Áp Dụng Một Số Giải Pháp Can Thiệp Thích Hợp Để Phòng Và Chữa Bệnh Tăng Huyết Áp Tại Cộng Đồng.docx

BAO CAO IT QIJA NGHIEN CN DE TAI NCKH CAP BO

CO QUAN CHU TRI DE TO: TRU
DON VI. PHOI HOP:

G DAI HQC Y

NQI

VIE) N TIM MACH VTS.T

NAM
CO QUAN CH11 QUAN:

BO Y TE

THCiI GIAN THl C

Tir thiing 8/2004 — de'n th:ing 8/2007

. N:

.
.
.
.. . . .
Tong kinh phi thuc hic:n de tai:
Trong do: kinh Chi SNKH:
Nguon kh:ic (ne’u co):

.. .

560 tric:u dong
500 tri(u dong
60 tri(u dfing


BE Y TO
/QD-BYT

C NG HOA XA HMI CHU NG HIA VI T NAM
Doc l4p - Tu do - Hanh hue
H‹i N ét, ugly

-

thang Q cam 2004

Ciin cii Nghi d(mh sfi 49/2003/ND-CP ngay 15/5/2003 cua Chinh phii quy d(nh vé
chiic ndiig, nhi6m vu, quyén han va cri chu tfi chiic D‹5 Y T6.
C n cfr Qui d[:th s6 16/2003/QD-BKHCN ngay 18 thé ng 7 nam 2003 cua B6 Khoa
hoc Ci5ng ngh( v6 vi(c tuyén chon can bb vli cct quan chfi tri thuc hién cGng trinh
nghi8n chin khoa hpc v$ tri6n khai thu(t.
C n cii bi6n ban hop ngay 5J5J2004 ciia Hi3i dong KHCN xe‘t duyét de tar d iicrc
thé nh l$p tai quy6t d]nh sfi 1292/QD-BYT ngay 12/4/2004 cua Bd truérng Bo Y t6 .
Xe’t d6 ngh|i cfia Eng Vu tru6ng Vu Khoa hoc - Dao tao.

Diéu 1. Ph6 duyét dé Hi khoa hoc c0ng ngh( c5p BJ:
"Ap dung mot sit giai ph:ip can thi(p thich hip dé phong, chiia bénli
tlt ng huyét :ip tai cling dfing"
- D0n vi chu tri de Hi: Elai hoc Y Ha Noi
- Kiiih phi du toan: 500.000.000d (Niim tram tri(u ding)

- Théi gian thuc hi6n: 36 thang
Dién 2. Dat hoc Y Ha Noi - Don vi chin tri de Hi cfi tr:ich n!ii(m chi dao, ho tro va
gi:inn siit chu nhi(m de tai trien khai céc noi dune nghi‹:n ciiu dang k)' trong df:
cuong nghién emu da ducrc H0i d6ng Khoa hoc thong qua va dinh ky b:to cao kct
qué vé ccr quan quan 1y. Thii truéing don vi chii tri va chii nliie:in de Hi cfi tréch
nhi(m thuc hi6n moi quy dinh hién hanh cua Nha nuoc vé hoat ding KHCN va chi
tiéu tai chinh.
Diéu 3. Quy6t d’inli nay co hiéu luc k6 tir ngay ky.
Diéa 4. Cite Ong, Ba Vu truong Vu Khoa hoc va Dao tao, Vu truong Vu KG hoach
-Téi chinli, Hi(u truéing truéng Dai hoc Y Ha Hi va chin nhiem de tai chiu tr:ich
nhi(m thi hanh quyc:t dinh nay.
Noi nhAn :
- Nhu: diéu I,
4, Luu K2OT,


C NG HOA XA HOI CHU NGHIA VIET NAM

Doc lfip — Tu do — Hanh phiic

Ha Noi, ngé:y ( ) thcing ,’ niim 2007

QUYCT DINH

Vé vi(ec thiinh l§p Hoi dong Khoa hpc cling
ngh(
nghi(m thu de tiii khoa h pc cling ngh( cap B(o

BE TRUONG BO Y TE

Cin cu Ng)rj d|mh so 49/2003/ND-CP ngay 15/5/2003 cua Chinh phu guy dinh ve“
chuc niing, nhi(m , quyén lryn v:i ca can to chuc cua Bp Y té;
Cén cu Quyét d)nh so 13/2004/QD-KHCN ngay 25/5/2004 ciia Bo Khoa hpc Cong
ngh( ban hiinh qui dinh dinh giii va nghiém thu de tai khoa hoc va cfing ngh(;
Can cu Cong van hu6ng dan so 9467/BYT-K2DT ngay 13/12/2006 cua Bo Y té ban
h:inh Huéing dan danh gi:i nghi(m thu dé tai khoa hpc va cfing nghé c:ip Bp;
Xét bie’n bén hpp Hoi dong khoa hpc cap ca so cua Dar hpc Y Ha N0i;
Xe’t de right. cua Ong Vu truéing Vu Khoa hpc va Dao tao Bo Y té,

QUYET DJNH:
Diéu 1. Thitnh l(ip H0i déing Khoa hoc cong nghé nghi(m thu, diinh gia két qui
nghien ctiu de Lai khoa hoc chp 86: Ap dung mét sé gicii phép can thiép thich hpp dé
phéng v‹i chit:a bénh téng huyét ap tai chzig dfiiig.
Chii nhi(m dé tai:
GS TS /\/guyén Lén V ift
Don vi chin tri de‘ Hi:
Trifling Dqi hoc Y H d N i
H0i ding g0m c:ie nha khoa hpc co tin sau day:
1. GS TS Pham Gia Khéi — Vi(n Tim mach — Chii tich Hfii dong
2. GS TS Duong Dinh Thien - DH Y Ha N i - Uy vién nhan xét
3. PGS TS Nguye:n Ngpc Tuoc — Vién Tim mach - Uy vi6n nh8n xe’t
4. PGS TS Nguyén Th] Thu - DH Y Ha Noi - Uy vién
5. GS TS Truong Via:t Diing — Vu Khoa hoc va Dao tao- Uy vien
6. GS TS Nguyf:n Phii Kh:ing — Hoc vi(n Qudn Y- Uy vién
7. TS Pham Quoc Bao - Vu Khoa hpc va Dao tao - Uj vién
Thu ky' H0i ding: TS Lb Thi Luyén - Vu Khoa hoc va Dao tao
ThS Vi5 Thi Nhi. Ha - Vu Khoa hoc va Dao tao
Diéu 2. Hoi dong Khoa hpc cling ngh( co nhi(m vu danh gia ket qua nghién
cliii ciia de tai tren theo guy dinh dénh gia nghi(m thu c:ic de tar khoa hpc ciing ngh(
do Bo Khoa hpc Cong ngh( va B0 Y th ban h:inh.

Die‘u 3. Quyc:t dinh nity cfi hi(u lits ké tit ngay . Hoi dong sC giai the' sau khi
hoén thénh c:ic nhi(m vp.
Diéu 4. C:ic Ong Vu truéing Vu Khoa hpc Dao tao, Thu tritéing don vi chit tri
dé tar va céc Ong/Ba co ten trong dieu 1 chij u trach nhi(m thi hquye‘t d]nh nay.

- Nhu Diéu 1 vé 4
- Luu: VT; K2DT (2).


C$NG HOA XA HOI CHU NGHIA \'IJT NAM
Doe I:ip — Tu do — Hanh Jihiic

BIEN BAN
Hoi dong khoa hoc c‹ing ngh( nghi(m thu chinh thirc két qua
nghién emu de tiii khoa hoc cong nghé cap Bo
A. NH

G THING TIN CHIJNG

1. Tin dé tiii: Ap dung mc›t sé gicii plié p can tliiép thicli hop de’ph o•² 8 º•’ chiia
bénh
rfing huyét ap tai céng dong
Chis nhi(m de‘ tiii: GS.TS.
‘nLé n Viét
Don vi chin tri d6 tai: Tru:drg Dat hoc Y Her Noi
2. Quyét dinh thitnh l6p HOi dong KHCN nghiém thu danh gi:i de tiii:
Sc›. 1583 IQD-BYT ng‹iy 4 th‹ing 5 n‹im 2007
3. Dia diém, théi gran hop H0i dfi ng:
14 gio 00 phfit, ngay 22 th:ing 5 nd 2007
tai: P /ifing hop Vu Khoa hoc va D‹io tao - Bo Y té - I38A Gici ng Vo - Ha Nett

4. Thiinh phln du phién hop:
- Chfi tich ski clGn.q«: GS.TS. PI'.•m.. Gin Khai
- S6 lhiinh vien H0i ding
9
ngirdi Sfi thiinh vien co mat
8
nguéi
SP thanh vien vang mat: 01 nguéi, gfim cac thiinh vién:
1. GS.TS. Truong Vi(t Dung
- Khach mii: Don vi chu tri de‘ tai, cac thanh vién tham gia dé téi

.
.
•
.
B. NOI DIING LAM VIEC CC!A HOI DONG
l. Thu ky hfii dong Cong bo quyét d)nh thanh lap Hoi dong so 1583/QD-BYT
ngay 4/5/2007, gidi thi(u thanh ph:in Hoi dong va c:ie dai biéu tham du.

3. Hoi dong néu c:ie cfiu hiii doi vdi Chfi nhi(m dé Hi, Nhérn nghién ciru ve noi
dung ciia nghién erm.
4. Hfii dong néu edu h iii dfii vdi c:ie Uy vién ph:in bi(n, chuyén gia vé timg chi
tiéu d:inh gi:i dune quy dinh.


S. Hfii diing da trao doi, thao luan.

6. Hoi dong bfi phiéu d:inh gi:i:
H i d6ng da bau Ban kiém phie’u véi ciic thanh vién sau :
- Truéng Ban : PG5 .TS. Ngu yén Tlii Thu

- Hai uy vién :
1. GS. TS. N guyéii Phh Khcmg
2. TS. Lé Th] Luyén
Hoi d0ng d5 bfi phiéu d:inh zia (kém theo Bién bent kiém pliiéu dénh gié).

7. Rét lufin va kién nghi cfia Hoi dong
7.1. Céc két qua daI du:cc cha De Hi.
De' Lai co tinh cap thiet vi THA la yéu th nguy cc gi:in tiép hoac truc tiép dH
dén tir vong trong be‘ nh tim mach, tuy nhién cfi the phong trénh duoc. Ci
nu‹ic ta hie‘n nay, THA dang phat trién rdt nhanh (ti Ie‘ mac chiem kho g
209o d
s0), néu kh0ng phong ngiia niioc se" ton rdt nhiéu chi phf sau nay.

Phuong ph:ip nghién ciiii: Ddy la mot nghi6n ciiu cong ding giai quyét mot
thuc té phiic tap, tuy nhién cac t:ie gia da sir ilung 2 thiét ké nghién ciiu hpp
Iy, dfii right nghién ciiu vien
ly, cac ddu ra cua can thi p it sai so,
:iéri i:ét qua thu duoc d:ing

Gi:i ni ring dung ciia dc: tai: co dong gop miii: mo ra huérng nghién ciiu can
thi(p ve‘ THA tai cfing dong, da dao tao 2 Thac st Y hoc
Két qua nghién ciiii: hie‘u qua xa h(›i 1érn, hi(u ;qua diéu tri tot
Tiéu do thuc hi n: vuot th6i gran qui dinh
- C:ic tiéu chf khéc de:u dat yéu ctlu.

de thuari ti‹:n cho vi(c xem xét, so
s:inh thfi.
Nén tinh ti I(

tie’n trong vi(c so s:inh véri

ciic

Ti I( tfr vong tinh trong théi gian qua ngan, so lie‘u ft, cdn theo diii trong théi
gran dai hon.
Bo sung phu luc vé thap dan s0 ciia xa


- Don vi tham gia dé tai cm ghi tin don vi la Vi(n Tim mach, khfing ghi t‹:n cii

7.3. min cti: viio k ét

' b‹i pfiiéii

Dat : 37,7 diem.
Xep loai : Mite A (chi tiéu 1 dat di6m toi da).
- Hoi dGng khoa hoc c0ng nghi: cdp Bo du0c thanh lap tai Quyet dinh sfi
1583/QD-BYT ngay 4/5/2007 ciia B(i truéng BE Y te" da nghiem thu

chfnh thifc dé tai Ap dung mot sé gici i phép can thiép thich hpp dé pliong
»é cliiia bénli i‹ing liuyét ép tai coog dong,’ k6t qu:i xép loai: Dat, mitc A
- D6 nghi tiép tuc ph:it trién de tai thiinh chuong trinh vé phong chong THA
tai cong dong trén pham vi 16n hon.
- D6 nghi chii nhiém d8 tai siia chfia bd sung vao bén biro cao tong két de tai
theo c:ic y ki6n d6ng gop ciia Hoi dong.
Cufic hop két thuc vao 15h30 ngay 22/5/20G7.
THU KY

CHU TICH HMI DONG

TS. Lé Thi Luyén

ThS. Vii T. Nhi
Ha

Nat chin.Co quan chit tri DT
(03); Vi(n TTTVYHTW
(02); Luu: VT, K2DT
(02).

GS.TS. Pham Gia Khai

KT. VU
T

TL. BO TRU© NG

HOA HOC VA DAO TAO


DANH SACH TAC GIA CUA DE TAI KH & CN CAP BQ
1. Te“ n de“ tai: Ap dung mot so giai ph:ip can thi(p thich hpp, d‹: phong bénh,

. . .
- ,
. .
chua benh tang huyet ap ta cpng dong.

2. Thiii gran thuc hi(n de‘ tai:
3. C‹r quan
. . . ..
chuY tri de tai:

Dar
4. Bo chit quan:

’

3 nam (Tu 8/2004
.
Truong
Bo Y Té

5. Danh s:ich t:ic gia:
TT
Hpc ham, hpc vj, hp va tén
1
GS.TS. Nguye“ n Lan Vi(t
2
PGS.TS. Do Doiin Lpi
3
4
5
ThS. Vii Thi V g
6
ThS. Pham Thai Son
7
ThS. Nguyen Ngpc Quang
8
ThS. Pham Tran Linh
9
ThS. Nguyen Thi Quynh Mai
10 ‘

ThS. Nguyen Thu Ho:ii
11
CN. Trén Le Giang
12
BS. Hoang Minh Quang YS.
13
But Thi Nhan
NHS. Nguy i:n Thi Phuong
BS. Nguyeenn Thi Hoa

.

hpc

8/2007)
.

-.
N
Ha pi


DANH MU.C CHU VIET TAT
BMI: Chi so khoi ca the

-

CT: Cholesterol to:in phén

-

Cre:

-

Glu: Glucose

Creatinin

DTH:

Dich te“ hpc

-

DTNC:

Doi tupng nghién erm

-

HA:

Huyét :ip

-

HATT-

Huyet :ip ttim thu

HATTr: Huyet :ip tém
truong
-

Tang huyet ap

-

TBMN:

Tai bién mach nao

-

WHR: Ty so vfing bung/vong


N@I DUNG

Trang

I. DAT VAN DE

1

II. TONG QUAN

3

2.1. Tong quan vé b(nh t5ng huyét :ip
2.1.1. Tinh hinh benh tiing huyét cip va ccic nghién ciru can thie:p bénh
. .,.
‘“ nirctc trén the

3
3

2. I. 3. Nghién erm ccic yéu ID tiéu quan dén b nh THA
2.2. Danh gi:i mfjt chuoiig trinh can thi(p ho;jt dong y té
2.2. I. Khai niém
2.2.2. Qui trinh dénh gia

6

2.1.2. Nghién elm vé tiing huyét cip ct Viét nam

III. DOI TUCING VA PHUONG PYP NGHIEN CN

3.1. Phiroiig ph:i p nghién erm
3.2. DJa diém nghién emit
3.3. Dfii tirpng nghién cfru
3.4. Cir min vii each chpn m5u
3.5. Mi'i hinh d:inh gi:i trong nghién erm can thi(p ciia dé Hi
3.6. Thiii gian nghién elm
3.7. C:ie chi sfi nghién erm
3.8. C:ie
thu§t phijc vq cho nghién erm
3.9. D;jo fi irc trong nghién cfru
3.10. Phwong ph:i p xir ly sit li(u

IV. IT QUA NGHIEN CN
4.1. Xac d)inh
I( THA va bién chfmg cfia THA Nr nhfin dim xii
Xufin canh tit thiri diém tir 12/2004 — 3/2005

12
12

12
13

13
13
14
15
16
17
17
21
23
24
25
25

4. I. 1. Xac dJnh Ie hic:n miic THA é dcii tworig nghién cliv
4. 1.2. Xac d[ nh Ie mai mac THA ciia d i tiiong nghién che trong théi
gian 14 thang theo doi doc cac doi tirong

25
27

4. 1.3. Xac dJnh lé bién chiing ct cac doi tiiong bi THA
4. I. 4. Mo ta mot so yé u to nguy cc cé tiéu quan dén bénh THA ciia

29
32

nhan dan xé Yuan Canh


4.2. Cac hoat dong can thi(p tai cong dong

33

4.2. 1. Hoqt dong I. t p huan nhan vién y té

33

4.2. 2. Hocit d rig 2: tuyén truyén phé bién kié n thiic

34

4.2.3. float d rig 3.’ TO chic khém, do HA va phét thuoc mic:n phi

37

4.3. Ket qua can thi(p tai cong dong nham Main gitim tire hai ciia

48

b(nh THA
4.3.I. Két qué dénh gid can thiép trén cong dong dén en:
.. . .. . - .
.. . . , . - . .
a. Thay dot
ve hieu biet cua ngvcn dan ve cac van de co lien quan den

48
49

bénh THA

b. Thay dot thuc hénh cua nguoi dtin ve’ phong bénh THA
4. 3. 2. Danh gié hieu quci can thiép bénh THA cho céc doi tirong bi

53
54

THA ver nhii:rig nguéi nghi ngct bl THA.
a. Sir thay doi chi so huyet :ip

55

b.
ay dot c:ic chi so hfia sinh

Th
58

c. Thay doi mtic do THA giiia triroc va sau can thiép

60

d. C:ie tae dung phu v:i

62

l( tit vong trén c:ie dfi i tuong bi THA duoc

9Uén IQ
e. D:inh gi:i hi(u qu:i lau dai ciia mo hinh can thi(p

5.3. Ban
vé

’c éu to nguy cc lien quan dén b(nh THA

63

70

5.4. Dfinh gi:i hi(u qua cfia mfi hinh can thi(p.

71

5.4.I. Born vé so thay doi cac chi sci hiéu biét ver thyc hanh cha nhcin
dcin vé bénh THA
5.4.2. Ban vé tcic dung diéu trl va tit van cho céc doi tiipng du:cc quan
Ij bénh THA tai cong dong
a.

Thay dfii chi so ve huyet :ip

71
72
73


b.
c.
d.

Thay doi c:ie chi so xét nghi(m
C:ie bien chiiiig khi diing thuoc ’a do’i tuong nghién elm
B:in ve I( tu vong do nguyén nhan THA

5.4.3. Danh gici chung hiéu quci cua mo hinh can thiép

74
77
77
78

VI. IT LUA) N VA KHUYEN
NGH ! IT LUA) N
6.1. Ty I( hi(n mtic THA,
I( mmi mac,
Ie‘ bién chfmg do THA
81
ciia nhan dfin xa Xulin Canh, Dfing Anh, Ha Noi niim 2005
6.2. Mii hinh can thi(p ke't hpp gi:in due tuye’n truyén, tap huan cho

81 nh$n vie“n y te, dfing thufic ha 6p cho dfii tu9ng THA tai cong dong
(tuye‘n xli, thfin) cho hi(u qua khii tot
CN NGHI.

82

TAI LIEU THAM KHAO

82


AP DUNG MOT SO GIAI PYP CAN THIEP THICH HQP DE
PHONG, CHIA BENH TANG HUYET AP TAI CONG DONG
I.DAT VAN DE
B(nh tang huyet tip (THA) la b(nh pho bién trén the' gioi cling nhu o Viet
Nam, lit moi de doa rat 1éin doi vcr i suc khoé ciia con nguci i, la nguye"n nhan
g:iy t:in phé v:i lii vong hang dau doi vcri nhiing nguoi l6n tuoi. Trong so cac
truéng hpp mac b(nh va tit vong do tim mach h:ing nam co kho:ing 35% - 45%
nguyén nhfin true tiep la THA.
Tai Hoa ky, cho den nay so b(nh nh b} b nh tim mach lufin chie'm h:ing
dau v:i Ie tit vong do cac b(nh tim mach cung la lérn nhat. Riéng vcii be“nh
THA, co khoang trén 50 tri(u ngucri My bi THA (nam 1991) chiém I( 20%
18 tufii. Chi phi truc
dfin so not chung va chiém tre"n 30%
trong
tiep ho)ac gran tiep cho diéu tri, chain soc b(nh nhéii THA héng nam téri trén
259 ty dfi la My. Cac bién chtfng giiy ra bcri THA cliny rat cao nhu: tai bién
mach nao, nhfii miiu cc tim, suy tim... Truoc tinh hinli dfi, chinh phii Hoa va

c:ic cc quan chtfc n g da phai vao cu9c tich cue de nham ngl chan su phat trien

nguy hie"m cua b(nh va kc:t qua I:i hp da dat duac nhif nq• k I qua nhat dinh
trong viec 1:inn gi:inn d:ing ké tj l(e mac be“nh cling nhu vong do c:ic b(nh
tim mach. Ty Ie: tir vong do tai bién mach nao dfi lien tpc gi:tin: tit nani 1970

den 1994 giam duoc 50-60 %; I( tfr vong do cite b3enh dong mach vanh
ciing gi:inn kho:ing 40
- 50 % tu nam 1970 den 1994. Tuy nhie’n con
s;i tich don bénh nhfin va dan so t g.

nhiing con so b:to dong: chpn
nhién
tir dfi bat thdm ngau nhién moi qu(an 4 phuéng, chung Hi da nghién elm tinh
hinh Tang huyet ap ci 12 phuéing, lira tuoi
H:i noi 1:i rat cao (23,2 %), tucrng duong ho c hon so voi c:ie nvoc trong khu
vuc ho a) c trc:n the gié‘i. Tit do, co the“ du do:In ty 1‹: bi bién chfmg tim, nao,
thin... rat léin [11].
Ty I( mac b‹:nh THA lit khii cao trong dfin, trong ciic nghién erm ve dich
te hpc b(nh THA kha hang dinh tir’ 20-25% dan


dén ve’ phfing benh, diéu tr[ b(nh THA ciing kh:ic nhau. Khao sat y té tar Anh
nam 2001 cho thay 5% phu
tuoi 55-64 v:i 74% ci nhom 65-74. Hon 80% ngucri dan Anh khfing dupe
nh(an bat ky diéu tri thuoc ha tip ntio. Pharr dong so b(nh nhfin bi THA
khong nhan thiic dupe tinh tr:Eng be“nh cua hp (Canada 42%, MQ 30%) [7].

Trong chién luqc chhm soc va bao v( site khoé nhiin dtin giai dog 2001
—
2010, Vi(t Nam da dna ra muc tieu phfing chong v:i qu:in 1y cite b(nh khfing
nhiem triing nhu benh tim mach, ung thu, tang huyet ap, d:ii thao duéng. Tuy

nhie’n cho den nam 2004, tai Vi(t nam chua co mot nghii:n ctru niio v£ xay
dijng mo hinh can thi(p yr cong dong dfii véi b M THA ciing nhu vi(c dénh gi:i
tinh hi(u quit ciia mo hinh nay mot cach toan di(n dupc cong bo. Chinh vi
vay triréng Dar hpc Y H:i Noi da thuc hi(n de tai nghién ciiu khoa hpc cap Bo
“Ap d g mot so giai ph:ip can thi(p thich h9p de phfing, chita b(nh tang huyc:t
:ip I:yi cong dong”.
Muc tiéu nghién ciru cua de Hi:
1. Xéc dJnh f IQ hi n méc b nh tiing huyét ap (THA) ver cac bien chu:rig ciia
THA (tai bién mpch ride, suy tim, suy than) tpi xii Xutin Canh, Diing Anh,
Hé Nett.
2. Ap dung thii: nghi in can thie:p vii dénh gié lii u qué ciia giai phép can
ihi p bin re In› ngu:éi dliri tit xii Xuiin Canli , Dcmg Anti, Ha N n‘
' n uoi hiéu biet ve“ nguyén nhfin,
c:ie yéu to nguy ca gay ra b(nh THA vii diéu tr] b‹:nh THA dupc tang ten, ty 1(
moi mac THA tar cpng dong can thi(p giiim, to chuc quan ly ngucii b(nh THA
dupc dna vao qui trinh gi:irn s:it b(enh tai dta phuong. So ngu‹ii da bl THA
sé giém ducrc cite con THA. k|ch ph:it, gi:inn I( cac bién chiing do b(nh THA
gay ra.
De gi:ii quyét dupe 2 muc tiéu trén cac nfii dung nghién ctiu cua de' tai

gom c:ic hoat dpng sau:
1. Dieu tra thuc tr g trucic can thi(p nh
x:ic d]nh
I( THA tai cong
dong, thu tha(p c:ie chi so hieu biét cii a nguoi dan ve b(nh THA,
c:ich
. .. - .
. .
, ..
.

phat h ien, cac yeu to nguy en cua benh THA, cac bien churig cua benh
THA v:i c:ic bi(n ph:ip du phong benh THA.

2


Canh, Dong Anh, Ha Noi: cite hoat do( ng can thiép gom hoat
d(ong tuyén truye’n, t(p h cho nhén vie‘n y Ie cc so ve quan ly vii
theo diii b(nh THA, To chuc c:ie cau lac bo cho benh nhan THA, to
chuc kh iim va ph:it thuoc mién phi cho c:ie dfii tuong THA trong 12
thiing.

IL
TONG QIIAN
2.1. Tfing quan ve’ b(nh tang huyét :ip.
Khiii ni(m: Mot nguoi fern dvipc gpi la THA khi HA toi da, HA tfim thu
(HATT) a l40mmHg vé/ho)ac HA toi thiéu, HA tain truong (HATTr) a
90mmHg ho5ac dang diéu tri. thuoc ha :ip hiing rig:iy hoac co it nhat 2 lan
ducic bac st chan do:in la THA [22, 33].

"u can thi
p

iii s m‹›t so nwdc tw» rue zis.

b nh THA

Tan suat THA trong cong dong ngay céng gia tang vii hi‹:n tai dang ‹i
mite cao, daj c biét c:ie nuoc ph:it tric:n. Tai cac nuoc phiit trién cfi hinh th:ii
b(nh tat chuyén doi tit c:ie b(nh nhie’m trilng la chu yéu sang c:ie be:nh

khfing nhiém triing I:i chinh. Diéu tra tai Hoa ky nam 1999- 2000 trén doi
tupng 1:i ngvci truéng th

h cho thay

I( HA binh thuéng 1:i 39%, 31% thuoc

nhom tie’n THA va 29% la THA [25). Ty Ie’ hi(n mac hi(u chinh theo tuoi cr
nam la 39% So véri nfr 23, 1% (29]. Nhung

I( THA ’ci nam chi cao hon ’a

45. Ci do tuoi 45-54, I( THA o nii bat dau nhinh hon o nam gicri vii ci cite do
tuoi lén hon 1( THA o rift cao hon nam [23]. THA ducic coi la nguyén nhén
chit yeu ho a) c gop phan chinh trong 11,4% cite ca tfr vong o My nam 2003.
20%
- 30% trirfing hpp tit vong ’a b e(nh nhan THA true trip I:i do THA. Trong
vong 10 nam (1993-2003), I( tit vong do THA tang 29,3%, so ca tii vong
tiing 56,1%. THA giai doan II tro 1‘en (HA > 160/95 mmHg) 1:inn tang nguy cc
dot qui them 4 tan so voi nguoi co HA binh thuéng (19]. THA ciing tiing nguy
cc ph:it


trién suy tim u huyet 2-3 I:in [31]. NO 1999-2000 co toi 37,5 tri(u lupt b(nh
nhan phai di kham vi THA tai My [32]. Uoc tinh chi phi truc tiep va gi:in tiep
cho THA nam 2006 da ten téi 65,3

USD.

Da co nhiéu nghién ciia ciic t:ic gia khac trén the gioi vé b‹:nh THA ’a nguoi

truéng thanh : Tai Canada (1995) I( THA la 22%; Méhicfi (1998) 19,4%; Tay
Ban Nha (1996) 30%; Cuba (1998) 44% ; Trung Quoc (2001): 27,2% ; Thai Lan
(2001): 20,5% ; Singapore (1998): 26,6%.
Kiém so:it huyet :ip co hi(u quB ciing tain gi:inn l tit vong va bién chting
ciia c:ic benh tim mach (Collins 1994 ; Gueyfer 1999). Tuy vay, I( kiem soiit
tot huyet tip bang thuoc trén the' gioi chi d:yt tit 25 — 40% (Bumier 2002 ;
Hyman 2001 ; Chobanian 2001 ; Smith 1990). Diéu tr] thuoc ha :ip tich cuc
cho phép giém so do huyet ap tdm thu 6,3 mmHg so vcii mini chting khfing
dung thuoc ha ap tich cite, hon nfia nhfi m chimg khfing dttng thuoc ha :ip tich

cue lai l ém t g so do HA them 4,8 mmHg (Berlowitz 1998). Phan tich gop 59
thii nghi(m c:ic mo hinh qu:in ly THA trong cfing dong cho thay chi mo hinh
n:to sau sat trong vi(ec xiic dinh, theo dfii v:i diéu tr] THA bang thuoc moi
cho phép kiém so:it HA hi(u qu:i, gi:inn 1( tii vong va bi chung do nguyén
nhan tim mach (Hypertension 1979; Hypertension 1986; Davis 2001). C:ic mo
hinh nhu benh nhiin tip theo dfi i HA, nhiin vién y te theo dfi i ph iii du‹ic xdy

dijiig va danh giii them. Gi:to duc truyén thong true tiep cho ngucri benh ho5ac
thay thuoc don thuan khfing co tae dung d:ing ke‘ trong vi(c ID giiim so do
HA ’a b(nh nhan THA [26].
Ph n tich tong hpp khac trén 18 thii nghi(m phong ti‹:n ph:it b‹:nh mach vénh
cho thiiy : thay doi c:ic nguy ca ve I ’i song (hut thufic, ché do 1uy(n tap the‘ luc
thuéirig xuyén, che dfi én) dti khfing thay doi d:ing ke tit I( tu vong chung v:i tu
vong rie“ng do b nh dong mach v song da co t:ie dpng tain gram HA tain thu
xuong 3,9 mmHg (95% CI : 3,6-4,2); gi in HA tain truong xuong 2,9 mmHg
(95%CI : 2,7-3, 1) them ngoai t:ie dpng cua thuoc ha ap. So s:inh vi(c dung
thuoc tich cue, thay doi loi song don thud cling da dat hi(u qua tuong tu
50% khi dung thuoc. Hon niia phan tich nay cling cho thay c:ic bi(n ph iip can
thi(p yéu to

4


nguy cc thong quan tu van giiio due den tu’ng cii nhan nguoi THA hay den timg
ho gia dinh co hi(u qua nhiéu hon trong vi(c gram cite yen to nguy cc va ciing
dan den gi:inn 1( tit vong o nhfim bénh nhan THA co nguy cc cao. Nhfim t:ic
gié n:iy ciing nh()n dinh hi(u qua v:i hu6ng tiep ca(n phu h pp voi timg loai
doi tupng trong c rig dong co the’ dviac car thien. Thong qua mot so nghién ciiu
dinh tinh bo sung dfi tra Hi ve nhan thirc v:i d:ip Aug cua ngu‹ii dan doi voi
c:ic bi(en ph:ip tu van tuyén truye’n thay doi Hi song [24]. De qu:in 1y be:nh
nhan THA tgi cong dong thénh cfing Goldstein va cong sir cho rang vi(c xiic d|
nh c:ic khfi khan trong nhén thuc ctla cong dong ve’ b(nh THA vii c:ic bi‹:n
chung cua no d‹: tim gi:ii ph:ip tuong ring la van de can dupc quan t:inn.

Nhu vay, de xay d;mg mot mo hinh quan 1y va gram s:it b(nh THA hi(u
qua ci c rig dong, cfin phoi hpp vi(c diéu tri. thuoc ha :ip vcii nhiiiig bi(n phép
can thi(p c:ie yéu to nguy ca THA nh thay doi ciic hanh vi loi song theo
chiéu hu6ng co lot cho ngucri THA. Diéu ki(n quyét dinh cua mo hinh nay Ta
ph:ii x:iy ding dunc mo hinh nh a(n thuc, tim hiéu c:ie r:to c:in trong suy nghi
vii thuc h
ciia ngucri dan de co the xay ding, thay doi v:i di éu chinh c:ie bién ph:ip gi:to
duc sue khfie phti hpp vii co hi(u qua vcn titng d)a phuong.

2.1.2. Nghién ch:u vé b nh tiing h uyet ép é lift nam.Nam 1982, theo diéu tra ciia GS. Pham Khué va cong su, Ie THA chung l:i
1,95% v:i ci nguoi trén 60 tuoi ty I( THA l:i 9,2% [13].
Nam 1984, theo di‹:u tra ciia Khoa Tim Mach b(nh vii:n Bach Mai, ty Ie" THA

la 4,5% .
Nam 1999, theo diéu tra ciia GS. Php Gia Kh:ii va cong sit, ty I( THA
la 16,05% [HJ. Nhm 2002, theo diéu tra ciia vién Tim Mach trung uong, l (

THA la 23,2% (I 2].
Theo so 1i(u diéu tra y té quoc gia nam 2001-2002 ciia Vi(t Nam, I(
tang huyét :ip ’a no giai tit 16 tuoi trcr le“n 1:i 15,1% va nit gi‹i i la 13,5% (2].
Diéu tra ctia Vi(n Tim mach Vi(t Nam ve ttin sufit THA v:i c:ie yen to
nguy cc ii c:ic tinh mién Bac Vi(t nam nam 2001 — 2002 (trén 5012 nguci'i)
cho th:iy tan suat THA o ngucri truémg thénh la 16,3% ; trong dfi THA dfi I, do(
2, do


3 lan lupt la 10,2% ; 4,2% va 1,9%. Ty I( duoc diéu tri thuoc ha ap chi chiém
11,5%, trong so do kiém so:it HA tot (dna HA ve" binh thuéng) chi chiém 19,1%
the tang,

[12]. Cac yéu to nguy c‹i bao gom: tuoi cao, gioi nam, chi

be’o bpng, chi so vong bpng/vong mong tang, roi loan duéing miiu, roi log
vna‘ in:iu, uong nhiéu rupu, tiéu sir gia dinh huyet thong truc h( cfi ngucri
THA. Yeu to lie“n quan manh nhat den THA lit tuoi va miic do be’o phi. Tuy

nhién, hie’u biét cua nguoi dan ve ciic yéu to nguy cc n:iy lat rat thap. Ty lc:
danh gi:i dung tat cii c:ie yéu to nguy ca chi chiém 23% (18,8% uong thon so
voi 29,5% ’a thénh thi), trong khi hiéu biét sai ve cac yéu to nguy cc chiém

hon 1 /3 dan so (44,1% ci nong thou so véri 27, 1% ‹i th

th]) [12J.

THA v:i c:ie yeu to nguy ca (nhat la c:ie yéu to Hi song, von co the thay
doi dupc) da tro thénh van de c n giiii quyet khfing nhimg chi bang thuoc
diéu tri kiém so:it HA, ma con can héiig 1oat ciic bi(n phiip giao dqc truyén

thf›ng sue khfie nham vao c:ic yéu to nguy cc da)c biét 1:i c:ic yéu to nguy cc
v‹: Hi song co kh:i nMg thay doi theo chi‹:u hu6ng tich cue co lot cho b(nh nhfin
b( THA.
Tinh trang quén IQ b nh nhan THA ci Vi(t nam, cho den nay chua co he
thong quiin IQ vii du phong doi voi b(nh THA, cac hoat dong y té méri chi tap

trung v:to cfing t:ie diéu tri benh nhan tar c:ie benh vi(n. Chua co mo hinh dir
phfing, ghi nh3an va quiin ly b3enh THA tai cong dong. Cfing tiic tuyén
truyc:n benh THA tar cong dong chua sau rong, cite hoat dong diéu tra dich
té, dao tao c:in bo cho cfing tiic phfing chong THA tai cac ca se con rat han
ché.
2.1.3. Nghién emu cac yéu ter tiéu quan dén b nh THA
Ty I( huyet :ip tang theo tuoi, tinh trang hut thuoc, tap the duc, béo phi va
ciing la yeu to anh huéng den THA. Nhie’u nghién
elm cho thay hut thuoc, ufing rupu va béo phi co tuong quan thu(an voi huyet
:ip. Ty Ie THA tang theo muc do béo phi,

I( THA tang dan theo mirc

do thira edu voi ca nam va nii gioi. Nguoi béo phi do II co
- 39% SO Vé ngir’‹ii tiéu béo phi

I( THA tit 33%

Ie THA chiem 17% - 24%.

6


39.4

29.7

15
10

14.5

Kbong

Ti6n be’o phi Béo phi d fi I Béo phi d fi D

Hinh 1.‘ TJ Ie tii •8 huyét ép theo tinh trang thita can
.- . . .
.
.
..
tra
(Nguon:
te quoc gia 2001 Bp YTe -Via:t Na
Dieu
nam
y
2002,
Nghién ciiu ve dich te THA cua quan the ngvcii triréirig th:inh ’a LV pho
Maracaibo - Venezuela thay rang ngucri

BV

BMI

(47,6% so vcii 24,2%) (13].

GS. Pham Gia Kh:ii v:i cong su diéu tra 76 10 nguoi tai Ha Nfii tfr th:ing
4/1998 den th:ing 4/1999 thay chi so BMI trung binh cua quan the nghién erm la
20,09 I 2,72. Nhfi m BMI tit“ 22 tro lén dE cfi nguy cc THA [HJ.
Ti sé wing bung/ vong mcing (Wai•*<²‘R •tio.- WHR).Béo b(u con dwac iwpng gi:i bang ti so VB/VM. Béo b(u gay THA v:i 1:inn
tang nguy ca b(nh mach v:inh la mot trong nhimg cc che' da dupc thiia nhan.
Tai Nam Phi, vao th:ing 3 nam 1994 Steyn N.P. v:i cong su da tien hanh
nghién cim ve iinh huéng cua c:ie yéu to: Trpng luong, chiéu cao, vong miing v;i

vfing bung té'i THA. Chi so khoi luong cci the (BMI), ti so vfing bung/ vfing
mong (WHR) v:i chu vi vong bung (WC) di:u dwac tinh to:in cho moi c:i the.
Moi nguoi déu dupc do ca HA th thu v:i HA tain throng. C:ic can hfii diéu tra
de’ x:ie d|nh cac yc:u to nguy ca lien quan téi thfii quéR Sinh hoat (diéu tra trén

431 sinh vién). Két qu:i cho thay: 18% sinh vie’n bi tang cfin (BMI 25 29,9), 6,f % béo phi (BMI a 30) va 26,8% giém can. HA, BMI, WHR, WC
déu tang


déng ké cung voi tuoi. Chi 1,6% sinh vién co THA, 1% hut thuoc lit va 4,4%
nghi(n hut. Nghién ciru cho thay BMI, WC vfi WHR co

'i tuong quan

v ti tuoi [13].
Gus, Moreira va c(ong su (Brazil - 1998) nghién elm su lien quan
giiia BMI, WHR va chu vi vfing bung voi I( THA trong mot man dat di(n
1088 ngucri truéing thénh "a Porto Alegre - Brazil. Tie’u chuan dupc goi 1:i béo
b(u khi: Ho)c BMI ? 27 (cho ca hat g’ic i); hoac WHR a 0,95 (voi nam)

nii); ho5ac WC a 96 cm (vcri nam) v:i » 92 cm (vcii rift). Két quit nghién ciiu
cho thay: Béo b(u tinh theo BMI co su lien quan voi THA o c:i hat gicii [13].

Mot so nghién cuu khiic cling khang dinh rang béo phi cfi moi lien quan
chat ché vcii c:ic mirc HA [5, 9, 11, 12, 13, 15, 15, 20].

Tai Vi(t Nam, trong mot nghie’n ciiu cua GS. Pham Gia Kh:ii va céing
sir, WHR ? 0.80 co nguy cc tuong doi lien quan ch(at che‘ (theo chiéu
thua3n) véi THA. Di‹:u n:iy co nghia la: vong bung céng to thi nguy cc THA
c:ing cao [12].

flirt th uoc la
Nicotin trong thuoc lit co téc dung chu yéu I:inn co mach ngoai bién, lain
tang néing do Serotonin, Catecholamin é nao, tuyén thuong than. Thuc nghi(m
cua Maslova nam 1958 trén suc vat cho thay Nicotin trong thuoc I:i gay
Tre‘n ciing nhan vién nha in:iy thuoc 1:i, nai chin dung bui v:i khfii thuoc l:i
nhiéu thay 1( b‹:nh THA cao hon rii r(t. Tuy nhién, t:ic gia con chua thong nhat
hut thufic I:i g:iy THA nhu the néo, nhung tat c:i deu cho la ci ngvcii da THA thi

hut thuoc 1:i chi co h:yi, con

ro ret [11,12].

Hut thuoc 1:i, maj c dau khfing phai lit mot nguye’n nhan THA song
déy ciing 1:i mot yéu to de doa quan trpng den b(nh. Vi nguy cc mac b(nh
mach v:inh o nguoi THA co hut thuoc lit cao hon 50 - 60% so v6i nhfrng nguéi
THA khfing hut thuoc 1:i [18].
Nghie’n ciiu ciia Gordon H.Williams cho thay nhilng yeu to nguy cc ciia

xa vira dong mach nhu tang Cholesterol trong in:iu, giiim dung nap Glucose,

vé/


hoac hut thuoc la da tain tang ding ke" ty IQ tir vong o nguci’i ct THA bat ké ci
gicri, tuoi hay chiing toe n:to [13].
Tai Vie)t Nam, trong nghién ciru ciia GS. Tran Do Trinh ve dich te
hoc b‹:nh THA (1989 - 1992), ke't qua cho thay: cr nhfim ngucii ct THA, ty
I( htit thuoc la nhie“u (oén 8 diéu/ng:iy) cao hon cr nh mg nguoi binh thuéng,
nhimg néu htit ducii ' luon dfi thi khfing kh:ic nhau [18). Nii m 1998 - 1999,
GS. Pham Gia Khai va co( ng su tai Ha Noi da tie'n hanh nghién ct tre’n
c:ie doi tupng nghi(n thuoc I:i, co 1450 ngiroi chiém ty l(l9,03% (Nam: 1399
nguoi chiérn 96,48%; nii 51 ngucri chiém 3,51%). So diéu hut trung binh la
22,14% + 4,7 diéu/ng:iy tiic khoang lbao (20 die:u)/ngay/nguoi; ngucri hut nhiéu
nhat la 50 diéu/ngay. TQ I( THA chung cho nhting ngucri nghi(n thuoc 1:i ID
15,86% so véri nguci‘i khfing hut thuoc la 16,12% sir kh:ie bi‹:t n:iy khfing co j
nghia thong ké (p>0,05) [11].
Udng rirpu

Da co mot so nghién ciii ducrc b:to c:to ve su lien quan ciia uong riipu
nhie‘u vii THA, nhung ca che ciia lien quan nity van con chua ro rang [18j.
Co nhtiug j kién chua thong nhat nhung da so thua nh a(n rupu thin THA.
C:ic thuc nghi(m cho thfiy rang vat khoi lupng 16ri, Ethanol co t:ie dqng
co mach t c tiep. Giam tiéu thq rupu xuong toi ducr i 3 tan uong trong ngay (30
ml rirpu) 1:inn gi:inn HA o b‹:nh nhén co die“ u tri [13].
Marques V.P., Areiler D., Evans A. diéu tra 5363 din ong o Ph:ip v:i 1367
dén ong é Bac Ailen tuoi tit 50 - 59. Két qua: é Ph:ip uong nhiéu rupu nhe, tr:ii
lai uong bra va mon manh o Bac Ailen 1:yi cao hon. o Phép dung do uong co con
trong cii tub, nhurig o Bac Ailen uong don viio thu s:iu thu bay chie'm téri
60%. o c:i hai nuoc, nhiiug nguoi nghi(n thuoc 1:i uong nhiéu rupu hon l:i

nhfmg nguci khfing hiit. Tuong tp nhu vay, nhiirig nguci i béo phi va THA
ciing uong rirpu nhiéu hon nhfmg nguoi khfing béo phi v:i khfing THA (HA
binh thuimg) [13J.

9