(Luận văn) thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

a
lu
n

LUẬN VĂN THẠC SĨ

n

va
p
ie
gh

tn
to
THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG

oa
nl
w

do

THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ: KINH NGHIỆM MỘT
SỐ NƯỚC VÀ ĐỀ XUẤT CHO VIỆT NAM

d
a

nv

a
lu
ll

u
nf

Ngành: Luật Kinh Tế

m
n
oi

tz
ha

NGUYỄN THỊ THU THỦY

z
m

co

l.
ai

gm

@
HÀ NỘI - 2022

an

Lu
n
va
ac

th
si


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

a
lu
n
n

va

LUẬN VĂN THẠC SĨ
p
ie
gh

tn

to
THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG

do

oa
nl
w

THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ: KINH NGHIỆM MỘT

d

SỐ NƯỚC VÀ ĐỀ XUẤT CHO VIỆT NAM

a
nv

a
lu
ll

u
nf

Ngành: Luật Kinh Tế

m

Mã số: 8380107

tz
ha

n
oi
Họ và tên học viên: Nguyễn Thị Thu Thủy

z

m

co

l.
ai

gm

@

Người hướng dẫn: TS. Hà Công Anh Bảo

an

Lu

HÀ NỘI - 2022

n

va
ac

th
si


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình độc lập của chính tơi. Tơi xin chịu trách
nhiệm về tính chính xác và trung thực của luận văn này. Tơi đã trích dẫn đầy đủ tất
cả những phần hoặc tồn bộ cơng trình mà tơi tham khảo, mọi ý tưởng của người
khác mà tôi sử dụng. Tôi đã và sẽ không cho phép bất kỳ ai sao chép công trình của
tơi với ý định xem luận văn của tơi như cơng trình của họ.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

a
lu
n
n

va
tn
to

Nguyễn Thị Thu Thủy

p
ie
gh
d

oa
nl
w

do
a
nv

a
lu
ll

u
nf
m
tz
ha

n
oi
z
m

co

l.
ai

gm

@
an

Lu
n
va
ac

th
si


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin cảm ơn Khoa Sau đại học trường đại học Ngoại Thương
đã tạo điều kiện cho tôi theo học tại đây. Trong suốt quá trình thực hiện luận văn
“Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số
nước và đề xuất cho Việt Nam”, tôi chân thành cảm ơn sự hướng dẫn và chỉ bảo tận
tình của Tiến sĩ Hà Cơng Anh Bảo, nếu khơng có sự hướng dẫn từ phía thầy, chắc
chắn luận văn sẽ khơng thể hồn thành.
Tôi xin gưi lời cảm ơn tới các thầy cô trong khoa Luật đã chia sẻ những kiến

a
lu

thức quý báu giúp tơi nắm bắt được trọng tâm trong q trình thực hiện luận văn và

n
n

va

các thầy cô khoa sau đại học luôn tạo điều kiện giúp đỡ, hướng dẫn và cung cấp cho

p
ie
gh

tn
to

tôi đầy đủ thông tin về tiến độ và cách thức thực hiện luận văn này.

Nguyễn Thị Thu Thủy

d

oa
nl
w

do
a
nv

a
lu
ll

u

nf
m
tz
ha

n
oi
z
m

co

l.
ai

gm

@
an

Lu
n
va
ac

th
si


MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................................. 1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài .......................................................................................... 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................... 4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 5
5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................... 6
6. Kết cấu luận văn ............................................................................................................. 7
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ
THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI

a
lu
n

ĐIỆN TỬ……………………………………………………………………………8

n

va

1.1. Tổng quan về thương mại điện tử ................................................................................ 8
1.1.2. Đặc điểm về thương mại điện tử ............................................................................ 9

p
ie
gh

tn
to

1.1.1. Khái niệm thương mại điện tử ................................................................................ 8
1.2. Tranh chấp về thương mại điện tử .............................................................................10

oa
nl
w

do

1.2.1. Khái niệm tranh chấp về thương mại điện tử..................................................... 10
1.2.2. Đặc điểm tranh chấp về thương mại điện tử ...................................................... 11

d

1.2.3. Các yếu tố tác động đến giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử ......... 12

a
nv

a
lu

1.3. Tổng quan về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử ........14
1.3.1. Khái niệm về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử 14

u
nf

1.3.2. Đặc điểm của thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử ......... 16

ll

m

1.4. Vai trò của việc xác định Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại

n
oi

điện tử ...................................................................................................................................17

tz
ha

1.5. Thách thức trong việc xác định Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương

z

mại điện tử ............................................................................................................................19

@

gm

CHƯƠNG 2. THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG

l.
ai

THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TẠI MỘT SỐ QUỐC GIA………………………...21

m

co

2.1. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử theo phương thức
tiếp cận của Hoa Kỳ ............................................................................................................21

Lu

an

2.1.1. Cách thức tiếp cận truyền thống của các Tòa án về Thẩm quyền giải quyết

n
va

tranh chấp............................................................................................................................... 21

ac

th
si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2.1.2. Một số vụ án về xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại
điện tử ở Hoa Kỳ .................................................................................................................. 22
2.1.3. Điểm yếu trong cách thức tiếp cận của Hoa Kỳ về thẩm quyền giải quyết

tranh chấp trong Thương mại điện tử............................................................................... 27
2.2. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử theo phương thức
tiếp cận của Liên Minh Châu Âu .......................................................................................27
2.2.1. Phân tích Công ước số 68 của Brussels năm 1968 về các vấn đề thẩm quyền
giải quyết tranh chấp ........................................................................................................... 27
2.2.2. Một số vụ án về xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại
điện tử ở Liên Minh Châu Âu............................................................................................ 30

a
lu
n

2.2.3. Điểm yếu trong cách thức tiếp cận của Châu Âu về thẩm quyền giải quyết

n

va

tranh chấp trong Thương mại điện tử. ............................................................................. 31

tiếp cận của Canada .............................................................................................................32

p
ie
gh

tn
to

2.3. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử theo phương thức

2.3.1. Một số vụ án về xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại

oa
nl
w

do

điện tử ở Canada................................................................................................................... 33
2.3.2. Đánh giá phương thức tiếp cận của Canada về thẩm quyền giải quyết tranh

d

chấp trong thương mại điện tử........................................................................................... 37

a
nv

a
lu

2.4. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử theo phương thức
tiếp cận của Ấn Độ ..............................................................................................................38

u
nf

2.4.1. Quy định của pháp luật Ấn Độ trong Thương mại điện tử ............................. 38

ll

m

2.4.2. Một số vụ án về xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại

n
oi

điện tử ở Ấn Độ .................................................................................................................... 40

tz
ha

2.5. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử theo phương thức

z

tiếp cận của ÚC ....................................................................................................................44

@

gm

2.5.1. Cách thức tiếp cận truyền thống của Tòa án Úc về Thẩm quyền giải quyết

l.
ai

tranh chấp............................................................................................................................... 44

m

co

2.5.2. Một số vụ án về xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại

an

Lu

điện tử ở Úc ........................................................................................................................... 45

n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT VỀ CÁCH TIẾP CẬN VÀ XÁC ĐỊNH
THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI
ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM…………………………………………………………53
3.1. Thực tiễn cách tiếp cận và xác định thẩm quyền GQTC TMĐT ở Việt Nam ....53
3.1.1. Thẩm quyết giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử thơng qua Hịa

giải………………………………………………………………………………53
3.1.2. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử thơng qua
Tịa án .................................................................................................................................... 56
3.2. Bài học cho Việt Nam từ kinh nghiệm một số nước trong việc xác định thẩm
quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử ....................................................61

a
lu
n

3.3. Một số giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật liên quan đến thẩm quyền giải

n

va

quyết trong Thương mại điện tử.........................................................................................64
3.5. Một số đề xuất cho doanh nghiệp Việt Nam khi tham gia vào Thương mại điện tử để

p
ie
gh

tn
to

3.4. Một số đề xuất với cơ quan giải quyết tranh chấp. ...................................................65
hạn chế một số trách nhiệm Pháp lý liên quan đến các cơ quan tài phán nước ngoài. .......66

d

oa
nl
w

do

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………...71

a
nv

a
lu
ll

u
nf
m
tz
ha

n
oi
z
m

co

l.

ai

gm

@
an

Lu
n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN
Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử trên toàn cầu đã mở ra nhiều cơ
hội cũng như thách thức cho các cá nhân và tổ chức. Tác động của thương mại điện
tử đối với người tiêu dùng và doanh nghiệp đặt ra nhiều vấn đề pháp lý quan trọng
và khó khăn nhất hiện nay là việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp hay
quyền tài phán trong không gian mạng.
Thách thức mà Internet đưa ra là việc tuân thủ pháp luật địa phương hay quốc
gia là chưa đủ để đảm bảo một doanh nghiệp hay cá nhân hạn chế được rủi ro pháp
lý. Vì các trang web có thể truy cập trên tồn thế giới nên viễn cảnh chủ sở hữu

a
lu

trang web có thể bị vướng vào những tranh chấp pháp lý vượt ra khỏi biên giới. Để

n
n

va

các doanh nghiệp có thể tận dụng được tiềm năng của Internet hay tham gia vào thị
trường toàn cầu chỉ bằng một cú nhấp chuột thì việc nắm được các vấn đề pháp lý

tn
to

và lường trước những rủi ro là vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, rủi ro không chỉ giới

p
ie
gh

hạn ở các doanh nghiệp, người tiêu dùng khi tham gia vào các giao dịch thương mại
điện tử cẩn thận trọng và cân nhắc giữa nhiều yếu tố như chất lượng hàng hóa, bảo

do

oa
nl

w

mật thơng tin, hay vấn đề về bảo vệ người tiêu dùng.
Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong

d

a
lu

thương mại điện tử là cần thiết và luận văn này tập trung vào việc nghiên cứu và

a
nv

làm sáng tỏ vấn đề lý luận và cách thức xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp

ll

u
nf

trong thương mại điện tử. Từ đó, đưa ra một số đề xuất đối với cơ quan giải quyết

m

tranh chấp cũng như đề xuất cho doanh nghiệp Việt Nam khi tham gia vào Thương

n
oi

mại điện tử để hạn chế một số trách nhiệm pháp lý liên quan đến các cơ quan tài

tz
ha

phán nước ngoài.

z
m

co

l.
ai

gm

@
an

Lu
n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

1

PHẦN MỞ ĐẦU
1.

Tính cấp thiết của đề tài
Sự phát triển và đổi mới không ngừng của hệ thống mạng Internet và phương

tiện điện tử đã mang đến xu hướng tồn cầu hóa cho nhiều doanh nghiệp và phát sinh
khái niệm “Thương mại điện tử (TMĐT)”, từ đó thay đổi hồn tồn cách các cơng ty
hoạt động, cung cấp hàng hóa và dịch vụ. Chính sự phát triển vượt bậc của Internet
cho phép các doanh nghiệp tiếp cận số lượng lớn đối tượng khách hàng tiềm năng
thông qua các website của họ. Đặc biệt hơn, doanh nghiệp có thể dễ dàng tiết kiệm
chi phí gia nhập thị trường thơng qua hệ thống máy tính với kết nối Intermet để có thể

a
lu

hiện diện trên tồn thế giới. Tuy nhiên, doanh nghiệp và khách hàng có thể gặp phải

n

một số rủi ro khi tham gia vào các giao dịch thương mại điện tử.

va

n

Trong TMĐT, các tranh chấp diễn ra đa dạng và phức tạp hơn bởi các đặc tính

tn
to

khác biệt so với thương mại truyền thống. Thực tế giải quyết các tranh chấp cho thấy

p
ie
gh

việc áp dụng cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại thông thường vào giải quyết
tranh chấp TMĐT gặp nhiều bất cập như: khó khăn trong việc xác định thẩm quyền

do

oa
nl
w

giải quyết tranh chấp, thời gian giải quyết tranh chấp v.v. Quan trọng hơn, đặc tính
tồn cầu duy nhất của Internet đã ngăn cản một cách tiếp cận thống nhất đối với thẩm

d

quyền giải quyết tranh chấp trong các giao dịch Thương mại điện tử. Việc thiếu

a

lu

a
nv

khung pháp lý thống nhất về thẩm quyền giải quyết tranh chấp liên quan đến các giao

u
nf

dịch qua Internet giữa các quốc gia khác nhau có nghĩa là các cá nhân, pháp nhân, tổ

ll

chức có thể đối mặt với bất kỳ phán quyết pháp lý nước ngoài nào mà các trang web

m

n
oi

có thể truy cập. Những khó khăn trong việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh

tz
ha

chấp sẽ khiến cho các cơng ty có trang web gặp khó khăn trong việc hạn chế trách
nhiệm pháp lý và kìm hãm sự phát triển của thương mại điện tử. Để giải quyết vấn đề

z

gm

@

này, pháp luật Việt Nam cần hoàn thiện cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại điện
tử hiện nay và đưa ra thống nhất về cách thức xác định thẩm quyền giải quyết tranh

l.
ai

co

chấp trong TMĐT. Với lý do này, tác giả đã chọn đề tài luận văn thạc sĩ của mình là:

m

“Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số

Lu

nước và đề xuất cho Việt Nam” nhằm tìm hiểu cách thức tiếp cận và xác định thẩm

an

n
va

quyền giải quyết tranh chấp trong TMĐT của một số quốc gia, tìm ra những điểm

ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2

phù hợp và hạn chế và đưa ra đề xuất cho cơ quan giải quyết tranh chấp và doanh
nghiệp Việt Nam để hạn chế một số trách nhiệm pháp lý liên quan.
2.

Tình hình nghiên cứu đề tài
Trên thế giới, thương mại điện tử thu hút được sự quan tâm lớn về khía cạnh

pháp lý của rất nhiều các quốc gia khác nhau. Tiêu biểu phải kể đến cuốn sách:
“The law of electronic commerce” của tác giả người Úc Alan Davidson, với những
phân tích chuyên sâu về các vấn đề pháp lý liên quan đến việc đưa ra và áp dụng
các hình thức thương mại điện tử khác nhau. Cuốn sách bao gồm nhiều chương tập
trung phân tích các vấn đề chính của thương mại điện tử như: Khn khổ pháp lý

a
lu

của Úc liên quan đến thương mại điện tử, quy định của một số quốc gia về hợp

n
n

va

đồng điện tử, các loại hợp đồng điện tử, chữ ký điện tử, vấn đề bản quyền trong
không gian mạng, tên miền và các tranh chấp liên quan, thẩm quyền trong khơng

tn
to

gian mạng, bảo vệ an tồn thơng tin trong khơng gian mạng và các vấn đề về tội

p
ie
gh

phạm, bằng chứng, kiểm duyệt trong thương mại điện tử. Tác giả Alan Davidson đã
cung cấp một cái nhìn tổng quát về mọi khía cạnh pháp lý liên quan đến thương mại

do

oa
nl
w

điện tử khơng chỉ dưới góc độ của luật pháp Úc mà cịn nhiều quốc gia khác.
Ngồi ra, cịn một số bài phân tích về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong

d

a
lu

thương mại điện tử ở một số quốc gia như bài viết “United states and European

a
nv

union approaches to internet jurisdiction and their impact on e-commerce” năm

ll

u
nf

2014 của tác giả Cindy Chen về cách tiếp cận thẩm quyền giải quyết tranh chấp của

m

Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu (EU). Tác giả tập trung phân tích các phương pháp

n
oi

tiếp cận khác nhau mà Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu (EU) thực hiện nhằm xác

tz
ha

định quyền tài phán và cách thức mà sự thiếu thống nhất này hạn chế sự tăng trưởng

z

của ngành thương mại điện tử vì các chiến lược khác nhau mà các doanh nghiệp

gm

@

phải sử dụng để hạn chế trách nhiệm pháp lý. Bài viết còn cung cấp cái nhìn tổng

m

co

sự phát triển của thương mại điện tử.

l.
ai

quan về Internet và cách các cơ sở hạ tầng của nó đồng thời khuyến khích và cản trở

Lu

Bài viết: “Jurisdictional issues relating to e-commerce law in India” của tác

an

giả Tanai Nadkarni phân tích về thẩm quyền giải quyết tranh chấp theo quy định

n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

3

của pháp luật Ấn Độ và một số thử nghiệm mà Ấn Độ áp dụng để xác định quyền
tài phán. Bài viết phân tích một số quy định của luật của Ấn Độ liên quan đến
thương mại điện tử, khuôn khổ pháp lý để xác định thẩm quyền giải quyết tranh
chấp với các vụ việc có yếu tố nước ngồi. Từ đó tác giả Tanai Nadkami có chỉ ra
một số hạn chế trong các quy định của pháp luật Ấn Độ trong cách xác định thẩm
quyền giải quyết tranh chấp và đưa ra một số đề xuất để hoàn thiện pháp luật.
Bài viết “Jurisdictional Issues in Electronic Commerce: A Canadian
Perspective” năm 2004 của tác giả Kornfeld LLP phân tích vấn đề thẩm quyền giải
quyết tranh chấp trong thương mại điện từ từ góc độ của Canada và các thử nghiệm

a
lu

nhằm xác định mối liên hệ giữa vụ việc với nơi giải quyết tranh chấp để xác lập

n

quyền tài phán. Bài viết tập trung phân tích khn khổ pháp lý chung xem xét khi

n

va

nào các tịa án Canada có thể đảm nhận quyền tài phán đối với các nhà cung cấp

tn
to

trực tuyến nước ngoài và khi nào các doanh nghiệp Canada có thể phải tuân theo

p
ie
gh

quyền tài phán của các tịa án ở xa vị trí của doanh nghiệp khi tham gia giao dịch
thương mại điện tử. Một số thảo luận ngắn gọn về những rủi ro có thể gặp phải khi

oa
nl
w

do

mua sắm trực tuyến từ các trang web nước ngoài và các biện pháp khắc phục cũng
như một số hướng dẫn cho các doanh nghiệp Canada để giới hạn trách nhiệm pháp

d

lý tiềm tàng của họ trong các khu vực pháp lý nước ngoài khi tham gia vào thương

a
nv

a
lu

mại điện tử cũng được tác giả Kornfelf LLP phân tích chi tiết.
Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử tại Việt Nam kéo theo rất nhiều

u
nf

ll

những tranh chấp pháp lý xảy ra, từ đó nhận được sự quan tâm của các nhà nghiên

m

n
oi

cứu cho vấn đề này. Đến nay, đã có một số đề án, cơng trình nghiên cứu về TMĐT

tz
ha

và một số vấn đề pháp lý liên quan đến TMĐT.

Một số đề án tiêu biểu tại Việt Nam như: Luận án Tiến sĩ của tác giả Lê Văn

z

gm

@

Thiệp với đề tài “Pháp luật Thương mại điện tử ở Việt Nam hiện nay” năm 2016
chủ yếu tập trung nghiên cứu một số vấn đề lý luận, nội dung và thực tiễn thực hiện

l.
ai

co

pháp luật thương mại điện tử từ đó đề xuất hồn thiện pháp luật thương mại điện tử

m

cho Việt Nam.

Lu

an

Luận văn Thạc sĩ của tác giả Đoàn Quỳnh Thương về đề tài “Giải quyết tranh

n
va

chấp trong Thương mại điện tử ở Việt Nam” năm 2013 nghiên cứu một số vấn đề lý

ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

4

luận và thực trạng giải quyết tranh chấp TMĐT ở Việt Nam từ đó đưa ra các giải
pháp mang tính pháp lý giúp nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp.
Luận văn thạc sĩ của tác giả Tô Hồng Ngọc về đề tài “Pháp luật Việt Nam về
giải quyết Thương mại điện tử đáp ứng nhu cầu của Hiệp định thương mại tự do
EVFTA” năm 2021 nghiên cứu một số vấn đề pháp lý cần lưu ý đối với các pháp
nhân, cá nhân tổ chức tại Việt Nam khi tham gia tố tụng tại tòa án Anh nhằm cảnh
báo trước những vấn đề và nguy cơ có thể gặp phải tại tòa án Anh nếu thiếu sự
chuẩn bị và nghiên cứu kỹ lưỡng, nghiêm túc.
Bài viết của tác giả Lương Tuấn Nghĩa về “Đặc điểm vai trò của pháp luật

a
lu

thương mại điện tử và quan điểm hoàn thiện pháp luật thương mại điện tử trong thời

n
n

va

gian tới” số ngày 13/06/2017 nghiên cứu về đặc điểm, vai trò của pháp luật thương
mại điện tử và đưa ra quan điểm hoàn thiện pháp luật thương mại điện tử ở Việt Nam.

p
ie
gh

tn
to

Bài viết của tác giả Phạm Thị Hồng Nhung và Nguyễn Việt Dũng về “Pháp

luật về Thương mại điện tử, một số bất cập và kiến nghị hoàn thiện” năm 2021 tập

do

trung nghiên cứu tình hình phát triển thương mại điện tử tại Việt Nam, hệ thống

oa

nl
w

pháp luật về thương mại điện tử và một số hạn chế, bất cập từ đó đưa ra đề xuất và
giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả quản lý về thương mại điện tử cũng như ngăn

d

a
nv

a
lu

chặn các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động thương mại điện tử v.v.
Xem xét về tình hình nghiên cứu về đề tài này, Việt Nam chưa thực sự có một

u
nf

đề tài đi sâu vào vấn đề thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử

ll

m

hay phân tích cách thức xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương

n
oi

mại điện tử, một trong những nội dung pháp lý quan trọng để các cơ quan giải quyết

tz
ha

tranh chấp thực hiện vai trò của mình, đồng thời định hướng cho doanh nghiệp có

z

những phương án phù hợp để hạn chế các trách nhiệm pháp lý khi tham gia các hoạt

co

l.
ai

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

gm

3.

@

động thương mại điện tử.

m

Mục đích của việc nghiên cứu đề tài nhằm làm rõ các vấn đề lý luận và cách

an

Lu

tiếp cận về việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử

n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

5

tại một số quốc gia, luận văn sẽ đề xuất cách tiếp cận và xác định thẩm quyền giải
quyết tranh chấp về thương mại điện tử cho Việt Nam.
Để đạt được mục đích nghiên cứu trên thì đề tải phải đạt được các nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu các vấn đề lý luận chung về tranh chấp thương mại điện tử và
thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử
- Xác định vai trò và thách thức của việc xác định Thẩm quyền giải quyết tranh
chấp trong Thương mại điện tử
- Tiếp cận và nghiên cứu cách xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong

thương mại điện tử tại một số quốc gia như: Hoa Kỳ, Liên Minh Châu Âu (EU),

a
lu

Canada, Ấn Độ, Úc để có những đánh giá, so sánh, tham khảo nhằm đưa ra một số

n

kinh nghiệm cho Việt Nam.

va
n

- Nghiên cứu thực tiễn cách tiếp cận và xác định thẩm quyền giải quyết tranh

tn
to

chấp trong thương mại điện tử ở Việt Nam nhằm chỉ ra nguyên nhân của thực trạng

p
ie
gh

và đưa ra đánh giá ưu, nhược điệm của thực trạng.
- Đưa ra những đề xuất, kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật liên quan đến

do

thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử.

oa
nl
w

- Đưa ra những đề xuất, kiến nghị với cơ quan giải quyết tranh chấp và doanh

d

nghiệp Việt Nam khi tham gia vào Thương mại điện tử để hạn chế một số trách

a
lu

nhiệm pháp lý liên quan đến các cơ quan tài phán nước ngoài

a
nv

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

u
nf

4.

ll

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thẩm quyền giải quyết trong thương mại

m

Phạm vi nghiên cứu

tz
ha

n
oi

điện tử ở Việt Nam và một số quốc gia trên thế giới.

z

Nội dung: Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử là một

@

gm

phạm trù rộng, gồm nhiều chế định, quy phạm pháp luật phức tạp về thẩm quyền.

co

l.
ai

Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn sẽ tập trung nghiên cứu các vấn đề sau:

m

Luận văn tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận cơ bản về thẩm quyền giải
các tranh chấp trong không gian mạng.

an

Lu

quyết tranh chấp trong thương mại điện tử. Xác định thẩm quyền của Tòa án đối với

n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

6

Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu thực tiễn cách xác định thẩm quyền của
Tòa án tại một số quốc gia đối với các tranh chấp trong thương mại điện tử.
Không gian: Phạm vị nghiên cứu của luận văn tập trung vào cách tiếp cận về
thẩm quyền giải quyết tranh chấp của một số quốc gia như: Hoa Kỳ, Canada, Ấn

Độ, Úc và Liên minh Châu Âu (EU) để từ đó phân tích, so sánh và đánh giá ưu
nhược điểm của từng phương pháp tiếp cận và đưa ra đề xuất về cách thức tiếp cận
phù hợp cho các cơ quan giải quyết tranh chấp của Việt Nam và cho các bên tham
gia vào Thương mại điện tử. Các quốc gia đã đề cấp đều có lĩnh vực thương mại
điện tử rất phát triển và có những cách tiếp cận nhất định đối với việc xác định thẩm
quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử. Mỗi quốc gia có những cách

a
lu
n

tiếp cận riêng thơng qua những vụ việc cụ thể từ đó tác giả có thể so sánh và đưa ra

n

va

những nhận định và rút ra kinh nghiệm cho Việt Nam. Ngoài ra, các quốc gia thuộc

tn
to

các hệ thống pháp luật khác nhau như Civil law hay Common law giúp đưa ra cái

p
ie
gh

nhìn đa chiều về cách tiếp cận xác định thẩm quyền tài phán trong không gian
mạng. Đặc biệt hơn, một số thử nghiệm như “Thang trượt Zippo” được tòa án Hoa

do

Kỳ áp dụng hay thử nghiệm “Real and substantial connection” được tòa án Canada

oa
nl
w

áp dụng đã có những chỉ dẫn cụ thể về cách xác định mối liên hệ giữa vụ việc và cơ
quan giải quyết tranh chấp và được tham khảo phổ biến trên thế giới.

d

a
lu

Thời gian: Luận văn nghiên cứu các quy định của pháp luật từ năm 1995 khi

a
nv

Bộ Luật Dân sự ra đời.

u
nf

5.

Phương pháp nghiên cứu

ll
m

Để phân tích các vấn đề được đặt ra trong quá trình nghiên cứu đề tài luận văn,

n
oi

tác giả đã sử dụng các phương pháp truyền thống dùng trong nghiên cứu khoa học

tz
ha

nói chung, nghiên cứu khoa học pháp lý nói riêng.

z

Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử

@

l.
ai

gm

Phương pháp so sánh: được sử dụng để so sánh cách tiếp cận và xác định thẩm
quyền giải quyết tranh chấp trong không gian mạng giữa các quốc gia.

co

m

Phương pháp phân tích đánh giá: được sử dụng trong tồn bộ Luận văn để

an

Lu

phân tích các quy định pháp luật, các báo cáo, số liệu và những vụ án điển hình.

n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

7

Phương pháp tổng hợp: được sử dụng để tổng hợp các quan điểm, các quy
định của pháp luật và thực trạng để đưa ra quan điểm của tác giả.
Bên cạnh đó, luận văn có sử dụng các phương pháp logic, phương pháp quy

nạp, hệ thống, đối chiếu v.v trên cơ sở các tài liệu thu thập được từ các cơng trình
khoa học của các nhà khoa học trong và ngồi nước để phân tích các vấn đề đặt ra
trong luận văn một cách thấu đáo
6.

Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của

Luận Văn gồm 3 chương, cụ thế như sau:

a
lu

Chương 1: Một số vấn đề lý luận về thương mại điện tử và thẩm quyền giải

n

quyết tranh chấp trong thương mại điện tử

va
n

Chương 2: Xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện

tn
to

tử tại một số quốc gia và kinh nghiệm cho Việt Nam

p

ie
gh

Chương 3: Một số đề xuất về về cách tiếp cận và xác định thẩm quyền giải

d

oa
nl
w

do

quyết tranh chấp trong thương mại điện tử cho Việt Nam

a
nv

a
lu
ll

u
nf
m
tz
ha

n
oi

z
m

co

l.
ai

gm

@
an

Lu
n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

8

CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ

THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI
ĐIỆN TỬ
1.1. Tổng quan về thương mại điện tử
1.1.1. Khái niệm thương mại điện tử
Thương mại điện tử được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như “thương mại
trực tuyến” (online trade), “kinh doanh điện tử” (electronic business). Trên thế giới
có rất nhiều định nghĩa về thương mại điện tử.
Theo Luật mẫu của Ủy ban Luật Thương mại quốc tế (UNCITRAL) của Liên

a
lu

Hợp Quốc về thương mại điện tử năm 1996, Thương mại điện tử được hiểu là việc

n

sử dụng “thông tin dưới dạng một thông điệp dữ liệu trong khuôn khổ các hoạt động

n

va

thương mại” (Điều 1) “Thông điệp dữ liệu là thông tin được tạo ra, gửi đi tiếp nhận

tn
to

hoặc lưu trữ bằng phương tiện điện tử, quang học và các phương tiện tương tự, bao

p

ie
gh

gồm, nhưng không han chế ở, trao đổi dữ liệu điện tử (EDI), thư điện tử, điện tín,
điện báo hoặc fax.” (Điều 2).

do

oa
nl
w

Ủy ban Châu Âu đưa ra định nghĩa về TMĐT như sau: TMĐT được hiểu là việc
thực hiện hoạt động kinh doanh qua các phương tiện điện tử. Nó dựa trên việc xử lý

d

a
lu

và truyền số liệu điện tử dưới dạng chữ, âm thanh và hình ảnh. TMĐT gồm nhiều

a
nv

hành vi trong đó có hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ qua phương tiện điện

u
nf

tử, giao nhận các nội dung kỹ thuật số trên mạng, chuyển tiền điện tử, mua bán cổ

ll

phiếu điện tư, vận đơn điện tử, đấu giá thương mại, hợp tác thiết kế, tài nguyên

m

tz
ha

bán hàng.

n
oi

mạng, mua sắm công cộng, tiếp thị trực tiếp tới người tiêu dùng và các dịch vụ sau

z

Theo WTO, TMĐT bao gồm việc sản xuất, phân phối, marketing, mua bán và

@

gm

thanh toán trên mạng Internet nhưng được giao nhận một cách hữu hình như truyền

co

l.
ai

thống hoặc giao nhận dưới dạng số hóa thơng qua mạng Internet.

m

Theo OECD, TMĐT được định nghĩa sơ bộ là các giao dịch thương mại dựa

Lu

trên việc xử lý và truyền đi các dữ liệu đã được số hóa thơng qua các mạng mở (như

an

Internet) hoặc các mạng đóng có cổng thơng với mạng mở (như AOL).

n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

9

Theo Khoản 1 Điều 3 Nghị định 52/2013/NĐ-CP ngày 16/05/2013, sửa đổi bổ
sung bởi Nghị định số 85/2021/NĐ-CP ngày 25/09/2021, của Chính phủ về Thương
mại điện tử đã đưa ra định nghĩa về hoạt động thương mại điện tử: “Hoạt động
thương mại điện tử là việc tiến hành một phần hoặc tồn bộ quy trình của hoạt động
thương mại bằng phương tiện điện tử có kết nối với mạng Internet, mạng viễn thông
di động hoặc các mạng mở khác”.
Theo Khoản 4 Điều 6 Luật Giao dịch điện tử năm 2005 đưa ra khái niệm về
giao dịch điện tử, theo đó, giao dịch điện tử là “giao dịch được thực hiện bằng
phương tiện điện tử”, “phương tiện điện tử ở đây là phương tiện hoạt động trên

a
lu

công nghệ điện, điện tử, kỹ thuật số, từ tính truyền dẫn khơng dây, quang học, điện

n

từ hoặc công nghệ tương tự” (Khoản 4 Điều 10). Nhìn chung, phạm vi điều chỉnh

n

va

của Luật Giao dịch điện tử tương đối rộng gồm nhiều lĩnh vực từ thương mại đến

tn
to

các lĩnh vực khác như dân sự, công tác quản lý của các cơ quan nhà nước.

p
ie
gh

Như vậy, Thương mại điện tử theo nghĩa rộng có thể được hiểu là tồn bộ các

giao dịch mang tính thương mại được các bên tham gia thực hiện thông qua các

do

oa
nl
w

phương tiện điện tử từ điện thoại, telex, facimile, hệ thống thanh toán và chuyển
tiền điện tử… tới các máy tính kết nối với nhau trong một mạng lưới kín hay một

d

mạng lưới mở như Internet”1. Theo nghĩa hẹp, TMĐT chỉ gồm những hoạt động

a
lu

a
nv

thương mại được thực hiện thông qua hệ thống mạng Internet.

ll

u
nf

1.1.2. Đặc điểm về thương mại điện tử

m

Thương mại điện tử có một số đặc điểm như sau:

n
oi

Thứ nhất, về hình thức: TMĐT được thực hiện thơng qua các phương tiện

tz
ha

điện tử có kết nối mạng viễn thông.

z

Thứ hai, về phạm vi hoạt động: Thị trường trong TMĐT là thị trường phi

@

gm

biên giới. Trong TMĐT, các cá nhân từ tất cả các quốc gia không cần di chuyển đến

m

mạng máy tính tồn cầu.

co

l.
ai

bất kỳ địa điểm nào mà có vẫn có thể thực hiện việc trao đổi thơng tin thơng qua

an

Lu
Đồn Quỳnh Thương (2013), Giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử ở Việt
Nam, Luận văn thạc sĩ luật, Trường Đại học Luật Hà Nội
1

n
va

ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si

C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

10

Thứ ba, về thời gian giao dịch: Các bên tham gia hoạt động thương mại điện
tử có thể tiến hành các giao dịch suốt 24 giờ 7 ngày trong vòng 365 ngày liên tục ở
bất cứ nơi nào có mạng viễn thơng và các phương tiện điện tử kết nối các mạng này.
Thứ tư, về hệ thống thông tin trong TMĐT: Các bên có thể truy cập vào hệ
thống thông tin để tiến hành đám phán ký kết hợp đồng
Thứ năm, TMĐT có tốc độ nhanh: Các phương tiện điện tử như máy tính xử
lý dữ liệu cho phép truyền, gửi, nhận các thông điệp dữ liệu nhanh chóng trong một
thời gian rất ngắn nên các bước trong quá trình giao dịch đều được tiến hành nhanh
hơn.

a
lu

Thứ sáu, TMĐT yêu cầu trình độ nhất định về ứng dụng công nghệ thông tin

n
n

va

vào quản lý và kinh doanh: Để triển khai TMĐT cần có hạ tầng cơ sở cơng nghệ

tn
to

thông tin phát triển, đội ngũ cán bộ, chuyên gia thành thạo về công nghệ, kỹ năng
về thương mại, ngoại ngữ và pháp lý.

p
ie
gh
1.2.

Tranh chấp về thương mại điện tử

do

1.2.1. Khái niệm tranh chấp về thương mại điện tử

oa
nl
w

Trên thế giới hiện nay có đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về tranh chấp

d

thương mại, tuy nhiên hầu hết các cách tiếp cận đều đưa ra quan điểm tranh chấp

a
lu

a
nv

thương mại là những mâu thuẫn, bất đồng hoặc xung đột về quyền và nghĩa vụ giữa

u
nf

các bên trong quá trình thực hiện các hoạt động thương mại.

ll

Trong hệ thống pháp luật Việt Nam cũng có đề cập đến vấn đề này thông qua

m

tz
ha

n
oi

các quy định trong một số văn bản pháp luật.
Tại Điều 3 Luật thương mại 2005 quy định: “Hoạt động thương mại là hoạt

z

động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa cung ứng dịch vụ, đầu tư,

@

gm

xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác”. Theo khái

l.
ai

niệm này, hoạt động thương mại bao gồm các hoạt động có mục đích sinh lời. Từ

m

co

cách thức tiếp nhận của Luật Thương mại cho thấy, khái niệm về hoạt động thương
mại thể hiện sự tương đồng với khái niệm kinh doanh trong trong luật doanh nghiệp

Lu

an

những năm trước cũng như Luật doanh nghiệp năm 2020. Tại Khoản 21 Điều 4

n
va

Luật doanh nghiệp 2020 quy định: “Kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một

ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

11

số hoặc tất cả công đoạn của quá trình đầu tư, sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc
cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm múc đích tìm kiếm lợi nhuận”.
Điều 30 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 có liệt kê những tranh chấp về kinh
doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Những nội dung được
liệt kê trong quy định này cũng tương đồng trong hướng tiếp cận của Luật Thương
mại năm 2005.Từ đó cho thấy, quan niệm về hoạt động thương mại và tranh chấp
thương mại được thể hiện qua các quy định văn bản pháp luật khá nhất quán và có
sự tương đồng với cách tiếp cận của thế giới.
Từ việc tiếp cận khái niệm về tranh chấp thương mại, tranh chấp về thương

a
lu

mại điện tử được hiểu là sự bất đồng hoặc xung đột về quyền và nghĩa vụ của các

n
n

va

bên khi tham gia hoạt động thương mại điện tử.

Thương mại điện tử có những đặc điểm khác cơ bản so với thương mại truyền

p
ie
gh

tn
to

1.2.2. Đặc điểm tranh chấp về thương mại điện tử

thống như về hình thức, về phạm vi hoạt động, về chủ thể, về tốc độ giao dịch, về tính

oa
nl
w

do

rủi ro…dẫn đến những đặc điểm khác biệt của tranh chấp về thương mại điện tử.
Thứ nhất, về hình thức: TMĐT sử dụng các phương tiện điện tử có kết nối

d

mạng viễn thơng, chủ yếu là Internet, các bên tiến hành giao dịch mà không cần tiếp

a
lu

a
nv

xúc trực tiếp với nhau hoặc có thể khơng biết nhau từ trước. Vì vậy, việc phát sinh

u
nf

tranh chấp cũng diễn ra trong môi trường điện tử, các bên tham gia phát sinh xung

ll

đột về quyền và nghĩa vụ trong quá trình thực hiện các giao dịch như: ký kết hợp

m

n
oi

đồng điện tử, thanh tốn, hóa đơn, tình trạng hàng hóa….

tz
ha

Thứ hai, về phạm vi hoạt động: Thị trường trong TMĐT là thị trường xuyên
biên giới. Các bên tham gia có thể thực hiện việc trao đổi thơng tin thơng qua mạng

z

gm

@

Internet mà không cần di chuyển đến bất kỳ địa điểm nào. Các tranh chấp phát sinh
không chỉ giới hạn trong phạm vi quốc gia mà còn giữa các bên giữa các quốc gia

l.
ai
m

co

với nhau.

Lu

Thứ ba, về chủ thể tham gia: Trong thương mại điện tử sẽ có sự tham gia của

an

ít nhất ba bên, bên cạnh các bên giao dịch với nhau cịn có sự tham gia của bên thứ

n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

12

ba như các nhà cung cấp dịch vụ mạng, các cơ quan chứng thực. Các chủ thể này
không phải chủ thể của hợp đồng TMĐT, họ không tham gia trực tiếp vào các giao
dịch nhưng là những người hỗ trợ, tạo môi trường cho các giao dịch TMĐT được
diễn ra đồng thời xác minh độ tin cậy của các thơng tin trong giao dịch TMĐT.
Thứ tư, về tính chất rủi ro: TMĐT mang tính rủi ro cao so với thương mại
truyền thống bởi khi hoạt động trong môi trường điện tử, việc xác định các yếu tố liên
quan đến hợp đồng như xác định chất lượng hàng hóa, cách thức thanh tốn, giao
nhận hàng hóa sẽ rất khó khăn dễ dàng dẫn đến tranh chấp trong quá trình thực hiện.
Thứ năm, về phương thức giải quyết tranh chấp: Cũng giống như tranh chấp

a
lu

trong thương mại, các hình thức giải quyết tranh chấp bao gồm: thương lượng, hòa

n
n

va

giải, giải quyết tại Trọng tài hoặc Tòa án. Hiện nay giải quyết tranh chấp về thương

tn

to

mại điện tử bằng phương thức trực tuyến đang phát triển mạnh.

p
ie
gh

1.2.3. Các yếu tố tác động đến giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử
Thứ nhất, về hệ thống các quy định pháp luật giải quyết tranh chấp trong

do

oa
nl
w

thương mại điện tử bao gồm các điều ước quốc tế, các văn kiện quốc tế như Đạo
luật mẫu về Thương mại điện tử của UNCITRAL, Đạo luật mẫu về chữ kí điện tử

d

và hệ thống văn bản pháp luật về giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử,

a
lu

a
nv

các án lệ, tập quán, thói quen.

u
nf

Thứ hai, về phương thức giải quyết tranh chấp, trong TMĐT hiện nay, giải

ll

quyết tranh chấp được thực hiện thông qua 4 phương thức: Thương lượng, Hòa giải,

m

tz
ha

n
oi

Trọng tài thương mại và hệ thống tòa án.

Thứ ba, về việc xác định cơ quan giải quyết tranh chấp và chọn luật áp dụng

z

đối với các tranh chấp về Thương mại điện tử có yếu tố nước ngồi

@

gm

Thứ tư, về chủ thể trong tranh chấp thương mại điện tử. Có 4 chủ thể tham gia

co

l.
ai

phần lớn vào các hoạt động thương mại điện tử bao gồm: Chính phủ, doanh nghiệp,

m

người tiêu dùng và người lao động. Do đó, các tranh chấp phổ biến trong thương

Lu

mại điện tử bao gồm: tranh chấp giữa doanh nghiệp và doanh nghiệp, tranh chấp

an

giữa doanh nghiệp và chính phủ, tranh chấp giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng,

n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

13

tranh chấp giữa người tiêu dùng và chính phủ và tranh chấp giữa doanh nghiệp và
người lao động.
Thứ năm, về đối tượng của tranh chấp TMĐT, các đối tượng bao gồm:
*Tranh chấp về hợp đồng TMĐT xảy ra trong quá trình giao kết và thực hiện
hợp đồng (i) Tranh chấp trong giao kết hợp đồng TMĐT, hình thức phổ biến để
giao kết hợp đồng qua website là “kích chuột” (click wrap) và “xem và đồng ý”
(browse wrap), các hình thức giao kết này được luật các nước thừa nhận là có giá trị
pháp lý. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện, các bên tham gia có thể khơng biết
đến vấn đề này và phát sinh các tranh chấp. Bên cạnh đó, tranh chấp trong giao kết

a
lu

hợp đồng TMĐT có thể là tranh chấp về xác định chữ ký điện tử, xác định chủ thể

n
n

va

của chữ ký điện tử để thành lập giá trị pháp lý của hợp đồng TMĐT.

tn

to

(ii) Tranh chấp về thực hiện hợp đồng thương mại điện tử: tranh chấp liên

quan đến quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng. Tranh chấp xuất phát từ lỗi nhập dữ

p
ie
gh

liệu trong quá trình giao dịch, tranh chấp liên quan đến chất lượng hàng hóa, dịch

do

vụ, tranh chấp về sửa đổi, bổ sung hợp đồng, tranh chấp về thanh toán, tranh chấp

oa
nl
w

về vận chuyển hàng hóa, thời gian thực hiện hợp đồng.

d

*Tranh chấp về tên miền, tên miền là tên của một website hoạt động trên

a
lu

internet giúp định vị vị trí máy tính kết nối với Internet. Tranh chấp về tên miền

a
nv

tương đối đa dạng bao gồm: tranh chấp do xung đột giữa nhiều tên miền với nhau,

u
nf

tranh chấp do xung đột tên miền với tên cá nhân, tranh chấp do xung đột tên miền

ll

m

với nhãn hiệu dịch vụ, hàng hóa, tên cơng ty…

n
oi

tz
ha

*Tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ trong TMĐT, tranh chấp quyền tác giả,
tranh chấp về quyền liên quan đến quyền tác giả, tranh chấp về quyền Sở hữu công

z
gm

@

nghiệp v.v.

*Tranh chấp về dữ liệu cá nhân của người tiêu dùng trong TMĐT, việc thông

l.
ai

co

tin cá nhân của các bên khi tham gia giao dịch thương mại điện tử rất dễ bị rò rỉ và

m

bị tiết lộ, trục lợi ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Các tranh chấp liên quan đến dữ

Lu

an

liệu cá nhân trong giao dịch điện tử có thể xuất phát từ hành vi thu thập, sử dụng bất

n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

14

hợp pháp phục vụ cho các mục đích như quang cáo, lừa đảo hoặc mua bán bất hợp
pháp.
1.3. Tổng quan về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử
1.3.1. Khái niệm về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử
Trong khoa học pháp lý Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung đều
khơng đưa ra khái niệm về “Thẩm quyền”. Tuy nhiên, trên thực tế, thuật ngữ này
được sử dụng rộng rãi trong hệ thống pháp luật. Theo từ điển tiếng Việt “Thẩm
quyền” được hiểu là quyền xem xét để kết luận và định đoạt một số vấn đề theo
pháp luật.2. Thẩm quyền trong tiếng anh là “jurisdiction” đây là thuật ngữ pháp lý

a
lu

để chỉ quyền được cấp cho một pháp nhân để thực thi cơng lý. “Jurisdiction” cịn

n
n

va

được định nghĩa là quyền lực của một tòa án để xét xử các vụ án và ban hành các
lệnh hoặc được hiểu là lãnh thổ mà tòa án hoặc cơ quan chính phủ có thể thực hiện

tn
to

đúng quyền lực của mình.3

p
ie
gh

Trong cuốn sách “Khái quát chung về luật xung đột”, David D.Siegel viết:

do

“Thẩm quyền là quyền lực giải quyết tranh chấp của cơ quan nhà nước được thực

oa
nl
w

hiện thông qua hệ thống tịa án hoặc một số cơ quan có tính chất xét xử như Hội
đồng trọng tài hoặc Hội đồng tài phán hành chính”4.

d
a
lu

Vũ Thị Hương cho rằng: “Thẩm quyền chỉ các quyền chủ thể được làm những

a
nv

gì, mang tính chất bao hàm và đầy đủ. Thẩm quyền có thể được phân thành: thẩm

u
nf

quyền theo vụ việc, thẩm quyền theo cấp xét xử, thẩm quyền theo lãnh thổ, thẩm

ll

m

quyền theo sự lựa chọn của nguyên đơn, thẩm quyền của Tòa chuyên trách”.5

n
oi

tz
ha

Nguyễn Quốc Tuấn cho rằng: “Thẩm quyền là quyền năng pháp lý xuất phát
từ quyền lực nhà nước (quyền lực lập pháp, quyền lực hành pháp và quyền lực tư

z
co

l.
ai

gm

@
Từ điển Tiếng Việt (2003), Viện ngôn ngữ học, Nhà xuất bản Đà Nẵng, tr.922
/>4
David D.Siegel (2005), Conflicts in a nut shell, West Academic Publishing
5
Vũ Thị Hương (2020), Thẩm quyền của Tòa án Việt Nam đối với các vụ việc kinh doanh, thương
mại có yếu tố nước ngồi trong mối tương quan với pháp luật một số quốc gia trên thế giới, Luận
án Tiến sĩ, Trường Đại học Luật Hà Nội
2

m

3

an

Lu

n
va

ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si

C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

15

pháp) được xác định theo quy định của pháp luật, đối với vụ việc/lĩnh vực nhất
định”.6
Lê Thị Hà cho rằng: “Thẩm quyền là tổng hợp các quyền mà pháp luật quy
định cho một cơ quan, tổ chức hoặc một công chức được xem xét giải quyết những
công việc cụ thể trong lĩnh vực và phạm vi nhất định nhằm thực hiện chức năng của
bộ máy nhà nước”.7
Đồng Thị Kim Thoa cho rằng: “Thẩm quyền giải quyết các tranh chấp dân sự
có yếu tố nước ngồi là tổng hợp các quyền năng của Tòa án hoặc Trọng tài (là
những cơ quan có tính chất xét xử) trong việc giải quyết các tranh chấp dân sự, kinh

a
lu

tế-thương mại, lao động, hơn nhân gia đình có yếu tố nước ngồi”.

n
n

va

Theo Từ điển Luật học: “Thẩm quyền là tổng hợp các quyền và nghĩa vụ hành

tn
to

động, quyết định của các cơ quan, tổ chức thuộc hệ thống bộ máy nhà nước do pháp
luật quy định”.8

p
ie
gh

Về thuật ngữ “Giải quyết tranh chấp” được hiểu là việc cơ quan, tổ chức có thẩm

oa
nl
w

do

quyền xem xét và ra quyết định xử lý các tranh chấp dân sự, hơn nhân và gia đình, kinh
doanh, thương mại, lao động trên cơ sở xem xét các tài liệu, chứng cứ có trong vụ việc

d

tranh chấp nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức.

a
lu

a
nv

Theo Giang Linh cho rằng: “Giải quyết tranh chấp được hiểu là các bên hoặc

u
nf

cơ quan có thẩm quyền tham gia xem xét lại các vấn đề mà các bên gặp phải, đưa ra

ll

hướng giải quyết phù hợp đúng với pháp luật”.9

m

n
oi

Theo Hilal Ahmad Wani cho rằng “Giải quyết tranh chấp” hay “giải quyết

tz
ha

xung đột” đề cập đến một loạt các quá trình nhằm làm giảm bớt hoặc loại bỏ các
nguồn xung đột. Giải quyết xung đột là một thuật ngữ bao trùm lên các phương

z

gm

@

pháp và cách tiếp cận để giải quyết xung đột từ thương lượng đến ngoại giao, từ hòa
Nguyễn Quốc Tuấn (2008), Thẩm quyền của tòa án trong tư pháp quốc tế, Luận văn thạc sỹ,

Trương Đại học Quốc Gia Hà Nội
7
Lê Thị Hà (2003), Phân cấp thẩm quyền giải quyết tranh chấp dân sự trong hệ thống Tòa án ở
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, Luận án Tiến sĩ, Trường Đại học Luật Hà Nội
8
Từ điển Luật học Việt Nam (2006), Viện Khoa học Pháp lý, nhà xuất bản Tư pháp-Bộ Tư pháp
phối hợp với Nhà xuất bản Từ điển bách khoa.
9
Giang Linh, Giải quyết tranh chấp là gì? Phương thức giải quyết tranh chấp,
/>
m

co

l.
ai

6

an

Lu

n
va

ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

16

giải đến trọng tài, từ tạo thuận lợi đến phân xử, từ hòa giải đến ngăn ngừa xung đột,
từ cơng lý phục hồi để gìn giữ hịa bình”.10
Theo nội dung đã phân tích, tác giả rút ra: “Thẩm quyền giải quyết tranh chấp
trong thương mại điện tử là quyền năng pháp lý của một cơ quan, tổ chức do pháp
luật quy định để xem xét, ra quyết định xử lý các tranh chấp liên quan đến toàn bộ
các giao dịch mang tính thương mại được các bên tham gia thực hiện thông qua các
phương tiện điện tử trên cơ sở xem xét các tài liệu, chứng cứ trong vụ việc tranh
chấp nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
1.3.2. Đặc điểm của thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử

a
lu

Cũng giống như giải quyết tranh chấp trong Thương mại truyền thống, có 4

n
n

va

phương thức chính để giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử. Với mỗi

tn
to

phương thức giải quyết tranh chấp như thương lượng, hòa giải, thơng qua Trọng
tài, thơng qua Tịa án sẽ tương ứng với các cơ quan có thẩm quyền giải quyết

p
ie
gh

tranh chấp.

oa
nl
w

do

Do các đặc điểm khác biệt so với thương mại truyền thống, thẩm quyền giải
quyết tranh chấp về thương mại điện tử có các đặc điểm như sau:

d

Thứ nhất, căn cứ để xác định thẩm quyền dựa trên nhiều căn cứ khác nhau

a
lu

a

nv

như: nơi hình thành hợp đồng, nơi đặt servers máy chủ, mối liên hệ bị đơn với quốc

u
nf

gia liên quan, hệ thống quy định pháp luật của mỗi quốc gia….

ll

Thứ hai, nhiều quốc gia có thể có thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong cùng

m

n
oi

một vụ việc về thương mại điện tử, mỗi một quốc gia sẽ có quy định hoặc các thử

tz
ha

nghiệm khác nhau để xác định thẩm quyền của mình.

z

Thứ ba, việc các trang web có thể truy cập được trên toàn thế giới dẫn đến

@

gm

việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử gặp nhiều

m

co

l.
ai

khó khăn.

an

Lu

10

n
va

Hilal Ahmad Wani (2011), Understanding Conflict Resolution, International Journal of
Humanities and Social Science

ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

17

1.4. Vai trò của việc xác định Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong
Thương mại điện tử
Trong thời đại ngày nay, Internet phát triển mạnh mẽ tạo ra môi trường kinh
doanh thuận lợi và giúp các doanh nghiệp có thể hiện diện trên khắp mọi nơi mà
khơng cần đầu tư q nhiều chi phí thơng qua các website. Trong môi trường
Internet, các tranh chấp xảy ra thường xuyên, phức tạp và gây thiệt hại cho các bên.
Việc có và xác định chính xác các cơ quan giải quyết tranh chấp để đảm bảo quyền
lợi hợp pháp của các bên trong quan hệ tranh chấp là vô cùng quan trọng. Xác định
đúng thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử sẽ giúp chính các

a
lu

cơ quan giải quyết tranh chấp thực hiện đúng nghĩa vụ của mình, duy trì trật tự xã

n

hội và đảm bảo mơi trường thương mại điện tử an toàn và phát triển bền vững. Bên

n

va

cạnh đó, các chủ thể trong hoạt động thương mại điện tử như doanh nghiệp, cá nhân

tn
to

sẽ có những kế hoạch chủ động và nắm được những lưu ý nhằm hạn chế những rủi

p
ie
gh

ro pháp lý và đảm bảo quyền lợi của mình. Cụ thể vai trị của việc xác định thẩm
quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử bao gồm những nội dung sau:

do

oa
nl
w

Thứ nhất, xác định đúng thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại
điện tử có vai trị vơ cùng quan trọng để có thể tiến hành khởi kiện vụ án khi bị xâm

d

a
lu

phạm quyền và lợi ích hợp pháp.

a
nv

Thứ hai, xác định đúng thẩm quyền giải quyết tranh chấp sẽ tránh được sự

ll

u
nf

chồng chéo nhiệm vụ giữa các cơ quan giải quyết tranh chấp, tạo điều kiện cho việc

m

thụ lý giải quyết tranh chấp được xét xử nhanh chóng tiết kiệm thời gian cho các

n
oi

đương sự và việc xét xử diễn ra đúng đắn với tính chất của vụ việc.

tz
ha

Thứ ba, tránh tình trạng giải quyết khơng đúng thẩm quyền dẫn đến vụ việc bị

z

hủy xét xử và phải tiến hành xét xử lại nhiều lần. Quá trình hủy xét xử và xem xét

@

gm

lại thẩm quyền giải quyết tranh chấp thường sẽ kéo dài rất lâu và các thủ tục, quy

thực hiện và tổn thất cho các bên trong tranh chấp.

m

co

l.
ai

trình về tố tụng sẽ phải bắt đầu lại từ đầu, gây tốn rất nhiều thời gian, chi phí để

an

Lu

Thứ tư, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thi hành án, chuyển giao bản án, việc
xác định đúng thẩm quyền sẽ khiến các công tác khắc phục hậu quả và bồi thường

n
va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si