Giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính tiên phong của đảng cộng sản việt nam trong tình hình hiện nay

Giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân,
tính tiên phong của Đảng cộng sản Việt Nam trong tình
hình hiện nay
Đảng cộng sản Việt Nam là Đảng của giai cấp cơng nhân
Việt Nam, chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh tụ vĩ đại của giai cấp
công nhân và của dân tộc Việt Nam sáng lập, giáo dục và rèn
luyện. Từ khi ra đời cho đến nay, Đảng ta luôn trung thành
tuyệt đối với những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng và vận những
nguyên lý đó vào điều kiện cụ thể của cách mạng Việt Nam,
để xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ
chức, bảo đảm cho Đảng có đủ sức lãnh đạo cách mạng Việt
Nam đi đến thắng lợi. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách
mạng Việt Nam, Đảng ta luôn luôn khẳng định: Đảng cộng
sản Việt Nam mang bản chất của giai cấp công nhân, Đảng là
đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam. Đây là
nguyên lý chỉ đạo việc xây dựng bản chất giai cấp cơng nhân,
tính tiên phong của Đảng, là nguyên lý cơ bản, bao trùm, chỉ
đạo, chi phối tồn bộ cơng tác xây dựng Đảng, nó là tiêu chí
là gianh giới để phân biệt Đảng và bộ phận cịn lại của giai
cấp cơng nhân và tổ chức cịn lại trong hệ thống chính trị
Đặc biệt trong cơng cuộc đổi mới và chỉnh đốn Đảng
hiện nay. Việc giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp cơng
nhân, tính tiên phong của Đảng là nhiệm vụ quan trọng hàng
đầu, là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn hết sức quan
trọng, vì đó là sự khẳng định và là sự thể hiện bản chất giai
cấp công nhân, bản chất cách mạng và khoa học của Đảng,


2
khẳng định lập trường của Đảng là lập trường của giai cấp
công nhân, là lập trường của chủ nghĩa Mác - Lênin, lập

trường tư tưởng Hồ Chí Minh. Đối với Đảng ta: "Một Đảng mà
số đông đảng viên xuất thân từ nông dân, tiểu tư sản và giác
ngộ cách mạng bắt đầu từ chủ nghĩa yêu nước". Thì việc xác
định bản chất giai cấp cơng nhân, tính tiên phong của Đảng
lại càng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhất là trong tình hình
hiện nay vấn đề bản chất giai cấp công nhân của Đảng đang
đứng trước những thách thức mới, thì việc giữ vững và tăng
cường bản chất giai cấp công nhân của Đảng không chỉ là vấn
đề quan trọng mà còn là vấn đề cấp bách.
Đảng cộng sản Việt Nam mang bản chất giai cấp công
nhân, nhân dân và tồn dân tộc. Lợi ích của Đảng, đại biểu
cho lợi ích giai cấp cơng nhân và tồn dân tộc. Đảng ta luôn
khẳng định Đảng mang bản chất giai cấp công nhân. Đảng là
Đảng của giai cấp công nhân nhưng Đảng khơng phải là tồn
bộ giai cấp cơng nhân, mà Đảng là đội tiên phong, bộ tham
mưu chiến đấu của giai câp công nhân. Bản chất giai cấp
công nhân của đảng được thể hiện: Mục tiêu lý tưởng của
Đảng phấn đấu cho mục tiêu lý tưởng chủ nghĩa xã hội - chủ
nghĩa cộng sản, Đảng ta phấn đấu độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội. Nền tảng tư tưởng của đảng là chủ nghĩa MácLênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Đảng lấy nguyên tắc tập trung
dân chủ làm nguyên tắc xây dựng và hoạt động của Đảng.
Mối quan hệ giữa Đảng với quần chúng mà đặc biệt tính đại
biểu lợi ích của Đảng, Đảng cộng sản đại biểu cho lợi ích tập
thể. Đảng tiên phong cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức
Hiện nay, Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo đất nước


3
tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa trong điều kiện có
những thời cơ và thách thức mới đặc biệt sau khi chế độ xã

hội chủ nghĩa ở Liên xô và Đông Âu sụp đổ. Phong trào cách
mạng thế giới đi vào thoái trào. Kẻ thù điên cuồng chống phá
những nước xã hội chủ nghĩa còn lại một cách quyết liệt và
thâm độc hơn bao giờ hết. Đứng trước những khó khăn và
thách thức như vậy, Đảng ta vẫn kiên định vững vàng chèo lái
con thuyền cách mạng Việt Nam vững bước đi lên. Trong văn
kiện Đại hội Đảng lần thứ VIII trang 48 có đoạn viết: Điều
xuyên suốt có ý nghĩa quan trọng hàng đầu đối với Đảng ta
trong giai đoạn hiện nay là giữ vững tăng cường bản chất giai
cấp công nhân của Đảng. Đảng ta khẳng định như vậy là do:
Cơ sở lý luận và thực tiễn: Xuất phát từ lý luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin về vấn đề giai cấp và đấu tranh giai cấp, từ
vị trí, vai trị và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. chủ
nghĩa Mác - Lênin chỉ ra rằng trong xã hội có giai cấp thì đấu
tranh giai cấp là tất yếu, do vậy mà cuộc đấu tranh của giai
cấp vô sản chống lại giai cấp tư sản là tất yếu, đỉnh cao là
cách mạng xã hội điều đó là điều kiện thời cơ chín muồi cho
sự ra đời của Đảng cộng sản Đảng cộng sản chính là đội tiên
phong, bộ tham mưu chiến đấu, lãnh tụ chính trị của giai cấp
cơng nhân, do đó Đảng phải mang bản chất của giai cấp công
nhân, chứ không phải giai cấp khác. Đảng cộng sản là đội tiên
phong của giai cấp cơng nhân chứ khơng phải là tồn bộ giai
cấp cơng nhân và Đảng muốn làm trịn vai trị đội tiên phong,
bộ tham mưu chiến đấu của giai cấp công nhân, Đảng phải có
tổ chức chặt chẽ, kỷ luật tự giác nghiêm minh. Và chỉ có giai
cấp cơng nhân mới có kỷ luật chặt chẽ, có tinh thần đồn kết,


4
có tính cách mạng triệt để, do địa vị kinh tế qui định. Mặt

khác trong tuyên ngôn của đảng cộng sản Mác - Ph. Ăngghen
chỉ ra sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân là giai cấp có sứ
mệnh xoá bỏ chủ nghĩa tư bản, xây dựng chủ nghĩa xã hội và
chủ nghĩa cộng sản trên phạm vi toàn thế giới. Để thực hiện
sứ mệnh lịch sử đó giai cấp cơng nhân phải tổ chức ra chính
Đảng của mình. Đảng đó phải mang bản chất của giai cấp
cơng nhân mới đảm đương được trọng trách, đề cập đến vấn
đề bản chất giai cấp công nhân Mác - Ph Ăngghen chỉ ra:
Đảng cộng sản phải thể hiện tính vơ sản rõ rệt, nghĩa là Đảng
cộng sản là Đảng của giai cấp công nhân, mang bản chất giai
cấp công nhân. Đảng luôn đứng vững trên lập trường của giai
cấp công nhân để giải quyết mọi vấn đề trong xây dựng và
hoạt động của Đảng cộng sản.
Quan điểm của Hồ Chí Minh về giữ vững và tăng cường
bản chất giai cấp công nhân của Đảng ta. Hồ Chí Minh vị lãnh
tụ thiên tài của dân tộc ta đã có cơng lao hết sức to lớn trong
việc thành lập, giáo dục và rèn luyện Đảng cộng sản Việt
Nam. Không chỉ vận dụng sáng tạo học thuyết Mác - Lênin
vào việc xây dựng Đảng ta mà người cịn góp phần bổ sung
vào kho tàng lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin một luận điểm rất
quan trọng: "Đảng cộng sản Việt Nam là Đảng của giai cấp
công nhân, đồng thời cũng là Đảng của dân tộc, khơng thiên
tư, thiên vị" 1. Đảng đó là sản phẩm của sự kết hợp giữa
phong trào công nhân, phong trào yêu nước với chủ nghĩa
Mác - Lênin. Luận điểm nêu trên đã chỉ đạo cách thức tổ chức
và hoạt động của Đảng cộng sản Việt Nam không chỉ thể hiện
bản chất giai cấp cơng nhân mà cịn gắn bó máu thịt với dân
1

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd - Tập 10, 1996 tr 467

5
tộc. Mọi hoạt động của Đảng khơng có lợi ích nào khác ngoài
phụng sự giai cấp, phụng sự nhân dân, phụng sự Tổ quốc. Đặc
thù nước ta trước khi Đảng ra đời là một nước thuộc địa nửa
phong kiến với một nền nông nghiệp lạc hậu, tuyệt đại đa số
là nơng dân. Trong khi đó dân tộc Việt Nam lại có truyền
thống trên bốn ngàn năm lịch sử, chưa bao giờ chịu khuất
phục trước sự xâm lược của kẻ thù. Đặc biệt ở giai đoạn này
thực dân Pháp và bè lũ tay sai bán nước nhà Nguyễn lại vừa là
kẻ thù của giai cấp vừa là kẻ thù của dân tộc. chính lẽ đó
Đảng mới ra đời đã phải mang bản chất của cả giai cấp lẫn cả
dân tộc. Cho nên qui luật hình thành Đảng cộng sản ở nước ta
là một sự vận dụng sáng tạo, tài tình, nổi trội của Hồ Chí Minh
về qui luật hình thành Đảng của chủ nghĩa Mác - Lênin vào
thực tiễn cách mạng Việt Nam. Cho nên để Đảng thực sự là
lãnh tụ duy nhất lãnh đạo cách mạng Việt Nam theo Hồ Chí
Minh: Đảng phải lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm nền tảng tư
tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Đảng cách mạng đó phải
là Đảng của giai cấp cơng nhân, của nhân dân lao động và
của cả dân tộc Việt Nam: "Đảng là đội tiên phong của vô sản
giai cấp, phải thu phục cho được đại bộ phận giai cấp mình,
phải làm cho giai cấp mình lãnh đạo được dân chúng. Đảng
phải thu phục cho được đại đa số dân cày và dựa vào hạng
dân cày" 2. Và "Vì lợi ích của giai cấp, của nhân dân, của dân
tộc, Đảng ta khơng có lợi ích nào khác" 3. Để làm tròn bổn
phận của người đầy tớ, là người lãnh đạo địi hỏi Đảng phải
tiên phong cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, Đảng không
được theo đuôi quần chúng. Tất cả mọi đường lối chủ trương,

2
3

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd, H, 1995, Tập 3, tr.3
Hồ Chí Minh, Tồn tập, Sđd, H, 1996, Tập 10, tr.4


6
chính sách của Đảng phải xuất phát từ lợi ích của giai cấp và
của dân tộc. Trong mọi điều kiện hồn cảnh Đảng đều phải
gắn bó chặt chẽ với giai cấp, với nhân dân lao động.
Có thể nói trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của
mình Hồ Chí Minh luôn đề cao và hết sức coi trọng việc tăng
cường, giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng. Người
thường xuyên nhắc nhở, chấn chỉnh các biểu hiện quan liêu,
xa rời bản chất công nhân, xa rời quần chúng của đội ngũ cán
bộ, đảng viên. làm cho Đảng ta luôn kiên định với chủ nghĩa
Mác - Lênin, trung thành với mục tiêu lý tưởng của chủ nghĩa
xã hội trong bất kỳ mọi bước ngoặc của cách mạng.
Xuất phát từ sự ra đời của Đảng cộng sản nói chung và
qui luật ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam nói riêng. Qui luật
ra đời của Đảng cộng sản là sản phẩm của sự kết hợp giữa
chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào cơng nhân, chính
Mác, Ph.Ăngghen đề ra tư tưởng của sự kết hợp đó.V.I.Lênin
khẳng định: "Việc hướng chủ nghĩa xã hội đi đến chỗ kết hợp
với phong trào cơng nhân đó là cơng lao chủ yếu của C.Mác,
Ph.Ăngghen. Hai ông đã tạo ra một lý luận cách mạng, lý luận
giải thích tính tất yếu của sự kết hợp ấy và đề ra nhiệm vụ
cho những người xã hội chủ nghĩa là phải tổ chức cuộc đấu
tranh giai cấp của giai cấp vơ sản" 4. Chính sự kết hợp giữa

chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào cơng nhân đó là qui
luật phổ biến của sự ra đời các chính Đảng vơ sản; Đó là sự
kết hợp giữa học thuyết cách mạng và khoa học với một
phong trào cách mạng để sản sinh ra chính Đảng cách mạng
của giai cấp cơng nhân; Điều đó nói lên bản chất cách mạng
4

V.I.Lênin, Toàn tập, Nxb Tiến bộ Mátxcơva, 1978, Tập 4, tr.308.


7
và khoa học, thuộc tính căn bản của Đảng cộng sản. Do vậy
việc tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong quá trình
xây dựng Đảng là tất yếu khach quan.
ở Việt Nam, sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam vừa
tuân theo những qui luật chung (tức phổ biến) đồng thời cũng
có qui luật riêng (tính đặc thù), đó là sự kết hợp giữa chủ
nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào
yêu nước rất rộng lớn. Đảng viên của Đảng cộng sản Việt Nam
chiếm khoảng 90%là xuất thân từ thành phần nông dân, chỉ
hơn 10% là xuất thân từ thành phần giai cấp công nhân. Mặc
dù có những nét riêng như vậy nhưng giai cấp công nhân Việt
Nam mang đầy đủ đặc điểm củagiai cấp cong nhân quốc tế,
đó là giai cấp triệt để cách mạng; Có kỷ luật, đồn kết, là giai
cấp đại diện phương thức sản xuất tiên tiến...Cũng chính từ
những nét riêng đó dẫn đến thành phần xã hội của đội ngũ
đảng viên cũng không giống các Đảng cộng sản ở các nước tư
bản phát triển. Do đó trong cơng tác xây dựng Đảng phải ra
sức giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện bản chất giai cấp cơng
nhân, tính tiên phong của đội ngũ cán bộ, đảng viên, thường

xuyên giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp cơng nhân
cho tồn đảng là tất yếu khách quan, là vấn đề cấp bách
trong tình hình hiện nay. Khi đề cập đến bản chất giai cấp
công nhân, V.I.Lênin chỉ rõ: cái quyết định nhất là Đảng đó
chiến đấu cho mục đích lý tưởng gì...chứ không phải là số
lượng giai cấp công nhân nhiều hay ít ở trong Đảng.
Đảng cộng sản Việt Nam là một Đảng phần lớn xuất thân
từ giai cấp nông dân, nhưng mục tiêu, lý tưởng của Đảng là
mục tiêu, lý tưởng của giai cấp cơng nhân. Đó là lãnh đạo


8
thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cơng nghiệp hố-hiện đại hố
đất nước, xây dựng thành cơng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa
cộng sản.
Xuất phát từ vai trò, và sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân Việt Nam, là giai cấp tiên tiến nhất, đại biểu cho
phương thức sản xuất tiến bộ nhất, tiêu biểu cho xu thế phát
triển của thời đại và cũng là giai cấp tiêu biểu cho truyền
thống tốt đẹp của dân tộc ta. Là giai cấp duy nhất có khả
năng lãnh đạo tồn thể nhân dân lao động tiến hành công
cuộc đổi mới xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ
nghĩa, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững
chắc tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. ở Việt Nam chúng ta
giai cấp công nhân không phải là sản phẩm của nền đại công
nghiệp, sự ra đời, phát triển gắn liền với cuộc khai thác thuộc
địa của thực dân pháp (ra đời trong cuộc khai thác thuộc địa
lần thứ nhất, lớn lên trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ
hai) giai cấp công nhân Việt Nam ra đời trong một đất nước có
truyền thống yêu nước, so với giai cấp nơng dân thì giai cấp

cơng nhân Việt Nam nhỏ bé về số lượng, chất lượng cũng còn
hạn chế. Là giai cấp bị bóc lột nặng nề nhất, chịu 3 tầng áp
bức bóc lột, ra đời trước tư sản dân tộc, chịu ảnh hưởng của
cách mạng Tháng Mười, sớm có Đảng lãnh đạo ngay từ đầu.
Là giai cấp ra đời gắn với lợi ích dân tộc, quan hệ máu thịt với
giai cấp nông dân, dù nhỏ bé về số lượng nhưng giai cấp công
nhân Việt Nam mang đầy đủ bản chất giai cấp công nhân
quốc tế và là giai cấp duy nhất có khả năng lãnh đạo cách
mạng Việt Nam giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã
hội. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam là giai


9
cấp lãnh đạo toàn thể nhân dân lao động tiến hành công cuộc
đổi mới xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa,
xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, bảo vệ vững chắc tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Xuất phát từ sứ mệnh đó, do
vậy trong công tác xây dựng Đảng phải giữ vững và tăng
cường bản chất giai cấp cơng nhân, tính tiên phong của Đảng
Xuất phát từ thực tiễn lịch sử ra đời của các Đảng cộng
sản và phong trào công nhân trên thế giới và thực tiễn ra đời,
xây dựng, phát triển của Đảng cộng sản Việt Nam 76 năm
qua đã chứng minh điều đó. Thực tiễn Đảng cộng sản và
phong trào công nhân trên thế giới, nhất là sự sụp đổ của chủ
nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu có nhiều ngun nhân,
trong đó có ngun nhân là khơng thường xuyên giữ vững và
tăng cường bản chất giai cấp cơng nhân, tính tiên phong của
Đảng. Khơng thường xun nâng cao năng lực lãnh đạo và
sức chiến đấu của Đảng thì hiệu quả lãnh đạo của Đảng sẽ bị
giảm sút, thậm chí Đảng mất vai trị lãnh đạo với tồn xã hội.

Thực tiễn đối với Đảng ta: Từ khi ra đời cho đến nay,
Đảng ta luôn luôn giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp
cơng nhân, tính tiên phong của Đảng, vì vậy mà bản chất giai
cấp cơng nhân luôn luôn được củng cố và nâng cao cùng với
cuộc đáu tranh bền bỉ và anh dũng của giai cấp công nhân và
nhân dân ta, được thể hiện ở sự lãnh đạo tài tình, tinh thần
chiến đấu kiên cường, anh dũng, tận tuỵ, trung thành và năng
lực hoạt động thực tiễn của các tổ chức Đảng, của cán bộ,
đảng viên, ở việc giải quyết một cách khoa học, chính xác các
vấn đề chiến lược và sách lược, phương pháp cách mạng của
cách mạng Việt Nam. Do thường xuyên giữ vững và tăng


10
cường bản chất giai cấp công nhân, mà Đảng ta ln có
đường lối và phương pháp cách mạng đúng đắn để lãnh đạo
cách mạng dân tộc, dân chủ giành thắng lợi trọn vẹn, xứng
đáng là lãnh tụ chính trị, bộ tham mưu chiến đấu của giai cấp
cơng nhân. Và chính sự giữ vững và tăng cường bản chất giai
cấp công nhân, tính tiên phong của Đảng thì mới thực hiện
được nguyên tắc trong xây dựng Đảng. Kết quả là Đảng đã
lãnh đạo nhân dân ta giành thắng lợi hết sức to lớn: Từ cao
trào Xô Viết Nghệ Tĩnh, đến mặt trận dân chủ, làm cách mạng
Tháng Tám thành công, kháng chiến chống thực dân pháp và
đế quốc mỹ thắng lợi. Cũng chính nhờ giữ vững và tăng cường
bản chất giai cấp cơng nhân, tính tiên phong của Đảng mà
dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã vượt qua mn
vàn khó khăn và đã giành được nhiều thành tựu quan trọng
trong gần 20 năm đổi mới đát nước. Từ thực tiễn đó đặt ra
phải giữ vững và tăng cường ban chất giai cấp cơng nhân,

tính tiên phongcủa Đảng là tất yếu khách quan.
xuất phát từ tình hình quốc tế hiện nay có nhiều chuyển
biến nhanh chóng và phức tạp. Từ công cuộc đổi mới đất
nước, từ thực hiện nền kinh tế thị trường theo định hướng xã
hội chủ nghĩa, đẩy mạnh sự nghiệp cơng nghiệp hố -hiện đại
hố đất nước, mở rộng giao lưu hợp tác, làm cho kinh tế tư
bản chủ nghĩa đang tồn tại và phát triển ở nước ta. Mọi cán
bộ, đảng viên hàng ngày phải tiếp xúc với kinh tế tư bản chủ
nghĩa, lối sống tư bản chủ nghĩa. Bởi vậy việc giữ vững và
tăng cường bản chất giai cấp cơng nhân, tính tiên phong của
đảng có ý nghĩa quyết định bản chất của cơng cuộc đổi mới,
quyết định sự tồn tại của chế dộ xã hội chủ nghĩa và để khắc


11
phục được khuyết tật của nền kinh tế nhiều thành phần, để
cán bộ, đảng viên vững vàng không bị xa ngã trước lối sống tư
bản chủ nghĩa.
Hiện nay đảng ta là Đảng cầm quyền, là lực lượng lãnh
đạo toàn xã hội, bản chất giai cấp cơng nhân, tính tiên phong
của Đảng, có ý nghĩa quyết định đối với bản chất của chế độ
kinh tế-xã hội, bản chất của hệ thống chính trị. Giữ vững bản
chất giai cấp cơng nhân của Đảng là biện pháp cơ bản và cấp
bách để khắc phục có hiệu quả mặt trái của nền kinh tế thị
trường, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa. Bởi vì trong khi
phát triển nền kinh tế thị trường, thì thành phần xuất thân
của đảng đứng trong các thành phần kinh tế, đều mang dấu
ấn khác nhau, do đó phải củng cố, tăng cường bản chất giai
cấp công nhân là tất yếu. Có giữ vững bản chất giai cấp cơng
nhân thì đội ngũ cán bộ, đảng viên mới có bản lĩnh chính trị

vững vàng, khơng bị xa ngã trước những diễn biến mau lẹ và
phức tạp của cuộc sống, trước sự cám dỗ của chủ nghĩa tư
bản. Mặt khác bản chất giai cấp cơng nhân của đảng là hiện
tượng chính trị xã hội, là cái tương đối ổn định nhưng khơng
hồn tồn ổn định, mà ln chịu sự tác động nhiều chiều của
các yếu tố kinh tế - xã hội. Trước những diễn biến của tình
hình trong nước, tình hình ở Liên xô và Đông Âu và việc điên
cuồng chống phá của chủ nghĩa đế quốc, thì việc giữ vững và
tăng cường bản chất giai cấp cơng nhân, tính tiên phong của
Đảng là vấn đề cấp thiết hiện nay, chưa kể đến một số cán
bộ, đảng viên xa đoạ về lối sống, về bản chất chính trị. Do
vậy việc tăng cường bản chất giai cấp cơng nhân, tính tiên
phong của Đảng là tất yếu khách quan, là cấp bách trong tình


12
hình hiện nay.
Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XIII đã tổng kết công
tác xây dựng Đảng sau mười năm đổi mới, một trong những
khuyết điểm của công tác xây dựng Đảng là: "Trong điều kiện
cơ chế thị trường, kinh tế nhiều thành phần, mở cửa với bên
ngoài, cán bộ, đảng viên hàng ngày, hàng giờ chịu đựng sự
tác động của nhiều nhân tố rất phức tạp, kể cả những hoạt
động chống phá Đảng, vấn đề giữ vững bản chất giai cấp
công nhân đứng trước những thách thức mới. Song Đảng thiếu
chuẩn bị đầy đủ cho bước chuyển này, chưa chú ý đúng mức
vấn đề giáo dục, rèn luyện phẩm chất chính trị và đạo đức đối
với cán bộ, đảng viên. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng
vên thiếu tu dưỡng bản thân, phai nhạt lý tưởng, mất cảnh
giác, giảm sút ý chí, kém ý thức tổ chức kỷ luật, sa đoạ về

đạo đức lối sống. Một số thối hố về chính trị, tuy rất ít,
nhưng hoạt động của họ gây hậu quả hết sức xấu" 5. Thực
trạng đó cho thấy giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp
cơng nhân, tính tiên phong của Đảng là nhiệm vụ quan trọng
hàng đầu của công tác xây dựng Đảng hiện nay, là vấn đề có
ý nghĩa quyết định tới năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của
Đảng. Bảo đảm cho Đảng ln là đội tiên phong chính trị, lực
lượng lãnh đạo có uy tín đối với tồn bộ dân tộc Việt Nam.
Bản chất giai cấp công nhân của Đảng thể hiện tập trung
ở mục tiêu, lý tưởng, ở cương lĩnh, đường lối, ở nền tảng tư
tưởng, ở các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng, ở mối quan
hệ gắn bó giữa Đảng với nhân dân và ở sự kết hợp và giải
quyết giữa vấn đề dân tộc và vấn đề quốc tế của Đảng.
5

ĐCSVN, Văn kiện Đại hội Đảng VIII, Nxb CTQG, Hà Nội 1996, tr.137.


13
Về mục tiêu: Đảng cộng sản Việt Nam là đảng của giai
cấp công nhân Việt Nam, mục tiêu, lý tưởng, lập trường lợi ích
giai cấp của Đảng là của giai cấp công nhân. Mọi đường lối,
chủ trương, đường lối chiến lược, sách lược, được đề ra trên cơ
sở của giai cấp cơng nhân, đó là độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội, đó là xây dựng một nước Việt Nam dân giàu nước
mạnh xã hội công bằng dân chủ, văn minh.
Bởi vì xét về vai trị sứ mệnh lịch sử của Đảng thì: Đảng
chính là đội tiên phong của giai cấp công nhân đồng thời là
đội tiên phong của cả dân tộc. Sự nghiệp độc lập dân tộc và
chủ nghĩa xã hội vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh xã hội công

bằng dân chủ văn minh mà Đảng ta đã và đang phấn đấu là
mục tiêu lý tưởng của giai cấp công nhân, đồng thời của cả
dân tộc. Đảng ta lãnh đạo giai cấp cơng nhân và tồn dân tộc,
đoàn kết chung sức phấn đấu cho mục tiêu lý tưởng đó. Đảng
ta được cả dân tộc tin yêu, thừa nhận là người lãnh đạo, đó là
niềm vinh dự, là nguồn sức mạnh của Đảng, nhất là bây giờ
Đảng ta là Đảng cầm quyền, điều đó khơng làm mờ nhạt bản
chất giai cấp công nhân của Đảng mà trái lại càng nói lên sức
mạnh to lớn và uy tín của Đảng được tăng lên. Mặt khác nó
cịn khẳng định, trong thời đại ngày nay chỉ có Đảng mang
bản chất của giai cấp công nhân theo chủ nghĩa Mác - Lênin
mới đại diện cho lợi ích chân chính của dân tộc. Ngược lại
gương cao ngọn cờ dân tộc và biết đấu tranh cho thắng lợi
triệt để của sự nghiệp giải phóng dân tộc là dấu hiệu của một
Đảng Mác-Lênin, Đảng chiến đấu cách mạng chân chính của
giai cấp cơng nhân.
Nền tảng tư tưởng của Đảng là của giai cấp công nhân,


14
là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đây là luận
điểm quan trọng nhất quyết bản chất giai cấp công nhân của
Đảng cộng sản, là nguyên lý cơ bản trong học thuyết Mác- Lê
nin về Đảng. Báo cáo chính trị Đại hội Đảng IX khẳng định:
"Đảng và nhân dân ta quyết tâm xây dựng đất nước Việt Nam
theo con đường xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác
- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh." Đồng thời chỉ rõ: "Khẳng
định lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm
nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng là sự
tổng kết sâu sắc thực tiễn cách mạng và bước phát triển quan

trọng trong nhận thức và tư duy lý luận của Đảng ta." 6.
Bởi vì: chủ nghĩa Mác - Lênin là học thuyết cách mạng
nhất, hoàn chỉnh nhất, là tinh hoa trí tuệ của lồi người, là sản
phẩm có tính qui luật của sự phát triển những tư tưởng tiên
tiến của nhân loại,chủ nghĩa Mác - Lênin chỉ raqui luật vận
động phát tiển khách quan của tự nhiên, xã hội và tư duy. Chỉ
ra qui luật phát triển tất yếu của xã hội loài người là tất yếu
tiến lên chủ nghĩa cộng sản. chủ nghĩa Mác - Lênin là thế giới
quan phương pháp luận, là vũ khí tư tưởng của giai cấp cơng
nhân và Đảng cộng sản.
Hồ Chí Minh chỉ rõ: bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa
nhiều nhưng chủ nghĩa chắc chắn nhất, chân chính nhất là
chủ nghĩa Mác - Lênin .
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống những quan điểm
toàn diện sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng
Việt Nam là kết quả của sư vận dụng và phát triển sáng tạo
chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể ở nước ta, kế thừa
6

ĐCSVN, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần IX, Nxb CTQG, H, 2001, tr 83 - 84.


15
và phát triển những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc,
tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại. Đó là tư tưởng giải phóng
dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người, về độc lập
dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kết hợp sức mạnh của
dân tộc với sức mạnh thời đại, về sức mạnh của nhân dân, về
xây dựng nhà nước của dân do dân và vì dân, về quốc phịng
tồn dân, về xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân... về xây

dựng Đảng trong sạch vững mạnh, cán bộ, đảng viên vừa là
người đầy tớ thật trung thành của nhân dân.. Như vậy nói về
bản chất giai cấp cơng nhân của Đảng là xét về mặt hệ tư
tưởng của Đảng. Đảng chỉ có thể mang hệ tư tưởng của giai
cấp công nhân tức là chủ nghĩa Mác - Lênin, mà không mang
hệ tư tưởng của một giai cấp nào khác, chủ nghĩa Mác - Lênin
và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng của Đảng ta, là
hệ tư tưởng của giai cấp cơng nhân nước ta và ngày càng giữ
vai trị chủ đạo trong đời sống tinh thần, tư tưởng của nhân
dân ta. Như vậy hệ tư tưởng của giai cấp cơng nhân nước ta
có sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với giá trị truyền thống
của dân tộc ta, không thể đối lập giá trị của giai cấp công
nhân với giá trị của dân tộc ta.
Về nguyên tắc hoạt động: Đảng phải xây dựng và hoạt
động theo nguyên tắc phù hợp với đặc điểm và tổ chức của
giai cấp cơng nhân, đó là tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo
cá nhân phụ trách, tự phê bình và phê bình. Bởi vì nguyên tắc
tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản của Đảng ta,
nguyên tắc này nó chi phối xun suốt q trình xây dựng, tổ
chức sinh hoạt nội bộ và hoạt động lãnh đạo của Đảng cộng
sản, sức mạnh của Đảng được quyết định ở việc quán triệt và


16
thực hiện đầy đủ nguyên tắc này.Tập trung dân chủ nó quyết
định hình thức cơ cấu của Đảng, qui định nguyên tắ chế độ,
giải quyết mối quan hệ nội bộ Đảng. Tập trung dân chủ nó
phát huy được tính chủ động, tích cực sáng tạo, ý thức trách
nhiệm của mọi cán bộ, đảng viên và tổ chức Đảng. Đồng thời
tập trung trí tuệ và sức mạnh vật chất của tồn Đảng. Tập

trung dân chủ còn là cơ sở để xây dựng và củng cố Đảng, xây
dựng sự đoàn kết, thống nhất, là cơ sở để giữ vững kỷ luật
Đảng, là tiêu chuẩn để phân biệt Đảng Mác xít chân chính hay
cơ hội về mặt tổ chức.
Mặt khác nguyên tắc tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách
là nguyên tắc lãnh đạo cao nhất của Đảng ta, nó là sự biểu
hiện cụ thể của nguyên tắc tập trung dân chủ trong phương
pháp tác phong công tác của đảng. Thực hiện tốt ngun tắc
này nó phát huy được quyền làm chủ, tính năng động sáng
tạo và trí tuệ của tập thể, trách nhiệm của mỗi cá nhân trong
quá trình đề ra đường lối, chủ trương biện pháp, đồng thời bảo
đảm cho mọi chủ trương biện pháp lãnh đạo của Đảng được
quyết định đúng đắn, chính xác và tổ chức thực hiện triệt để
và hạn chế mức thấp nhất những sai lầm khuyết điểm trong
lãnh đạo. Đồng thời về nguyên tắc hoạt động của Đảng phải
thực hiện tốt tự phê bình và phê bình đó là qui luật phát triển
của đảng, là thước đo trình độ dân chủ trong sinh hoạt Đảng,
là trách nhiệm của Đảng đối với nhân dân. Vì vậy để tăng
cường bản chất giai cấp cơng nhân, tính tiền phong của Đảng
thì Đảng phải xây dựng và hoạt động theo nguyên tắc tập
trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.
Về lợi ích và tính đại biểu của Đảng, Đảng là đại biểu


17
trung thành với lợi ích của giai cấp cơng nhân. Lợi ích của giai
cấp thống nhất với lợi ích của dân tộc và của nhân dân lao
động; vì Đảng cộng sản Việt Nam mang bản chất của giai cấp
công nhân, Đảng là lãnh tụ chính trị, đội tiên phong của giai
cấp cơng nhân, do đó lợi ích của đảng trước hết là đại biểu

cho lợi ích của giai cấp cơng nhân. Lợi ích của giai cấp ln
ln thống nhất với lợi ích của các tầng lớp nhân dân lao
động, với lợi ích của tồn dân tộc. Vì vậy Đảng khơng chỉ là
lãnh tụ chính trị và đại biểu cho lợi ích của giai cấp cơng nhân
mà Đảng cịn là lãnh tụ chính trị và đại biểu cho lợi ích của
nhân dân lao động và của cả dân tộc Việt Nam. Đảng là lực
lượng lãnh đạo duy nhất đối với sự nghiệp cách mạng nước ta,
trong điều kiện Đảng cầm quyền lãnh đạo cả nước tiến lên
chủ nghĩa xã hội, Đảng trở thành lực lượng lãnh đạo toàn xã
hội, cho lên Đảng là đại biểu cho lợi ích và chăm lo lợi ích cho
tồn dân tộc, Đảng phải chụi trách nhiệm vận mệnh của toàn
dân tộc. khi đề cập về lợi ích của Đảng, Chủ Tịch Hồ Chí Minh
chỉ ra: "Ngoài lợi ích của giai cấp cơng nhân và nhân dân lao
động Đảng ta khơng có lợi ích nào khác" 7 . Đai hội lần thứ VIII
xách định:" Đảng ta không có mục đích nào khác là đấu tranh
vì hạnh phúc của nhân dân"8.
" mọi chủ trương chính sách của Đảng phải xuất phát từ
lợi ích, nguyện vọng và khả năng của nhân dân lao độn,khơi
dây được sự đồng tình ủng hộ của quần chúng.Quan liêu
mệnh lệnh xa rời quần chúng, đi ngược lại lợi ích của nhân
dân là làm suy yếu sức mạnh của Đảng" 9 . Đảng có thực sự là
đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp cơng nhân, của nhân
Hồ Chí Minh, Tồn tập, Nxb CTQG, H, 1995, Tập 9, tr.286.
ĐCSVN, Văn kiện Đại hội Đảng VI, Nxb Sự thật, H, 1987, tr29.

7

8, 9

18
dân lao động và cả dân tộc thì Đảng mới gắn bó mật thiết với
giai cấp, dân tộc, mới có đường lối chủ trương đúng đắn, phản
ánh lợi ích của giai cấp và dân tộc, quần chúng nhân dân lao
động mới tin Đảng, theo Đảng. Đảng mới có lực lượng hùng
hậu và phát huy được vai trò lãnh đạo của mình đối với giai
cấp và dân tộc. Muốn gắn bó chặt chẽ với giai cấp và dân tộc,
trong toàn bộ hoạt động của mình, Đảng phải quán triệt quan
điểm "lấy dân làm gốc" phải xây dựng và phát huy quyền làm
chủ thực sự của quần chúng nhân dân lao động.
Về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân. Đảng phải gắn
bó mật thiết với quần chúng nhân dân lao động, vì đây là mối
quan hệ bản chất của Đảng cộng sản, là sức mạnh là vấn đề
sống còn của Đảng cộng sản, là nguyên tắc xây dựng Đảng là
tiêu chuẩn để phân biệt Đảng Mác xít với các Đảng phái khác.
Mối quan hệ Đảng với nhân dân nó bảo đảm và phát huy
quyền làm chủ thực sự của nhân dân để quần chúng chịu sự
lãnh đạo của Đảng để xây dựng yếu tố tự giác trong quần
chúng. Và quần chúng thơng qua hệ thống chính trị thực hiện
quyền làm chủ. Hệ thống chính trị thực hiện đúng chức năng
bảo đảm quyền làm chủ cho quần chúng. Đảng liên hệ với
quần chúng để quần chúng phát huy và thực hiện quyền làm
chủ, tin và theo Đảng. Nói về mối quan hệ Đảng với quần
chúng Chủ Tịch Hồ Chí Minh chỉ ra: "Người lãnh đạo ắt phải có
mối liên hệ giữa mình với các tầng lớp người, với dân chúng,
gắn chặt mối liên hệ với dân chúng và luôn luôn lắng tai nghe
ý kiến của dân chúng, đó là nền tảng lực lượng của Đảng mà
nhờ đó mà Đảng thắng lợi. Vì vậy cách xa dân chúng, không
liên hệ chặt chẽ với dân chúng, cũng như đứng lơ lửng giữa

19
trời nhất định thất bại"10.
Chỉ có liên hệ với quần chúng nhân dân với tư cách là đối
tượng lãnh đạo, thì Đảng mới tồn tại với tư cách là người lãnh
đạo, là lãnh tụ chính trị của giai cấp cơng nhân, của nhân dân
lao động. Quan liêu mệnh lệnh xa rời nhân dân có nghĩa là
Đảng ta cắt đứt mối liên hệ với nhân dân và tự phủ định địa vị
lãnh đạo của mình, đường lối và hoạt động thực tiễn của Đảng
sẽ mất phương hướng và Đảng sẽ không có sức mạnh. Như
vậy Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân là mối quan hệ bản
chất của Đảng cộng sản, là sự thể hiện lập trường giai cấp
công nhân của Đảng cộng sản, trong giải quyết mối quan hệ
với quần chúng nhân dân lao động với nhân dân các dân tộc
là một nguyên lý cơ bản trong học thuyết Mác-Lênin về Đảng
cộng sản, được Hồ Chí Minh và Đảng ta vận dụng sáng tạo,
phát triển làm phong phú thêm phù hợp với hoàn cảnh cách
mạng Việt Nam.
Về chủ nghĩa quốc tế: Đảng ta khẳng định: Đảng phải
trung thành với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân, kết
hợp chặt chẽ chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa
quốc tế vô sản, sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức
mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế.
Bởi vì sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân là giai cấp
có tính quốc tế, bản chất giai cấp công nhân của Đảng cộng
sản được thể hiện ở việc giải quyết đúng đắn mối quan hệ
giữa lợi ích dân tộc với lợi ích của phong trào cộng sản và
cơng nhân quốc tế. Do đó mỗi Đảng cộng sản chân chính đều
vừa phải chịu trách nhiệm trước dân tộc mình, vừa là một bộ
1010

Hồ Chí Minh, Tồn tập, Nxb CTQG, H, 1996, Tập 5, tr286.


20
phận khăng khít của phong trào cộng sản và cơng nhân quốc
tế, nên phải chịu trách nhiệm trước phong trào cộng sản quốc
tế. Đảng phải kết hợp đúng đắn chủ nghĩa yêu nước chân
chính với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp cơng nhân cảnh giác,
đề phịng và khắc phục chủ nghĩa dân tộc tư sản và tiểu tư
sản.
Từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta luôn luôn khẳng
định cách mạng Việt Nam là một bộ phận khăng khít của cách
mạng thế giới. Đường lối chính sách của Đảng bao giờ cũng
thể hiện sự kết hợp chặt chẽ lợi ích dân tộc với lợi ích của
phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Đảng ta chiến đấu
không mệt mỏi vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đồng
thời ln ln có ý thức đầy đủ và có hành động thiết thực để
thực hiện trách nhiệm và nghĩa vụ quốc tế của phong trào
hồ bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ trên thế giới.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ của Đảng và dân tộc ta đã tạo
điều kiện thuận lợi cho sự phát triển phong trào giải phóng
dân tộc, phong trào cộng sản và cơng nhân quốc tế. Trong
hoạt động lý luận cũng như trong hoạt động thực tiễn Đảng ta
vừa giữ vững tinh thần độc lập tự chủ, vừa tranh thủ sự ủng
hộ và hợp tác quốc tế. Đảng vừa chăm lo củng cố sự đồn kết
giai cấp, đồn kết dân tộc, vùa khơng ngừng vun đắp tình
đồn kết hữu nghị giữa các dân tộc, bảo vệ sự đồn kết nhất
trí trong phong trào cộng sản quốc tế. Đảng vừa chịu trách
nhiệm trước vận mệnh và lợi ích của tồn dân tộc, vừa làm

trịn nghĩa vụ quốc tế cao cả của mình đối với các Đảng cộng
sản, các nước xã hội chủ nghĩa và các nước láng giềng anh
em trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa quốc tế của