skkn rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9

Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
A.T VN
I. LI M U:
Con ngi ta sng mt cuc sng gi l y vi hai iu
kin: y v vt cht v y v tinh thn. Ch núi riờng v cuc
sng tinh thn cng tht a dng v phong phỳ. Biu hin ca s a
dng, phong phỳ y l: c yờu thng, bit yờu thng; c c
m, c thng thc cỏi hay cỏi p ca cuc i; c thng thc
v c cng hin. V mt trong nhng iu mang li cho con ngi
nim vui trong cuc sng l bit thng thc nhng cỏi hay, cỏi p,
ý ngha cuc i qua nhng ỏng th vn, dự sau ny con ngi y cú
theo ngh no i chng na. Vỡ cỏc tỏc phm vn chng, cuc
sng ó c kt tinh thnh cỏi p qua ti nng, tỡnh cm, tõm huyt
ca ngi sỏng to tỏc phm ri.
L loi hỡnh tỏc phm c cu trỳc bi mt kiu ngụn ng c
bit, khỏc hn ngụn ng i thng v ngụn ng vn xuụi, bc l
ý thc tỡnh cm con ngi mt cỏch trc tip; l ting núi ca tỡnh
cm mónh lit, l sn phm ca nhng rung ng t xut, c ỏo -
th tr tỡnh n vi ngi c t nhiờn m nng nn, gin d m sõu
sc, d dng m khú quờn, bt cht trng tn, mt chỳt xụn xao
ri sõu lng. Mt cỏi nhỡn, mt ỏnh mt, mt ting gi trong th ta
gp mt ln ri c nhp nhỏy mi gi, ngõn nga hoi trong ta mói
khụng thụi. Cỏi tụi tr tỡnh luụn cm xỳc thc s, bc l hn
ra.Ting núi tr tỡnh tr thnh ting lũng thm kớn ca mi ngi.
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
1
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
Qu tht nú l Li gi ca ngh s vi cuc i. Núi nh c nh
th T Hu: Th l ting núi ca ngi no ú n vi nhng
ngi no ú da trờn c s ng ý, ng tỡnh. Th l ting núi
ng ý, ng tỡnh, ting núi ng chớ.

Tuy nhiờn, cú nhng bi th ngi ta c mt ln ri sau ú mói mói
trong quờn lóng; cú nhng bi th ngi ta c i c li mói
khụng mun thụi. Hoc li cng cú bi th, ngi ny c thy hay,
thy xỳc ng, ngi khỏc li chng thy gỡ l thớch thỳ. y l do
sc hp dn t bn thõn tỏc phm v mt iu quan trng na l hng
thỳ v k nng cm nhn mi ngi khi n vi vn bn th. Nng
lc cm th ca mi ngi khụng ging nhau, cng khụng phi t
nhiờn vn sn cú m phi qua quỏ trỡnh hỡnh thnh bi dng. Nht l
i vi cỏc em hc sinh. Vi nhng hc sinh lp 9 - nhng hc sinh
sp tt nghip THCS - trc ngó r u tiờn ca cuc i (cỏc em cú
th tip tc hc lờn hoc bc sang mt hng khỏc ca cuc sng),
cỏc em cú thờm nhng nhn thc v tỡnh cm tt p vi cuc sng
trong v sau tỏc phm vn chng, giỳp cỏc em tip tc nõng cao
nng lc cm th khi hc vn hc cp THPT, tụi mnh dn a ra
vn : Rốn luyn k nng cm th th tr tỡnh hin i cho hc sinh
lp 9. Vi phm vi rt hn hp l cỏc tit dy th hin i cho i
tng l hc sinh ba lp 9A, 9B, 9C ca trng THCS Tuõn o; quỏ
trỡnh tớch lu kinh nghim cũn rt ngn. Song tụi hi vng s nhn
c s gúp ý ca ng nghip mỡnh cú th gúp mt kinh nghim
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
2
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
nh vo quỏ trỡnh dy hc ng vn ca bn thõn vi nhng lp hc
sinh tip theo.
II. THC TRNG CA VN .
Núi n bi dng nng lc cm th th vn l núi n mt vn
mang tớnh chin lc trong quỏ trỡnh dy- hc vn chng. Bn
thõn mi tỏc phm vn chng ó cú kh nng to cho ngi c sc
hp dn ri bng nhiu con ng, ngi ta c tỡm hiu v nú.
Vi mi hc sinh lp 9 THCS, t ra vn bi dng nng lc cm

th th vn khụng phi l sm nhng cng khụng th núi l mun. K
t khi cỏc em cha n trng cỏc em ó c tip xỳc v cm th
cỏc tỏc phm vn chng. Nghe mt truyn c tớch, c theo ngi
ln mt bi th, nghe mt ngi ngõm th trờn cỏc phng tin
thụng tin i chỳng. Khi n trng cựng vi vic c, hc bi hc
trng cỏc em cũn tip tc c cm nhn, thng thc vn chng
qua nhng sinh hot tp th ca i - on, oc bỏo, din th trong
hot ng vn ngh, nghe núi chuyn v th. Nhng õy, iu tụi
mun núi n thiờn v nhng vic lm ca Thy v Trũ trong quỏ
trỡnh chun b v thc hiờn c- hiu vn bn th tr tỡnh. Lm th
no qua mt bi dy - hc th cú th gúp thờm mt kinh nghim
rốn k nng cm th th vn cho cỏc em. Hay núi cỏch khỏc nhng
vic lm c th rốn luyn k nng cm th tỏc phm din ra trc,
trong v sau tit bi dy- hc c - hiu vn bn th tr tỡnh. õy l
nhng vic lm khú.
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
3
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
Nh trờn ó núi, vic cm th vn chng mi ngi khụng
h ging nhau hn na hot ng thng thc vn chng ca hc
sinh trong nh trng khụng ging nh hot ng thng thc ca
bn c ngoi xó hi. Hot ng thng thc vn chng ngoi
xó hi l hon ton t do, hon ton mang tớnh cht cỏ nhõn. Cũn hot
ng thng thc vn chng trong nh trng l cú gii hn nht
nh v thi gian k c trong chớnh khoỏ v ngoi khoỏ; cú s hng
dn ca giỏo viờn, cú s kớch thớch tỏc ng ln nhau ca nhng
ngi cựng thng thc, c khuyn khớch phỏt hin thng thc
nhng cỏi hay, cỏi p theo mt cỏch riờng nhng ch yu phi
thng thc, tip nhn cỏi hay, cỏi p l nhng kin thc cú tớnh
mc tiờu khỏi quỏt v tỏc phm. V nguyờn tc dy hc vn cng ch

ra rng: dy hc vn chng phi va dy mụn khoa hc va dy mụn
ngh thut bi vn hc va l khoa hc, va l ngh thut. Vỡ th vic
cm th tỏc phm phi da trờn c tớnh khoa hc, ngh thut v tớnh
nh trng. Rừ rng vic rốn k nng cm th th vn, nht l qua c
- hiu vn bn th tr tỡnh l mt vic ũi hi tớnh liờn kt khỏ cao.
Phn na, xột v k nng cm th tỏc phm vn chng ca nhng
hc sinh lp 9 hin ti - c th l lp 9 ca trng THCS Tuõn o
tụi c ph trỏch cng cũn nhiu iu nan gii. Ch núi v k nng
tip xỳc vi tỏc phm ó cú rt nhiu iu phi bn.
Th nht l cỏc em rt li c. Cha núi n nhng k nng cao
siờu, c l khõu u tiờn hc sinh tip cn tỏc phm, song vỡ cú l
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
4
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
cho l mỡnh ang l ngi ln nờn phn ln cỏc em hc sinh ch c
bng cỏch lia mt lt qua ri sau ú vi vi vng, vng tr li
my cõu hi hng dn trong sỏch giỏo khoa cho xong vic chun b
bi trỏnh b cỏn b lp hoc cụ giỏo phờ bỡnh. Th lm mt phộp
iu tra nho nh u nm vi bi chun b hc on trớch Quang
Trung i phỏ quõn Thanh- trớch Hong Lờ nht thng chớ
(õy l mt tỏc phm truyn), tụi khụng khi git mỡnh. Khi c hi
cỏc em ó cho bit:
S ln c bi: nhiu nht l mt ln .
S lng hc sinh c y t u n cui on trớch:
9A: 15/26
9B: 18/27
9C: 16/25
S cũn li c loỏng thoỏng mt s cõu, mt vi on. c bit cú
em khụng cn c mt cõu no. Lý do khụng c ht hoc c mt
ln: vn bn di, l vn xuụi khú c.

n th, tỡnh trng cú khỏ hn. S em c bi th Bp la t 2
ln tr lờn ó cú 9A: 21 em
9B : 23 em
9C : 20 em
c mt ln : 9A: 24/26
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
5
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
9B : 26/27
9C : 23/25
y l vic c trc. Cũn vic chun b tr li cõu hi c - hiu
vn bn thỡ sao ?
Cng ó núi trờn, vỡ tõm lý s cụ giỏo v tp th phờ bỡnh nờn cỏc
em cú tr li cỏc cõu hi chun b bi vo v bi tp ng vn. Song
vic tr li ch l sao chộp li nhng gi ý trong sỏch hc tt
Vn v Ting Vit 9 sao chộp khụng cn suy ngh, min sao cú
bi.
Nh th, khõu u tiờn tip xỳc vi vn bn, cỏc k nng c,
tỡm hiu nu khụng c rốn luyn s dn dn chuyn sang k nng
sao chộp ti liu hng dn thnh tho hay khụng thnh tho m thụi.
Cũn trong quỏ trỡnh c - hiu, rt nhiu gi dy - hc, nht l
gi dy - hc nhng bi th tr tỡnh hay. Trc õy, vi phng phỏp
dy hc c, thy ging trũ nghe, dy nhng bi th nh: on
thuyn ỏnh cỏ, khụng ớt giỏo viờn ó chỏy giỏo ỏn vỡ thy giỏo
quỏ say sa vi nhng ngụn t, v p trong cỏch th hin ca tỏc gi.
Hin nay, vi phng phỏp dy hc mi, ngi thy li khụng b
chỏy vỡ mỡnh quỏ say sa m chỏy vỡ hc sinh khụng bit tỡm ra
nhng tớn hiu ngh thut phõn tớch, hoc gi cỏc em chng h
rung ng trc bt c hnh ng no. K nng c ó yu, k nng
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo

6
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
phỏt hin v cm nhn cỏc tớn hiu ngh thut trong mt bi th cỏc
em li cng yu.
Hay núi n cỏc bin phỏp ngh thut cng vy. Hc sinh nhm
ln bin phỏp ngh thut v bin phỏp tu t. Hoc cỏc em ng nht
hai khỏi nim ú, hoc nhm gia bin phỏp tu t ny vi bin phỏp
tu t khỏc v hu nh vic tỡm ra giỏ tr ca bin phỏp ngh thut y
trong bi th l rt hn ch.
Mt iu ỏng núi na l hỡnh tng trong tỏc phm tr tỡnh.
Nu nh hỡnh tng trong tỏc phm t s l hỡnh tng tớnh cỏch, cỏc
em d hỡnh dung thỡ hỡnh tng trong tỏc phm tr tỡnh li l hỡnh
tng tõm s. Ting núi trong tỏc phm tr tỡnh l tỏc phm ca
nhng tõm trng. Th tr tỡnh cha y tõm trng, cm xỳc v tõm
trng ú c gn lin vi s rung ng v vn iu, hỡnh tng õm
thanh. Vic hiu tõm trng trong th ng iu cng rt khú. Hiu
khụng ỳng d dng dn n cm nhn cng l m, trch hng.
Túm li: Thc trng ca vn cú nhiu iu tỏc ng, ũi hi
trong quỏ trỡnh thc hin dy - hc vn bn th tr tỡnh phi gii
quyt t hiu qu:
Lm th no khi gi hng thỳ cm nhn cho cỏc em, ta c
s cho vic rốn k nng cm th ?
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
7
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
Lm th no giỳp cỏc em cú c v phỏt trin k nng cm
th trong iu kin thc t v thi lng c th ginh cho mi vn
bn th tr tỡnh?
Lm th no cỏc em bit vn dng k nng cm th lm
tt bi tp lm vn ngh lun v on th, bi th trong chng trỡnh

m bo nguyờn tc dy hc vn theo hng thớch hp?
ú l nhng iu t ra vi tụi trong quỏ trỡnh dy hc vn bn
th tr tỡnh.
Cn c vo tỡnh hỡnh thc t hc sinh, bỏm sỏt c im loi th
th tr tỡnh; thụng qua mt s tit dy c th, tụi ó tin hnh cỏc gii
phỏp nh sau:
B. CC GII PHP THC HIN
1.m bo nguyờn tc dy hc Ng Vn theo c trng th
loi - bi dng hng thỳ tip nhn tỏc phm th tr tỡnh.
Tỏc phm ngh thut l kt qu ca s thng hoa v tõm hn, v
trớ tu ca ngi ngh s. Vỡ th, nú cú nhng giỏ tr vt ra ngoi ý
sỏng to ca tỏc gi. Hỡnh tng cng ln, cng cú tớnh ngh thut
cao thỡ cng cú nhiu khớa cnh, ni dung phong phỳ, hp dn. Sỏng
to mt tỏc phm, nh vn mun núi vi ngi c, mun truyn cho
ngi c qua cỏc th h mt cỏch nhỡn, cỏch hiu, cỏch ỏnh giỏ vi
chớnh mỡnh v i vi cuc sng con ngi, i vi th gii. Nhng
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
8
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
ngi c, do s chi phi ca thi i, do trỡnh , th hiu thm m
v tõm lý la tui, n vi tỏc phm li mun tỡm c nhng iu
no ú phự hp vi mỡnh v cn thit cho mỡnh. Chớnh vỡ vy, bn
thõn hỡnh tng ó phong phỳ a dng, i din vi ngi c cng
lm cho nú tr nờn phong phỳ a dng hn.
Nh trờn ó núi, tỏc phm th - c bit l th tr tỡnh - hỡnh
tng trong ú l hỡnh tng tõm t. Ngoi cỏi thụng ip m tỏc gi
mun gi ti ngi c cũn cú c nhng iu m tỏc gi mun bc l
ra vi ngi c. hc sinh say mờ c tỏc phm, tỏi hin hỡnh
tng trong tỏc phm, tip nhn c nhng giỏ tr ca tỏc phm cng
nh cú s tỡm tũi phỏt hin riờng v tỏc phm. Giỏo viờn phi tỏc ng

bng nhiu hỡnh thc cỏc em ch ng n vi tỏc phm mt cỏch
hng thỳ bng nhng nhu cu tỡnh cm, nhng nhu cu t bờn trong.
Lm sao cỏc em sng vi tỏc phm bng c tõm hn mỡnh, tip
nhn kin thc v tỏc phm bng nhng rung ng sõu xa, mónh lit
ca tõm hn.
Nhn thc tỏc phm tc l hc sinh phi trc tip i din vi
tỏc phm v t ú cú nhu cu v nim say mờ thng thc, khỏm phỏ
tỏc phm. L ch th ch ng, hc sinh khụng ch cú c, sỏng to
li hỡnh tng tỏc phm thnh hỡnh tng ca mỡnh, m qua ú cỏc
em nghe c ting núi, lng nghe c ging iu, cm nhn c
cỏi nhỡn ca nh th v cuc sng, con ngi. Cỏc em bun cỏi bun,
vui nim vui ca nh th, b nh th thuyt phc hoc tranh lun vi
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
9
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
nh th. L ch th ch ng, cỏc em phi cú s giao tip, s cng
hng cm xỳc vi nh vn, tip nhn nhng thụng ip thm m ca
nh vn qua tỏc phm. hc sinh thc s tr thnh ch th tip nhn
tỏc phm, trong gi dy - hc c - hiu vn bn nht l vn bn tr
tỡnh cn:
Trc ht cỏc em phi c khi gi hng thỳ c tỏc phm v
hng dn chun b tỡm hiu tỏc phm nh mt cỏch c th. Lm
sao khi bc vo gi hc, cỏc em nh mong mun c th hin
ging c, s ng sỏng to ca mỡnh, mun trỡnh by, mun tranh
lun nhng iu cm th, nhn thc c v tỏc phm. Thng thc
ngh thut ch thc s bt u khi cú nhu cu v tha món v tỡnh
cm, tõm hn, trớ tu, nhng nhu cu v bờn trong.
Vi chng trỡnh Ng Vn 9, nhng bi th tr tỡnh c a
vo dy - hc phn ln cp n nhng tỡnh cm p ca con
ngi, rt phự hp vi tõm lý tui mi ln ca cỏc em (tỡnh ng chớ

ng i, tỡnh b chỏu, tỡnh yờu quờ hng t nc, yờu thiờn nhiờn).
Ngi giỏo viờn phi bỏm sỏt c trng ting núi tỡnh cm ca cỏc
bi m hng cỏc em vo vic c, tỡm hiu, to cho cỏc em s ng
cm cựng nh th t hiu qu cm th.
Tip theo vic khi gi hng thỳ c l tin trỡnh dy - hc.
Trong tit dy - hc, giỏo viờn cn hng dn cỏc em t phỏt hin,
thng thc tỏc phm, khuyn khớch cỏc em cú nhng cm nhn,
nhng phỏt hin riờng nhng khụng suy din tu tin, cú nhng iu
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
10
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
trn tr vn vng ca cỏc em v tỏc phm cn c thy cụ giỳp
gii ỏp kp thi. Sau tit hc, cỏc em c m ra nhng kh nng
mi tip tc thng thc, khỏm phỏ tỏc phm mc sõu, rng hn,
cỏc em nh cm nhn c nhng bin i, vn ng phong phỳ hn
trong tõm hn mỡnh. Vi u th d c, d nh v tỡnh cm sõu lng,
cỏc bi th tr tỡnh y kh nng to ra hng thỳ cho cỏc em.
Ngi giỏo viờn bỏm sỏt c trng th loi kt hp vi khộo lộo khi
dy tỡnh cm tim n trong mi hc trũ s tng bc bi dng c
hng thỳ tip nhn tỏc phm cho cỏc em trong quỏ trỡnh dy hc.
Cựng vi vic bi dng hng thỳ, trong iu kin hin nay rốn
luyn k nng cm th cho cỏc em, ngi thy cũn phi chỳ ý n
vic i mi phng phỏp bi dng theo hng tớch hp, tớch cc.
2.m bo nguyờn tc dy hc vn theo hng tớch hp, tớch
cc, giỳp cỏc em nm vng kin thc Ting Vit vn dng phõn
tớch vn bn th tr tỡnh:
Phỏt hin v phõn tớch bỡnh giỏ cỏc du hiu ngh thut, s dng
h thng cõu hi hng dn phõn tớch bỡnh giỏ- s dng phng phỏp
gi tỡm, phng phỏp nghiờn cu giỳp hc sinh lm tt cỏc bi
ngh lun v on th, bi th trong chng trỡnh lp 9.

V ch quan, cỏc vn bn th tr tỡnh c a vo chng
trỡnh trong thi im c th tng bi, tun ó m bo tớnh tớch hp
bi ú l nguyờn tc xõy dng chng trỡnh. Tớch hp gia Vn -
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
11
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
Ting Vit v Tp lm vn (tớch hp ngang) v tớch hp dc cỏc ni
dung, cỏc kiu vn bn ó hc t lp 6 n lp 9. Thc th dy - hc
Ting Vit t lp 6 - lp 9 ó cung cp cho cỏc em cỏc tri thc v cỏc
du hiu ngh thut trong vn bn, nht l vn bn th. Cỏc kiu t
loi, cỏc kiu cõu, cỏc cỏch cu to cõu, cỏc phộp liờn kt , tt c u
cú giỏ tr s dng ca chỳng. ng dng cỏc kin thc Ting Vit cỏc
em s phỏt hin v phõn tớch bỡnh giỏ cỏc tớn hiu ngh thut y
hiu v cm th bi th sõu sc. Song cú iu, nhng kin thc v
Ting Vit cú th cỏc em ó hc t lp 6, lp 7 nờn cỏc em d quờn.
Vi mi bi, cỏc em phi c hng dn ụn tp thng xuyờn
cng c kin thc v tng cng k nng phỏt hin, vn dng phõn
tớch. Sau mi mt bi dy - hc th tr tỡnh cn cú bi tp vit on
trỡnh by cm th hc sinh luyn v kiu bi ngh lun v on th,
bi th. Thụng thng, phn luyn tp ca mi bi u cú, song
khụng nht thit phi luyn tp ngay trờn lp. Phn vỡ m bo thi
gian, phn vỡ cho hc sinh cú ngm sõu hn nờn cho cỏc em v
nh lm bi tp vit on (vo giy) v kim tra li bng cỏch cho cỏc
em np li cho giỏo viờn ỏnh giỏ.
Phng phỏp dy hc tớch cc ch ra rng: ngi hc - ch th
hot ng - phi t mỡnh tỡm ra kin thc cựng vi cỏch tỡm ra kin
thc thụng qua hnh ng ca chớnh mỡnh. Ch cú bng hnh ng t
tỡm hiu khi cỏc em t núi ra nhng iu mỡnh cm nhn c thỡ bi
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
12

Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
th s sng mói, v lỳc ú quỏ trỡnh cm th mi tht s thnh
cụng.
3.Vn dng c th vo vic rốn k nng.
a. Rốn luyn k nng c: Nh trờn ó núi, c l bc u to
tin cho hot ng tỏi hin v cú kh nng thc hin d dng, y
hot ng tỏi hin. Vi tỏc phm tr tỡnh, c va l ng cm,
va l din cm. Cng nh c m hc sinh va c chng kin,
va c th nghim. Vỡ th c - tỏi hin, tri giỏc hỡnh tng th l
hot ng khụng th coi nh trong quỏ trỡnh dy - hc th tr tỡnh. Tỏi
hin hỡnh tng trong th khụng nhng l mt thao tỏc t duy i
vo tỏc phm m cũn l mt bớ quyt truyn th na.
Mt bi th nh bi th Bp la chng hn m vic c v tỏi
hin hỡnh tng khụng thc hin tt thỡ khú thu c kt qu. C mt
dũng hoi nim tuụn chy theo thi gian sng dy trong tõm tng
nh th nu nh khụng c tỏi hin thỡ khú m gi c rung ng
cm xỳc.
Nhn thc nh vy nờn khi dy - hc bi th Bp la tụi chỳ
trng hng dn hc sinh c trc nh. c v hỡnh dung cnh
Bp la quờ hng cú B tn to nng ma, cú B chm chỳt chỏu,
cú B gn lin bờn Bp la. n lp, cụ giỏo bng ging c truyn
cm ca mỡnh, c mu cho hc sinh on th u: Mt bp la
chn vn sng mi cũn cay, sau ú hng dn hc sinh c
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
13
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
v c tip trong quỏ trỡnh phõn tớch. Kt hp c ca thy, c ca
trũ, hc sinh ó cú nhng cm nhn bc u v bi th theo ỳng
hng.
Vi nhng bi th khỏc nh bi ng chớ , Bi th v tiu

i xe khụng kớnh, Mựa xuõn nho nh, Ving lng Bỏc l
nhng bi th c ph nhc hoc cú liờn quan n bi ca no ú thỡ
bờn cnh vic hng dn c, tụi cũn hng dn cho cỏc em su tm,
nghe bng a nhc, xem bng a hỡnh giỳp cỏc em tỏi hin hỡnh
tng mt cỏch d dng hn.
b. Cựng vi rốn k nng c, tỏi hin l rốn luyn k nng phỏt
hin v bỡnh giỏ cỏc du hiu ngh thut.
Núi n th l núi n cht th, li th. iu ỏng chỳ ý u
tiờn ca hỡnh thc ngh thut trong th l nhp iu. Th l vn bn
c t chc bng nhp iu ca ngụn t. Nhp iu th c t chc
c bit th hin nhp iu tõm hn, nhp iu cm nhn th gii
mt cỏch thm kớn. Nhp iu c to ra bi s trựng ip: Trựng
ip ca õm vn, trựng ip nhp, ý th, cõu th hoc b phn ca
cõu th. Vớ d nh dy - hc bi Mựa xuõn nho nh, phi hng
hc sinh chỳ ý n nhp iu dn dp, hi h trong bi th thy
c khớ th vo xuõn tng bng nhn nhp ca mựa xuõn t nc.
c bit trong on:
Mựa xuõn ngi cm sỳng
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
14
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
Lc git y trờn lng
Mựa xuõn ngi ra ng
Lc tri di nng m
Tt c nh hi h
Tt c nh xụn xao
Cựng vi nhp iu l hỡnh nh. Hỡnh nh trong th trc tip
truyn t s cm nhn th gii mt cỏch ch quan. Hỡnh nh th
thng gi s ngõm ngi v liờn tng. Hỡnh nh trong th l yu t
c s dng vi nhiu chc nng khỏc nhau (cú khi l nhng nhõn

t trc tip ca ni dung, l bc tranh nh ca cuc sng, cú khi cú
c qua s so sỏnh). Khi dy cỏc bi th tr tỡnh, cn cho hc sinh
phỏt hin v phõn tớch cỏc hỡnh nh, giỏ tr biu t ca cỏc hỡnh nh
cỏc em cm th ni dung y hn.
Cũn rt nhiu iu cỏc em cn phi phỏt hin v phõn tớch na
nh: ngụn ng, cỏc bin phỏp tu t, kt cu. Trong phm vi thi
gian ca tng tit hc, di s hng dn ca giỏo viờn qua mi bi
s cng c, rốn luyn thờm cho cỏc em. Bng h thng cõu hi hng
dn, bng phng phỏp gi tỡm, nghiờn cu kt hp vi quỏ trỡnh
truyn cm th ca giỏo viờn v vi tớnh tớch cc c phỏt huy, cỏc
em s cú c kt qu cm th tt hn.
c. cho nhng cm nhn c kim nghim, cho nhng
cõu th, bi th hay sng mói trong cm nhn ca cỏc em thỡ ch
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
15
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
c, tỡm hiu cha gi l . Cỏc em cũn phi bit th hin, trỡnh
by cm nhn ca mỡnh.
Kt thỳc quỏ trỡnh dy - hc trờn lp vi mt tỏc phm tr tỡnh
khụng phi l ht m cỏc em cn tip tc suy ngm, nhm nhỏp,
thng thc. Sau mi bi hc, giỏo viờn cn ra nhng bi tp rốn
luyn k nng cm th cho hc sinh cỏc em t trỡnh by nhng iu
m cỏc em ó thu nhn c.
Thụng thng, phn luyn tp ca mi tit bi c - hiu u cú
bi tp. Thit ngh khụng nờn yờu cu hc sinh lm ngay ti lp
nhng bi tp cm th m nờn cho hc sinh thm bi hc ri v
nh lm bi tp vit on th hin cm xỳc, suy ngh ca mỡnh.
Vớ d: Khi dy xong bi th Con cũ ca Ch Lan Viờn, tụi
yờu cu cỏc em lm bi tp cm th.
Bi tp 1: (Cho nhng hc sinh i tng trung bỡnh)

Qua bi th, em cú suy ngh gỡ v nhng li hỏt ru?
Bi tp 2: (cho hc sinh i tng khỏ hn).
Suy ngh ca em v tm lũng ngi m qua hai cõu th:
Con dự ln vn l con ca m
i ht i lũng m vn theo con.
Vi c hai bi tp, hai i tng sau khi ó c, hiu bi th u
ó vit c nhng on vn th hin cm nhn ca mỡnh v li hỏt
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
16
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
ru (li hỏt ru gn vi tui th bờn vnh nụi v li hỏt ru th hin tỡnh
cm ca ngi m, li hỏt ru theo con, tip sc cho con; m l ngun
tỡnh cm vụ tn i vi con , tỡnh thng ca m ginh cho con khụng
gỡ sỏnh c).
Núi túm li: Vic rốn k nng cm th th vn cho hc sinh
thụng qua nhng bi th tr tỡnh, c bit l nhng bi th hin i
lp 9 l rt cú u th. Nhng vic t chc bin phỏp rốn luyn v ni
dung rốn luyn l c mt quỏ trỡnh y nhng khú khn, nht l vi
nhng bi ch dy trong mt tit. vic rốn k nng cú hiu qu,
khõu chun b bi hc phi tht chu ỏo. Khõu tip xỳc vi tỏc phm
phi bng nhiu con ng v tỏc ng nhiu phớa. V ni dung cụng
vic trong tit dy - hc rốn luyn k nng phi da trờn c s nhng
nguyờn tc, phng phỏp b mụn. Ngi giỏo viờn cn khộo lộo khi
gi hng thỳ, cú h thng cõu hi xoỏy vo nhng yu t trng tõm v
t ra nhng yờu cu va sc hc sinh tng bc cm th tỏc
phm. iu quan trng l mi cỏ nhõn hc sinh phi tht s cú ý thc,
cú tỡnh yờu i vi tỏc phm v ch ng tỡm hiu thỡ vic rốn k nng
s t c kt qu trn vn hn.
d. Sau õy l mt vi vic lm trong mt tit bi c th
Bi Núi vi con ca Y Phng .

Núi vi con ca Y Phng l mt bi th nm trong cm
hng ph bin l lũng thng yờu con cỏi, mong mun th h sau ni
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
17
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
tip xng ỏng, phỏt huy truyn thng ca t tiờn, quờ hng vn l
tỡnh cm cao p ca con ngi Vit Nam t bao i nay. bi th,
Y Phng ó cú mt cỏch núi xỳc ng ca riờng mỡnh. Hỡnh thc
ngi cha tõm tỡnh, dn dũ i vi con ó em li cho bi th ging
iu thit tha trỡu mn, m ỏp v tin cy. Vi bi th ny khi dy
hc, rốn luyn k nng cm th cho hc sinh, tụi ó tin hnh mt
s vic lm mt s cụng on nh sau:
to hng thỳ tỡm hiu bi th, khi hng dn chun b bi tụi
tin hnh c trc mt ln. Vi ging c mu truyn cm, tụi gi
cho hc sinh hng thỳ nghe. cỏc em thớch c, tụi cú ging gii
cho cỏc em ụi iu s lc v cỏch núi ca ng bo min nỳi - xoỏ
dn cho cỏc cỏc em cm giỏc bi th ny trỳc trc, khú c, sau ú
tụi giao nhim v c th: c thm 2 - 3 ln, c to 2 - 3 ln ( nh).
Nu cú th c theo trớ nh 1 - 2 ln ( lp) v c thuc lũng khi
hc xong bi. V khi dy - hc trờn lp, tụi cú cho im c. Vỡ th
hc sinh, u tiờn l quyt tõm c cú im cao, sau ú l hc
thuc v thớch c bi th.
Cng to hng thỳ, trong gi hc tụi k chuyn cho cỏc em
v cuc sng ca ng bo min nỳi (vn quen thuc vi cỏc em). Vỡ
th cỏc em bit c sõu hn v cuc sng sinh hot ca ngi min
nỳi, giỳp cỏc em hiu cỏch t duy ca ng bo min nỳi, hiu cỏc
cõu th trong bi, khụng ng ngng khi tỡm hiu tỏc phm.
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
18
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9

Khi hng dn cỏc em tỡm hiu bi th, tụi gi ý cho cỏc em
tỡm hiu: Núi vi con l khỳc tõm tỡnh ca ngi cha dn dũ con,
th hin lũng thng yờu con ca ngi min nỳi mong mun con
phỏt huy truyn thng ca quờ hng. Ni dung ny c gn vi ni
dung bi th Khỳc hỏt ru nhng em bộ ln trờn lng m cỏc
em so sỏnh, i chiu hiu thờm v sinh hot ca cỏc dõn tc ớt ngi
v nim c mong ca h, to iu kin cho cỏc em hỡnh thnh cm
xỳc t ho, ý nguyn phỏt huy truyn thng ca cha ụng.
Hoc khi phõn tớch on u ca bi th - tụi gi ý cho cỏc em
phõn tớch hỡnh nh c th gi khụng khớ gia ỡnh m m, hnh phỳc
m ú cha m chm chỳt con, th hin nim vui trờn tng bc i
ca con Mt bc chm ting núi, hai bc ti ting ci , giỳp
cỏc em hiu v cú thờm tỡnh yờu gia ỡnh v t ho vi gia ỡnh hnh
phỳc.
cỏc em cú k nng phỏt hin v phõn tớch cỏc bin phỏp tu t
ca bi th, tụi yờu cu cỏc em ụn li cỏc bin phỏp ip ng, so sỏnh
tỡm hiu tỏc dng ca chỳng trong on th; cỏc cõu hi tp trung
khai thỏc v cỏch núi giu hỡnh nh, phúng khoỏng v c th, va giu
sc khỏi quỏt, va mc mc giu cht th, ging iu thit tha trỡu
mn v sau khi hc xong bi th, tụi yờu cu cỏc em hc sinh suy
ngh lm bi tp v nh.
C. KT QU T C
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
19
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
Qua quỏ trỡnh dy - hc cỏc tit bi v tỏc phm th tr tỡnh, vi
nhng ni dung, bin phỏp t chc thc hin nh trờn, tụi ó t c
kt qu c th l:
1. K nng c din cm.
Cho n nay hc sinh hai lp 9A, 9B, 9C tụi ph trỏch ó t

c nhng kt qu v k nng c l:
Ni dung c
Lp
Lp 9A Lp 9B Lp 9C
- c ỳng (ng iu, cõu,
nhp th)
- c th hin tỡnh cm -
c sỏng to
18/26
15/26
22/27
17/227
18/25
12/25
2. K nng phỏt hin, phõn tớch du hiu ngh thut
Ni dung
Lp
Lp
9A
Lp 9B
Lp
9C
- Bit phỏt hin cỏc hỡnh nh.
- Bit nhn xột, ỏnh giỏ
- Bit trỡnh by cm nhn v on
th, bi th
16/26
12/26
15/26
16/27

15/27
14/27
12/25
11/25
13/25
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
20
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
* Bi hc rỳt ra t quỏ trỡnh rốn luyn k nng cm th trờn
l:
1. Ngi giỏo viờn dy th phi yờu th, ham thớch tỡm hiu v
cú k nng tỡm hiu, phõn tớch bỡnh giỏ th v phi cú k hoch c th
hng dn cho cỏc em.
2. Ngi giỏo viờn phi khộo lộo tỏc ng vo tỡnh cm ca cỏc
em, khi dy nhng tỡnh cm cú sn cho cỏc em, to iu kin cho cỏc
em nõng cao nng lc cm th v trong quỏ trỡnh dy hc; phi cú k
nng hng dn tng bc cho hc sinh.
3. S kt hp hi ho gia ch ng ca hc sinh vi hng dn
chu ỏo ca giỏo viờn l iu kin tt yu dn n kt qu.
4. Thi lng quy nh trờn lp l bt buc song rt ớt, cn ginh
thi gian ngoi khoỏ rốn k nng cho cỏc em.
Rốn k nng cm th th vn cho hc sinh l vic lm khụng th
thiu trong quỏ trỡnh dy hc vn chng, nht l dy tỏc phm tr
tỡnh.
Bỏm sỏt c trng b mụn, quỏn trit cỏc nguyờn tc dy hc,
vn dng phng phỏp i mi, tng cng tớnh tớch hp, tớch cc
trong quỏ trỡnh dy hc l nhng gii phỏp thit thc thc hin rốn
k nng .
Bc u nhng tit dy vi nhng ni dung v bin phỏp trờn,
tụi ó thu c kt qu song cũn rt hn ch.

Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
21
Rèn luyện kỹ năng cảm thụ thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9
Trong quỏ trỡnh dy hc nhng nm sau tụi s tip tc b sung,
rỳt kinh nghim t hiu qu tt hn.
Tuõn o, thỏng 5
nm 2010 Ngi thc
hin
Bựi Thanh Hi
Ng ời thực hiện: Bùi Thanh Hải Giáo viên tr ờng THCS Tuân Đạo
22