy các nhà phê bình đã
đánh giá rất cao về Xuân Diệu, đã khẳng định vị trí quan trọng của ông
trong văn học, cũng nhƣ khẳng định giá trị nội dung, nghệ thuật trong thơ
ông. Đặc biệt ngƣời viết nhận thấy ở bài viết thứ hai, các nhà phê bình đã
nhận ra thời gian đối với Xuân Diệu là vô cùng quan trọng. Lời nhận xét
của hai nhà phê bình cũng nhƣ một lần nữa khẳng định giá trị nội dung tƣ
tƣởng nghệ thuật mới mẽ trong thơ ông. Tuy nhiên, họ chƣa chỉ ra đƣợc cái
hay và nghệ thuật trong thơ Xuân Diệu.
* Trong cuốn Đến với thơ Xuân Diệu do Ngô Viết Dinh tuyển chọn [5] có
tổng hợp một số bài viết tiêu biểu nhƣ sau:
-Bài Xuân Diệu của tác giả Hoài Thanh đã viết “ ngay lời văn Xuân Diệu
cũng có vẻ chơi vơi. Xuân Diệu viết văn tựa trẻ con học nói hay nhƣ ngƣời
ngoại quốc mới võ vẽ tiếng Việt. Câu văn tuồng bỡ ngỡ. Nhƣng cái dáng bỡ
ngỡ ấy chính là chỗ Xn Diệu hơn ngƣời. Dịng tƣ tƣởng q sơi nổi
khơng thể đi theo những đƣờng có sẵn, ý văn xơ đẩy, khuôn khổ câu văn
phải lung lay.” [5 ,tr25]. Ý kiến trên đã nói về việc dùng từ của Xuân Diệu
trong thơ, nhƣng đây là cách nói rất chung chung, chƣa chỉ ra một cách cụ
thể và vẫn còn ở mức độ khái quát khi đánh giá về giá trị nghệ thuật của thơ
ơng.
- Nguyễn Quốc Túy có bài viết Xuân Diệu nhà thơ mới trữ tình cảm xúc,

tràn đầy cảm giác và luôn “ thức nhọn giác quan” khi nói về nghệ thuật
thơ có đoạn viết “ về ngơn ngữ thơ, nét riêng này của thơ mới Xuân Diệu
đƣợc thể hiện ở chổ, nhà thơ dùng rất nhiều lần các từ biểu hiện cảm xúc,

GVHD: Bùi Thị Tâm

3

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

cảm giác nhƣ: run, rợn, nức....” [ 5; tr65]. Ý kiến đã đƣa đến cho ngƣời đọc
cam nhận về việc dùng từ trong thơ Xuân Diệu, đó là những từ chỉ cảm xúc,
cảm giác…., ngƣời viết vẫn chƣa nhận thấy ngƣời nghiên cứu đánh giá về
việc dùng từ chỉ tời gian.
- Hay trong bài Xuân Diệu nỗi ám ảnh về thời gian của Đỗ Lai Thúy có đƣa
ra ý kiến sau “ thơ Xuân Diệu là một thế giới rộng mở, đa thanh. Trong
bản giao hƣởng âm thanh này nỗi lên những giai âm nhƣ Mùa thu: Sự nhận
thức thời gian; Vội vàng: một ứng xử với thời gian; Gửi hƣơng cho gió:
tình yêu nhƣ là một chiến thắng thời gian; và sau cùng Thơ thơ: nghệ thuật
nhƣ là sự vĩnh cửu hóa của thời gian. Trong từng bày thơ, từng giai đoạn
thơ, những âm giai này thay nhau nỗi lên làm chủ âm khiến cho toàn bộ
sáng tác của Xuân Diệu vừa phong phú, đa dạng, vừa xuyên suốt, nhất
quán,” [5 , tr109]. Tác giả đã nói lên đƣợc ý niệm thời gian trong thơ Xuân
Diệu một cách chung nhất, điều này cho ngƣời viết có một góc nhìn đầy đủ
hơn để đi đến lí giải nỗi ám ảnh về thời gian trong thơ Xuân Diệu. Tuy
nhiên, đây vẫn là thời gian cá nhân, thời gian đƣợc nhìn ở góc độ chung,
chƣa đƣợc nhìn ở góc độ nghệ thuật, riêng biệt chun sâu.Vì thế, vấn đề

ngƣời viêt nhiên cứu đƣợc coi là vấn đề mới mẽ có tính chun biệt.
- Trong Xn Diệu một đời ngƣời, một đời thơ của tác giả Lê Tiến Dũng đã
viết“ Hình nhƣ trong sâu thẳm của nỗi khát khao đƣợc sống, đƣợc giao
cảm ở Xuân Diệu vẫn ẩn chứa một nỗi lo âu. Ông nhận ra đƣợc cái giới
hạn của con ngƣời, giới hạn tƣởng nhƣ vô phƣơng vƣợt qua, cứ lặp đi lặp
lại trong thơ ơng nhƣ một nỗi ám ảnh. Đó chính là giới hạn về thời gian.
Ông nhận ra rằng con ngƣời ta không vƣợt qua đƣợc cái giới hạn về này,
Cái cảm xúc về một “ thời gian không đứng đợi” về một “tuổi trẻ chẳng hai
lần thắm lại” khiến cho Xuân Diệu hốt hoảng” [4 , tr71]. Ông cũng đã chú
ý nhiều về việc dùng từ chỉ thời gian, nhƣng cái nhìn của ơng lại đặt trong
mối tƣơng quan chung với những vấn đề khác. Vì vậy, từ chỉ thời gian
trong thơ Xn Diệu vẫn chƣa đƣợc nhìn nhận ở góc độ riêng biệt.
* Hay trong Thơ Xuân Diệu trƣớc Cách mạng tháng tám năm 1945 ( Thơ
thơ và Gửi hƣơng cho gió, của tác giả Lý Hồi Thu khi nói về thời gian

GVHD: Bùi Thị Tâm

4

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

nghệ thuật trong thơ Xuân Diệu đã viết “ Xuyên suốt trong hai tập Thơ thơ
và Gửi hƣơng cho gió, thời gian là ngƣời điểm nhịp, là chất “ xúc tác” tạo
nên độ nồng nàn đắm đuối riêng mà chỉ ngƣời thật sự lƣu luyến, nuối tiếc
đến từng giọt thời gian nhƣ Xuân Diệu mới có đƣợc.” [20, tr 92]. “ Có thể
chẳng có gì mới khi Xn Diệu ví quy luật vận động của thời gian đời
ngƣời từ trẻ đến già, từ vui sang buồn nhƣ quy luật tự nhiên từ xuân sang

đơng, từ ngày sang đêm. Có khác chăng là ở Xuân Diệu, sự vận động của
thời gian đƣợc cảm hóa một cách tài tình. Cùng với hệ thống quan điểm và
phƣơng thức chiếm lĩnh thời gian nghệ thuật, khả năng “ biểu diễn” những
bƣớc chuyển động của thời gian qua cảm xúc đặc biệt là cảm giác đã góp
phần bổ sung và hồn thiện một hình tƣợng thời gian độc đáo và đa dạng
trong thơ Xuân Diệu qua hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió.” Hoặc
khi nhận xét về ngôn từ trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió Lý
Hồi Thu cũng đã viết “ Thế giới ngôn từ của Thơ thơ và Gửi hƣơng cho
gió là một thế giới ngơn ngữ trữ tình, chan chứa cảm xúc và có rất nhiều
mới lạ.” [20, tr124]. “ Trong làng sóng tìm tịi đó của thơ lãng mạn, Xuân
Diệu nỗi lên nhƣ một nghệ sĩ ngôn từ tài ba, bằng “ phép luyện kim đơn” (
Xuân Diệu) của ngôn ngữ, ông đã tạo ra trong thơ mình một hệ thống ngơn
ngữ đầy cá tính sáng tạo về hình ảnh , nhịp điệu, về hình thức tổ chức câu
thơ cùng lời lẽ, cách nói năng mà đa phần mà trƣớc đó chƣa hề thấy ở
trong truyền thống.” [20, tr124].Từ hai ý kiến trên ngƣời viết nhận thấy
thời gian trong thơ Xuân Diệu đƣợc chú ý một cách nghiêm túc, đƣợc nhìn
nhận và đánh giá một cách đầy đủ hơn. Đây cũng là điều kiện tạo nền tản
cho ngƣời viết có đƣợc sự kế thừa thuận lợi trong việc nghiên cứu về từ chỉ
thời gian trong bài nghiên cứu của mình.
* Trong Nét độc đáo trong thơ Xuân Diệu do Lữ Huy Ngun tuyển chọn
có trích bài viết Nhà thơ Xuân Diệu của tác giả Phạm Tiến Duật có đoạn
ơng đã viêt“ Trong ngơn ngữ của anh, khi cởi mở, khi cay nghiệt, lúc tỉnh
táo, lúc say mê, luôn luôn đập một trái tim trung thực, luôn luôn hồi hộp
một nỗi niềm khám phá. Tất cả sự lớn lao của Xuân Diệu bắt đầu từ cái lẽ
giản dị sâu sắc ấy.” [12,tr135].

GVHD: Bùi Thị Tâm

5

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

* Qua tất cả những cơng trình nghiên cứu mà ngƣời viết khảo sát, thì đây là
những bài viết rất đặc sắc, mở ra một cái nhìn rộng lớn về sự nghiệp thơ
văn của Xuân Diệu. Tuy nhiên, bên cạnh những vấn đề chung, những vấn
đề lớn đƣợc các nhà nghiên cứu đề cập đến nhƣ: Nội dung, hồn thơ Xuân
Diệu, tƣ tƣởng nghệ thuật , đặc biệt cơng trình nghiên cứu của của Lý Hồi
Thu đã chạm đến rất nhiều khía cạnh nỗi bật trong thơ ông về nghệ thuật
thời gian về ngơn từ...và cịn rất nhiều vấn đề lớn khác cũng đƣợc tìm hiểu
nghiên cứu. Chúng tơi thấy cũng khơng ít những bài viết rất hay về phong
cách thời gian nghệ thuật trong thơ Xuân Diệu nhƣ bài viết của bà Đỗ Lai
Thúy, Lê Tiến Dũng…Nhƣng cũng giống nhƣ các công trình nghiên cứu
khác, từ chỉ thời gian cũng chƣa đƣợc tìm hiểu một cách có hệ thống.
Ngƣời viết nhận thấy, cịn có rất nhiều những vấn đề khác chƣa đƣợc tìm
hiểu một cách sâu sắc mà trong đó có từ chỉ thời gian. Chính vì vậy vấn đề
ngƣời viết đang nghiên cứu là vấn đề mang tính mới mẽ, chuyên sâu. Vấn
đề này đƣợc nhìn nhận và đánh giá trong cách nhìn về mặt nghệ tht. Từ
đó, góp phần tìm ra những giá trị nỗi bậc trong việc dùng từ chỉ thời gian
trong thơ Xuân Diêu trƣớc Cách mạng Tháng 8.
3. Mục đích nghiên cứu
- Khi bƣớc vào nghiên cứu đề tài “ Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ
Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió” là ngƣời viết muốn tìm hiều sâu sắc và cặn
kẽ hơn nhƣng nét độc đáo mới lạ trong vấn đề sử dụng từ chỉ thời gian nghệ
thuật đƣợc Xuân Diệu thể hiện trong thơ.
- Đề tài này giúp tôi khăng định giá trị cao hơn, mới mẽ, độc đáo
hơn về từ chỉ thời gian đƣợc sử dụng trong thơ Xuân Diệu.
- Bên cạnh đó, khi khảo sát về đề tài này chúng tơi có dịp tiếp xúc

nhiều hơn với thơ ca Việt Nam hiện đại đặc biệt là nhà thơ Xuân Diệu và
tác phẩm của ơng, từ đó có cái nhìn tồn diện, đầy đủ những đóng góp của
ơng trong nền văn học Việt Nam hiện đại.
- Đƣợc vận dụng kiến thức đã học của mình vào vấn đề cụ thể. Có sự
đánh giá đúng đắn về giá trị của việc sử dụng từ ngữ, đặc biệt là lớp từ chỉ

GVHD: Bùi Thị Tâm

6

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

thời gian trong nghệ thuật thơ Xuân Diệu. Từ đó, hiểu đƣợc tài năng của
nhà thơ Xn Diệu.
- Đây là cơng trình nghiên cứu đầu tiên của ngƣời viết, ngƣời viết hi
vọng đây khơng chỉ là luận văn tốt nghiệp mà cịn là sự đóng góp của mình
trong việc nhìn nhận và đánh giá về nhà thơ lớn Xuân Diệu.
4. Phạm vi nghiên cứu
Xuân Diệu là một nhà thơ lớn trong nền thơ ca hiện đại Việt Nam. Ông
đã để lại cho nền thơ ca Việt nam rất nhiều những thi phẩm có giá trị, nó
khơng chỉ mang giá trị nội dung mà còn mang giá trị nghệ thuật đặc sắc.
Cho nên, khi nghiên cứu về thơ ơng thì có rất nhiều vấn đề đáng để ngƣời
viết nghiên cứu quan tâm. Nhƣng ở đề tài này, trong hai tập thơ “ Thơ thơ,
Gửi hƣơng cho gió” ngƣời viết chỉ đi sâu vào lớp từ chỉ thời gian. Ở lớp từ
này ngƣời viết nhìn nhận và đánh giá về nét độc đáo, cái hay và hiệu quả
của cách sử dụng lớp từ chỉ thời gian trong thơ Xuân Diệu.
Phạm trù thời gian trong thơ Xuân Diệu rất rộng lớn, thời gian đã trở

thành càm hứng nghệ thuật vô biên trong tất cả các sáng tác của ông dù là
thơ ông ở thời điểm trƣớc hay sau Cách Mạng Tháng Tám.Vì thế trong đề
tài này ngƣời viết chỉ nghiên cứu trong phạm vi " Từ chỉ thời gian trong hai
tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió ". Để làm nổi bật lên nét riêng và độc
đáo trong việc sử dụng từ chỉ thời gian nghệ thuật. Bên cạnh đó trong q
trình khảo sát về đề tài ngƣời viết xin đƣa ra những ý kiến phân tích, chứng
minh, lí giải về từ chì thời gian để có cái nhìn tồn diện, đầy đủ nhằm làm
nỗi bật giá trị đề tài mà ngƣời viết nghiên cứu.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Trong quá trình đi sâu vào khảo sat để hồn thành tốt cơng trình nghiên
cứu về đề tài này chúng tôi đã tiến hành sử dụng các phƣơng pháp nhƣ sau:
- Phƣơng pháp tổng hợp: Ngƣời viết sử dụng phƣơng pháp này để tập
hợp, hệ thống hóa, khái quát quá cho các tài liệu có liên quan đến đề tài.
Giúp cho ngƣời viết có đƣợc cái nhìn tồn diện để thấy đƣợc vấn đề mình
đang nghiên cứu, từ đó có sự tiếp thu kế thừa và phát huy.

GVHD: Bùi Thị Tâm

7

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

- Phƣơng pháp hệ thống, thống kê và phân loại: Đây là phƣơng pháp
giúp ngƣời viết nhìn nhận và đánh giá vấn đề một cách khoa hoc, chính xác,
giúp ngƣời viết có thể hệ thống các từ chỉ thời gian. Thống kê đƣợc mức độ
sử dụng nhiều hoặc ít và từ đó có sự lí giải một cách khoa học về nguyên
nhân, mục đích của tác giả khi sử dụng từ chỉ thời gian trong thơ.

- Phƣơng pháp so sánh đối chiếu: Để so sánh trong việc sử dụng các
lớp từ chỉ thời gian, dặc biệt là giữa hai tập thơ ( một số bài thơ khác). Khi
so sánh, ngƣời viết thấy đƣợc nét riêng, độc đáo trong việc sử dụng lớp từ
chỉ thời gian của nhà thơ Xuân Diệu. Từ đó, ngƣời viết đúc kết đƣợc phong
cách nghệ thuật riêng của nhà thơ.
- Phƣơng pháp phân tích miêu tả: Phƣơng pháp này ngƣời viết đánh
giá, phân tích nét hay trong việc sử dụng lớp từ chỉ thời gian.
- Bên cạnh đó, để có thể hồn thành tốt đề tài nghiên cứu ngƣời viết đã
tổng hợp, xen kẽ, hệ thống phƣơng pháp và sử dụng một cách hợp lí, hệ
thống và có logic.

GVHD: Bùi Thị Tâm

8

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

Chƣơng 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỪ CHỈ THỜI GIAN
1.1 Những quan niệm về từ, từ chỉ thời gian và phân loại từ chỉ thời
gian
1.1.1 Các quan niệm về từ
Khi nói về từ, thì cho đến bây giờ vẫn cịn rất nhiều quan niệm khác
nhau định nghĩa về từ. Và nhìn chung vẫn chƣa có một định nghĩa nào
thống nhất về từ. Tuy nhiên cũng đã có rất nhiều nhà ngơn ngữ học đƣa ra
các quan niệm của mình về từ một cách hệ thống và chung nhất. Trong bài
luận văn tốt nghiêp này để hiểu rõ hơn về từ cũng nhƣ lớp từ chỉ thời gian

ngƣời viết đƣa ra các quan niệm về từ của một số nhà ngôn ngữ học mà
ngƣời viết đã từng đƣợc học và tiếp xúc trong thời gian vừa qua. Với những
quan niệm về từ cũng đã từng đƣợc biết đến trong quá trình học, thì ngƣời
viết hy vọng đó sẽ là những tiền đề cơ bản để ngƣời viết thuận lợi hơn
trong việc tìm hiểu về lớp từ chỉ thời gian trong hai tập thơ “ Thơ thơ, Gửi
hƣơng cho gió”của nhà thơ Xuân Diệu.Và sau đây ngƣời viết nêu ra các
quan niệm về từ của một số nhà ngôn ngữ học nhƣ sau:
Trƣớc hết lấy theo ý kiến của tác giả Nguyễn văn Tƣ trong cuốn Bài
giảng môn ngữ pháp tiếng việt “ Từ của tiếng việt là một hoặc một số âm
tiết cố đinh bất biến, mang những đặc điểm ngữ pháp nhất định, nằm trong
những kiểu cấu tạo nhất định, tất cả ứng với một kiểu nghĩa nhât định, lớn
nhất trong tiếng việt và nhỏ nhât để tạo câu”.[24; tr5]. Ý kiến này của tác
giả Nguyễn Văn Tƣ dựa theo ý kiến của tác giả Đỗ Hữu Châu trong quyển
Từ vựng ngữ nghĩa tiếng việt, ơng cho rằng rằng “ Từ đó là những đơn vị
mà với chúng, ngôn ngữ thực hiện chức năng giao tiếp và tƣ duy thông qua
thao tác kêt hợp chúng với nhau. Những đơn vị nhƣ vậy là từ”[3 ; tr5]
Qua hai quan niệm về từ trên, ngƣời viết nhận thấy ở cả hai quan niệm
điều đƣa ra định nghĩa về từ một cách đầy đủ và chung nhất. Tuy nhiên, ở
hai quan niệm trên từ đƣợc hiểu ở mức độ bao quát và khá trừu tƣợng, chƣa
đƣợc làm rõ trong những khía cạnh nhỏ hơn, cụ thể và dể hiểu hơn.

GVHD: Bùi Thị Tâm

9

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

Theo tác giả Nguyễn Thị Thu Thủy, bà đã đƣa ra hai khuynh hƣớng
chung về từ tiếng việt, đó là Từ tiếng việt trùng với âm tiết theo các nhà
ngôn ngữ học nhƣ M. B.Emeneu, Cao Xuân Hạo, Nguyễn Thiện Giáp…và
quan niệm thứ hai là từ tiếng việt khơng hồn tồn trùng với âm tiết.
Trong cuốn Từ vựng học tiếng việt của Nguyễn Thị Thu Thủy tác giả
cho rằng “ Từ là đơn vị nhỏ nhất của ngơn ngữ có nghĩa, nó mang tính sẵn
có, cố định, bắt buộc, nhỏ nhất trực tiếp để tạo câu”[21;tr6] . Đồng thời
với định nghĩa về từ nêu trên thì tác giả Nguyễn Thị Thu Thủy đồng quan
điểm với các tác giả thuộc nhóm hai là Từ tiếng việt khơng hồn tồn trùng
với âm tiết của các nhà ngơn ngữ học sau:
Ơng Nguyễn Văn Tu quan niệm rằng “ Từ là đơn vị nhỏ nhất và độc
lập, có hình thức vật chất (vỏ âm thanh và hình thức) và có nghĩa, có tính
chất biện chứng và lịch sử.[23;tr20]
Tác giả Nguyễn Kim Thản cũng chó rằng “ Từ là đơn vị cơ bản của
ngơn ngữ, có thể tách khỏi đơn vị khác của lời nói để vận vụng và là một
khối hoàn chỉnh về ngữ âm, ngữ nghĩa ( từ vựng, ngữ pháp ) và chức năng
ngữ pháp.[17;tr14]
Hồ Lê quan niệm “Từ là đơn vị ngơn ngữ có chức năng định danh phi
liên kết hiện thực, hoặc chức năng mơ phỏng tiếng động, có khẳ năng kết
hợp tự do, có tính vững chắc về chắc về cấu tạo và tính nhất thể về ý
nghĩa”[10;tr 147]
Tác giả Đái Xuân Ninh quan niệm “ Từ là đơn vị cơ bản của cấu trúc
ngơn ngữ ở giữa hình vị và cụm từ. Nó đƣợc cấu tạo bằng một hay nhiều
đơn vị ở hàng ngay sau nó tức là hình vị và lập thành một khối hoàn chỉnh”
[13; tr24]
Tác giả Lƣu Vân Lăng quan niệm “ …Những đơn vị dùng tách biệt nhỏ
nhất mới là từ. Có thể nói từ là đơn vị tách biệt nhỏ nhất. Nói cách khác, từ
là ngữ đoạn( tĩnh)nhỏ nhất”[9; tr213]. “Từ có thể gồm nhiều tiếng không tự
do hoặc chỉ một tiếng tự do hay nhiều tiếng tự do kết hợp lại không theo
quan hệ thuần cú pháp tiếng việt”[9; tr214 ].

GVHD: Bùi Thị Tâm

10

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

Tác giả Đỗ Hữu Châu cho rằng “Từ của tiếng việt là một hoặc một số
âm tiết cố định, bất biến, có một ý nghĩa nhất định, và nhỏ nhất nằm trong
một phƣơng thức( hoặc kiểu cấu tạo) nhất định, tuân theo những kiểu đặc
điểm ngữ pháp nhất định, lớn nhất trong từ vựng và nhỏ nhất để tạo
câu”.[3;tr14 ]
Qua các ý kiến của các tác giả thuộc nhóm 2 ở trên, ngƣời viết nhận
thấy các quan niệm về từ của các tác giả khá thống nhất với nhau, đầy đủ và
rõ ràng dể hiểu.Ngƣời viết nhận thấy quan niệm của tác giả Nguyễn Thị
Thu Thủy cũng đã khái quát lên đƣợc tất cả điều đó. Đây cũng là tiền đề rất
quan trọng làm cơ sở cho ngƣời viết nghiên cứu về đề tài lớp từ chỉ thời
gian trong hai tập thơ “ Thơ thơ, Gửi hƣơng cho gió”của nhà thơ Xuân
Diệu ở những chƣơng tiếp theo.
Theo tác giả Đỗ Thị Kim Liên trong cuốn Ngữ pháp tiếng việt thì bà lại
định nghĩa về từ nhƣ sau “ Từ là đơn vị cơ bản, là đơn vị cốt lõi để tạo nên
những đợn vị lớn hơn nhƣ cụm từ, câu, văn bản. Từ là đơn vị hêt sức quan
trọng, giống nhƣ viên gạch để xây dựng nên tịa lâu đài ngơn ngữ. Vì vậy từ
là đối tƣợng nghiên cứu, khảo sát của cả 4 phân ngành: ngữ âm ( mặt âm
thanh của từ), từ vựng ( mặt ý ngĩa của từ), ngữ pháp ( mặt kết hợp của từ),
và phong cách ( nghệ thuật sử dụng từ).”[11;tr17].Với định nghĩa nêu trên,
cho ngƣời viết thấy đƣợc tầm quan trọng của từ trong tiếng việt. Từ đƣợc

xem nhƣ một tiền đề vô cùng quan trọng để hình thành nên khối ngơn ngữ
tiếng việt hồn chỉnh. Đồng thời tác giả còn cho ngƣời viết thấy rằng từ là
một đối tƣợng nghiên cứu rất rộng rãi trên nhiều mặt, và nêu cao giá trị sử
dụng của từ.
Trong cuốn Ngữ pháp tiếng việt tập 1, của hai tác giả Diệp Quang Ban
và ơng Hồng Văn Thung, khi xét từ ở phƣơng diện ngữ pháp hai ơng có
định nghĩa về từ nhƣ sau “ Từ là đơn vị nhỏ nhất mà có nghĩa và có thể
hoạt động tự do( trong câu). Từ có thể xem xét từ nhiều góc độ khác nhau:
từ phía ngữ âm học, từ phía ngữ nghĩa, từ phía ngữ pháp học, từ phía cách
sử dụng v.v…”[2;tr38]. Qua định nghĩa trên ngƣời viết nhận thấy từ đã
đƣợc nhìn nhận ở một phƣơng diện mới mẻ và đầy đủ hơn, từ nhiều góc độ

GVHD: Bùi Thị Tâm

11

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

của Từ cho ngƣời viết thêm có cái nhìn bao qt, tồn diện hơn về từ
trong tiếng Việt.
Trong cuốn Ngữ pháp tiếng việt tập 2 của tác giả Diệp Quang Ban ơng
lại có định nghĩa về từ nhƣ sau: “ Từ là đơn vị hiển nhiên của ngơn ngữ. Từ
có thể xem xét về phƣơng diện nghĩa từ vựng mà cũng có thể xem xét về
phƣơng diện ngữ pháp. Về từ vựng – ngữ nghĩa, từ đƣợc nghiên cứu với
cac thuật ngữ nhƣ nghĩa của từ, cấu trúc nghĩa của từ, trƣờng nghĩa từ
vựng, cũng nhƣ các hiện tƣợng đa nghĩa, đồng nghĩa, trái nghĩa, v.v…. Về
mặt ngữ pháp, từ đƣợc nghiên cứu ở cách cấu tạo từ, và ở việc phân biệt từ

thành những lớp ngữ khác nhau, gọi là từ loại”[1;tr11]. Tác giả Diệp
Quang Ban nhƣ một lần nữa khẳng định vị trí của từ trong tiếng việt “ Từ là
đơn vị hiển nhiên của ngơn ngữ” từ cũng có thể xét trên nhiều phƣơng diện
sử dụng khác nhau, và đồng thời từ cũng đƣợc nghiên cứu với nhiều thuật
ngữ và các hiện tƣợng khác nhau của từ. Bên cạnh đó tác giả còn cho ngƣời
viết thấy rằng từ còn đƣợc phân chia ở nhiều từ loại khác nhau.
Tóm lại, qua tất cả những quan niệm về từ của các tác giả vừa tìm
hiểu ở trên, đã cho ngƣời viết có cái nhìn tồn diện, đầy đủ và mới mẽ hơn
về từ trong tiếng việt. Đó cũng chính là cơ sở khoa học rất cần thiết và quan
trọng khi ngƣời viết khảo sát về lớp từ chỉ thời gian trong hai tập thơ “ Thơ
thơ, Gửi hƣơng cho gió” của nhà thơ Xuân Diệu.
1.1.2 Các quan niệm khác nhau về từ chỉ thời gian và cách phân loại
từ chỉ thời gian.
1.1.2.1 Quan niệm của tác giả Diệp Quang Ban về từ chỉ thời gian
Trong cuốn Ngữ pháp tiếng việt tập 2. Theo tác giả Diệp Quang Ban
phân loại từ chỉ thời gian gồm có hai loại : Danh từ chỉ thời gian và Phụ từ
chỉ thời gian nhƣ sau:
rằng “ Từ đó là những đơn vị mà với chúng, ngơn ngữ thực hiện chức năng
giao tiếp và tƣ duy thông qua thao tác kêt hợp chúng với nhau. Những đơn
vị nhƣ vậy là từ”[1 ; tr5]
 Danh từ chỉ đơn vị thời gian: Danh từ chỉ đơn vị thời gian bao gồm
những danh từ chỉ đơn vị thời gian xác định và danh từ chỉ thời gian không
GVHD: Bùi Thị Tâm

12

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.

Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

xác định: thiên niên kỷ, thế kỷ, thập kỷ, năm tháng, tuần, ngày, giờ, phút,
giây….Dạo ,khi, hồi, lúc, chốc, hôm, vụ , mùa,….
“Với bàn tay ấy ở trong tay
Tôi đã nguôi quên hận tháng ngày”
( Với bàn tay ấy- Thơ thơ)
“ Khách ngồi lại cùng em trong chốc nữa
Vội vàng chi, trăng sáng quà khách ơi”
( Lời kỹ nữ- Gửi hƣơng cho gió)
Trong số ngững danh từ chỉ thời gian khơng xác định, có những từ
thƣờng xuất hiện trực tiếp sau tố từ, số đếm xác định. Những từ này thƣờng
chỉ đứng sau : những, một ( với ý nghĩa phiếm định) và một đôi ( phiếm
định), nhƣng tuyệt đại đa số đứng trƣớc đƣợc các từ chỉ định ấy, nọ, này
[1; tr30].
 Phụ từ chỉ thời gian: Nhóm phụ từ chỉ cách thúc diễn ra trong thời
gian của hoạt động, trạng thái gồm có:
Chỉ tính chất cấp thời: ngay, liền, tức khắc, tức thì,…
Chỉ tính chất khơng cấp thời nhƣ :nữa, hồi, ln, mãi..
“ Tơi chỉ sống để hoài hoài tƣởng nhớ
Mãi mãi yêu, nhƣng dấu diếm luôn luôn”
( Dối trá – Thơ thơ)
1.1.2.2 Quan niệm của tác giả Diệp Quang Ban – Hoàng Văn
Thung về từ chỉ thời gian
Trong cuốn Ngữ pháp tiếng việt 1, hai tác giả Diệp Quang Ban và
Hoàng Văn Thung lại chia từ chỉ thời gian thành 4 loại: Danh từ chỉ thời
gian, động từ chỉ thời gian, đại từ chỉ thời gian và phó từ chỉ thời gian.


Danh từ chỉ ý nghĩa sự vật thời gian gồm: hồi, dạo, vụ, mùa, lúc,

chốc,…
“ Có nhiều lúc gió kêu thê thiết q
Nhƣ gió đau một nỗi khổ vơ hình”
( Tiếng gió – Thơ thơ)
“ Mau đi thôi! Mùa chƣa ngã chiều hôm”
( Vội vàng – Thơ thơ)


GVHD: Bùi Thị Tâm

13

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.

Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

 Động từ chỉ quan hệ thời gian: bắt đầu, kết thúc, tiếp tục, thôi, hết
Thôi hết rồi, gió gác với trăng thềm,
Với sƣơng lá rụng trên đầu gần gũi.
Thôi đã hết hờn ghen và giận tủi.
( Đƣợc giận hờn nhau sug sƣớng biết bao nhiêu!)
( Tƣơng tƣ chiều – Thơ thơ)
“ Quá thực thà nên hóa dạy khờ,
Bắt đầu ngƣời - chỉ - biết – yêu lo”
( Giới thiệu – Thơ thơ)

 Đại từ chỉ thời gian: gồm có đại từ xác định chỉ thời gian và đại từ
phiếm chỉ thời gian.
-

Đại từ xác định chỉ thời gian: Bây giờ, giờ, bấy giờ, bấy,
“ Cứ nhƣ thế cho đến giờ đen tối
Họa ái tình chung phận đóa hồng khơ”
( Dối trá – Thơ thơ)

-

Đại từ phím chỉ thời gian: Bao giờ, bao lâu..
“ Đơi mắt sợ chẳng bao giờ dám ngắm
Đôi tay yêu không đƣợc nắm bao giờ ”
( Tình thứ nhất – Gửi hƣơng cho gió)

 Hƣ từ chỉ thời gian gồm có: phó từ và kết từ
- Phó từ chỉ thời gian: là những từ biểu thị về thời gian chuyên đi kèm
danh từ, động từ, tính từ trong các cụm từ chính phụ ví dụ nhƣ: đã, đang,
từng, sẽ, vẫn….
“ Tình u bảo: “ thơi các ngƣơi đừng khóc
Các ngƣơi sẽ đồn viên trong mộng ngọc.”
Cứ nhìn nhau rồi lại vẫn nhìn nhau.
Hạnh phúc ngừng giữa đôi trái tim đau”
( Biệt ly êm ái – Thơ thơ)
-

Kết từ chỉ thời gian: Đến, tới, cho đến, cho tới,….
“ Xuân của đất trời nay mới đến
Trong tôi, xuân đến đã lâu rồi”

GVHD: Bùi Thị Tâm

14

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy


Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.

Từ chỉ thời gian trong hai tập thơ Thơ thơ và Gửi hƣơng cho gió của Xuân Diệu

( Nguyên đáng – Thơ thơ)
1.1.2.3. Quan niệm của tác giả Đỗ Thị Kim Liên về từ chỉ thời gian
Theo bà Đỗ Thị Kim Liên, từ chỉ thời gian gồm có 3 loại: Danh từ
chỉ thời gian, đại từ chỉ thời gian và phó từ chỉ thời gian.
Danh từ chỉ thời gian: hôm, ngày, bữa, năm, thời giờ, lúc, thế kỷ, thời gian,
tháng,
 Đại từ chỉ thời gian gồm có:
+ Đại từ nghi vấn thời gian: bao giờ, bao lâu,bấy giờ..
Ví dụ: “ Sự thật ngày nay khơng thật đến ngày mai
Thì ân ái có bao giờ lại cũ”
( Phải nói – Thơ thơ)
+ Đại từ thay thế chỉ ý nghĩa thời gian: bao lâu, bấy lâu, bao giờ, bấy
giờ, đến đâu, đến đó…
“ Chƣa đi mà đã cách xa nhau
Lúc biệt ly rồi xa đến đâu”
( Muộn màng – Thơ thơ)
 Phó từ chỉ thời gian của hành động: đã, đang, sắp ,sẽ, vừa, mới

,bỗng, cịn,….
“ Trăng vú mộng đã mn đời thi sĩ
Giơ hai tay mơn trớn vẻ tròn đầy”
( Ca tụng – Thơ thơ)
“ Từng đồn lớp nhịp nhàng và lặng lẽ
Khơng gian xám tƣởng sắp tan thành lệ”
( Tƣơng tƣ chiều –Thơ thơ)
1.1.2.4 Quan niệm của tác giả Đào Thản trong cuốn từ ngôn ngữ
chung đến ngôn ngữ nghệ thuật.
Trong cuốn này tác giả chia từ chỉ thời gian gồm hai loại: Danh từ chỉ
thời gian và phó từ chỉ thời gian.
 Danh từ chỉ thời gian gồm những từ nhƣ: khi, lúc, này, chốc, lát,
năm, tháng, giây phút, giây lát…..[16; tr48].
“ Và mƣa kia là nƣớc mắt gió rơi


GVHD: Bùi Thị Tâm

15

SVTH: Hồ Nhƣ Thủy