Chương 3 kinh tế vi mô LÝ THUYẾT LỰA CHỌN CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG

Chương 3

LÝ THUYẾT LỰA
CHỌN CỦA NGƯỜI
TIÊU DÙNG

1


Một số từ viết tắt
•
•
•
•

Hữu dụng (U)
Tổng hữu dụng (TU)
Hữu dụng biên (MU)
Thu nhập (I)p (I)

2


3.1 PHÂN TÍCH CÂN BẰNG TIÊU
DÙNG BẰNG THUYẾT HỮU DỤNGNG THUYẾT HỮU DỤNG
3.1.1 Một số vấn đề cơ bản
3.1.1.1 Các giả định
- Mức thỏa mãn khi tiêu dùng sản phẩm có
thể định lượng và đo lường được, và đơn vị
đo lường là đơn vị hữu dụng (đvhd).
- Tất cả các sản phẩm đều có thể chia nhỏ

- Người tiêu dùng ln có sự lựa chọn hợp lý.
3


3.1.1.2 Một số khái niệm
- Hữu dụng (U): Là sự thỏa mãn hay
sự ích lợi mà một người cảm nhận
được khi tiêu dùng một loại sản phẩm
hay dịch vụ nào đó.
- Tổng hữu dụng (TU): Là tổng mức
thỏa mãn đạt được khi tiêu thụ một số
lượng sản phẩm nhất định trong một
đơn vị thời gian.
4


- Hữu dụng biên (MU): Là sự thay
đổi trong tổng hữu dụng, khi thay đổi
1 đơn vị sản phẩm (với điều kiện các
yếu tố khác không đổi).
Tổng hữu dụng thay đổi một lượng
ΔTU khi số lượng sản phẩm X thay TU khi số lượng sản phẩm X thay
đổi một lượng ΔTU khi số lượng sản phẩm X thay X. Hữu dụng biên
của X được tính:
TU
MU X 
X

5

• VD: Biểu hữu dụng và hữu dụng biên của
một người tiêu dùng (xem phim) như sau:
BẢNG 3.1
X (số lượng)
0
1
2
3
4
5
6
7

TUx (đvhd)
0
4
7
9
10
10
9
7

MUx (đvhd)
4
3
2
1
0

-1
-2
6


TU
TUmax = 10
9
7
4
0
MU
4
3
0
-1

C

B

D

E

F

∆TU

A

TU Tổng hữu dụng

∆
Q
1
A

2 3
B

4

C
D

1 2

X

5 6

3

4

E
5

6

F

X
MUX

Hữu dụng biên7


Nếu tổng hữu dụng được thể hiện
dưới dạng một hàm số liên tục, thì hữu
dụng biên (MU) chính là đạo hàm bậc
nhất của hàm tổng hữu dụng (TU)
MU X

dTU

dX

8


VD: Hàm tổng hữu dụng khi tiêu dùng hai
loại sản phẩm: TU = X(Y-3), với X là số
lượng sản phẩm X và Y là số lượng sản
phẩm Y
- Hàm hữu dụng biên của sản phẩm X là
MUX = Y-3
- Và hàm hữu dụng biên của sản phẩm Y là
MUY = X
- Trên đồ thị MU là độ dốc của đường tổng

hữu dụng TU
9


3.1.2 Quy luật hữu dụng biên giảm dần
Khi sử dụng ngày càng nhiều một loại
sản phẩm nào đó, trong khi các sản phẩm
khác không đổi trong một đơn vị thời
gian, thì hữu dụng biên của sản phẩm này
giảm dần.
Hình ảnh được nhận dạng qua đồ biểu
người tiêu dùng xem phim.
10


• Mối quan hệ giữa hữu dụng biên (MU)
với tổng hữu dụng (TU)
- Khi MU > 0 → TU ↑
- Khi MU < 0 → TU ↓
- Khi MU = 0 → TUmax
(MU luôn giảm dần khi tăng X)
11


3.1.3 Ngun tắc tối đa hóa hữu dụng
3.1.3.1 Mục đích và giới hạn của người tiêu
dùng
- Mục đích của người tiêu dùng là tối đa hóa
thỏa mãn, nhưng họ khơng thẻ tiêu dùng tất
cả hàng hóa và dịch vụ mà họ mong muốn

đến mức bảo hịa vì họ ln bị giới hạn về
mặt ngân sách.
- Giới hạn ngân sách của người tiêu dùng thể
hiện ở mức thu nhập nhất định của họ và giá
cả các sản phẩm cần mua.
12


• Vấn đề đặt ra là người tiêu dùng chọn
phương án tối ưu họ mua sản phẩm sao
cho TUmax

13


3.1.3.2 Nguyên tắc tối đa hóa hữu dụng
Nguyên tắc tối đa hóa hữu dụng là trong
điều kiện khả năng chi tiêu có giới hạn,
người tiêu dùng sẽ mua số lượng các sản
phẩm sao cho hữu dụng biên trên 1 đơn vị
tiền tệ cuối cùng của các sản phẩm được
mua phải bằng nhau.
Để làm rõ nguyên tắc, xem xét các ví dụ
sau:
14


• Ví dụ 1: Cá nhân A có I = 7 đồng dùng
để chi mua 2 sản phẩm X và Y. Vấn đề
đặt ra :

A cần mua ? đồng X; ? đồng Y để
TUmax
• Sở thích của A đối với 2 sản phẩm được
thể hiện qua bảng :

15


Sở thích của A đối với 2 sản phẩm
BẢNG 3.2
X (đồng)

MUx(đvhd)

Y(đồng)

MUy

1

40

1

30

2

36

2

29

3

32

3

28

4

28

4

27

5

24

5

25
16

• Đồng thứ 1:
MUx1 = 40 đvhd
MUy1 = 30 đvhd
• Đồng thứ 2:
MUx2 = 36đvhd
MUy1 = 30đvhd

 Chi cho x1

 Chi cho x2

17


• Đồng thứ 3:
MUx3 = 32đvhd
MUy1 = 30đvhd
• Đồng thứ 4:
– MUx4 = 28đvhd
– MUy1 = 30đvhd

 Chi cho x3

 Chi cho y1

18


• Đồng thứ 5:
MUx4 = 28đvhd

 Chi cho y2
MUy2 = 29 đvhd
• Đồng thứ 6:
MUx4 = 28đvhd
 Chi cho y3
MUy3 = 28đvhd
• Đồng thứ 7: Chi cho x4

19


• Như vậy, PATD tối ưu để đạt TUmax
khi chi tiêu hết 7 đồng:
X = 4 đồng
Y = 3 đồng

• MUx4 = MUy3 = 28 ñvhd.
TU

MAX

4

3

i 1

j 1

TU X 4  TU Y 3  MU xi   MU yj 223dvhd

40  36  32  28  30  29  28 223dvhd

MUx = MUy = ... (1)
X + Y + ... = I
(2)
20