Bài giảng Chăm sóc người bệnh sxh dengue có suy tạng

CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH
SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE
CÓ SUY TẠNG


Nội dung
1 Cơ chế bệnh sinh
Các thể của sốt xuất huyết Dengue có
2 suy tạng
Chăm sóc NB sốt xuất huyết Dengue
3
có suy tạng
4 Các vấn đề chăm sóc khác


Cơ chế bệnh sinh

Virus
xâm
nhập

Phản
ứng
miễn
dịch

Sản
xuất ra
chất
trung
gian

Gây tổn
thương
thành
mạch

Tăng tính thấm thành mạch


Cơ chế bệnh sinh
Tiểu cầu giảm,
các

yếu

tố

đông máu giảm

Giảm tổng hợp
và bị tiêu thụ

Thành mạch bị
tổn thương và
tang tính thấm

Suy chức

Rối loạn
đông

máu

năng gan


Cơ chế bệnh sinh
Thốt huyết tương do tăng tính thấm thành mạch
• Sốc giảm thể tích
Rối loạn đơng máu
• Xuất huyết
• Giảm tiểu cầu
Rối loạn chức năng các cơ quan
• Là hậu quả của các cơ chế trên
• Do cơ chế tác động trực tiếp của virus Dengue


Các thể của SXH Dengue có suy tạng
Tổn thương gan nặng, suy gan cấp
Tổn thương thận cấp
Sốt xuất huyết Dengue thể não
Viêm cơ tim, suy tim


Mục tiêu chăm sóc
 Cải thiện hiệu quả tình trạng tổn thương tạng
có liên quan đến bệnh lý SXHD.
 Phát hiện, xử lý kịp thời các diễn biến xấu.


CSNB SXH Dengue có suy tạng

Tổn thương gan nặng, suy gan cấp:
• Hỗ trợ hơ hấp:


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Tổn thương gan nặng, suy gan cấp:

• Hỗ trợ tuần hồn:
Thiết lập đường truyền chắc chắn.
Nếu có sốc:Truyền dịch chống sốc theo y lệnh
Nếu khơng sốc: Bù dịch điện giải theo y lệnh,
Theo dõi sát mạch, HA, tình trạng da niêm, CRT.
Thực hiện các y lệnh khác: đo CVP, DTHC…


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Tổn thương gan nặng, suy gan cấp:
Kiểm soát hạ đường huyết:
 Phát hiện các dấu hiệu hạ đường huyết (rối loạn tri giác, vã mồ hôi), báo BS
kịp thời khi xảy ra.
 Thực hiện XN đường huyết theo y lệnh.
 Thực hiện y lệnh thuốc: Glucose 30% , Glucose 10% qua đường TM.
Điều chỉnh điện giải:
 Bù điện giải qua đường truyền TM hoặc qua đường uống theo y lệnh.
 Khuyến khích NB hợp tác tốt, đặc biệt khi sử dụng đường uống.
 Kiểm tra ion đồ theo y lệnh.


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Tổn thương gan nặng, suy gan cấp:

 Điều chỉnh rối loạn đông máu/xuất huyết tiêu hóa (XHTH) theo chỉ định:

 Thực hiện xét nghiệm đơng máu tồn bộ.
 Xử trí cầm máu: băng ép tại chỗ, phụ bs nhéc bấc hoặc gạc mũi
trước/sau,
 Truyền huyết tương /kết tủa lạnh/tiểu cầu đậm đặc theo y lệnh.
 Thực hiện y lệnh thuốc Vitamin K1, Ranitidin/Omeprazole.
 Hạn chế tiêm chích nhằm giảm nguy cơ xuất huyết. Ưu tiên chọn đường
tiêm tĩnh mạch do có sẵn đường truyền.
 Quan sát, ghi nhận các dấu hiệu xuất huyết.


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Tổn thương gan nặng, suy gan cấp:
Điều chỉnh rối loạn đơng máu/xuất huyết tiêu hóa (XHTH) theo chỉ định:

 Khi tiêm thuốc nên dùng kim nhỏ
 Những chổ tiêm cần đè ép lâu
 Hạn chế tiêm bắp
 Khi truyền dịch nên đặt kim luồn để lưu được lâu hơn
 Trong trường hợp cần đặt thông dạ dày nên đặt bằng đường miệng
 Phải chọc dò màng phổi màng bụng cần lưu ý đến chảy máu sau
chọc dò
 Khuyên người bệnh vận động nhẹ nhàng
 Sử dụng bàn chải đánh răng mềm


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Tổn thương gan nặng, suy gan cấp:
Giảm ammoniac ( trong bệnh lý não gan )

• Thực hiện y lệnh thụt tháo
• Tâm lý người bệnh: giải thích, hướng dẫn, động viên NB hợp tác.
• Tư thế NB phù hợp.
• Thao tác nhẹ nhàng.
• Ngưng ngay không cho dịch thụt chảy tiếp nếu NB kêu đau bụng, muốn đại
tiên; Cho chảy lại khi các dấu chứng này giảm bớt.
• Ghi nhận: dung dịch dùng để thụt, kết quả của thụt tháo và quan sát phân,
phản ứng của NB.


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Tổn thương gan nặng, suy gan cấp:
Giảm ammoniac ( trong bệnh lý não gan )
 Thực hiện các y lệnh xét nghiệm chức năng gan
 Thực hiện các y lệnh thuốc, XN khác.
 Thực hiện các y lệnh về dinh dưỡng,
 Cung cấp thêm acid amin, đạm tùy theo chỉ định.


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Tổn thương thận cấp:
• Theo dõi dấu hiệu sinh tồn.
• Theo dõi tình trạng phù, cân nặng.
• Theo dõi số lượng, màu sắc, tính chất nước tiểu, lượng
nước xuất nhập/24 giờ.
• Đặt sonde tiểu lưu:


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Tổn thương thận cấp:

• Theo dõi, phát hiện tình trạng tăng ure huyết (nhịp tim nhanh, khó thở,…), rối loạn
điện giải, rối loạn toan kiềm (nhức đầu, cao HA, phù, thở nhanh, nơn mữa,…)
• Thực hiện các y lệnh thuốc.
• Chuẩn bị sẵn sàng các máy móc, dụng cụ lọc màng bụng, lọc máu.
• Trợ thủ BS trong các kỹ thuật can thiệp: lọc màng bụng, lọc máu khi có chỉ định.
• Thực hiện các y lệnh siêu âm, xét nghiệm; CTM, BUN, Creatinin, Ionđồ, khí máu,
nước tiểu…


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Tổn thương thận cấp:
• Cung cấp lượng nước theo y lệnh (thường tùy theo tình trạng HA, lượng
nước tiểu trong ngày, lượng nước đưa vào kể cả ăn uống khoảng 500ml +
lượng nước tiểu/24 giờ).
• Thực hiện y lệnh về dinh dưỡng: tùy theo tình trạng NB (qua đường miệng/
sonde dày /đường TM).
• Chăm sóc vệ sinh răng miệng, vệ sinh da


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Sốt xuất huyết Dengue thể não
• Cố định an tồn cho NB.
• Cho NB nằm đầu cao 30 độ
• Cho NB nằm giường có chắn song.
• Theo dõi sát tri giác.
• Theo dõi cơn co giật, co gồng.
• Cung cấp oxy qua canunla mũi, nếu thất bại: thở máy.
• Đảm bảo đường truyền chắc chắn.

CSNB SXH Dengue có suy tạng
Sốt xuất huyết Dengue thể não
• Thực hiện y lệnh thuốc:
 Chống co giật: Diazepam/Midazolam tiêm chậm qua đường TM.
• Thực hiện y lệnh về dinh dưỡng: qua sonde dạ dày/ qua đường TM.
• Thực hiện XN (Ion đồ, đường huyết, …).
• Chuẩn bị cho NB chụp CT/MRI (nếu có).
• Chêm lót, massage các vùng da bị đè cấn.
• Xoay trở người bệnh khi tình trạng BN cho phép.
• Chăm sóc vệ sinh da, răng miệng.


CSNB SXH Dengue có suy tạng
Viêm cơ tim, suy tim
• Cho BN nằm đầu cao, thở oxy.
• Theo dõi sát các triệu chứng: đau ngực, khó thở…
• Theo dõi mạch, HAĐM xâm lấn, SpO2.
• Theo dõi sát màu sắc da niêm, thời gian phục hồi màu da, độ ấm của chi.
• Theo dõi tình trạng phù, cân nặng.
• Theo dõi lượng nước xuất, nhập/24giờ
• Đo CVP để đánh giá thể tích tuần hồn: đo mỗi giờ trong giai đoạn huyết động
chưa ổn định