Nghiên cứu thực trạng sử dụng thuốc và các biện pháp không dùng thuốc y học cổ truyền ở các tỉnh phía bắc

Bé Y tÕ
häc viƯn y d−ỵc häc cỉ trun ViƯt nam

á0 á0 kế quả iê ứu đ ài ấ ộ

iê ứu T ạ sử dụ uố
à á iệ á kô dù uố T
gu

yờ
n

ờn
Tại á ỉ
ía
ắ
uy
g
n
z

L
L u
Lu un n v
n v n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th

ái
n

c ệp ái
do ghi th
3
c
12 t n ọ
n tố i h
vă ăn đạ
ận v ăn
Lu uận n v
L uậ
L

(§ὸ àI iê ứu k0a ọ ấ ộ ăm 2005 - 2007)

ủ iệm đ ài: S TS ạm Ká, TS iêm ữu Tà
ơ qua ủ ì đ ài: ọ iệ - Dợ ọ ổ u iệ am

6940
04/8/2008

Hà Nội - 2007


Bé Y tÕ
häc viƯn y d−ỵc häc cỉ trun ViƯt nam

á0 á0 kế quả iê ứu đ ài ấ ộ

iê ứu T ạ sử dụ uố
à á iệ á kô dù uố T
gu

yờ
n

n
Tại á ỉ guía
ắ
yờ

L
L u
Lu un n v
n vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

cz ệp ái n
do ghi th
3
c

12 t n ọ
n tố i h
vă ăn đạ
ận v ăn
Lu uận n v
L u
L

(Đ àI iê ứu k0a ọ ấ ộ ăm 2005 - 2007)
ủ iệm đ ài: S TS ạm Ká, TS iêm ữu Tà
ơ qua ủ ì đ ài: Һäເ ѵiƯп Ɣ - D−ỵເ Һäເ ເỉ ƚгuɣὸп ѴiƯƚ Пam ấ
quả lý: ộ ế
Tời ia iệ: ừ á 10 ăm 2005 đế á 10 ăm 2007
Tổ ki í iệ đ ài: 200 iệu đồ
T0 đó: ki í SK 200 iệu đồ

Hà Nội - 2007


Da mụ ữ ái iế ắ
-

T

SSK
SSKĐ
SSKĐ
ST
A

K

K

: á ộ ế
: âm ứu
: ăm só sứ k0ẻ
: ăm só sứ k0ẻ a đầu
: ăm só sứ k0ẻ ộ đồ
: ơ sở ế
: uế á
: ội ứ
: Kám ữa ệ
: iê ứu
: iê ứu k0a ọ

-


LTĐ
SD
ST

: ơ á
: ối l0ạ i đì
: Si dụ
: Su ợ ơ

-

u
gợ
STK
:z Su
ầ ki
p ỏi n
c

o hi th
d
TMM
iế mạ máu Ã0
3 :g Tai
c
12 t n họ
n
i
t
TເƔTTǤ n văvăn n đạ: Tæ ເҺøເ ɣ ƚÕ ƚҺÕ ǥiίi
uậ n vă
TҺເS L LuLậuận : Tгuпǥ Һäເ ເ¬ së
TҺΡT
: Tu ọ ổ ô
TK
: Tầ ki
TT
: Tiu ă uầ 0à Ã0 mạ í
TTT
: Tu âm ế
TT

: Tạm ế
Q
: iêm ế quả

-

DT

: - Dợ ổ u

DT
T
Đ

: - D−ỵເ Һäເ ເỉ ƚгuɣὸп
: Ɣ Һäເ ເỉ ƚгuɣὸп
: Ɣ Һäເ iệ đại

n

L
L u
Lu un n v
n v n
v n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th

ái
n

gu

yê
n

yê

- ƔTTП

: Ɣ ƚÕ ƚ− пҺ©п


1

Đặ ấ đ

L
L u
Lu un n v
n v n
v n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái

n

gu

yê
n

ƔҺເT là ọ sm ấ ủa l0ài ời. Mặ dù ó ữ ă
ầm e0 lị sử á i ủa í ị - ki ế, ă óa, ế ủa
mỗi quố ia s đó ó 0 l ủa T đối i sứ kỏe â l0ại
à
à đợ ừa ậ à á i.
à a ê ế ii ời dâ m0 muố đợ sử dụ T
iu ơ 0 điu ị ệ. TҺe0 −ίເ ƚÝпҺ ເđa Tỉ ເҺøເ Ɣ ƚÕ ƚҺÕ ǥiίi,
ƚг0пǥ ổ số 50% số ời ê 0à ế ii đợ SSK ì ó i 80%
ời đợ ăm só ằ T [107]. ầu ế ời dâ ở á ê
ế ii đu
đợ ở lợi í ừ T 0 SSK à 0i T là mộ â ố
qua ọ ả0 đảm s à ô iế lợ SSKĐ ủa à ế mỗi
quố ǥia. Méƚ sè пǥҺiªп ເøu ເҺ0 ƚҺÊɣ ເã 80 - 85% dâ số ủa âu i đợ
iá0 dụ à SSK ừ ữ ời u ấ dị ụ T; ó k0ả 2,5
iệu ời A đợ điu ị ệ ằ Tu ; à ăm ại Tu
Quố ó ê 200 iệu ệ â đợ điu ị ở ữ ệ iệ T;
ở ậ ả ời dâ sử dụ á l0ại uố T đ điu ị ệ à
mộ ă
[97][106].
ở iệ am, iệ sử dụ T ủa ời dâ 0 điu ị đà đợ
mộ số ô ì iê ứu đâ kẳ đị là ấ. Kế quả
iê ứu ủa Tầ Tuý à ộ s ăm 1999 sử dụ à qua iệm
ủa ời dâ T 0 ấ ỉ ó ờ13,5%

ời dâ đà sử dụ T
n
0 điu
y
u
g
z iê
ị ệ. ấ đ à, e0
ứu ủa ô u Mi ăm 2002 ở
p in
oc hi thỏ
d
g
3
c
mộ uệ mi i ỉ 0à nì,
12 t n h k ế quả iê ứu 0 ấ ỷ lệ à
t i
v n
ò ấ ơ s0 i iê
ủa Tầ Tuý à ộ s ăm 1999
n v ứu
n
Lu un n v
(10,9%)[51]. Te0 Điu a L Lu ế quố ia ăm 2002 ì ỷ lệ kám ệ
0ại T ại á ạm ế ỉ đạ 2%[25]. iệ iê ứu
ạ sử dụ T
à ìm iu ếu ố ả ở đế iệ sử dụ T ủa ời dâ ở
ku ía ắ là mộ iệ làm ầ iế ằm u ấ 0 a
ữ ô i quý áu ạ sử dụ, ái độ à kiế ứ ủa

ời dâ
đối i T. Qua đó, a ó ìm a đợ ữ ếu ố đẩ
0ặ kìm Ãm iệ sử dụ T ủa ời dâ 0 SSKĐ. iê ứu
i a ó êm ơ sở k0a ọ, ó ầ â d iế lợ, í sá
á i T e0 i ầ ị quế 46 ủa ộ í ị: ...á
i
DT à mộ uê à k0a ọ[38]. Têm à0 đó, 0 đế
a ó ấ í á iê ứu ổ ấ đ à. ì ậ, ôi iế
à iê ứu đ ài i mụ iêu:
- iê ứu ì ì sử dụ T 0 ăm só sứ k0ẻ ại
á ỉ ía ắ.
- Tìm iu mộ số ếu ố liê qua i iệ sử dụ T 0
ăm só sứ k0ẻ ại á ỉ ía ắ.


2

ơ 1
Tổ qua ài liệu
1. Mộ số kái iệm

gu

yờ
n

* Tuố T: là mộ ị uố số 0ặ í a mộ ế ẩm
đợ ối (lậ ơ) à à0 ế e0 ơ á ủa T ừ mộ
a iu ị uố ó uồ ố ậ, độ ậ, k0á ậ ó á dụ
ữa

ệ 0ặ ó lợi 0 sứ k0ẻ (Quế đị số 371/T- QĐ à
12/03/1996 ủa ộ ở ộ ế iệ a à Qu ế đá iá í a
0à à iệu l uố ổ u).
- Tuố T là ữ ị ƚҺuèເ, ເҺÕ ρҺÈm ƚҺuèເ ເã пǥuåп ǥèເ ƚõ
ƚҺὺເ ѵËƚ, ®éпǥ ậ à k0á ậ đợ ối e0 ơ á ổ u
à sử dụ e0 ki iệm dâ ia lâu đời (Đị ĩa ủa W0
1998).
- Tuố ắ là ữ ị uố, ài uố ó uồ ố ừ ơ ắ.
iệ u ái, la ọ, à0 ế, ả0 quả,n sử dụ đu ƚҺe0 ɣ lý Tгuпǥ ɣ.
ê
- TҺuèເ пam ເã Һai l0¹i: z p i nguy
L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc ip
th
ỏi
n

oc i hỏ

3d gh c t
+ Mộ là ữ ị uố,
12 t n h ài uố ki iệm dâ ia, ia
n t i

v n địa ơ, ừ sắ ộ, a u 0
u 0 ừ ia đì, nừ
v n

ối i à a.
Lu un n v
L u
L
+ ai là ữ ị uố à ài uố ủ ếu uấ á ừ uồ
ố dợ liệu 0 , đợ à0 ế, sử dụ e0 lý uế ki đi
T, âm dơ à, ứ kí, ị, ă iá ù ầm.
* âm: là dù kim âm ứu á độ lê á ị í ấ đị 0 ơ
ọi là uệ đ ữa ệ.
* ứu là dù sứ ó ứu lê uệ đ â kí í đạ i s
ả ứ ủa ơ ằm mụ đí ữa ệ.

* 0a ó, ấm uệ là dù a làm á độ á : 0a, da, lă,
miế, â, ợ, á, ặ, ấm, ấ, đấm . lê á ù ấ đị, uệ
ấ đị đ ữa ệ.
* Sử dụ T là dù uố 0ặ á ơ á kô dù uố
T đ ữa ệ, â a0 sứ k0ẻ 0ặ kế ợ ả ai mụ đí.
Kô
sử dụ T là kô dù ấ k mộ ì ứ ữa ệ à0 ủa T.
* ộ 0 ở ô ô là ữ ộ ó mứ u ậ ì
quâ 200.000đồ/ời/á ở uố; ộ 0 ở à ị là ữ
ộ ó mứ u ậ ì quâ 260.000đồ/ời/á ở uố
(Quế đị số


3

170/2005/QĐ-TT à 08/07/2005 ủa Tủ í ủ iệ a
à uẩ 0 á dụ 0 iai đ0ạ 2006 - 2010).
2. T 0 SSKĐ mộ số ê ế ii

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
n oc
i h gh z
c ip
th
ỏi
n

gu

yờ
n

Tuậ ữ "T đ ậ đế ữ á ả0 ệ à ụ ồi sứ
k0ẻ ki ó Đ; đợ lu u ừ ế ệ à sa ế ệ ká
[102]. Đ ố ấ kái iệm ѵὸ ƔҺເT, Tỉ ເҺøເ Ɣ ƚÕ ƚҺÕ ǥiίi ®· ®−a a
đị ĩa
sau: "T0à ộ kiế ứ, kỹ ă à à da ê lý luậ, lò
i à ki iệm ố ó ủa ữ ă 0á ká au, dù đà đợ
iải í a a, đợ sử dụ đ du ì sứ k0ẻ, đ

ò
ệ, ẩ đ0á, ải iệ 0ặ điu ị ì ạ đau ốm á 0ặ i
ầ" [66].
TTT đà kẳ đị: "Kô ầ ứ mi lợi í ủa
T, mà ầ ải đ a0 à kai á ộ Ãi ơ ữa ữ kả ă
ủa ó ó lợi 0 0à â l0ại, ải đá iá à ô ậ e0 đ
iá ị
ủa ó à làm ó ữu iệu ơ. Đó là ệ ố mà dâ ừ đế a
ờn
uy ạ ế. ơ ế dù ở đâu ó
đà 0i ủa mì à ấ ậz kp ô
g
n
i hỏi
oc h0ài,
ó lợi iu ơ ữ ệ ố23dừ
ì ó là mộ ộ ậ kô á
t
g
c
1 t n h
n [65].
ời ủa ă 0á â dâ"
t i
v n
n v n

ăm 1999, ội ị quố
v T đợ ổ ứ ại Seea đà đa
Lu un nế

u
a uê ố s kẩ ấL Lả0
ệ T ở á quố ia ê ế ii. ội
ị kuế á0 ấ ả á ơ sở ế địa ơ ủa mọi quố ia ầ
iế lậ lại á dị ụ T ê ạ á dị ụ Đ 0 SSKĐ
0
â dâ [57].
2.1.

T 0 SSK ở á âu á.

Mộ 0 á quố ia iêu iu ó ệ ố T á i a0 ải k
i là Tu Quố, quố ia ó mộ T lâu đời à ó ả ở sâu
sắ i T ủa iu quố ia ká : Tiu Tiê, ậ ả, iệ
am...[67] [97].
à a, ấ đ kế ợ T i Đ là mộ 0 ữ ủ
ơ í ủa Tu Quố. T0 đó á ầ uố Đ đợ đà0 ạ0
êm T, á lơ T đợ đà0 ạ0 êm Đ, ọ đợ
am ia á ơ ì ế ủa à à đợ ô ậ mộ á
í ứ [88]. ăm 1995 Tu Quố đà ó 2.522 ệ iệ T i
353.373 â iê ế à 236.060 iờ ệ. ữ ệ iệ à đÃ
điu ị 200 iệu ệ â 0ại à 3 iệu ệ â ội mộ
ăm. Đồ
ời 95% á ьÖпҺ ѵiÖп ë Tгuпǥ Quèເ ເã k̟Һ0a ƔҺເT [69] [102].


4

gu

yờ
n

ội ị á i Tu ăm 2005 đà ố kê: Tu đà đợ
ơ 120 quố ia à ku ê ế ii ấ ậ. ở A, ơ 3.000
ò kám â Tu đà đợ mở. ó k0ả 2,5 iệu ời
A đà i
ổ số 90 iệu ả A à ăm đ đợ điu ị ằ Tu . ở á ó
2.600 ệ iệ à Tu i 7.000 đế 9.000 á ộ âm
ứu. 0 đế a, í ấ 40 đà mở ờ ọ âm ứu. Tê
50 ợ
đồ ọ đợ ký iữa Tu Quố i á ká 0 đó ó s ợ
á T. T ủa Tu Quố ói u đà ià đợ ị ế ợ
á ở iu a0 ồm Sia0, Malaisia, Id0esia... ở Tu
Quố,
ơ 3.000 í iệ đa am ia à0 á 0ạ độ T. ăm
2004, ô iệ uố ổ u Tu Quố đà u đợ 90 ỷ â
dâ ệ (ơ đơ 11,1 ỷ USD), ổ iá ị sả lợ iếm 26% 0à
ộ ku
dợ ẩm Tu Quố [2] [69].
T ủa ậ ả ó lị sử ê 1.400 ăm. ậ ả đợ em
là ó ỷ lệ ời sử dơпǥ ƔҺເT ເa0 пҺÊƚ ƚгªп ƚҺÕ ǥiίi ҺiƯп пaɣ.
TҺເ
n

ເỉ ƚгuɣὸп ậ ả là s kế ợ iữa uố
ổ u Tu Quèເ ѵµ ƚҺuèເ
gu
L
L uậ

Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

cz p i n

o h iam0.
hỏ
dâ ia ậ ả ọi u là
Tí ừ ăm 1974 đế 1989, sử
g ct
3d nK
2

1 t h
n
i
t
dơпǥ
vă n ạ
n vă n đ
ậ
ă

Lu uận n v
L uậ
L

ເ¸ເ l0ại uố T ở ậ ả đà ă 15 lầ 0 ki á l0ại â dợ
ỉ ă 2,6 lầ. í ấ 65% á sĩ ở ậ k ẳ đị ằ ọ đà sử dụ

ối ợ đồ ời uố T à uố Đ [76].
ở ku Đô am á, á Id0esia, Malaisia, đặ iệ là Tái
La là ữ ó u ố sử dụ T đ ả0 ệ, ăm
só à â a0 sứ k0ẻ [92]. Từ ăm 1950 đế 1980, T Tái La ầ
ị ê liệ 0à 0à d0 quá 0i ọ Đ. Điu à ó ả ở
đế ấ lợ SSKĐ ở Tái La. Từ ăm 1980, í ủ à à
ế Tái
La đà kị ậ a ữ sai lầm à à đà ó ữ iệ á ữu iệu
kôi ụ lại T : kẩ ơ iế lậ í sá á i
uố ả0 mộ ê ạm i ả , iế à á uộ điu a â
uố, á
iê ứu dợ ọ, Ã ội ọ à đồ ời i kai kế 0ạ à
lậ á u âm T ại á ỉ ằm dầ ừ đa T à0 ệ
ố
ƚÕ qເ ǥia ρҺơເ ѵơ ເSSK̟ ເҺ0 пҺ©п d©п [97].
Tг0пǥ iế lợ á i T ăm 2002 - 2005, TTT đà í
à ỗ l ỗ ợ 0 á 0ạ độ á i uồ l T ở á
ô qua á k0á đà0 ạ0 0 lơ ở Là0, Mô ổ, ilii à á
quố đả0 Tâ Tái ì Dơ. Mụ iêu là sử dụ ữ lơ đÃ
đợ


5

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n t d
n oc
i h gh z
c ip
th
ỏi
n

gu

yờ
n

đà0 ạ0 đ iá0 dụ sứ k0ẻ 0ặ u ấ dị ụ SSKĐ ằ T.
â a0 ă l iê ứu T 0 á ô qua ổ ứ á
ội ả0 ku , á k0á đà0 ạ0 à ữ ọ ổ đà0 ạ0 uê ia
[103].
Te0 mộ iê ứu ủa TTT ì ấ iu âu á đà đồ
ý i qua đim ằ: á ьé ɣ ƚÕ ë ເ¶ 2 ҺƯ ƚҺèпǥ ƔҺເT ເὸпǥ Đ
đu
m0 muố á i T à ó s ợ á ặ ẽ iữa 2 ệ ố
ọ à, ọ m0 muố đợ đó ậ s qua âm ơ ữa ừ
ía í ủ 0 iệ á i T [104].
2.2. T 0 SSK ở á âu lụ ká.

á âu i, âu Mỹ La i, đặ iệ là á ộ lạ ời dâ ở
đâ ừ lâu đà iế làm á ơ uố ừ â ỏ sẵ ó ại ơi si số đ
ò à ữa á ệ ô ờ ở ộ đồ mì [78].
0 đế a ại âu i ó i 80 - 85% dâ số đợ iá0 dụ à SSK
ừ ữ ời u ấ dị ụ T. D0 ở á âu i, Đ
a á i ê uồ â l T iếm ỷ lệ ká a0 s0 i Đ,
ụ sau:
Tỷ lệ á ộ T/dâ số
Tỷ lệ á ộ Đ/dâ số
ờn
y
Zimawe
1:600 z p ngu
1:6 250
i
oc hi thỏ
d
aa
1:200
1:20 000
3 g c
12 ốt n họ
n
i
t
vă ăn đạ
Uǥaпda
1:700
1:25 000
ận n v vn

u
L u n
Tazaia
1:400
1:33 000
L u
L
M0zamique
1:200
1:50 000
Đâ là mộ ếu ƚè ǥiόρ ເҺ0 sὺ ເuпǥ ເÊρ dÞເҺ ѵơ ƔҺເT ເđa á à
ma í sẵ ó, ầ i à ổ ậ ơ s0 i á dị ụ Đ [107].
Te0 kế quả ủa mộ số iê ứu ở Ausalia, 48,5% dâ số sử dụ
í ấ mộ l0ại ì ữa ệ e0 ơ á T, 90% (370/400)
á á sỹ à đà kuế á0 ời dâ ó sử dụ mộ 0 mời
liệu
á điu ị a ế: âm ứu, ôi miê, ồi i, á độ ộ số,
dụ ị điệu, 0a, i lợ đồ ă, ả0 dợ, 0a ó, ửi 0a.
í ủ đà ó ữ í sá ổ ậ ữ iệ á a ế
à đế 0à
ộ đồ [101].
Kế quả mộ iê ứu ại Ausalia 0 ấ, ầu ế ời dâ
đợ SSK ừ 2 ệ ố ế là Đ à T. 0 dù đó là ệ ố
à0 ì


6

đu ó ầm qua ọ au. T đặ iệ đợ qua âm
0 SSK ời a0 uổi [107].

T0 10 ăm qua mối qua âm đối i uố T à à đợ
ă lê ở iu quố ia. ăm 1989 ó 1/3 ời Mỹ đà sử dụ uố T.
ăm 1990 d0a số á a ủa uố T k0ả 1 ỷ USD [49]. 60%
dâ số à La à ỉ, 74% dâ số A ài lò i ơ á
ữa ệ e0 ƔҺເT [104].
3. ƔҺເT ƚг0пǥ ເSSK̟ ë ѴiÖƚ Пam

ƔҺເT ѴiÖƚ Пam a đời ấ sm à ắ li i s á i ủa u
ố ă 0á dâ ộ. Tải qua à ì ăm lị sử, T iệ am đÃ
đ
đợ iu ki iệm ò à ữa ệ ó iệu quả. T
iệ am ò đợ á i 0 s ia0 lu i Tu Quố à á
0 ku , ằ s uấ iệ iu da l Tuệ Tĩ, ải
Tợ LÃ ô,
uễ Đại ă, 0à Đô 0à... T iệ am kô ỉ là mộ
ọ ki iệm đơ uầ mà ò á i mặ lý luậ. á á ρҺÈm
L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

gu

yê
n

ƔҺເT ѴiÖƚ Пam ó iá ị 0 l 0 ờnọ à ă 0á dâ ộ [24].
y
gu
n
Tời k ồ à à á ua
ù,
â dâ a đà iế ă ầu, ầu
z
p
c ỏi
do ghi th
3
c
ó á dụ làm ấm ời, ố
"số
é ơ, Ã ", uộm ă làm
12 t n
n t i h
v nỏi i ị, á 0 dễ iêu đà ở à ậ
ặ â ă, ă km ừ,
n v n
quá dù
Lu un n v
L u
L
ia ị 0 mỗi ữa ă à à. Dâ mi i ó ậ quá ă ải, uố

i, ấm muối sả... đ ò ấ kí, ố số é ừ; dâ
mi u du iế uố ối; mi uôi uố a, ă diế á,
i i
iêu 0á ố. Sả ụ uố ằ 0 "ô máu", ă 0 ơ à iêu
ơm. ữ 0 ụ ậ quá đó ạ0 a á ơ á ệ si ò
ữa ệ ó iệu quả 0 â dâ [34].
Ô ổ ủa uố am í là đại da i s Tuệ Tĩ (ế
kỷ I), đà đợ â dâ a su ô là ị "Tá uố am". à0 ời
k mà
đa số á Đô am á đu ịu ả ở sâu sắ ủa dợ ọ
Tu Quố ì Tuệ Tĩ đa a qua đim "am dợ ị am â". Đâ
là mộ qua đim ừa ma í k0a ọ, í â ă, â ả, ừa
iệ
đợ ý í độ lậ, ủ lò ô dâ ộ à im ă í uệ ủa ời
iệ am 0 ò ệ à ữa ệ. Tuệ Tĩ ý ứ õ à là
0
ời iệ am si số ê đấ mì ải ịu ả ở ủa
ổ , kí ậu, ă, â ỏ độ ậ muô l0ài, sẵ ó a ại
ỗ. Đ 0 dâ dễ iu, dễ á ơ á ữa ệ ь»пǥ ƚҺuèເ
Пam, TuÖ


7

Tĩ đà s0ạ sá ằ ơ đ u á T. ài uố am ó
630 ị iế ằ Quố âm. ầ đầu uố "am dợ ầ iệu" ó 400
ị uố i ằ ữ á, 82 ị ó ê iệ Пam… пҺ»m ρҺỉ ьiÕп k̟iпҺ
пǥҺiƯm
sư dơпǥ ƚҺເ пam ƚг0пǥ ѵiƯເ ò à ữa ệ 0 â dâ [54].
Di iu à Lê ó Lê ữu Tá (1724-1791) là đại da ủa

a. 0ài iệ ữa ệ ậ uỵ, ài iỏi, ô ò s0ạ "ải Tợ
ô âm lĩ" 28 ậ 66 qu. ộ sá đợ 0i là á k0a 0à ƚҺ−
ເđa
ƔҺເT ѴiƯƚ Пam.
- Ѵὸ ρҺßпǥ ьƯпҺ, ເã quɣόп ѴƯ siпҺ ếu quế đà ỉ dẫ ụ
á iữ ệ si e0 0à ả si 0ạ ủa â dâ a, ừ ệ si á
â đế

L
L u
Lu un n v
n v n
v n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc ip
th
ỏi
n

gu

yờ
n

ệ si môi ờ i á u d i ầ à luệ â đ
ă sứ k0ẻ, ă uổi ọ. Ô ò ấ ọ đế á điu kiệ môi
ờ, kí ậu, 0 ụ ậ quá ká au đ ó á ữa ệ ù
ợ i á điu kiệ đó.

- dợ ọ, á u u ố
ủa Tuệ Tĩ, ô ừa kế
ờn
uy ị 0 ậ Lĩ am ả ả0,
am dợ ầ iệu 496 ị, ổ su
300
g
cz p ỏi n iệm à0 á ậ á ia â
ầ 2.000 ơ uố ia u
h
do ghikti
3
2 t n đ
c
à, à iả â u. Ôn 1đÃ
kế đợ iu qui ắ ẩ đ0á,
h
t i
v n uố
iệ ứ, luậ ị, á dù
ữa
ệ à đạ0 đứ ời ầ
n v n
uố. Ô đợ su ô là Luun n v
L u
đại ô.
L
Di iu Tâ Sơ (1789-1802) lơ uễ 0à quê ở
Ta 0á iê s0ạ ậ uố am ó ê 500 ị ỏ â ở địa ơ
à 130 ị á l0ại độ k0á ậ làm uố i ô dụ đơ iả

e0 k i
iệm dâ ia.
Di iu uễ (1802-1945) ki ó dị ệ, iệ ái mời á
ầ uố ở địa ơ am ia ố dị. Tổ ứ iệ ái ò
qui
đị ụ á ơ ứ ụ ụ uố me (à0 ế, kim a, đó
ói, sắ uố... ủa ò dợ)
Di ời á uộ (1884-1945), d0 ả ở ủa 0 à0 "Tâ
0á" ở á ơ Đô ói u, iệ am ói iê, ế độ
dâ uộ địa, á uộ địa đà kìm Ãm à T, ủ ếu ại
á đô
ị, ò uệ đại đa số â dâ la0 độ 0 ấ là ở ô ô à
mi i ẫ i dù ơ á T đ ữa ệ. ờ đó T
iệ am ẫ đợ ả0 ồ, du ì à ρҺ¸ƚ ƚгiόп.


8

á mạ Tá Tám à ô, di ế độ Ã ội ủ ĩa,
Đả à í ủ a luô qua âm đế á i T. ăm 1946 á
ội
Đô đợ à lậ đ á i dợ dâ ộ ụ ụ ế độ mi.
am ộ ká iế, a iê ứu Đô am ộ đợ à lậ ụ
ụ â dâ à ộ đội. 0ài iệ â d mạ li DT, a
iê ứu Đô đà â d à iê s0ạ "T0a ă ả" ị ệ ô
ờ. Tậ "Tủ uố â dâ" đợ s0ạ đ ổ iế à sử dụ uố
T.
à 27/02/1955 á ồ đà ửi 0 à ế. T0 á iế:
ọ ải da ê uê ắ: dâ ộ, k0a ọ, đại . Ô a a đÃ
ó iu ki iệm quí áu ữa ệ ằ uố a, uố ắ. Đ mở

ộ ạm i ọ, á ô, á ê ọ iê ứu ối ợ
uố Đô à uố Tâ [29].
ăm 1957 ội Đô , ụ Đô à iệ Đô đợ à lậ i
mụ đí là đ0à kế ii lơ , ữ ời à DT à
Đ,
đồ ời á u 0ạ độ ủa á ơ sở iê ứu à điu ị ằ
yờ
n

T, ạ0 điu kiệ kế ợ T i Đ.
Đế ăm 1978, 33/34 ỉ
ờn
uy

L
L u
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

gu

ng ເ¬ së ɣ ƚÕ đu ó s kế ợ iữa

à ó ệ iệ T, ầu oế
cz ip ỏi á
h
3d gh c t

12 t n h
T i Đ 0 ò à
ệ. 0 à0 ồ à sư dơпǥ
n tố ເҺ÷a
ại
n

v ăn đ

ậ v văn
ƚҺເ пam ເҺ÷a ệ á
mạ mẽ ơ a0 iờ ế, đế iữa
Lu uni
L un
L
ữ
ăm 80 số Ã/ờ sử dụ uố am lê đế ê 7.000, iếm 80% số
Ã/ờ ủa ả , iu Ã/ờ ó i 70% - 80% số ia đì ó
kóm uố ia đì, à à á ộ ế đợ ọ à ồi d
ữ
kiế ứ sử dụ uố am à âm ứu. T0 ời k à, uố am

à âm ứu đà ó ầ kô ỏ 0 iệ SSK 0 â dâ ại
ộ
đồ [18] [19].

0ài á ơ sở ế à ò ó iu ò ẩ ị, à uố
T â đợ mở a kắ ơi đ ụ ụ 0 u ầu kám ữa
ệ ằ T ủa â dâ.
S0 ừ ữ ăm uối ậ kỷ 80 ủa ế kỷ 20 đế a, đấ a
iệ ô uộ đổi mi, mô ì sử dụ uố am à âm ứu
0
ời k a0 ấ kô ò ù ợ i ữ a đổi a ó, sâu
sắ ủa ki ế Ã ội, i êu ầu á i ki ế ộ ia đì. ậu
quả là
à l0ạ á ơ sở uố am à âm ứu ở ạm ế Ã/ờ kô 0ạ
độ, iu lơ a kỏi á ạm ế ở uế ế ơ sở, ỉ ó k0ả 10
- 12% số ạm ế Ã/ờ ò 0ạ độ T, uồ uố, 0ạ độ


9

à0 ế T u ấ 0 ộ đồ 0 SSK à điu ị iảm s
[18] [19]. á ộ đợ đà0 ạ0 T í muố ở ế ơ sở đ ụ ụ
[48]. ữ iế độ à đà ả ở đế ấ lợ SSKĐ
iệ iệ á mụ iêu ủa ơ ì SSKĐ, d0 đó a
đảm ả0
đợ í ô ằ 0 SSK â dâ.

yờ
n

T ì ì đó, á0 á0 "Đá iá ô á SSK à ả0 ệ sứ k0ẻ
â dâ 0 ì ì mi, đặ iệ là ừ sau Đại ội Đả lầ ứ II đế
a" ủa ộ ế đà êu õ: ... Đảm ả0 ô ằ SSK 0 â dâ à
iữ đợ ả ấ â đạ0 ủa à ế 0 điu kiệ ki ế ị

ờ là mộ ấ đ ấ á, ừa là í sá lâu dài"[60].
ộ ế kẳ đị: "á i sử dụ uố am à á ơ
á ữa ệ kô dù uố ủa T ại ơ sở ế à ộ đồ
ẫ là mụ iêu iế lợ ủa à ế 0 ữ ậ kỷ i đ ả0 ệ
sứ k0ẻ 0 â dâ ại ộ đồ" [60].
M0 muố ấ à á i mà li DT ói u à
mà li DT uế ơ sở ói iê, à0 ữ ăm uối ậ kỷ 90 ủa
ế kỷ 20, Đả à à đà ó ữ qua âm sá : à
30/8/1999,
ờn iệ đẩ mạ ô á DT
í ủ đà ó ỉ ị 25/1999/T-TT
uy
ng

gu

z p

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

c ệ ái
пҺ»m á i mạ ô 3á
0 ì ì mi [21].
do ghi ƔDҺເT
th
c
2
n
1 ốt họ
n t i
Пǥµɣ
vă n ạ
n vă ăn đ
ậ
v
03/11/2003, Tủ í
đà ó Quế đị số 222/2003/QĐ-TT
Lu un nủ

a à í sá QuốL ia
Lu DT à iế lợ á i DT
đế ăm 2010 [43]. à 2/2/2005, Tủ í ủ đà ó quế
đị số 30/2005/QĐ - TT iệ à lậ ọ iệ - Dợ ọ ổ
u
iệ am [44]
ằm iệ đờ lối ỉ đạ0 ủa Đả à í ủ, ộ ế
đà ó iu ỉ ị, ô à á ă ả ỉ đạ0 ô á á i
mà li DT :
- ỉ ị số 03/T- ເT пǥµɣ 01/3/1996 ເđa Ьé ƚг−ëпǥ Ьé Ɣ ƚÕ ѵὸ

ѵiƯເ Kôi ụ ờ uố am à ă ờ sử dụ ơ á 0a
ó
da ấ ủa DT đ ăm só à ả0 ệ sứ k0ẻ â dâ. [22].
- Tô 02/TT-T пǥµɣ 28/2/1997 ເđa Ьé Ɣ ƚÕ ѵὸ ѵiƯເ "Һ−ίпǥ
dÉп ѵὸ ứ ă, iệm ụ à ổ ứ k0a T 0 ѵiƯп, ьƯпҺ
ѵiƯп
ƔҺҺ§" [49].


10

- Quế đị 1529/1999/QĐ-T à 25/5/1999 ủa ộ ở ộ
ế "Qui đị ứ ă, iệm ụ à ổ ứ ộ má ủa ủa ệ
iệ T uế ỉ, à ố uộ Tu ơ" [10].
- Tá 10 ăm 1999, ộ ế ó ă ả số 97/T- iệ ối
kế ợ i i ội Đô Ã i kai kám ữa ệ ằ T ại
ạm ế Ã [9].
- ă ả số 5123/T à 03/7/2001 ủa ộ ế iệ a
à ả "Tiêu uẩ Ã iê iế DT" [12].
- Quế đị 370/2002/QĐ/T à 7/02/2002 ủa ộ ở Ьé Ɣ
ƚÕ ѵὸ ѵiƯເ ьaп ҺµпҺ "ເҺп Qເ ǥia ɣ ế Ã iai đ0ạ 2001-2010" 0 đó
ó uẩ I là uẩ T [45].
- ă ả số 3777/T à 16/5/2002 ủa ộ ế iệ:
"ỉ đạ0 â d à đim iê iế DT" [13].
ằm quá iệ à iệ ố á ỉ ị, quế đị ù á ă
yờ
n

ả ê ủa Đả, í ủ à ủa ộ ế, 0 ữ ăm qua à
ờn

ế đÃ
uy
gu

g

z p in

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

oc iệ thá
ƚËρ u ỉ đạ0 ô á á i
li ế ơ së пãi ເҺuпǥ ѵµ ѵὸ lÜпҺ
3d ngh mµпǥ
c
2
1 ốt họ
n t i à0 iệ i kai í sá Quố ia ѵὸ
ѵὺເ ƔDເT пãi гiªпǥ, ƚËρ ƚгuпǥ ເҺÝпҺ

vă n ạ
n vă n

DT, â d à iê iếLu uà
n v uẩ Quèເ ǥia ɣ ƚÕ х· ѵὸ ƔҺເT.
L uận
L
K̟Õƚ qu¶: ƚÝпҺ đế á 12 ăm 2005, ả đà ó 54 iệ, ệ
iệ T, 0 đó ó 2 ệ iệ đầu à (ệ iệ T Tu
ơ, ệ iệ âm ứu Tu ơ), 2 ệ iệ à (Quâ đội,
ô a) à
50 ệ iệ T ỉ, à ố, 62/64 ệ iệ đa k0a ỉ, à

ố ó k0a T, ê 50% á ệ iệ đa k0a ku à á ệ
iệ đa k0a uệ, ị ó k0a 0ặ ộ ậ T lồ é. Tu
iê ầu ế
á ệ iệ T ỉ, à ố mi ỉ đạ ệ iệ ạ III i
số iờ ệ ấ, iê ế ò ấ iếu à ếu, ơ sở ậ ấ, a
iế ị ò 0 à, a s ơ ứ i ứ ă, iệm
ụ ủa ệ
iệ[64].
Te0 á0 á0 ủa ụ T - ộ ế ại ội ị sơ kế ô á â
d à iê iế à uẩ quố ia DT á 8 ăm 2004: í
đế
ời đim đó, ê 0à quố ó 42/64 ỉ, à ó á0 á0 đà s
i kai â d à đim iê iế à uẩ Quố ia DT, à đạ
đợ iu kế quả kả qua. ụ là số Ã đạ uẩ Quố ia ế Ã
là 625
à số Ã đạ iêu uẩ Ã iê iế T là 227 [14].

11

Tu iê số Ã ó iê ế à 0ạ độ T ò quá í, số Ã đạ
uẩ quố ia iếm mộ ỷ lệ ká kiêm ố s0 i ổ số х· ƚг0пǥ ເ¶
п−ίເ (625/11.000, ເҺiÕm ƚû lƯ 5,7%) [14].
4. ƔҺເT 0 SSKĐ ở á ỉ am ia iê ứu

4.1.

Tỉ ắ ПiпҺ.

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n t d
n oc
i h gh z
c ip
th
ỏi
n

gu

yờ
n

4.1.1. Sơ lợ ì ì ki ế, ă 0á, ội, ế ủa ỉ ắ i.
ắ i là mộ ỉ uầ đồ ằ i diệ í là 80.757 a,
dâ số 976.766 ời 0 đó am iếm 48,4%, ữ 51,6%; ỷ lệ si
0 ăm: 1,57%; á i dâ số iê: 1,12%; Là mộ ỉ i à
í là
ô iệ à ủ ô iệ là (sả uấ iấ, làm mộ, đ
đồ). Tu ậ ì quâ đầu ời 571 USD/ ăm, ỷ lệ ộ đói 0
52% [46].
4.1.2. Sơ lợ ệ ố ɣ ƚÕ ເđa ƚØпҺ Ь¾ເ ПiпҺ.
- ҺƯ ƚҺèпǥ ɣ ƚÕ à : 0à ỉ ắ i ó 1.187 iờ
ệ; 06 ьƯпҺ ѵiƯп ƚuɣÕп ƚØпҺ: 01 ьƯпҺ ѵiƯп ®a k̟Һ0a ƚØпҺ, 05 ệ
iệ uê k0a: T, La0, Tâm ầ,
0 - Da liễu, Điu d
n
yờ
ụ ồi ứ
u
g
z p in
ă. ó 08 u âm ế uệ/ị,
oc hi thỏ126 ạm ế Ã/ờ à ị ấ, i
d
3 ng c
ì 414 ời dâ ó 1 á ộ ế [46].
12u
đội á ộ ɣ ƚÕ 2.357 пǥ−êi,
ốt i h
n
t
vă ăn đạ

ận v văn
- ế â: 0à
ó 14 ò kám đa k0a, 86 ò kám
Lu unỉ
L un
L
uê k0a, 32 ơ sở dị ụ ế, 43 ò ẩ ị DT, 06 ơ sở
ki d0a uố DT đà đợ ấ é.
- ệ ố kám ữa ệ ằ T:
+ ệ iệ T ỉ ắ i đợ à lậ ừ ăm 1997,
a sau ki ái lậ ỉ ắ i. Từ qui mô 20 iờ ệ ội , ơ
sở ậ ấ iếu ố ải ở ờ ệ iệ đa k0a ỉ, đợ
s qua
âm ủa là đạ0 ỉ, à ế, kế ợ i s ỗ l ấ đấu ủa đội
á ộ ệ iệ, đế a qui mô iờ ệ đà â lê à 90
iờ ội , l lợ á ộ đợ ổ su iê ế iệ ó 66 ời. Đội
á
ộ, iê ứ ệ iệ ẻ, ă độ, iệ ì ô á, luô đ0à
kế, ợ qua kó kă đ 0à à ố iệm ụ, d0 đó ệ iệ đÃ
ở à mộ ơ sở điu ị ó í iệm, à à u đô đả0
ệ â đế
kám à điu ị. U í ủa ệ iệ kô ỉ ii ạ 0 ỉ, mà
ò mở ộ sa mộ số ỉ lâ ậ à ội, à Tâ, ắ ia...
0ài á 0ạ độ ại ơ sở, ệ iệ ò ổ ứ dẫ
iệ, kim a,
iám sá, đá iá Ã/ờ đim iê iế à uẩ I (uẩ T)
0 uẩ Quố ia ế Ã. ê ạ ữ uậ lợi đà k ê, ệ


12

4.2.

Tỉ à Tâ .

L
L u
Lu un n v
n v n
v n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc ip
th
ỏi
n

gu

yờ
n

iệ T ỉ ắ i ò ặ kô í ữ kó kă â
l, ơ sở ậ ấ, a iế ị ệ iệ ki í dà 0
kám ữa ệ ằ T ò ấ s0 i ệ ố kám ữa ệ ại
ỉ à i ệ ệ iệ T 0 ả [5].
+ á u âm ế uệ à ệ iệ đa k0a đu ó k0a 0ặ
ổ T, đà i kai kám ữa ệ 0 â dâ ằ á iệ á
dù uố à kô dù uố ủa T. á ộ ậ à dầ ừ

kẳ đị đợ ai ò à ị í ủa mì 0 ệ iệ. Tu iê ại
á ộ
ậ à số iê ế T ò ấ iếu à í đợ ồi d, đà0 ạ0 lại
ê ầ à0 đà ả ở đế ô á SSK 0 ời dâ ằ T.
+ Số ạm ế Ã/ờ ó 0ạ độ T 0 0à ỉ là
78 Ã/ờ (ữ Ã/ờ à đà đợ ô ậ đạ uẩ Quố
ia). Tu iê iệ du ì ờ uố am à sử dụ á ơ á
T 0 điu ị, SSK ộ đồ ại á Ã/ờ ê ẫ là mộ ấ
đ ầ
qua âm [46].
+ ệ ố ội Đô a0 ồm: ỉ ội, 8/8 uệ, ị ội à
75 i ội Ã/ờ.
+ T0 ơ ế ị ờ iệ a đời số ời dâ ò ặ
ờn 0 ò a0, iệ SSK
iu kó kă, u ậ ấ ỷ lệ đói
ộ
uy
g
n
đồ (SSKĐ) ò iu ấ đoczấ
ậ,
ủ
ơ
ủa
à

ế
địa
p
i hỏi

d ghT
t
3
ơ ă ờ á i
đ
ó
ầ
ải
iệ
ấ
lợ
c
12 t n
n t i h
SSKĐ
v n
n v n
ở ắ i à mộ ố ơ.
Lu n v
Lu un
L

4.2.1. Sơ lợ ì ì ki ế, ă 0á, ội, ế ủa ỉ à Tâ.
à Tâ là ỉ uộ ù đồ ằ ắ ộ, diệ í 36609 km2,
dâ số u ì ăm 2005 là 2.525.945 ời i mậ độ 1.150
ời/km2. T0à ỉ ó 14 uệ, ị Ã, 322 Ã/ờ, ị ấ,
0 đó ó 27
Ã/ờ uộ à ố à Đô à ị Ã Sơ Tâ; ó 7 Ã mi i
uộ uệ a ì.
địa ì: à Tâ là ù u iế iữa á ù i a0 Tâ ắ

à đồ ằ ắ ộ ó s â á ká õ é à á ù i a0,
u du, đồi ò.
4.2.2. Sơ lợ ệ ố ế ủa ỉ à Tâ.
Tí đế ăm 2005, 0à ỉ ó 4.376 á ộ ế 0 đó: uế
ỉ ó 1.137 пǥ−êi, ເҺiÕm ƚû lÖ 26%; ƚuɣÕп ҺuɣÖп ເã 1.782 пǥ−êi, ເҺiÕm
ƚû lÖ 40,7%; ƚuɣÕп х·/ρҺ−êпǥ ເã 1.457 пǥ−êi, ເҺiÕm ƚû lƯ 33,3%. Гiªпǥ ѵὸ
lÜпҺ ѵὺເ


13

DT, 0à ỉ ó 312 á ộ iếm ỷ lệ 7,1% á ộ ế 0 0à
à ế à Tâ, 0 đó á ộ ó ì độ đại ọ 17%, 2 á sỹ
uê k0a ấ II, 12 á sỹ uê k0a ấ I.
à Tâ là ỉ đầu iê 0 0à quố iệ ơ ì
đa á sỹ Ã iế SSK ộ đồ (ừ ăm 1991 i đơ ị í đim
là Ta 0ai, ó ạm ế Ã đợ a ị ả má - qua, má si 0á,
má siêu âm ạm ế Ã ồ Dơ).
ệ ố ổ ứ mạ li DT: T à Tâ ó mộ ị í
qua ọ 0 iệ SSK â dâ; ó ệ ố ổ ứ ừ uế ỉ đế
uế х·:
+ ЬƯпҺ ѵiƯп ƔҺເT ѵίi quɣ m« 100 ǥi−êпǥ ьƯпҺ.

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc

i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

gu

yê
n

+ K̟Һ0a ƔҺເT, ьÖпҺ iệ Đa k0a ỉ ó qu mô 40 iờ ệ.
+ ầu ế á TTT đu ó ộ ậ kám ữa ьƯпҺ ь»пǥ ƔҺເT
ƚг0пǥ k̟Һ0a пéi, 4 ҺuɣƯп, ƚҺÞ х· ເã k0a T iê iệ i qu mô 10 - 15
iờ ệ.
+ 362 ơ sở đủ điu kiệ à T â đợ Sở ế
ấ é, 0 đó ó 22 ເ¬ së ƔҺເT ǥia ƚгuɣὸп.
ên
uy ƔҺເT: ƚØпҺ ເã méƚ số ô sả
+ lĩ sả uấz uố
g
c ip ỏi n
uấ uố T l : ô 3doổ
dợ à Tâ sả uấ 13/43 mặ
h ầ
th
ng c
t
à, ô Đô dợ n 12,
ô

Đô dợ ả0 L0, ô
h
t i
v n
dợ á âu à 12 ơ sở á uố
n vă ăn đ sèпǥ - ເҺÝп ƚ− пҺ©п.
Lu ận n v

+ ội Đô ỉLuLuà
Tâ đợ à lậ ăm 1958, i l lợ
a đầu ỉ ó 300 ội iê. Tải qua ầ 50 ăm, ội Đô ỉ à
Tâ kô ừ l mạ. 0 đế a ổ ứ mạ li ội đà á
i mạ mẽ ừ ấ ỉ đế á i ội Ã/ờ. T0à ỉ ó 14
uệ ị đu
ó ổ ứ ội 0 đó ó ê 100 i ội à 5 i ội uộ ỉ ội.
Đế ăm 2005 đà ó 1.340 ội iê, 0 đó ó 640 lơ , 131 á sỹ, 44
dợ sỹ, 0 đó ó 322 ội iê đủ điu kiệ đợ ấ iấ é à
.
4.3. Tỉ Quả i.
4.3.1. Sơ lợ ì ì ki ế, ă 0á, ội ủa ỉ Quả i.
Quả i là mộ ỉ mi i duê ải uộ ù Đô ắ
iệ am i diệ í là 8.239,243 km2. T0 đó, diệ í đấ li là
5.938 km2; ù đả0, ị, i (ội uỷ) là 2.448,853 km2. ù i
Quả i ó ơ 2.000 đả0 l ỏ, 0 đó ó 1.030 đả0 ó ê, ò
lại ơ 1.000 ò
đả0 a ó ê; ổ diệ í á đả0 là 619,913 km2. 4/5 diệ í Quả


14

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n t d
n oc
i h gh z
c ip
th
ỏi
n

gu

yờ
n

i là địa ì đồi i, ậ u ở ía ắ. 1/5 diệ í ía Đô
am ỉ uộ đồ ằ sô ồ. Dâ số 1.091.300 ời (ăm 2006).
Tỷ lệ ă dâ số: 1,66%. T0à ỉ ó 1 à ố uộ; 3 ị Ã;
10 uệ; 188 Ã/ờ, ị ấ, à í là du lị, ô
iệ à uôi ồ, kai á uỷ ải sả [3][42][63].
4.3.2. Sơ lợ ệ ố ế ủa ỉ Quả i.
- ệ ố ế à : 04 ьƯпҺ ѵiƯп ƚuɣÕп ƚØпҺ ьa0 ǥåm: 01
ьƯпҺ ѵiƯп §a k̟Һ0a ỉ, 03 ệ iệ uê k0a (T, La0 à
ổi, Tâm
ầ); 02 ệ iệ đa k0a ku (ẩm ả, Ãi á); 02 ệ iệ
à a; 03 Tu âm (SSK si sả, ò ố ệ Ã ội,
ỉ

ì à ụ ồi ứ ă). ó 14 Tu âm ế uệ, ị à 186 ạm
ế Ã/ ờ à ị ấ (2 Ã mi à lậ a ó ạm ế).
- ế â: 0à ỉ ó 7 ò kám Đa k0a, 86 ò kám
uê k0a, 156 ò kám â, 87 đim à dị ụ ế, 156
ò ẩ ị DT, 15 ơ sở ki d0a uố DT, 19 đim dị ụ 0a
ờn
ó ữa ệ ụ ồi ứ ă.
uy
g
n
cz p ằ
- ệ ố kám ữa ệ
T:
ỏi
do ghi th
3
c
2
n

1 t h
+ ệ iệ T
Quả i đợ à lậ ừ ăm
n ỉ
t i
v n ội , qua quá ì 0ạ độ à á
1967. Từ qui mô 50 iờ ệ
n
v n
Lu un n v ệ đà â lê 120 iờ ội , l

i, đế a qui mô iờ
L u
lợ á ộ iê ế iệ óL 104 ời, 20 á ộ ợ đồ. 0ài á 0ạ
độ ại ơ sở, ệ iệ ò ổ ứ dẫ iệ, kim a, iám
sá, đá iá Ã/ờ đim iê iế à uẩ I (uẩ T) 0
uẩ Quố
ia ế Ã.
+ Đa số á u âm ế uệ à ệ iệ đa k0a đu ó
k0a 0ặ ổ T, đà i kai kám ữa ệ 0 â dâ ằ
á iệ á dù uố à kô dù uố ủa T. Tu iê số
iê ế
T ại á ộ ậ à ò ấ iếu à í đợ ồi d, đà0 ạ0 lại ê
ầ à0 đà ả ở đế ô á SSK 0 ời dâ ằ T.
+ Số ạm ế Ã/ờ ó 0ạ độ T 0 0à ỉ là
58 Ã/ờ (ữ Ã/ờ à đà đợ ô ậ đạ uẩ Quố
ia).
+ ệ ố ội Đô a0 ồm: ỉ ội, 5/14 uệ, ị ội
à 58 i ội х·/ρҺ−êпǥ.


15

ơ 2
Đối ợ à ơ á iê ứu
1. đối ợ iê ứu

1.1. Đối ợ iê ứu.
* óm 1: á ộ ế
- Là đạ0 ủ ố: là đạ0 Sở ế, là đạ0 ệ iệ T
ỉ, Tu âm ế uệ/ị, ạm ế Ã/ờ; ở ò kế

0ạ ổ ợ ệ iệ T ỉ, TTT uệ; là đạ0 ội Đô
, âm
ứu á ấ.
- á á ộ ế iế làm lâm sà ại ạm ế Ã/ờ.
yờ
n

- ữ ời à ế ờâ
T ại địa à iê ứu
n
gu

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

* ПҺãm 2: ເ¸ເ ổ ứ đ0à

y

gu

cz p ỏi n
do ghi th
3
c
12 t n ọ
n tố i h
vă ăn đạ
ận v ăn
Lu uận n v
L u
L

- Đại diệ á ổ ứ, đ0à ở á uệ, Ã, ô, óm ại địa
ơ iê ứu (Һéi ΡҺơ п÷, Һéi ເὺu ເҺiÕп ьiпҺ... )
* ПҺãm 3: ộ ia đì
- Đại diệ ộ ia đì
1.2. Địa đim пǥҺiªп ເøu.
- Së Ɣ ƚÕ
- ЬƯпҺ ѵiƯп ƔҺເT ƚØпҺ
- K̟Һ0a T ệ iệ đa k0a
ỉ Mỗi ỉ ọ:
- 03 k0a T ủa 03 u âm ế uệ/ị đại diệ 0 3
ù ki ế í là: uầ ô, ô iệ kế ợ i là à
à ị.
Tại 3 ù ki ế à ôi iế à ọ mẫu sau: 0 mỗi
uệ đà đợ ọ lậ da sá á Ã. Mỗi uệ, ị ọ ó ủ đí 3


16

Ã/ờ 0 đó 01 Ã/ờ ó á 0ạ độ mạ T, mộ
Ã/ờ ó 0ạ độ u ì à mộ Ã/ờ ếu.
- Tại ỉ ắ i á uệ đợ ọ là: ê 0, Tuậ
Tà à à ố ắ i. á Ã/ờ đợ ọ là: ê ụ, Tam
ia, D Liệ, S0 ồ, A ì, Tạm Lộ, õ ờ, Suối 0a, Tị ầu.
- Tại ỉ à Tâ á uệ đợ ọ là: a ì, ơ Mỹ à
à ố à Đô. á Ã/ờ đợ ọ là à ầu, Kiế ,
ă
kê, Lam Đi, Tu 0à, Tố Độ, Mi Qua, a ì, a Tại.
- Tại ỉ Quả i á uệ đợ ọ là : ê , 0à
ồ à à ố ạ L0. á Ã/ờ đợ ọ là à A, Sơ Dơ,
ộ 0à, Ti, a0 a, Lê Lợi, a0 Tắ, Quả ê, ế Kiêu.
1.3. Tời ia iê ứu: 10/2005-10/2007
2. ơ á iê ứu
u
ng

gu

z p

i hỏiợ iê ứu đị lợ à đị
ockế
iê ứu mô ả ắ a
3d gh c t

L
L uậ
Lu uận n vă

ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

ƚÝпҺ.

n

yê

yê
n

2.1. TҺiÕƚ k̟Õ пǥҺiªп ເøu.
12 t n ọ
n tố i h
vă ăn đạ
ận v ăn
Lu uận n v
L uậ
L

* ПǥҺiªп ເøu đị lợ:

- Tố kê mô ì ệ ậ uế ỉ, uệ à Ã/ờ
- á đị ỷ lệ sử dụ T ại á uế à ơ sở ế â
- Kiế ứ, kỹ ă à, qua đim T ủa á ộ ế
Ã/ờ, ời à ế â T
- T ạ sử dụ T ại á ộ ia đì
* iê ứu đị í:
á đị sâu êm qua đim, ái độ, u ầu à á iải á
á i DT ở địa ơ ằ ơ á ỏ ấ sâu á á
ộ ủ ố, đại diệ 0 í qu à à ế, ả0 luậ óm đối
i á á ộ ế, á ổ ứ đ0à à пǥ−êi d©п.


17

2.2. ơ á ọ mẫu.
2.2.1. ơ á ọ mẫu.

Sở Y
y tế
Bộ
tế
Bệnh viện YHCT tỉnh
Bệnh
Đa khoa
tỉnh
họcviện
viện
y dợc

Tỉnh

XÃ

Tổ
chức

Đối
tợng

xÃ1

xÃ2

Chính
quyền
đoàn
thể

Cán bộ
lÃnh đạo
xÃ/phờng

Khoa YHCT BVĐK
huyện
Huyện hội ĐY/CC

n

yờ

u
ng

gu

Sơ đồ ọ mẫu

Khoa YHCT BVĐK
Tổ YHCT TTYT
Thị/Thành hội §Y/CC

yê
n

Khoa YHCT BV§K
huyÖn
HuyÖn héi §Y/CC

cz ệp ái
do ghi th
3
c
12 t n ọ
n tố i h
vă ăn đạ
ận v ăn
Lu uận n v
L uậ
L

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

Hun/
thµnh phố/
thị xÃ

xÃ3

xÃ1

xÃ2

xÃ3

xÃ1

xÃ2

xÃ3

Phờng, xÃ

Trạm
y tế

Cụm
dân c

Phòng
chẩn trị

Nhà
bào chế

Trởng
trạm, cán
bộ y tế

Ngời
trởng
thành

Lơng y,
cán bộ
YHCT

Lơng y,
cán bộ
YHCT

18

2.2.2. mẫu.
2.2.2.1. iê ứu đị lợ.
* á ộ ế Ã/ờ à ế â T (ọ mẫu á suấ)
- Tí mẫu e0 ô ứ ẫu iê ®¬п
ρ(1 − ρ)
d2

п = Z 2(1− / 2)

Tг0пǥ ®ã:
п

: ເὶ mÉu



: Møເ ý пǥҺÜa ƚҺèпǥ k̟ª ( = 0,05)

Z(1-/2) : iá ị u đợ ừ ả Z ứ i iá ị đợ ọ (Z(1-/2)
= 1,96)

: là ỷ lệ á ộ ế Ã/ờ 0ặ ế â ó ă l
ố à đợ lợ là 0,5 (ì kô ó số liệu am kả0)
n

yờ

n

yờ

gu

gu quả à đợ ọ lµ 0,1
: lµ sai sè m0пǥ mп cເđa
̟ Õƚ
z p k
in

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

d

п

o iệ thá

3d2ngh 0,5х0,5
c
2
1 t họ
= (1,96)
n tố х
i
vă ăn đạ
0,01
ận v ăn
Lu un n v
L u
L

= 96

T0 iê ứu à mẫu đợ lấ ụ ồm:
+ 96 á ộ ế Ã/ờ
+ 124 ời à ế â T
- á ọ á ộ ế Ã/ờ à ế â T: e0
ơ á ẫu iê ệ ố (Lậ ai ả da sá T
Ã/ờ à ế â T ê địa à iê ứu e0 ầ A, ,
đợ da sá mẫu ệ ố, ia 0 kí mẫu đợ ọ là
100 a đợ k0ả á mẫu, số ủa á ộ ế Ã/ờ 0ặ ời
à ế â
đầu iê đợ ọ mộ á ẫu iê 0 da sá mẫu; lấ á ộ
ế Ã/ờ 0ặ ời à ế â đầu iê ộ i
k0ả á mẫu đợ ời ứ 2, ứ ế ọ đế ời ứ 100).
* mẫu ời dâ.
- mẫu 0 đối ợ ời dâ sử dụ T ại ộ đồ iê

ứu đợ á đị e0 ô ứ:


19

п = Z 2(1− / 2)

ρ(1 − ρ).DE
e2

Tг0пǥ
®ã:
п

: Sè пǥ−êi đợ ọ ại quầ iê ứu



: Mứ ý ĩa ố kê ( = 0,05)

Z(1-/2) : iá ị u đợ ừ ả Z ứ i iá ị đợ ọ (Z(1-/2)
= 1,96)


: Tỷ lệ dù uố T ại ộ đồ. §ό ເὶ mÉu lίп пҺÊƚ,

ເҺόпǥ ƚ«i ເҺäп ρ = 0,5
DE

: ҺƯ sè ®iὸu ເҺØпҺ (Desiǥп effeເƚ) (= 2)

L
L uậ
Lu uận n vă
ận vă n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
c ip
th
ỏi
n

gu

yờ
n

e
: Độ í á m0 muố iữa ỷ lệ u đợ ừ mẫu à
quầ iê ເøu (= 0,05)
TÝпҺ гa ເὶ mÉu lµ 780 Һé ǥia đì/1
ỉ, êm 10% 0 á ờ
ờn
uy
g
ợ kô ợ á là 858 ộ ia đì.
iê ứu iệ ại 3 ỉ ê
cz p ỏi n

do ghi th
mẫu là
3
c
12 t n
n t i h
2574 ộ ia đì. T0

ôi iế à điu a 2573 ộ ia đì.
v ế
n

n n v vn
u
L u n
á ọ mẫu: ại mỗi
L u Ã, ộ ia đì đầu iê đợ ọ ẫu
L
iê e0 sổ quả lý ộ kẩu,
á ộ iế e0 ọ e0 ơ á
ổ li ổ. T0 ộ ia đì ọ 01 ời ở à đại diệ
0ặ ủ ộ ó
kả ă ia0 iế.
2.2.2.2. iê ứu đị í.
ọ mẫu ó ủ đị:
- Tỉ: 03 là đạ0 Sở ế, 03 uê iê ụ á T ủa Sở
ế, 03 là đạ0 à 03 ở ò kế 0ạ ổ ợ ệ iệ T
ỉ, ở k0a T ệ iệ đa k0a ỉ, ủ ị ội Đô ,
ội âm ứu ỉ.
- uệ: 09 iám đố 0ặ ó iám đố, 09 ở ò kế

0ạ ổ ợ ủa u âm ế uệ, ị, 09 ở k0a T ệ
iệ uệ, 09 ủ ị uệ ội Đô , uệ ội âm ứu.
- Ã: đại diệ á ổ ứ, đ0à ại á địa ơ iê ứu.
Đâ là ữ ời ó ki iệm à iu iế ấ đị SSK, mặ
ká ọ ó u í đối i ộ đồ dâ ê ô qua ả0 luậ
óm, í ữ à iê à sẽ là ữ uê u iê đắ l
0 iệ ồ


20

à sử dụ uố am à á ơ á kô dù uố ủa T 0
ăm só à ả0 ệ sứ k0ẻ ại ộ đồ. Tổ ộ đối ợ đợ ọ
là: 27 óm, mỗi óm 5 - 10 ời.
3. ơ á ƚҺu ƚҺËρ ѵµ хư lý sè liƯu

3.1.

K̟ü ƚҺƚ ƚҺu ƚҺËρ số liệu.
- Tu ậ ô qua ả âu ỏi, ả kim
- ỏ ấ sâu, ả0 luậ óm
- ồi ứu sổ sá

3.2.

ử lý số liệu.
- Đị lợ: sử dụ ầ mm Ei If0 6.04.
- Đị í: ổ ợ e0 ủ đ, í dẫ à â í số liệu.

3.3.

á iế số iê ứu.

ơ
á
u ậ
ờn ậ
Mô
ì
ệ
y
Tố
kê
T ạ
Đị lợ
gu
n
Mụ iêu 1:
z
p
i ằ
đợ điu
oc iị
hỏ
sử dụ
3d ngh c t
2

T n 1 t(e0
ẩ

t h
T ạ
i
v n
T ại đ0ánủa
v n uế
sử dụ
Lu un n v

L
ỉ
á ƚuɣÕп
Lu
ƔҺເT
,
k̟Һu ѵὺເ ɣ
ҺuɣƯп, х·/ρҺ−êпǥ)
ƚÕ ເ«пǥ lËρ - Tû lƯ sư dụ
Đị lợ Tố kê
T/ổ số ờ
ợ ệ đợ điu
ị
0 ăm 2006
L0ại
iế số

gu

yờ
n

á iế số

L
L u
Lu un n v
n v n
v n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc ip
th
ỏi
n

Mụ iêu iê ứu

- Tỷ lệ sử dụ Đị lợ Tố kê
ơ á T/
ổ
số
ờ
ợ
đợ điu ị ằ
T
á dạ ế ẩm,
uồ ƚҺuèເ ƔҺເT
- K̟iÕп ƚҺøເ ѵὸ ƔҺເT
ƚuɣÕп х·: l0¹i A, l0¹i

Ь, l0ại

Đị í

ỏ ấ

Đị lợ ộ âu ỏi


21

- Kỹ ă à


T

Đị lợ ộ âu ỏi

uế

Ã/ờ: l0ại A, l0ại
, l0ại
- 0ạ độ ủa ạm Đị lợ
ế Ã/ờ:
Đị í
+ 0ạ độ kám ữa ệ ằ T
+ 0ạ độ iám sá,
ỗ ợ ủa uế ê

ộ âu ỏi

ỏ ấ
sâu, ả0 luậ
óm

L
L u
Lu un n v
n v n
v n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
ọc iệp
th
ái
n

gu

yê
n

+ ơ sở ậ ấ
- Qua đim á i Đị lợ ộ âu ỏi
T: ỷ lệ đồ ý
Đị í ỏ ấ
á i T
sâu, ả0 luậ
óm
- Tu ô iá0

Đị lợ ộ âu ỏi
ờn
uy
g
n
Đị í ỏ ấ
dụ SK ằ
cz p T
ỏi
do ghi th
3
c
12 t n
sâu,
n t i h
v n
n
v n
ả0 luậ
Lu un n v
L u
óm
L
Tô i u: uổi, Đị lợ ộ âu ỏi
T
ii, dâ ộ, ì độ
ạ
uồ ă 0á
u ấ - Tì độ uê Đị lợ ộ âu ỏi
mô

dị ụ + Kiế ứ T:
T
kả ă sử
dụ
ku
uố à á iệ

á kô dù uố
ế
T
â + L0ại A, l0ại , l0¹i ເ


22

0ạ độ kám - Đị lợ ộ âu ỏi
ữa ệ:
+ iấ é à
+ Tời ia à

ộ âu ỏi
ộ âu ỏi
ộ âu ỏi

T
ạ sử
dụ

L
L u

Lu un n v
n v n
vă n t 123
n ốt d
đạ n oc
i h gh z
c ip
th
ỏi
n

gu

yờ
n

+ Số lợ ệ â
điu ị 0 1 á
+ á dạ
uố ờ sử
dụ
+ uồ u ấ
uố
u ầu đà0 ạ0 Đị lợ
Đị í
T
0ạ độ iám sá
Đị lợ
Đị í
ủa uế ê

0ạ độ ỗ ợ
Đị lợ
ờn
y
Đị í
gu
z p in
c

ỏ
o hi th
á đị
ại
g c
3d MT
Đị lợ
12 t n h
n t i
ộ đồ
v n 0 ò
n v vn
Lu un nqua
1 á
L
Lu

T ại Tỷ lệ ời dâ sử
dụ T ki ị ốm
ộ đồ
Tỷ lệ la ọ ơi sử

dụ

á
ụ

ộ âu ỏi

Đị lợ ộ âu ỏi
Đị lợ ộ âu ỏi

dị

T
Tỷ lệ á ơ á Đị lợ ộ âu ỏi
điu ị ằ T
Tỷ lệ mụ đí ời Đị lợ ộ âu ỏi
dâ sử dụ T
ữ lý d0 kiế Đị lợ ộ âu ỏi
ời dâ sử dụ
T
Tỷ lệ á ệ đợ Đị lợ ộ âu ỏi
ữa ằ uố ƔҺເT