Xây dựng môi trường chăm sóc giáo dục theo hướng lấy trẻ làm trung tâm tại trường mầm non tản viên, huyện ba vì, thành phố hà nội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.64 MB, 130 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
PHAN THỊ THU HUYỀN
XÂY DỰNG MƠI TRƯỜNG CHĂM SĨC GIÁO DỤC THEO HƯỚNG
LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI TRƯỜNG MẦM NON TẢN VIÊN,
HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2022
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
PHAN THỊ THU HUYỀN
XÂY DỰNG MƠI TRƯỜNG CHĂM SĨC GIÁO DỤC THEO HƯỚNG
LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI TRƯỜNG MẦM NON TẢN VIÊN,
HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114.01
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN THỊ HƯƠNG
HÀ NỘI - 2022
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do tơi thực hiện và
hồn tồn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Các số liệu và kết luận nghiên cứu trình bày trong luận văn chưa
được cơng bố ở các đề tài nghiên cứu khác.
Hà Nội, tháng 8 năm 2022
Tác giả
Phan Thị Thu Huyền
i
LỜI CẢM ƠN
Luận văn thạc sĩ này là một phần quan trọng trong quá trình đào tạo cao học.
Với tất cả tình cảm chân thành em xin bày tỏ lịng biết ơn tới Ban Giám hiệu
Trường đại học Quốc gia Hà Nội, các thầy cô Khoa quản lý giáo dục và các phòng
ban trung tâm trong trường đã quan tâm và tạo điều kiện cho em trong thời gian học
tập và nghiên cứu.
Em xin được bày tỏ lời tri ân sâu sắc tới người hướng dẫn của em, PGS.TS
Nguyễn Thị Hương người đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ, động viên và chia sẻ với em
những kinh nghiệm quý báu trong q trình thực hiện luận văn.
Tơi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu, giáo viên trường
mầm non Tản Viên, các cơ đã nhiệt tình hợp tác và đóng góp những ý kiến quý báu
cho bản thân tơi trong q trình thực hiện nghiên cứu thực trạng tại trường.
Tôi vui mừng chia sẻ thành quả này cùng với lời cảm ơn đến tất cả các thành
viên lớp Quản lí giáo dục QH-2020-S3, những người đã cùng tôi trải qua 2 năm học
tập và nghiên cứu tại trường.
Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, người thân, bạn bè và đồng
nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ, động viên tôi trong q trình học tập
và hồn thành luận văn này.
Với hy vọng luận văn này sẽ đóng góp tích cực vào việc quản lý xây dựng
mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm nói riêng và chương trình giáo
dục trẻ mầm non nói chung, tuy nhiên khơng thể tránh khỏi sự thiếu sót. Vì vậy, tơi
rất mong có được sự đóng góp ý kiến và giúp đỡ của Hội đồng khoa học để luận
văn của tôi được hồn chỉnh hơn.
Tơi xin trân trọng cảm ơn và kính chúc tốt đẹp!
Hà Nội, tháng 8 năm 2022
Tác giả
Phan Thị Thu Huyền
ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBQL
Cán bộ quản lý
GD
Giáo dục
GD&ĐT
Giáo dục và đào tạo
GDĐT
Giáo dục đào tạo
GDMN
Giáo dục mầm non
GV
Giảng viên
HĐ
Hoạt động
LTLTT
Lấy trẻ làm trung tâm
MN
Mầm non
MTGD
Môi trường giáo dục
MTHĐ
Môi trường hoạt động
QL
Quản lý
QLGD
Quản lý giáo dục
XD
Xây dựng
iii
MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan ............................................................................................................... i
Lời cảm ơn ................................................................................................................. ii
Danh mục các chữ viết tắt ......................................................................................... iii
Danh mục biểu đồ và sơ đồ ....................................................................................... ix
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SƠ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG MƠI TRƯỜNG CHĂM
SĨC GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI TRƯỜNG MẦM
NON TẢN VIÊN, HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................5
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ...........................................................................5
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài .....................................................................10
1.2.1. Quản lý ...................................................................................................10
1.2.2. Xây dựng môi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ............13
1.2.3. Xây dựng môi trường giáo dục ấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non ....14
1.3. Lí luận về xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại
trường mầm non ......................................................................................................15
1.3.1. Ý nghĩa và mục tiêu của việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm tại trường mầm non ...................................................................15
1.3.2. Các văn bản chỉ đạo việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm tại trường mầm non ..........................................................................16
1.3.3. Nội dung xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm .............17
1.3.4. Tổ chức đánh giá xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại trường mầm non ...................................................................................20
1.4. Nội dung xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại
trường mầm non Tản Viên .....................................................................................21
1.4.1. Quy trình xây dựng mơi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ............21
1.4.2. Các yếu tố ảnh hưởng tới công tác xây dựng môi trường giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm tại các trường mầm non .................................................25
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................29
iv
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG XÂY DỰNG MƠI TRƯỜNG CHĂM SĨC,
GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI TRƯỜNG MẦM NON
TẢN VIÊN, HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .........................................30
2.1. Khái quát về trường mầm non Tản Viên .......................................................30
2.1.1. Thực trạng giáo dục tại trường mầm non Tản Viên ...............................30
2.1.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên nhà trường ....33
2.1.3. Khảo sát thực trạng quản lý xây dưng mơi trường chăm sóc giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường mầm non Tản Viên .................................36
2.2. Thực trạng xây dựng mơi trường chăm sóc, giáo dục theo quan điểm lấy
trẻ làm trung tâm tại trường mầm non Tản Viên – Huyện Ba Vì – Thành phố
Hà Nội .......................................................................................................................37
2.2.1 .Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về việc xây dựng mơi trường
chăm sóc, giáo dục lấy trẻ làm trung tâm .........................................................37
2.2.2. Thực trạng xây dựng môi trường vật chất theo quan điểm lấy trẻ làm
trung tâm tại trường mầm non Tản Viên, huyện Ba Vì, Thành phố Hà Nội ........41
2.2.3. Thực trạng môi trường tâm lý xã hội theo quan điểm LTLTT tại
trường mầm non Tản Viên, Huyện Ba Vì, Thành phố Hà Nội ........................47
2.2.4. Thực trạng mức độ đạt được mục tiêu trong kế hoạch xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm của trường mầm non Tản Viên,
huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội .......................................................................50
2.3. Nội dung xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm tại trường mầm
non Tản Viên ...........................................................................................................53
2.3.1. Lập kế hoạch xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm tại trường
mầm non Tản Viên ...........................................................................................53
2.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung
tâm tại trường mầm non Tản Viên ...................................................................55
2.3.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung
tâm tại trường mầm non Tản Viên ...................................................................56
2.3.4. Kiểm tra đánh giá việc thực hiện kế hoạch xây dựng môi trường lấy
trẻ làm trung tâm tại trường mầm non Tản Viên..............................................58
2.3.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng môi trường lấy trẻ
làm trung tâm tại trường mầm non Tản Viên ...................................................60
v
2.3.6. Đánh giá thực trạng xây dựng môi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm tại trường mầm non Tản Viên ...................................................62
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................67
CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP XÂY DỰNG MƠI TRƯỜNG CHĂM SĨC,
GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI TRƯỜNG MẦM NON
TẢN VIÊN HUYỆN BA VÌ THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...........................................68
3.1. Một số các nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................68
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ........................................................68
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ..........................................................68
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả tồn diện .........................................69
3.1.4. Ngun tắc đảm bảo tính thực tiễn .........................................................69
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................69
3.2. Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
tại trường mầm non ................................................................................................70
3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng mơ hình chuẩn mơi trường giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm tại trường mầm non ...................................................................70
3.2.2. Biện pháp 2: Bồi dưỡng năng lực xây dựng môi trường giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm cho giáo viên theo các chuyên đề ..................................77
3.2.3. Biện pháp 3: Thực hiện lộ trình xây dựng mơi trường giáo dục lấy
trẻ làm trung tâm ..............................................................................................80
3.2.4. Biện pháp 4: Công tác giám sát, kiểm tra đánh giá việc xây dựng
môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm .......................................................84
3.2.5. Biện pháp 5: Phối kết hợp nhà trường với cha mẹ học sinh và cộng
đồng trong xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ....................87
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .....................................................................90
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ...................90
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................96
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................102
PHỤ LỤC
vi
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1:
Quy mô phát triển từ năm học 2020-2021 đến năm học 2021 - 2022 ......31
Bảng 2.2:
Quy mô trẻ năm học 2021-2022 ..........................................................32
Bảng 2.3:
Thâm niên công tác của cán bộ quản lý ..............................................33
Bảng 2.4:
Trình độ chun mơn của giáo viên (năm học 2021- 2022) ...............34
Bảng 2.5:
Cơ cấu đội ngũ giáo viên theo độ tuổi ................................................35
Bảng 2.6:
Nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của việc xây dựng
môi trường giáo dục LTLTT ...............................................................37
Bảng 2.7:
Đánh giá trách nhiệm của các thành viên trong việc xây dựng
môi trường chăm sóc, giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.........................40
Bảng 2.8:
Đánh giá thực trạng xây dựng môi trường vật chất trong lớp học
của GV nhà trường ..............................................................................41
Bảng 2.9:
Đánh giá thực trạng xây dựng mơi trường vật chất ngồi lớp học
của GV và CBQL trong nhà trường ....................................................43
Bảng 2.10:
Mức độ thực hiện các tiêu chí xây dựng mơi trường vật chất
trong lớp học .......................................................................................45
Bảng 2.11:
Khảo sát kết quả hoạt động xây dựng môi trường vật chất ngoài
lớp học tạo điều kiện cho trẻ chơi mà học, học mà chơi .....................46
Bảng 2.12:
Đánh giá thực trạng xây dựng môi trường tâm lý theo quan điểm
LTLTT của CBQL và GV ...................................................................47
Bảng 2.13:
Đánh giá hoạt động xây dựng môi trường tâm lý đáp ứng nhu
cầu, hứng thú chơi của trẻ, tạo điều kiện cho trẻ chơi mà học,
học mà chơi .........................................................................................48
Bảng 2.14:
Đánh giá mức độ thực hiện các mục tiêu hướng tới trong xây
dựng môi trường giáo dục LTLTT của các nhóm lớp trường
mầm non Tản Viên ..............................................................................51
Bảng 2.15:
Kết quả đánh giá từ cuộc thi “Xây dựng môi trường giáo dục
LTLTT” năm học 2020-2021 ..............................................................52
Bảng 2.16:
Kết quả khảo sát CBQL về việc xây dựng kế hoạch quản lý xây
dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ................................53
vii
Bảng 2.17:
Kết quả khảo sát CBQL về công tác quản lý việc tổ chức xây
dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm ...............................................55
Bảng 2.18.
Kết quả khảo sát CBQL về chỉ đạo hoạt động xây dựng môi
trường lấy trẻ làm trung tâm tại trường mầm non Tản Viên ...............57
Bảng 2.19:
Thực trạng kiểm tra đánh giá công tác xây dựng môi trường lấy
trẻ làm trung tâm tại trường mầm non Tản Viên ................................59
Bảng 2.20:
Kết quả khảo sát CBQL, GVCN về những nguyên nhân ảnh
hưởng đến kết quả hoạt động xây dựng môi trường lấy trẻ làm
trung tâm tại trường mầm non Tản Viên .............................................60
Bảng 3.1:
Khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất .......................90
Bảng 3.2:
Kết quả khảo nghiệm tính khả thi .......................................................92
Bảng 3.3.
Tổng hợp mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp
quản lý xây dựng môi trường giáo dục tại nhà trường theo quan điểm
lấy trẻ làm trung tâm .............................................................................93
viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ SƠ ĐỒ
Biểu đồ 2.1:
Đánh giá mức độ thực hiện xây dựng môi trường giáo dục
LTLTT theo các tiêu chí ...................................................................49
Sơ đồ 1.1:
Mơ hình hoạt động quản lý ...............................................................11
Sơ đồ 1.2:
Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý ..........................................12
ix
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đổi mới căn bản, toàn diện đang là yêu cầu tất yếu của nền giáo dục Việt
Nam trong giai đoạn hiện nay. Đối với bậc GDMN, một trong những nội dung quan
trọng của đổi mới giáo dục chính là “giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Đây là quan
điểm giáo dục dựa trên hứng thú, nhu cầu của trẻ, đánh giá đúng, tôn trọng và phát
huy được khả năng, thế mạnh của mỗi trẻ, tạo điều kiện giúp mỗi trẻ đều có cơ hội
tốt nhất để phát triển bản thân mình. Chính vì vậy ở các trường mầm non cần thực
hiện tốt và hiệu quả việc xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm để góp phần
giáo dục tồn diện cho trẻ mầm non.
Môi trường giáo dục trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện vật chất
và xã hội cần thiết, trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc - giáo dục trẻ, là yếu
tố quan trọng góp phần thực hiện tốt mục tiêu chăm sóc - giáo dục trẻ mầm non.
Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là xây dựng môi trường
vật chất và môi trường xã hội tạo cơ hội để trẻ được học bằng nhiều cách khác nhau
thông qua chơi, tạo điều kiện cho trẻ học bằng chơi, chơi mà học. Đó là môi trường
luôn tôn trọng hứng thú, nhu cầu, khả năng, thế mạnh của mỗi trẻ và thúc đẩy phát
triển mọi tiềm năng của trẻ. Bởi vậy, xây dựng môi trường giáo dục phù hợp nhằm
thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động của trẻ, thơng qua đó, nhân cách của trẻ
được hình thành và phát triển tồn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.
Trong 5 năm thực hiện chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm
trung tâm” giai đoạn 2016-2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trường mầm non Tản
Viên đã và đang thực hiện xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm đáp ứng nhu cầu trải nghiệm, khám phá thể hiện bản thân, thúc đẩy, tạo cơ hội
để trẻ phát triển tồn diện, hài hịa.
Trong 5 năm thực hiện chuyên đề, nhà trường đã có sự sáng tạo trong việc
tạo mơi trường giáo dục trong và ngồi lớp học như thiết kế khu vui chơi cho trẻ,
sắp xếp đồ dùng, đồ chơi hợp lý, thuận tiện, tạo cơ hội cho trẻ được sử dụng; đổi
mới trong các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ.
1
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, việc thực hiện xây dựng mơi
trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại nhà trường vẫn còn đang bộc lộ
một số hạn chế. Nhiều giáo viên chưa có kinh nghiệm nên phương pháp giáo dục,
kỹ năng sư phạm cịn chưa tốt. Chính điều này đã ảnh hưởng khơng nhỏ tới q
trình xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại nhà trường
trong thời gian qua.
Với mong muốn góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng chăm sóc giáo dục
trẻ trong nhà trường tơi lựa chọn đề tài: “Xây dựng mơi trường chăm sóc giáo
dục theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm tại trường mầm non Tản Viên, huyện
Ba Vì, Thành phố Hà Nội" để nghiên cứu làm luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý
giáo dục, với hi vọng sẽ góp phần nhỏ giải quyết những vấn đề thực tiễn về GDMN
của nhà trường và hướng tới hoàn thành tốt giai đoạn 2 (2021-2026) do Sở giáo dục
và đào tạo Hà Nội đề ra.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng xây dựng môi trường chăm sóc
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng
cao chất lượng xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại
mầm non Tản Viên, Huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường mầm non Tản
Viên, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường
mầm non Tản Viên, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
3.3 Đối tượng khảo sát
- Ban giám hiệu: 03
- Giáo viên: 24
4. Câu hỏi nghiên cứu
Việc xây dựng mơi trường chăm sóc, giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại
trường mầm non Tản Viên, huyện Ba Vì hiện nay ở mức độ nào?
2
Cần có những biện pháp quản lý như thế nào để nâng cao hiệu quả xây dựng
mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường mầm non Tản Viên,
huyện Ba Vì?
5. Giả thuyết khoa học
Nếu các biện pháp quản lý được đề xuất đảm bảo tính khoa học, chính xác,
phù hợp với thực tiễn thì sẽ nâng cao chất lượng xây dựng mơi trường chăm sóc
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, sẽ tạo ra một mơi trường chăm sóc giáo dục tốt giúp
học sinh phát triển toàn diện.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
Xây dựng cơ sở lý luận về xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại trường mầm non.
Nghiên cứu thực trạng xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm tại trường mầm non Tản Viên, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
Đề xuất biện pháp xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại trường mầm non Tản Viên huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Về không gian: Trường mầm non Tản Viên, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội.
Về thời gian nghiên cứu: Năm học 2020-2021, 2021-2022
8. Phương pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Tổng kết, hồi cứu các cơng trình nghiên cứu về xây dựng môi trường lấy trẻ
làm trung tâm, từ đó đưa ra khung lý luận cho luận văn.
Nghiên cứu các văn bản, chủ chương chính sách, đường lối của Đảng và Nhà
nước, các tài liệu liên quan đến vấn đề xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
8.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi (phương pháp Ankét): Xây dựng
hệ thống phiếu điều tra với hệ thống câu hỏi nghiên cứu về thực trạng môi trường
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm. Đối tượng nghiên cứu là cán bộ quản lý, giáo viên, phụ huynh học sinh tại
trường mầm non Tản Viên, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội.
3
8.2.2. Phương pháp quan sát thực tế, phân tích thực trạng: Trong q trình
nghiên cứu, tơi tiến hành quan sát môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại
trường mầm non Tản Viên, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội. Qua đó phân tích thực
trạng mơi trường giáo dục ở nhà trường.
8.2.3. Phương pháp phỏng vấn trực tiếp
Chúng tôi tiến hành phỏng vấn cán bộ quản lý và giáo viên Trường mầm
non Tản Viên để tìm hiểu thực trạng và xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm.
8.2.4. Phương pháp chuyên gia: Chúng tôi trưng cầu ý kiến cán bộ quản lý
Phòng Giáo dục và Đào tạo để tìm hiểu tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
9. Cấu trúc luận văn
Chương 1: Cơ sở lí luận về xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm tại trường mầm non
Chương 2: Thực trạng xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm tại trường mầm non Tản Viên, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội.
Chương 3: Biện pháp xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm tại trường mầm non Tản Viên, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội.
4
CHƯƠNG 1
CƠ SƠ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG CHĂM SÓC
GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TẠI TRƯỜNG MẦM NON
TẢN VIÊN, HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
Nghiên cứu về sự ra đời của thuật ngữ “Lấy người học làm trung tâm” và
phương pháp dạy học lấy người học làm trung tâm có thể kể tới các cơng trình
nghiên cứusau: Trước tiên phải nhắc tới cơng trình nghiên cứu “thuật ngữ giáo
dục người lớn” do unesco xuất bản năm 1979 bằng ba thứ tiếng Anh, Pháp, Tây
Ban Nha, trong nghiên cứu này đã dùng thuật ngữ “giáo dục tập trung vào người
học”, nghĩa là “sự giáo dục mà nội dung quá trình học tập và giảng dạy được xác
định bởi nhucầu, mong muốn của người học và người học tham gia tích cực vào
việc hình thành và kiểm sốt, sự giáo dục này huy động những nguồn lực và kinh
nghiệm của người học”.
Thuật ngữ “dạy học lấy người học làm trung tâm” xuất hiện sớm nhất tại
cơng trình nghiên cứucủa của John Dewey (Experience and education, 1938) và sau
năm 1979 là Carl Rogers (Freedom to learn, 1986) (Theo K.Barry và King (1993).
Những cơng trình nghiên cứuđề cao nhucầu, lợi ích của người học, đề xuất việc để
cho người học lựa chọn nội dung học tập, được tự lực tìm tịi nghiên cứu và bắt đầu
xuất hiện xu hướng thiết kế chương trình học tập lấy nhu cầu, lợi ích của người học
làm trung tâm.
Tiếp theo phải nhắc đến R.C Sharma (1988), ông đã viết trong cơng trình
nghiên cứu của mình rằng: “trong phương pháp dạy học lấy người học làm trung
tâm, toàn bộ quá trình dạy học đều hướng vào nhu cầu, khả năng, lợi ích của người
học. Mục đích là phát triển ở học sinh kĩ năng và năng lực độc lập học tập và giải
quyết các vấn đề… Vai trò của giáo viên là tạo ra những tình huống để phát triển
vấn đề, giúp học sinh nhận biết vấn đề, lập giả thuyết, làm sáng tỏ và thử nghiệm
các giả thuyết, rút ra kết luận”.
5
Năm 1991, nhà nghiên cứu R.R.Singh đã cho rằng tư tưởng dạy học lấy
người học làm trung tâm chính là nhấn mạnh vai trị của người học, hoạt động học.
Chính vì vậy, thuật ngữ “quá trình dạy học lấy người học làm trung tâm”, “quá trình
học tập do người học điều khiển” ra đời.
Đối với bậc học mầm non, phần lớn các chương trình GDMN ở nước ngồi
đều quan tâm đến việc xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục cho trẻ. Như vậy có
thể khẳng định vai trị và sự ảnh hưởng của môi trường đối với sự phát triển của trẻ.
Ở châu Âu, chúng ta phải nói tới Chương trình GDMN ở Đức: mơi trường
chăm sóc giáo dục được tạo ra cho trẻ tham gia trải nghiệm, tìm hiểu khám phá một
cách tích cực, phát triển thái độ kĩ năng, kiến thức và hiểu biết đúng đắn. Những
nhà quản lý cho rằng yếu tố quan trọng trong việc thiết kế chương trình giáo dục
chính là Mơi trường. Cách mà mơi trường được xây dựng, thiết lập có thể xác định
những gì sẽ diễn ra trong quá trình học của trẻ. Vì vậy, cần phải xem xét việc xây
dựng mơi trường chăm sóc giáo dục để có thể tối đa hóa việc học tập và sự phát
triển của trẻ.
Ở châu Á, ta kể tới Chương trình GDMN ở Nhật Bản: với quan điểm là
“chăm sóc giáo dục trẻ một cách tự do” đã rất quan tâm đến việc chăm sóc giáo dục
trẻ qua mơi trường. Ở đó, nhà quản lý có nhiệm vụ xây dựng mơi trường cho trẻ
hoạt động, trẻ là trung tâm của mọi hoạt động; Chương trình GDMN ở Trung Quốc:
Nhấn mạnh nguyên tắc quan trọng trong GDMN là “việc sáng tạo xây dựng môi
trường chăm sóc giáo dục tương ứng thích hợp với cơng tác giáo dục”.
Trên thế giới đã có rất nhiều các cơng trình nghiên cứu về giáo dục mầm
non, giáo dục lấy người học làm trung tâm, xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm. Có thể kể đến các cơng trình nghiên cứu của các tác giả: Đầu tiên là
tác giả Shichida Makoto (Nhật Bản) với phương pháp giáo dục Shichida Nhật Bản:
Đây là một phương pháp xuất phát từ giáo sư người Nhật Bản Makoto Shichida,
người sáng lập nên Viện Giáo dục trẻ em Shichida Nhật Bản vào năm 1978.
Shichida Nhật Bản hướng đến một sự phát triển toàn diện về thể chất lẫn tinh thần
và nhấn mạnh đến tầm quan trọng của tình yêu thương gia đình. Shichida là phương
pháp giáo dục nuôi dưỡng tâm hồn, nuôi dưỡng tình yêu thương đến mọi người,
6
ni dưỡng ước mơ, ý chí. Trẻ em được học tập với phương pháp này sẽ phát triển
tâm trí một cách nhẹ nhàng và hài hòa, rèn cho trẻ sự nhạy cảm, lịng nhân đạo, trí
tưởng tượng và sự sáng tạo. Phương pháp học tập này dựa trên tình yêu và sự hợp
tác, là kết quả tự nhiên của giáo dục não phải.
Thứ hai là Phương pháp Glenn Doman của Glenn Doman (Mỹ). Đây là
chương trình giáo dục được thực hiện tại nhà. Bố mẹ chính là người thầy đầu
tiên của trẻ.
Phương pháp giúp trẻ phát triển toàn diện về các mặt thể chất, trí thơng
minh, trí tuệ xúc cảm, hơn nữa còn chú trọng đến việc phát triển kỹ năng sống và
phát triển vận động cho trẻ từ khi mới chào đời đến khi trẻ 6 tuổi.
Thứ ba là tác giả Maria Montessori (Ý) với Phương pháp Monteseori.
Phương pháp dựa vào việc học qua cảm giác, những đứa trẻ được hoạt động trong
mơi trường thích hợp và được tơn trọng những đặc tính riêng biệt của trẻ. Phương
pháp này chấp nhận sự cá biệt của mỗi trẻ và cho phép trẻ phát triển tuỳ theo những
khả năng riêng của mình với khoảng thời gian riêng của mình. Chính vì vậy, các lớp
học theo mơ hình Montessorri được tổ chức phải đảm bảo sự tơn trọng tính riêng
biệt của mỗi trẻ và và mỗi em được bố trí phịng học và bài học phù hợp những nhu
cầu và mục đích riêng.
Thứ tư là cơng trình nghiên cứu của tác giả Reggio Emilia với phương pháp
Reggio Emilia. Điểm nổi bật nhất của phương pháp này đó chính là mơi trường học
tập. Sự sắp đặt không gian trong lớp và trường học đóng vai trị quan trọng trong việc
thúc đẩy sự sáng tạo của trẻ. Các lớp học truyền thống tại Reggio ln có sự xuất
hiện của cây cối, vật liệu và ánh sáng tự nhiên. Không gian được mở rộng tối đa với
cửa sổ lớn và khoảng sân nhỏ. Ngoài ra những vật dụng cần thiết cho các dự án của
trẻ cũng được sắp xếp đầy đủ. Yếu tố về không gian cũng là nguyên tắc hàng đầu
trong các thiết lập trong trường học cho trẻ mầm non. Khung cảnh các lớp học,
trường học theo Phương pháp Reggio luôn được khuyến khích có những thay đổi qua
từng năm học nhằm tạo khơng gian mới mẻ, khơng nhàm chán cho trí tưởng tượng vô
tận của trẻ. Phương pháp đề cao yếu tố mơi trường trong chăm sóc giáo dục trẻ.
Tất cả các phương pháp mới này đều coi trọng việc tạo môi trường hoạt động
cho trẻ và đứa trẻ là trung tâm của mọi hoạt động.Vì mơi trường ảnh hưởng trực
tiếp đến sự phát triển trẻ em.
7
Nghiên cứu về môi trường giáo dục trong các chương trình GDMN thời gian
qua cho thấy:
Trong chương trình đổi mới hình thức GDMN có bước tiến rõ rệt về nhận
thức của các nhà GD về vai trị của mơi trường đối với sự phát triển trẻ em và việc
xây dựng MTHĐ cho trẻ. Điều này có được do sự thay đổi quan điểm GD trẻ, coi
trẻ là trung tâm của quá trình GD nên phải tạo ra các cơ hội cho trẻ được thoả mãn
nhu cầu hứng thú trong quá trình HĐ, phải tạo các cơ hội cho trẻ được chủ động,
sáng tạo, được thể hiện hết khả năng của mình. Tuy nhiên, việc tổ chức mơi trường
HĐ cho mới chỉ có sự chuyển biến về hình thức bên ngồi, chưa đi vào bản chất nên
chưa kích thích hứng thú của trẻ trong mơi trường đó.
Chương trình đổi mới tồn diện hiện nay là sự tiếp nối chương trình trước
với mong muốn phát triển quan điểm GD lấy trẻ làm trung tâm, khắc phục những
điều còn tồn đọng mà chương trình đổi mới hình thức tổ chức HĐ trẻ MN chưa làm
được. Về bản chất, nó cho phép giáo viên được chủ động trong việc xác định nội
dung, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục trẻ MN (trong đó có việc tổ chức
MTHĐ cho trẻ) dựa trên khung chương trình.
Tuy nhiên, do chưa thực sự hiểu rõ bản chất của việc thực thi quan điểm giáo
dục này nên cả những người chỉ đạo thực hiện và giáo viên còn rất lúng túng trong
việc triển khai chương trình trên thực tiễn. Có nơi việc thực hiện vẫn gị ép, khn
mẫu, có nơi thực hiện tự do quá dẫn đến tuỳ tiện và khó kiểm sốt được việc thực
hiện và tất cả điều này đều ảnh hưởng đến hiệu quả GD trẻ và gây khó khăn cho
giáo viên trong việc thực thi chương trình GDMN hiện nay.
Nghiên cứu về phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và xây dựng
môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
Từ năm 2016, Bộ GD&ĐT phát động thực hiện chuyên đề “Xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Các Sở ban ngành đã thực hiện và đã có báo
cáo tổng kết 5 năm thực hiện.
Bên cạnh hoạt động của ngành, có rất nhiều các Hội thảo, sách bồi dưỡng
chun mơn hè, các bài báo và các luận văn, sáng kiến kinh nghiệm về vấn đề này.
Dưới đây là một số bài viết:
8
Về vấn đề dạy học “lấy học sinh làm trung tâm" đã được tác giả Đào Hồng
Thu nói đến trong cơng trình khoa học của mình vào tháng 10/1996.
Tại Hội thảo khoa học Quốc gia do Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương
tổ chức với chủ đề “Tổ chức hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và ứng dụng
phương pháp Montessori trong thực hiện chương trình giáo dục mầm non” từ ngày
14 đến 15/7/2017. Hội thảo đã đưa vấn đề Tiếp cận với cơ sở lí luận và thực tiễn Tổ
chức hoạt động giáo duc lấy trẻ làm trung tâm và ứng dụng phương pháp
Montessori trong thực hiện Chương trình Giáo dục Mầm non của các nước trong
khu vực, một số nước châu Âu và tại Việt Nam để thảo luận với mục tiêu làm thay
đổi nhận thức của đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lí trong lĩnh vực chăm sóc, giáo
dục trẻ mầm non, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo.
Luận văn“Quản lý hoạt động thực hiện chương trình GDMN theo hướng lấy
trẻ làm trung tâm của giáo viên ở các trường MN Quận 3, TP HCM” của tác giả
Nguyễn Thị Lan Anh, luận văn thạc sỹ khoa học, trường đại học sư phạm thành phố
Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2015.
Sáng kiến kinh nghiệm “Một số giải pháp chỉ đạo xây dựng trường mầm non
lấy trẻ làm trung tâm có hiệu quả ở trường MN thị trấn Bến Sung, huyện Như
Thanh” của tác giả Lê Thị Thảo, cán bộ quản lý trường mầm non thị trấn Bến Sung,
tỉnh Thanh Hóa, sáng kiến kinh nghiệm năm 2017.
Module 1 về xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm trong dự án
“Tăng cường khả năng sẵn sàng đi học cho trẻ mầm non” do Bộ giáo dục ban hành
ngày 28/5/2018. Module này giúp cán bộ quản lý hiểu rõ hơn về cách tiếp cận giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm và lập kế hoạch chăm sóc giáo dục dựa trên quan điểm
tiếp cận này. Hơn nữa nhà quản lý cần biết cách vận dụng quan điểm tiếp cận này
vào việc hướng dẫn và hỗ trợ giáo viên thực hiện chương trình GDMN một cách
hiệu quả, đảm bảo chất lượng và sự phát triển toàn diện phù hợp với từng cá nhân
trẻ, đạt được mục tiêu giáo dục đề ra
Như vậy, các nghiên cứu trong và ngoài nước đều quan tâm đến việc tạo môi
trường hoạt động cho trẻ.Tầm quan trọng của việc xây môi trường giáo dục cho trẻ
đều xuất phát từ quan điểm giáo dục tích cực, giáo dục hướng vào sự phát triển của
9
trẻ. Mỗi hướng nghiên cứu, mỗi chương trình GD có sự quan tâm và khai thác các
khía cạnh khác nhau. Nhưng ở khía cạnh đưa ra những biện pháp cụ thể cho q
trình quản lý xây dựng mơi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại cơ sở mầm non
thì chưa được đề cập tới.
Chính vì lẽ đó, Luận văn “Xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục theo
quan điểm lấy trẻ làm trung tâm tại trường mầm non Tản Viên, huyện Ba Vì,
Thành phố Hà Nội” tập trung vào vấn đề xây dựng mơi trường chăm sóc giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm tại nhà trường trên cơ sở thừa kế và phát triển các
nghiên cứu trên với hi vọng hướng đến việc tìm ra các biện pháp xây dựng môi
trường giáo dục theo hướng lấy trẻ làm trung tâm, giúp nhà quản lý, giáo viên
MN dựa vào đó có thể thiết kế MTHĐ nhằm kích thích hứng thú nhận thức cho
trẻ, góp phần thực hiện tốt chương trình giáo dục mầm non.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1.Quản lý
Theo Hà Thế Ngữ “Quản lý là một q trình định hướng, q trình có mục
tiêu, quản lý một hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định”.
Theo Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động quản lý là tác
động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể
quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt
được mục đích của tổ chức” [7].
Theo tác giả Trần Kiểm: "Quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý trong
việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực
(nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối
ưu nhằm đạt mực đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất”.
Theo tác giả Nguyễn Bá Sơn: “Quản lý là tác động có mục đích đến tập thể
những con người để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ trong quá trình lao động”.
Tóm lại, quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng, có mục
đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý để chỉ huy, điều khiển,
liên kết các yếu tố tham gia vào hoạt động thành một chỉnh thể thống nhất, điều hoà
hoạt động của các khâu một cách hợp quy luật nhằm đạt đến mục tiêu xác định.
10
Đối tượng
quản lý
Chủ thể quản lý
Mục tiêu
quản lý
Nội dung quản lý
Cơng cụ, phương
pháp quản lý
Sơ đồ 1.1: Mơ hình hoạt động quản lý
Như vậy, quản lý là sự áp dụng kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm để điều
khiển nguồn lực thực hiện các tiến trình để giải quyết các vấn đề.
Vai trò của quán lý:
Tạo ra sự thống nhất ý chí giữa những người quản lý với người bị quản lý;
giữa những người bị quản lý với nhau trong một tổ chức.
Giúp định hướng sự phát triển của tổ chức trên cơ sở xác định mục tiêu
chung và hướng mọi nỗ lực của các đối tượng quản lý vào mục tiêu đó.
Tiến hành tổ chức, hướng dẫn hoạt động của các cá nhân, tổ chức nhằm đạt
được mục tiêu quản lý.
Kích thích, động viên; uốn nắn lệch lạc, sai sót nhằm giảm bớt thất thốt, sai
lệch trong q trình quản lý. Đây chính là việc tạo động lực cho mọi cá nhân trong
tổ chức.
Tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của mọi cá nhân và tổ chức,
đảm bảo phát triển ổn định, bền vững và có hiệu quả.
* Chức năng cơ bản của quản lý: Lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra.
Chức năng lập kế hoạch: Là dự kiến những công việc, những ý tưởng của
chủ thể quản lý để đạt được mục đích và mục tiêu đề ra. Người quản lý cần lựa chọn
mục tiêu, xác định khối lượng công việc, khái qt hóa cơng việc cần làm, đưa ra
các giải pháp và cách thức để tổ chức thực hiện nhằm đạt được được mục tiêu đã
chọn. Chính vì vậy chức năng lập kế hoạch là bước quan trọng cơ bản nhất trong số
các chức năng của quản lý.
11
Chức năng tổ chức: Là quá trình sắp xếp và phân bổ công việc một cách hợp
lý, khoa học để hiện thực hóa kế hoạch đã đề ra nhằm đưa nhà trường dần đạt được
các mục tiêu theo kế hoạch.
Chức năng lãnh đạo, chỉ đạo, điều khiển: Là quá trình tác động của chủ thể
quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. Người quản lý cần
thường xuyên quan sát, ứng xử, xử lý các tình huống xảy ra để đảm bảo cho người
bị quản lý ln phát huy tính tự giác và kỷ luật. Với chức năng này người quản lý
luôn phải xác lập quyền chỉ huy, phát huy hết vai trò, trách nhiệm của mình để
nhanh chóng đưa nhà trường đạt được các mục tiêu đã định.
Chức năng kiểm tra: Kiểm tra là phương thức đặc biệt quan trọng giúp
phòng ngừa, ngăn chặn, phát hiện và xử lý những hạn chế, yếu kém trong quản lý.
Chính vì vậy kiểm tra là nhiệm vụ quan trọng của người quản lý. Qua đó ta thấy vai
trò to lớn của chủ thể quản lý trong việc kiểm tra đánh giá, rút ra bài học, điều chỉnh
mọi hoạt động của khách thể quản lý, làm cho mục tiêu quản lý được hiện thực hoá
một cách đúng hướng và có hiệu quả.
Lập kế hoạch
Tổ chức
Kiểm tra
Lãnh đạo
Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý
Các chức năng trong quan lý có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Lập kế
hoạch là nền tảng, tổ chức là công cụ, lãnh đạo là điều hành, kiểm tra là đánh giá
kết quả của việc thực hiện các mục tiêu của tổ chức nhằm tìm ra những mặt ưu
điểm, hạn chế để điều chỉnh việc lập kế hoạch tổ chức và lãnh đạo. Chức năng quản
lý là các dạng hoạt động xác định được chun mơn hố, nhờ đó chủ thể quản lý tác
động vào đối tượng quản lý theo định hướng mục tiêu xác định.
12
Trong khuôn khổ luận văn này, tác giả quan niệm: Quản lý là quá trình lập
kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, phối hợp và kiểm tra của chủ thể quản lý tác động có
định hướng của lên đối tượng quản lý, nhằm sử dụng hiệu quả nhất các tiềm năng,
các cơ hội của tổ chức, để đạt mục tiêu đã đề ra.
1.2.2. Xây dựng mơi trường chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
Khái niệm mơi trường chăm sóc giáo dục: Mơi trường chăm sóc giáo dục
trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện tự nhiên, xã hội cần thiết trực tiếp
ảnh hưởng đến mọi hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ. Xây dựng mơi trường giáo
dục phù hợp góp phần thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động của trẻ. Qua đó,
nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển tồn diện.
Khái niệm quản lý mơi trường chăm sóc giáo dục: Quản lý mơi trường
chăm sóc, giáo dục trong trường mầm non là cán bộ quản lý (Hiệu trưởng nhà
trường) tiếp cận các chức năng quản lý tác động lên các hoạt động xây dựng mơi
trường chăm sóc, giáo dục trẻ để nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ trong
trường mầm non.
Tác giả Hà Thế Ngữ đã nhận định rằng môi trường giáo dục là tổng hịa các
mối quan hệ trong đó nhà giáo dục và người được giáo dục tiến hành hoạt động dạy
và học. Môi trường giáo dục rất đa dạng, bao gồm mơi trường nhà trường, gia đình
và mơi trường xã hội, tự nhiên.
Môi trường giáo dục là phương tiện, điều kiện để cá nhân hoạt động, lĩnh hội
các phương thức hoạt động sống, các giá trị vật chất và tinh thần trên cơ sở đó nhân
cách được hình thành và phát triển, thái độ tiếp nhận tiếp thu của mỗi cá nhân là
khác nhau. Chính vì vậy việc ngành giáo dục xác định nhiệm vụ xây dựng và phát
triển môi trường giáo dục cho thế hệ trẻ là trọng tâm khơng chỉ của mỗi nhà trường
mà cịn là của cộng đồng và xã hội
Trong giáo dục, để đảm bảo cho quá trình giáo dục và đào tạo cần phải xây
dựng được môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Những bài học đầu đời chính
là hành trang quyết định đến mức độ và sự phát triển của trẻ. Chính bởi thế quan
niệm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đã trở thành một quan niệm tiến bộ và hiện đại.
Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là sự kết hợp giữa việc học với các hoạt động
13
vui chơi, giải trí để giúp trẻ có được tinh thần thoải mái nhất. Ở đó, đứa trẻ là trung
tâm của mọi hoạt động, GV phải tạo được môi trường thuận lợi để trẻ học tập, vui
chơi. Theo đó, giáo viên nên tìm hiểu, nắm bắt được nhu cầu, hứng thú, khả năng
của từng trẻ để có cách dạy phù hợp. Môi trường ở đây không chỉ dừng lại trong lớp
học, mà phải tận dụng tất cả không gian trong, ngoài lớp để trẻ được trải nghiệm,
khám phá. Giáo viên nên khéo léo trang trí, bày biện những góc chơi để lôi cuốn trẻ.
Đồng thời, cần tận dụng các thiết bị, đồ dùng sẵn có, đồ chơi tự làm từ các vật liệu
thân thiện để kích thích trẻ hoạt động sáng tạo.
Qua đó giúp trẻ phát huy năng khiếu cá nhân, mở rộng các mối quan hệ qua
lại giữa các nhóm, tăng cường kỹ năng hoạt động nhóm trong trẻ…
Khơng chỉ vậy, giáo viên nên đầu tư việc lập kế hoạch, thiết kế hoạt động
sao cho phù hợp với khả năng, nhu cầu thực tiễn, kinh nghiệm sống của từng trẻ.
Khi tổ chức các hoạt động cần đặt trẻ vào trung tâm của quá trình giáo dục, tạo mọi
cơ hội cho trẻ tham gia vào các hoạt động, để trẻ được tự do trải nghiệm, chia sẻ với
bạn bè và học hỏi, suy nghĩ, vận dụng những điều đã học vào giải quyết các tình
huống sẽ xảy ra trong cuộc sống.
Đặc biệt, trong quá trình tổ chức các hoạt động, việc đặt câu hỏi là cách tốt
nhất để giúp trẻ phát triển trí tuệ, kích thích tư duy, hứng thú trong trẻ.
Bên cạnh đó, nên tăng cường các hoạt động cá nhân trẻ thơng qua hoạt động
trong ngày. Ví dụ như tận dụng thời gian gần gũi, kể chuyện, phân công công việc
để trẻ thực hiện. Điều này không chỉ giúp giáo viên nắm được điểm mạnh, yếu của
từng trẻ. Từ đó giúp trẻ điều chỉnh tính cách của mình. Giáo viên nên tạo cơ hội để
trẻ phát biểuở tất cả các giờ học để trẻ được tư duy, thêm tự tin, mạnh dạn khi nêu
lên chính kiến của mình… Xây dựng chương trình học phù hợp với từng mức độ
phát triển của trẻ, đánh giá từng chặng đường tiến bộ của trẻ.
Như vậy, xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là quá trình
thiết kế và sử dụng môi trường vật chất và môi trường tâm lý - xã hội trong tổ chức
hoạt động cho trẻ tạo điều kiện trẻ được trải nghiệm, được hoạt động phù hợp khả
năng, sở thích, phù hợp với từng mức độ phát triển của trẻ.
1.2.3. Xây dựng môi trường giáo dục ấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non
14
