Cấu tạo giải phẫu của lá cây thực vật hai lá mầm

Cấu tạo giải phẫu của lá cây thực vật hai lá mầm
Đa số cây thực vật hai lá mầm đều có cuống lá và
phiến lá phân biệt với nhau
tương đối rõ rệt, do đó trong cấu tạo giải phẫu cũng
phân biệt hai phần này.
a. Cấu tạo của cuống lá
Cuống lá của nhiều cây thường phân biệt mặt trên và
mặt dưới rất rõ: Mặt trên
phẳng hoặc hơi lõm, mặt dưới lồi. Khi cắt ngang qua
cuống lá, người ta phân biệt
được các phần chính sau đây:
+ Biểu bì: thường là những tế bào hình chữ nhật, sắp
xếp theo chiều dài của
cuống, phía ngoài cùng có tầng cutin và có các lỗ khi
nằm xen kẽ, đôi khi biểu bì có
các lông che chở.
+ Mô dày: thường nằm sát lớp biểu bì và có nhiệm
vụ nâng đỡ cho cuống lá.
+ Mô mềm: các tế bào của mô này thường kéo dài
theo trục của cuống lá, chứa
nhiều lạp lục. Ở các cây thủy sinh, trong lớp mô mềm
đồng hóa này có nhiều
khoang khuyến lớn chứa khí (Sen, Súng...), ở một số
cây khác thì tại phần này
Hình 3.16. Các cách mọc của lá
1. Mọc cách (so le); 2. Mọc đối; 3. Mọc đối chéo chữ
thập; 4. Mọc cách
hai hàng; 5. Mọc vòng; 6.Mọc cách hai hàng chồng
lên nhau;
7. Mọc lợp; 8. Mọc chùm.
79

Hình 3.17. Cấu tạo của lá cây thực vật hai
lá mầm (lá trúc đào)
A. Sơ đồ tổng quát;
B. Cấu tạo chi tiết một phần phiến lá
1. Biểu bì trên; 2. Hạ bì trên; 3. Mô giậu
trên; 4. Mô khuyết;
5. Mô giậu dưới; 6. Biểu bì dưới; 7. Phòng
ẩn lỗ khí; 8. Tinh thể canxi oxalat hình
cầu gai; 9. Mô mềm; 10. Libe; 11. Gỗ; 12.
Đám sợi; 13. Mô dày.
thường có chứa các ống tiết (lá Trầu không, Rau
mùi...) hoặc có các tế bào đá
(cuống lá Trang, lá Súng, lá Ngọc lan...).
+ Các bó dẫn: nằm trong khối mô mềm, các bó dẫn
thường xếp thành hình
cung mà mặt lõm quay về phía trên, bó dẫn lớn ở
dưới và các bó dẫn nhỏ quay lên
trên. Các bó dẫn trong cuống lá có thể xếp thành một
cung liên tục. Trong mỗi bó
dẫn, phần gỗ bao giờ cũng nằm ở mặt trong (mặt lõm
của cung) và libe ở ngoài
(mặt lồi của cung), các bó dẫn ở trong cuống lá
thường ít và không đổi, đó là đặc
điểm của các cây đã tiến hóa ở các họ Cà, Hoa môi,
Cúc... cuống lá chỉ có một bó
dẫn mà thôi.
Cuống lá của lá cây thực vật 2 lá mầm chỉ có cấu tạo
sơ cấp chứ không có cấu
tạo thứ cấp vì sự sinh trưởng của lá có hạn.
b. Cấu tạo của phiến lá

Phiến lá của lá cây thực vật 2 lá mầm thường có vị trí
nằm ngang, nên cấu tạo
thường không đồng nhất, thể hiện kiểu lưng - bụng rõ
rệt. Khi cắt ngang qua phiến
lá và thẳng góc với gân chính, người ta phân biệt các
phần chính sau đây:
+ Biểu bì: cả mặt trên và dưới của lá cây đều có các
tế bào biểu bì, các tế bào
biểu bì của lá có cấu tạo khá điển hình: không có lục
lạp, màng ngoài thường dày
hơn màng bên và màng trong và có phủ một lớp
cutin, đôi khi có sáp hoặc có lông.
Biểu bì trên thường không có hoặc có rất ít lỗ khí,
còn ở mặt dưới có rất nhiều
lỗ khí. Số lượng lỗ khí trên một đơn vị diện tích thay
đổi tùy loài và tùy thuộc và
môi trường sống, các tế bào lỗ khí có thể nằm xen kẽ,
đôi khi nằm trên hoặc dưới
một ít so với các tế bào biểu bì hoặc nằm ẩn sâu trong
khoang kín (lá Trúc đào) -
gọi là phòng ẩn lỗ khí.
Biểu bì thường gồm một lớp tế bào, rất ít khi nhiều
lớp (cây Lẻ bạn, Đa), các