(SKKN HAY NHẤT) hướng dẫn học sinh ôn luyện phần đọc – hiểu môn ngữ văn trong kì thi THPT quốc gia đạt kết quả cao

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (807.74 KB, 69 trang )

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Cơ sở lý luận
Tháng 10/2013, Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI đã
thơng qua Nghị quyết 29 - NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo,
đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định
hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Xác định đƣợc nhiệm vụ quan trọng đó
nên những năm qua Bộ giáo dục đã không ngừng đƣa ra những giải pháp mang tính
cải tiến nhƣ: chuẩn bị đổi mới chƣơng trình giáo khoa, đổi mới kiểm tra đánh giá,
đổi mới phƣơng pháp dạy học… Những thay đổi đó nhằm phát triển năng lực
ngƣời học, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục, đáp ứng nhu cầu hội nhập Quốc
tế của đất nƣớc.
Ngày 01/4/2014, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã gửi Công văn
số 1656/BGDĐT-KTKĐCLGD về việc hƣớng dẫn tổ chức thi tốt nghiệp Trung
học phổ thông (THPT) năm 2014, trong đó có nội dung: Đề thi mơn ngữ văn có 2
phần: Đọc hiểu và làm văn. Bộ GD&ĐT đề nghị các Sở giáo dục, các trƣờng
THPT lƣu ý việc thực hiện việc đổi mới kiểm tra đánh giá chất lƣợng học tập mơn
Ngữ văn trong kì thi tốt nghiệp THPT, thực hiện theo hƣớng đánh giá năng lực học
sinh nhƣng ở mức độ phù hợp. Cụ thể là tập trung đánh giá hai kỹ năng quan
trọng: kĩ năng đọc hiểu văn bản và kĩ năng viết văn bản. Đề thi gồm hai phần:
Đọc hiểu và Tự luận (làm văn), trong đó tỷ lệ điểm của phần viết nhiều hơn phần
Đọc hiểu.
Ngày 15/04/2014, Bộ GD & ĐT gửi văn bản đến các Sở GD&ĐT, các trƣờng
THPT trong cả nƣớc về hƣớng dẫn ôn thi tốt nghiệp cho học sinh THPT. Đây là
u hƣớng đổi mới kiểm tra đánh giá sự ghi nhớ những kiến thức của học sinh
chuyển sang kiểm tra đánh giá năng lực đọc hiểu của học sinh (tự mình khám phá
văn bản.) Cũng từ năm đó dạng câu hỏi Đọc hiểu bắt đầu đƣợc đƣa vào đề thi để
thay thế cho dạng câu hỏi tái hiện kiến thức. Có thể nói đây là sự đổi mới tích cực
1

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

trong cách ra đề Ngữ văn theo định hƣớng mới. Nếu dạng câu hỏi tái hiện kiến thức
chỉ có thể kiểm tra học sinh ở mức nhận biết, thông hiểu, có biết, hiểu, nắm đƣợc
những kiến thức văn học đã đƣợc dạy trong chƣơng trình hay khơng thì dạng câu
hỏi Đọc hiểu đã nâng cao hơn một mức vận dung thấp, vận dụng sáng tạo, kiểm
tra, phát triển đƣợc năng lực tự cảm nhận một văn bản bất kì. (có thể văn bản đó
hồn tồn xa lạ đối với các em) Nhƣ vậy có thể thấy, bên cạnh việc ơn tập, rèn kỹ
năng viết phần tự luận thì việc ơn tập và rèn kỹ năng làm dạng câu hỏi đọc hiểu là
điều cần thiết phải trang bị cho học sinh.
2. Cơ sở thực tiễn
Câu hỏi Đọc hiểu là một kiểu dạng khá mới mẻ đƣợc đƣa vào đề thi THPT
Quốc gia nên chƣa đƣợc cụ thể hóa thành một bài học riêng trong chƣơng trình
Ngữ văn bậc trung học phổ thơng. Dạng này cũng khơng có nhiều tài liệu, bài viết
chuyên sâu để tham khảo. Nó chƣa “lộ diện” thành một bài cụ thể trong sách giáo
khoa, hơn nữa kiến thức đọc hiểu nằm rải rác trong chƣơng trình học mơn Văn từ
cấp II đến cấp III. Chính vì thế mà khơng ít giáo viên ơn thi THPT Quốc gia tỏ ra
lúng túng khi hƣớng dẫn học sinh làm bài. Điều đó cũng ảnh hƣởng ít nhiều đến
chất lƣợng, kết quả bài thi của học sinh.
Đọc hiểu văn bản là một trong hai phần bắt buộc có trong một đề thi THPT
Quốc gia. Phần này tuy không chiếm phần lớn số điểm nhƣng lại có vị trí rất quan
trong bởi nó quyết định điểm cao hay thấp trong một bài thi. Nếu học sinh làm sai
hết phần này thì chắc chắn điểm tồn bài cịn lại dù có tốt mấy cũng chỉ đạt khoảng
6,0 điểm. Ngƣợc lại nếu học sinh làm tốt phần đọc hiểu các em sẽ có nhiều cơ hội
đạt điểm văn 7,0 hoặc 8,0. Nhƣ vậy phần Đọc hiểu góp phần khơng nhỏ vào kết
quả thi mơn Văn cũng nhƣ tạo cơ hội cao hơn cho các em ét tuyển Đại học. Có thể
nói ơn tập và làm tốt phần Đọc hiểu chính là giúp các em gỡ điểm cho bài thi của
mình. Vì vậy việc ơn tập bài bản để các em học sinh lớp 12 làm tốt phần đọc –
hiểu, làm tốt bài thi của mình càng trở nên cấp thiết.

2

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Đối với học sinh trƣờng THPT Dƣơng Quảng Hàm, nhất là lớp 12, đây là
phần kiến thức mà các em đang rất quan tâm, mong muốn đƣợc các thầy cô củng
cố để chuẩn bị cho kì thi THPT Quốc gia. Hơn nữa, đa phần các thầy cô dạy môn
Văn là giáo viên trẻ tuổi đời, tuổi nghề nên có phần lung túng khi ôn thi phần Đọc
hiểu.
Xuất phát từ thực tiễn giảng dạy cũng nhƣ vai trò của một giáo viên tâm
huyết với nghề, nhiều năm ôn thi Tốt nghiệp, Đại học, đồng thời góp phần tháo gỡ
những khó khăn trên, tôi đã lựa chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm : Hướng dẫn
học sinh ôn luyện phần Đọc hiểu trong đề thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn đạt
kết quả cao.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Đƣa ra đề tài này, thông qua việc hƣớng dẫn các em học sinh ôn luyện kiến
thức lý thuyết, lƣu ý cách làm bài, luyện tập các dạng đề Đọc hiểu, tôi muốn nâng
cao chất lƣợng làm dạng câu hỏi Đọc hiểu của học sinh THPT nói chung, học sinh
trƣờng THPT Dƣơng Quảng Hàm nói riêng, nhất là các em học sinh lớp 12 chuẩn
bị bƣớc vào kì thi THPT Quốc gia . Vì thế khi nghiên cứu và thực hiện đề tài này
tôi đã hƣớng tới các mục đích cụ thể sau:
- Nắm vững những kiến thức lý thuyết liên quan đến câu hỏi Đọc hiểu
- Nhận diện, phân loại các loại câu hỏi Đọc hiểu theo phạm vi kiến thức.
- Hiểu đƣợc phƣơng pháp, cách thức làm dạng câu hỏi này đạt kết quả cao.
- Luyện tập một số đề Đọc hiểu để rèn kĩ năng làm bài
- Góp phần nâng cao chất lƣợng bộ môn, đáp ứng yêu cầu thực tiễn
- Đề tài này cũng có thể coi tài liệu để các giáo viên tham khảo khi dạy các
tiết ôn tập, ôn thi THPT Quốc gia, ôn thi đại học, ôn thi học sinh giỏi.
III. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU

- Học sinh trung học phổ thông, học sinh lớp 12 chuẩn bị thi THPT Quốc gia
môn Ngữ văn. Trong ba năm ôn luyện dạng đề này tôi đã chọn 3 lớp để nghiên cứu:
12A6 (năm học 2013-2014)12A9 (năm học 2014-2015) 12a4 (năm học 2015-2016)
3

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

- Dạng câu hỏi Đọc hiểu
IV. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Trong văn học thực tế dạng câu hỏi Đọc hiểu rất phong phú, đa dạng. Lý
thuyết đọc – hiểu nằm ở diện rộng: rải rác từ chƣơng trình học ngữ văn THCS (lớp
6,7,8,9) đến ngữ văn THPT (lớp 10,11,12). Ngữ liệu có thể nằm trong chƣơng trình
sách giáo khoa và cả ngồi sách giáo khoa. Song tơi đã cố gắng nghiên cứu và ếp
vào các phạm vi kiến thức cụ thể để học sinh dễ nhận diện và luyện đề, nhất là
những kiến thức có liên qua trực tiếp, thƣờng hay gặp trong kì thi THPT Quốc gia
(hay cịn gọi là kì thi Tốt nghiệp THPT và tuyển sinh Cao đẳng, Đại học) :
- Ôn luyện lý thuyết Đọc hiểu: Các phong cách ngôn ngữ, thao tác lập luận,
các biện pháp tu từ, các phƣơng thức biểu đạt, luật thơ, xác định nội dung chính,
viết một đoạn văn ngắn bàn về chủ đề có liên qua đến ngữ liệu đã cho...
- Rèn kĩ năng, phƣơng pháp làm câu hỏi Đọc hiểu qua văn bản cụ thể: Văn bản
văn học, văn bản nhật dụng....
V. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Sáng kiến đã sử dụng các phƣơng pháp sau
- Phƣơng pháp thống kê
- Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp
- Phƣơng pháp so sánh
- Phƣơng pháp điều tra
VI.THỜI GIAN BẮT ĐẦU NGHIÊN CỨU VÀ HOÀN THÀNH ĐỀ TÀI
- Thời gian bắt đầu tìm hiểu, nghiên cứu đề tài này đã diễn ra từ năm học

2013 -2014. Đề tài đƣợc bổ sung 3 năm, qua quá trình dạy chuyên đề, ôn thi THPT
Quốc (ôn thi tốt nghiệp, ôn thi Đại học, Cao đẳng) và đội tuyển học sinh giỏi cấp
tỉnh.
- Báo cáo cấp trƣờng tháng 2 năm 2016 và hoàn thiện tháng 4 năm 2016

4

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1. Quan niệm về Đọc hiểu .
Đọc hiểu là hoạt động cơ bản của con ngƣời để chiếm lĩnh văn hóa. Khái
niệm Đọc hiểu (comprehension reading) có nội hàm khoa học phong phú có nhiều
cấp độ gắn liền với lí luận dạy học văn, lí thuyết tiếp nhận tâm lí học nghệ thuật, lí
thuyết giao tiếp thi pháp học, tƣờng giải học văn bản học …
Đọc là một hoạt động của con ngƣời, dùng mắt để nhận biết các kí hiệu và
chữ viết, dùng trí óc để tƣ duy và lƣu giữ những nội dung mà mình đã đọc và sử
dụng bộ máy phát âm phát ra âm thanh nhằm truyền đạt đến ngƣời nghe. Hiểu là
phát hiện và nắm vững mối liên hệ của sự vật, hiện tƣợng, đối tƣợng nào đó và ý
nghĩa của mối quan hệ đó. Hiểu cịn là sự bao quát hết nội dung và có thể vận dụng
vào đời sống. Hiểu là phải trả lời đƣợc các câu hỏi Cái gì? Nhƣ thế nào? Làm thế
nào?
Đọc hiểu là đọc kết hợp với sự hình thành năng lực giải thích, phân tích,
khái quát, biện luận đúng- sai về logic, nghĩa là kết hợp với năng lực, tƣ duy và
biểu đạt. Mục đích trong tác phẩm văn chƣơng, Đọc hiểu là phải thấy đƣợc
+ Nội dung của văn bản.

+ Mối quan hệ ý nghĩa của văn bản do tác giả tổ chức và ây dựng.
+ Ý đồ, mục đích.
+ Thấy đƣợc tƣ tƣởng của tác giả gửi gắm trong tác phẩm.
+ Giá trị đặc sắc của các yếu tố nghệ thuật.
+ Ý nghĩa của từ ngữ đƣợc dùng trong cấu trúc văn bản.
+ Thể lọai của văn bản, hình tƣợng nghệ thuật…
Lâu nay trong dạy học văn, ngƣời ta thƣờng dùng thuật ngữ là giảng văn,
phân tích văn…song từ khi thay sách đã thay bằng thuật ngữ Đọc hiểu văn bản.
Đây không chỉ là sự thay đổi về tên gọi mà thực chất là sự thay đổi thay đổi quan
niệm về bản chất của môn văn, cả về phƣơng pháp dạy học văn và các hoạt động
5

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

khi tiếp nhận tác phẩm văn học cũng có những thay đổi. Theo Giáo sƣ - Tiến sĩ
Nguyễn Thanh Hùng “Đọc hiểu là một khái niệm khoa học chỉ mức độ cao nhất
của hoạt động đọc; đọc hiểu đồng thời cũng chỉ năng lực văn của ngƣời
đọc”.“Đọc hiểu là hoạt động truy tìm và giải mã ý nghĩa văn bản”. Cịn với Giáo
sƣ Trần Đình Sử “Đọc hiểu văn bản nhƣ một khâu đột phá trong việc đổi mới dạy
học và thi môn Ngữ văn, là yêu cầu bức thiết đối với việc đào tạo nguồn nhân lực
mới cho đất nƣớc tiến theo các nƣớc tiên tiến”. Phó giáo sƣ, tiến sỹ Nguyễn Thị
Hạnh, dựa trên cơ sở ngôn ngữ học, khẳng định : “ Đọc hiểu là một hoạt động giao
tiếp ở đó ngƣời đọc lĩnh hội lời nói đã đƣợc viết thành văn bản nhằm làm thay đổi
những hiểu biết, tình cảm hoặc hành vi của chính mình, đọc hiểu là hoạt động đọc
cho mình”
Nhƣ vậy, Đọc hiểu là hoạt động đọc và giải mã các tầng ý nghĩa của văn

bản thông qua khả năng tiếp nhận của học sinh. Đọc hiểu là tiếp úc với văn bản,
hiểu đƣợc nghĩa hiển ngôn, nghĩa hàm ẩn, các biện pháp nghệ thuật, thông hiểu các
thông điệp tƣ tƣởng, tình cảm của ngƣời viết và giá trị tự thân của hình tƣợng nghệ
thuật. Với quan điểm phát huy vai trò chủ thể của học sinh, uất phát từ đặc thù của
văn chƣơng (nghệ thuật ngôn từ), mà vấn đề Đọc hiểu văn bản ngày càng đƣợc
quan tâm .
2. Văn bản Đọc hiểu
Trong chƣơng trình Ngữ văn của Việt Nam nêu hai loại văn bản để dạy Đọc
hiểu, đó là: Văn bản văn học và văn bản nhật dụng. Trong đó các văn bản đƣợc sếp
theo tiến trình lịch sử hoặc theo thể loại. Các văn bản văn học đa dạng hơn các văn
bản nhật dụng. Hai loại văn bản này cũng chính là các ngữ liệu để học sinh khai
thác.
Thực tế cho thấy văn bản Đọc hiểu nói chung và văn bản Đọc hiểu trong
nhà trƣờng nói riêng rất đa dạng và phong phú. Có bao nhiêu loại văn bản trong
cuộc sống thì có bấy nhiêu loại đƣợc dạy trong nhà trƣờng. Điều đó cũng có nghĩa
là văn bản Đọc hiểu trong các đề thi rất rộng. Đề thi có thể là văn bản các em đã
6

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

đƣợc tiếp cận, đã đƣợc học, hoặc cũng có thể là văn bản hồn tồn a lạ. Từ năm
2014 Bộ GD & ĐT đƣa phần Đọc hiểu vào đề thi môn Ngữ văn đã đổi mới kiểm
tra, đánh giá năng lực Đọc hiểu của học sinh. Việc làm này có tác động tích cực
đến q trình rèn khả năng tiếp nhận văn bản Đọc hiểu của các em.
3. Vấn đề Đọc hiểu môn Ngữ văn trong nhà trƣờng THPT
Nhằm phát huy khả năng chủ động tiếp cận văn bản của học sinh, từ đề thi

Tốt nghiệp năm 2014 Bộ GD&ĐT chính thức đƣa câu hỏi Đọc hiểu vào đề thi. Khi
có quyết định nhiều học sinh, các thầy cơ tỏ ra lung túng vì cho rằng đây là vấn đề
hoàn toàn mới mẻ. Nhƣng thực chất bản chất của vấn đề khơng hồn tồn mới. Vì
hoạt động đọc hiểu vẫn diễn ra thƣờng uyên trong các bài giảng văn. Các thầy cô
vẫn thƣờng cho học sinh tiếp cận văn bản bằng cách đọc ngữ liệu, sau đó đặt câu
hỏi để học sinh trả lời, nghĩa là đang diễn ra hoạt động đoc hiểu. Tuy nhiên giữa
hoạt động đọc hiểu và dạng câu hỏi đọc hiểu có nét tƣơng đồng và khác biệt. Nét
tƣơng đồng là phƣơng thức tiếp cận văn bản là giống nhau: bắt đầu từ đọc rồi đến
hiểu. Còn nét khác biệt là Đọc hiểu trong dạy học văn nói chung là hoạt động trên
lớp có sự định hƣớng của ngƣời thầy, còn câu hỏi Đọc hiểu trong đề thi là hoạt
động độc lập, sáng tạo của học sinh, nhằm đánh giá năng lực ngƣời học. Hơn nữa
những kiến thức trong dạng câu hỏi Đọc hiểu rất phong phú, học sinh phải biết huy
động những kiến thức đã học ở các lớp dƣới để trả lời câu hỏi. Nhƣ vậy hoạt động
đọc hiểu vẫn thƣờng uyên diễn ra trong môn Ngữ văn ở các nhà trƣờng.
Đọc hiểu là quá trình thâm nhập vào văn bản với thái độ tích cực, chủ động.
Đây là một năng lực cần thiết mà ngƣời học nói chung và học sinh THPT cần quan
tâm. Nếu chúng ta khơng có trình độ năng lực đọc thì hiểu đúng, đánh giá đúng văn
bản. Khơng nắm vững, đánh giá đƣợc văn bản thì khơng thể tiếp thu, bồi đắp đƣợc
tri thức và cũng không có cơ sở để sáng tạo. Vì thế vấn đề Đọc hiểu môn ngữ văn
trong nhà trƣờng là rất cần thiết
Hiện nay Đọc hiểu văn học trong nhà trƣờng THPT thƣờng hƣớng tới các
vấn đề cụ thể sau:
7

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

- Nhận biết đúng, chính xác về văn bản
+ Thể loại của văn bản: các phong cách ngôn ngữ (phong cách ngơn ngữ khoa học,
báo chí, chính luận, nghệ thuật, hành chính, sinh hoạt)
+ Hiểu đề tài, nhan đề, chủ đề, tóm tắt đƣợc các nội dung của văn bản
+ Hiểu các phƣơng thức biểu đạt của văn bản (phƣơng thức tự sự, biểu cảm, thuyết
minh...)
+ Hiểu các thao tác lập luận (thao tác phân tích, bình luận, chứng minh, bác bỏ...)
- Thông hiểu, đánh giá đúng văn bản
+ Cảm nhận đƣợc những đặc sắc, nổi bật của văn bản: từ ngữ, hình ảnh,chi tiết
quann trọng, đặc sắc, các biện pháp tu từ...
+ Hiểu đƣợc ý nghĩa hàm ẩn của văn bản, đánh giá đƣợc nội dung, ý nghĩa của văn
bản bằng kiến thức, kinh nghiệm của mình.
- Vận dụng văn bản để giải quyết một vấn đề cụ thể.
+ Liên hệ mở rộng một vấn đề nào đó từ văn bản bằng suy nghĩ, ý kiến của mình
+ Vận dụng văn bản để trình bày phƣơng hƣớng, biện pháp giải quyết một vấn đề
cụ thể của cuộc sống, của ã hội.
II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.Thực trạng nghiên cứu đề Đọc hiểu môn Văn THPT
Ngay từ khi Bộ GD&ĐT thông báo và hƣớng dẫn ngành các trƣờng THPT
thực hiện đổi mới phƣơng pháp kiểm tra đánh giá trong kì thi tốt nghiệp THPT năm
học 2013-2014. Vấn đề Đọc hiểu thu hút sự chú ý của rất nhiều các thầy cô và học
sinh nhất là học sinh lớp 12. Cùng với việc chuyên viên của Bộ GD & ĐT giải đáp
những thắc mắc về hƣớng ra đề phần Đọc hiểu (liên quan đến phần ngữ pháp,
Tiếng Việt, ngữ liệu chủ yếu lấy phần đọc thêm) thì nhiều thầy cơ giáo luyện thi có
nhiều kinh nghiệm cũng đăng trên trang cá nhân của mình những bài ơn tập Đọc
hiểu. Song những hƣớng dẫn ơn tập đó chƣa chi tiết, chƣa cụ thể và chƣa có tính hệ
thống.

8

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Hội thảo: Đổi mới kiểm tra đánh giá chất lƣợng học tập môn ngữ văn ở
trƣờng THPT diễn ra ngày 10/04/2014 tại Hà Nội cũng là tâm điểm chú ý. Lúc đó
các sỹ tử và giáo viên đang trơng chờ những ý kiến hƣớng dẫn bổ ích khi kì thi chỉ
cịn hơn một tháng. Tại hội nghị, một số thầy cơ giáo có nhiều kinh nghiệm, đang
trực tiếp đứng trên bục giảng đã có những ý kiến đề uất việc ơn tập mơn văn nói
chung và ơn tập phần Đọc hiểu nói riêng. Cơ Phạm Thị Thu Hiền hƣớng dẫn phần
Đọc hiểu với ngữ liệu Mẹ và quả. Tiến sỹ Trịnh Thị Thu Tuyết giáo viên của
trƣờng THPT Chu Văn An và một số thầy cô khác cũng có nhiều ý kiến bổ ích.
Nhiều thầy cơ cũng đăng trên trang cá nhân những ví dụ về ơn tập phần Đọc hiểu.
Tuy nhiên trong năm đó chƣa có một cuốn tài liệu chính thống nào hƣớng dẫn các
dạng hoặc cách ôn luyện phần Đọc hiểu một cách bài bản.
Bƣớc sang năm 2015, 2016 vấn đề ôn luyện phần Đọc hiểu vẫn là đề tài thu
hút sự chú ý của các thầy cô ôn thi và các em học sinh THPT. Một số cuốn sách
phục vụ cho ôn luyện thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn đã ra mắt bạn đọc. Cuốn
Hƣớng dẫn ôn luyện thi THPT Quốc gia môn ngữ văn, tác giả Lê Quang Hƣng, nhà
uất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2015 và cuốn Bộ đề luyện thi THPT Quốc
gia môn Ngữ văn của tác giả Lê Quang Hƣng, nhà uất bản Đại học Quốc gia Hà
Nội, năm 2016 có đề cập tới dạng câu hỏi Đọc hiểu. Song ở trong hai cuốn sách đó
có đề Đọc hiểu nh sách nhƣng sách không cung cấp kiến thức lý thuyết, hƣớng dẫn
học sinh ôn luyện phần Đọc hiểu một cách chi tiết,cụ thể, bài bản mà chỉ hƣớng
dẫn chung chung.
Nhƣ vậy các bài nghiên cứu, các cuốn sách hƣớng dẫn ôn luyện đều đề cập
tới tất cả các phần trong đề thi môn văn THPT Quốc gia. Chƣa có sách nghiên cứu
riêng phần Đọc hiểu một cách bài bản những kiến thức lý thuyết, bài tập thƣờng

gặp trong đề Đọc hiểu và cũng chƣa phân loại quy củ, chi tiết, hệ thống kiến thức
để học sinh dễ ơn tập. Chính vì thế đề tài sáng kiến kinh nghiệm: Hƣớng dẫn học
sinh ôn luyện phần Đọc hiểu trong đề thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn đạt kết quả
cao vẫn là một đề tài mới, có tính ứng dụng, cần thiết rất cao.
9

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2. Thực trạng đề thi mơn Văn có câu hỏi Đọc hiểu
Năm học 2013- 2014 Bộ GD& ĐT quyết định đổi mới kiểm tra đánh giá. Đề
thi môn Ngữ văn bắt buộc có thêm phần Đọc hiểu. Trong đề thi Tốt nghiệp THPT
phần Đọc hiểu chiếm 3/10 điểm toàn bài. Trong đề thi Ngữ văn tuyển sinh vào Đại
học, Cao đẳng khối C, D năm 2014, phần Đọc hiểu chiếm 2/10 điểm của toàn bài
thi với 1 văn bản và 3 câu hỏi nhỏ theo các mức độ khác nhau. Xét về mức độ kiến
thức và tƣơng quan thời gian trong tồn bài thi thì cấu trúc phần Đọc - hiểu nhƣ thế
là hợp lí.
Năm 2015, Bộ GD & ĐT hợp nhất hai kì thi Tốt nghiệp THPT và tuyển
sinh vào Đại học, Cao đẳng thành một kì thi chung. Từ chỗ có nhiều đề thi Ngữ văn
(đề thi tốt nghiệp THPT; đề thi tuyển sinh vào Đại học, Cao đẳng khối C, D), năm
nay chỉ có một đề thi duy nhất vừa lấy điểm để ét tốt nghiệp, vừa lấy điểm để ét
vào Đại học, Cao đẳng.
Phần Đọc hiểu trong đề thi từ chỗ chiếm số điểm 2/10 điểm nay đƣợc nâng
lên 3/10 điểm. Nhƣng thay vì 1 văn bản với 3 câu hỏi nhỏ nhƣ năm 2014, đề thi
năm 2015 ra 2 văn bản khá dài với 8 câu hỏi nhỏ. Đến năm 2016 cấu trúc đề thi
mơn văn cũng khơng có gì thay đổi so với năm học trƣớc.
Nhƣ phần đặt vấn đề chúng tôi có giới thiệu, dạng câu hỏi đọc hiểu đã uất

hiện thƣờng niên trong các kì thi Đại học, Cao đẳng, các kì thi Học sinh giỏi...
Thậm trí trong các nhà trƣờng phổ thông trung học dạng đề này cũng thƣờng uyên
đƣợc các thầy cô sử dụng cho các bài kiểm tra, thƣờng un, định kì. Minh chứng
cho điều này tơi giới thiệu vắn tắt một số câu hỏi thuộc phần Đọc hiểu trong đề thi
học sinh giỏi tỉnh Hƣng Yên và trong đề thi THPT Quốc gia (thi tốt nghiệp, Đại
học, Cao đẳng từ năm 2013 đến nay của Sở GD & ĐT Hƣng Yên và Bộ giáo dục
đào tạo. (Các đề chỉ trích dẫn phần Đọc hiểu)
* ĐỀ THI TỐT NGHIỆP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NĂM 2014

I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)

10

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Những ngày đầu tháng 5/2014, Trung Quốc ngang nhiên xâm nhập và hạ
đặt giàn khoan HD 981 trái phép ở vùng đặc quyền kinh tế và quyền tài phán của
Việt Nam, có những hành động hung hăng cản phá lực lƣợng thực thi pháp luật
Việt Nam, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam theo Công ƣớc Liên Hiệp
Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Trƣớc tình hình đó, trái tim của hơn 90
triệu ngƣời dân Việt Nam ở trong nƣớc, hơn 4 triệu kiều bào Việt Nam ở nƣớc
ngồi, nhân dân tiến bộ, u chuộng hịa bình trên thế giới ln nóng bỏng hƣớng
về Biển Đơng, hƣớng về Hoàng Sa và Trƣờng Sa, dõi theo từng tin tức đƣợc truyền
đi từ hiện trƣờng vụ việc. Những ngày qua, chúng ta lại một lần nữa chứng kiến
tinh thần yêu nƣớc trong mỗi một ngƣời dân Việt Nam, kiều bào ta ở nƣớc ngoài,
thể hiện sự đoàn kết trong quyết tâm bảo vệ vùng biển, đảo, chủ quyền thiêng liêng

của Tổ quốc, lên án mạnh mẽ những hành động sai trái, phi lý của Trung Quốc.
Tuy nhiên, trƣớc tình hình hiện nay chúng ta phải bình tĩnh, sáng suốt nhận định
những sự kiện đang diễn ra trên Biển Đơng để có hành động phù hợp.
(Bình tĩnh, sáng suốt thể hiện lòng yêu nƣớc Nguyễn Thế Hanh, Báo Giáo dục & Thời đại số 116 ra ngày 15 - 5 - 2014)
Đọc văn bản trên và thực hiện các yêu cầu sau:
1. Nêu những ý chính của văn bản.
2. Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản. Việc dùng các từ đƣợc gạch dƣới
trong câu: “Những ngày đầu tháng 5/2014, Trung Quốc ngang nhiên xâm nhập và
hạ đặt giàn khoan HD 981 trái phép ở vùng đặc quyền kinh tế và quyền tài phán
của Việt Nam, có những hành động hung hăng cản phá lực lƣợng thực thi pháp
luật Việt Nam, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam theo Công ƣớc Liên
Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982.” có hiệu quả diễn đạt nhƣ thế nào?
3. Viết một đoạn văn ngắn bày tỏ thái độ của anh/chị về sự kiện trên.
* ĐỀ THI ĐẠI HỌC KHỐI C MÔN VĂN NĂM 2014
Câu I: (2 điểm)
Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá
11

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

níu váy bà đi chợ Bình Lâm
bắt chim sẻ ở vàng tai tƣợng Phật
và đôi khi ăn trộm nhãn chùa Trần
Thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị
chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng
mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm

điệu hát văn lảo đảo bóng cơ đồng
Tơi đâu biết bà tơi cơ cực thế
bà mị cua xúc tép ở đồng Quan
bà đi gánh chè xanh Ba Trại
Quán cháo, Đồng Giao thập thững những đêm hàn
(Đò Lèn - Nguyễn Duy, Ngữ văn lớp 12
Tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, 2013, tr.148)
Đọc đoạn thơ trên và thực hiện các yêu cầu sau:
1. Xác định những phƣơng thức biểu đạt đƣợc sử dụng trong đoạn thơ. (0,5 điểm)
2. Các từ "lảo đảo", "thập thững" có vai trị gì trong việc thể hiện hình ảnh cơ đồng
và ngƣời bà (0,5 điểm)
3. Sự vô tâm của cháu và nỗi cơ cực của bà hiện lên qua những hồi ức nào? Ngƣời
cháu đã bày tỏ nỗi niềm gì qua những hồi ức đó? (1,0 điểm)
*ĐỀ THI ĐẠI HỌC MƠN NGỮ VĂN KHỐI D – NĂM 2014
Câu I: (2 điểm)
Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đƣờng bát ngát
Những dịng sơng đỏ nặng phù sa
Nƣớc chúng ta
12

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Nƣớc những ngƣời chƣa bao giờ khuất

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xƣa vọng nói về
(Đất nƣớc - Nguyễn Đình Thi, Ngữ văn 12,
Tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, 2013, tr.125)
Đọc đoạn thơ trên và thực hiện các yêu cầu sau:
1. Đoạn thơ thể hiện tâm tƣ, tình cảm gì của tác giả. (0,5 điểm)
2. Nêu ý nghĩa tu từcủa từ láy "rì rầm" trong đoạn thơ (0,5 điểm)
3. Xác định các dạng của phép điệp trong đoạn thơ và nêu hiệu quả nghệ thuật của
chúng? (1,0 điểm)
* ĐỀ THI THPT QUỐC GIA MÔN VĂN 2015
I. PHẦN ĐỌC HIỂU (3,0 điểm
Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 4:
Chúng tôi đứng đây trần trụi giữa trời
Cho biển cả khơng cịn hoang lạnh
Đứa ở đồng chua
Đứa vùng đất mặn
Chia nhau nỗi nhớ nhà
Hồng hơn tím ngát xa khơi
Chia nhau tin vui
Về một cô gái làng khểnh răng, hay hát
Vầng trăng lặn dƣới chân lều bạt
Hắt lên chúng tôi nhếnh nhống vàng
Chúng tơi coi thƣờng gian nan
Dù đồng đội tơi, có ngƣời ngã trƣớc miệng cá mập
Có ngƣời bị vùi dƣới cơn bão dữ tợn
Ngày mai đảo sẽ nhô lên
13

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Tổ quốc Việt Nam, một lần nữa nối liền
Hoàng Sa, Trƣờng Sa
Những quần đảo long lanh nhƣ ngọc dát
Nói chẳng đủ đâu, tơi phải hát
Một bài ca bằng nhịp trái tim tôi
Đảo à, đảo ơi!
Đảo Thuyền Chài, 4 - 1982
(Hát về một hòn đảo - Trần Đăng Khoa, Trƣờng Sa, NXB Văn học, 2014, tr.51)
Câu 1. Đoạn thơ trên đƣợc viết theo thể thơ nào?
Câu 2. Cuộc sống gian khổ và hiểm nguy trên đảo của ngƣời lính đƣợc miêu tả qua
những từ ngữ, hình ảnh nào?
Câu 3. Chỉ ra và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ đƣợc sử dụng trong câu thơ:
Những quần đảo longlanh nhƣ ngọc dát.
Câu 4. Đoạn thơ đã gợi cho anh/chị tình cảm gì đối với những ngƣời lính đảo?
(Trình bày khoảng 5 đến 7 dịng)
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu từ câu 5 đến câu 8:
Hội chứng vơ cảm hay nói cách khác là căn bệnh trơ cảm xúc trƣớc niềm
vui, nhất là nỗi đau của ngƣời khác, vốn là một mặt trong hai phƣơng diện cấu trúc
bản chất Con - Ngƣời của mỗi sinh thể ngƣời.Tính “con” và tính “ngƣời” ln
ln hình thành, phát triển ở mỗi con ngƣời từ khi lọt lòng mẹ cho đến khi nhắm
mắt xuôi tay. Cái thiện và cái ác luôn luôn song hành theo từng bƣớc đi, qua từng
cử chỉ, hành vi của mỗi con ngƣời trong mối quan hệ với cộng đồng, với cha mẹ,
anh chị em, bạn bè, bà con làng xóm, đồng bào,đồng loại. Trong cuộc hành trình
lâu dài, gian khổ của một đời ngƣời, cái mất và cái đƣợc không phải đã đƣợc nhận
ra một cách dễ dàng. Mất một đồng xu, một miếng ăn, mất một phần cơ thể, mất
một vật sở hữu,con ngƣời nhận biết ngay. Nhƣng có những cái mất, cái đƣợc nhiều

khi lại khơng dễ gì cảm nhận đƣợc ngay. Nhƣờng bƣớc cho một cụ già cao tuổi,
nhƣờng chỗ cho bà mẹ có con nhỏ trên tàu xe chật chội, biếu một vài đồng cho
14

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

ngƣời hành khất,... có mất có đƣợc nhƣng khơng phải ai cũng đã nhận ra cái gì
mình đã thu đƣợc;có khi là sự thăng hoa trong tâm hồn từ thiện và nhân ái. Nói
nhƣ một nhà văn lớn, ngƣời ta chỉ lo túi tiền rỗng đi nhƣng lại khơng biết lo tâm
hồn mình đang vơi cạn, khơ héo dần. Tôi muốn đặt vấn đề là cùng với sự báo động
những hiểm họa trông thấy, cần báo động cả hiểm họa khơng trơng thấy hay khó
trơng thấy. Hiện nay đã có quá nhiều dấu hiệu và sự kiện trầm trọng của hiểm họa
vô cảm trong xã hội ta, nhất là trong tuổi trẻ. Bạo lực đã xuất hiện dữ dằn những
tháng ngày gần đây báo hiệu nguồn gốc sâu xa ở sự xuống cấp nghiêm trọng về
nhân văn, về bệnh vơ cảm.
(Trích Nguồn gốc sâu xa của hiểm họa, Bài tập Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo
dục Việt Nam, 2014, tr.36-37)
Câu 5. Chỉ ra phƣơng thức biểu đạt chính đƣợc sử dụng trong đoạn trích.
Câu 6. Theo tác giả, nguồn gốc sâu a của nạn bạo lực uất hiện gần đây là gì?
Câu 7. Tác giả đã thể hiện thái độ gì khi bàn về hiểm họa vơ cảm trong ã hội nay?
Câu 8. Anh/Chị suy nghĩ nhƣ thế nào khi có những ngƣời “chỉ lo túi tiền rỗng đi
nhƣng lại khơng biết lo tâm hồn mình đang vơi cạn, khơ héo dần”? (Trình bày
khoảng 5 đến 7 dịng)
* ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MƠN VĂN TỈNH HƢNG YÊN 2015
Câu 1 (4,0 điểm):
MÙA XUÂN XANH

Nguyễn Bính
Mùa xuân là cả một mùa xanh
Giời ở trên cao, lá ở cành
Lúa ở đồng tôi và lúa ở
Đồng nàng và lúa ở đồng anh.
Cỏ nằm trên mộ đợi thanh minh
Tôi đợi ngƣời yêu đến tự tình

15

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Khỏi lũy tre làng tôi nhận thấy
Bắt đầu là cái thắt lƣng xanh.
(Nguyễn Bính - Tác phẩm và lời bình, NXB Văn học. 2011, tr.20)
Đọc bài thơ trên và trả lời những câu hỏi sau:
a. Màu anh của mùa uân đƣợc nhà thơ khơi gợi qua những hình ảnh nào? Trong
những hình ảnh đó, hình ảnh nào đƣợc nhân vật tơi đón đợi nhất?
Lúa ở đồng tơi và lúa ở

b.

Đồng nàng và lúa ở đồng anh.
Cấu trúc của hai câu thơ trên có điểm gì đáng lƣu ý? Kiểu cấu trúc ấy có tác dụng
gì?
c. Chỉ ra và nêu hiệu quả của hai biện pháp tu từ đƣợc sử dụng trong hai câu thơ

dƣới đây:
Cỏ nằm trên mộ đợi thanh minh
Tơi đợi ngƣời u đến tự tình
d. Trình bày ngắn gọn cảm nhận của anh/chị về bức tranh mùa uân trong bài thơ.
III. ĐỀ XUẤT CÁCH HƢỚNG DẪN HỌC SINH ÔN LUYỆN PHẦN ĐỌC
HIỂU ĐẠT KẾT QUẢ CAO
Thực trạng đề thi có dạng câu hỏi Đọc hiểu uất hiện phong phú nhƣ vậy
nhƣng trong chƣơng trình sách giáo khoa môn Ngữ văn của trung học phổ thông lại
không có một kiểu bài dạy riêng để hƣớng dẫn cho thầy cô giáo cũng nhƣ các em
học sinh nắm đƣợc phƣơng pháp làm dạng đề này một cách hiệu quả nhất. Chính vì
vậy mà nhƣ đã trình bày ở phần lí do chọn đề tài nhiều em học sinh tỏ ra rất lúng
túng, băn khoăn về cung cấp kiến thức lý thuyết nhƣ nào, rèn luyện kĩ năng ra sao
để các em tự làm tốt đƣợc phần đọc hiểu trong bài thi. Đứng trƣớc thực trạng đó,
bằng kinh nghiệm của bản thân đang trực tiếp ôn thi THPT Quốc gia, qua những
năm dạy đội tuyển học sinh giỏi, dạy chuyên đề đại học cũng nhƣ trao đổi với đồng
nghiệp, tôi đề uất cách hƣớng dẫn học sinh thi THPT Quốc gia ôn tập dạng câu
hỏi Đọc hiểu theo hƣớng sau:
16

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

*Bƣớc 1: Ôn luyện lý thuyết Đọc hiểu: Giáo viên nghiên cứu tài liệu và hƣớng
dẫn cho học sinh nắm bắt đƣợc những dạng kiến thức lý thuyết liên quan đến câu
hỏi Đọc hiểu trong đề thi. Bao gồm các dạng nhƣ:
- Các loại phong cách ngôn ngữ
- Các phƣơng thức biểu đạt

- Các thao tác lập luận
- Các biện pháp tu từ
- Các phép liên kết
- Phân biệt các thể thơ
- Xác định nội dung, chi tiết, hình ảnh chính trong văn bản (nhan đề, chủ đề, chi
tiết, hình ảnh đặc sắc)
- Viết một đoạn văn ngắn trình bày quan điểm của cá nhân về một vấn đề của cuộc
sống có liên quan đến văn bản.
*Bƣớc 2. Một số lƣu ý về phƣơng pháp làm Đọc hiểu
Ở phần này ngƣời viết đƣa ra những lƣu ý về phƣơng pháp làm bài nhƣ:
cách trình bày, kĩ năng nhận diện các loại câu hỏi, cách trả lời...
*Bƣớc 3. Bài tập rèn kĩ năng Đọc hiểu
Sau khi giáo viên ôn tập, hƣớng dẫn học sinh nắm chắc lý thuyết, tôi cung
cấp cho các em học sinh các đề Đọc hiểu thuộc văn bản nhật dụng và văn bản văn
học. Phần này ngƣời viết đƣa 5 đề với các loại câu hỏi thƣờng gặp trong đề thi để
học sinh luyện tập, rèn kĩ năng làm bài. Các câu hỏi thể hiện ở các mức: nhận biết,
thông hiểu, vận dụng. Sau mỗi đề có đáp án để các em đối chiếu, giáo viên sửa bài
cho học sinh.
1. Ôn luyện kiến thức lý thuyết Đọc hiểu.
Đây là một bƣớc không mấy dễ dàng đối với những thầy cơ ơn thi THPT
Quốc gia nói chung, đặc biệt là các giáo viên mới ra trƣờng hoặc năm đầu ơn thi
THPT Quốc gia. Vì phần kiến thức lý thuyết liên qua đến dạng câu hỏi Đọc – hiểu
này khá rộng, kiến thức không quy tụ thành một bài, hay ở một khối lớp nào mà
17

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

kiến thức đó nằm rải rác từ lớp 6 cho đến lớp 12. Vì vậy giáo viên mất nhiều thời
gian thu thập, thanh lọc, ử lý kiến thức, chia thành các mảng, với các chủ đề cụ
thể cùng các ví dụ tƣơng ứng để hƣớng dẫn học sinh.
Tháo gỡ khó khăn trên tơi đã nghiên cứu và phân loại kiên thức lý thuyết
có liên quan đến dạng câu hỏi Đọc hiểu để ôn tập cho học sinh. Đặc biệt ở những
phần kiến thức lý thuyết dễ nhầm lẫn tôi kẻ thành bảng kiến thức trọng tâm nhằm
giúp các em học sinh nhận diện đúng từng thể loại, dễ dàng khắc sâu kiến thức. Sau
mỗi phần lý thuyết đều có ví dụ minh họa để học sinh củng cố, kiểm chứng lại lý
thuyết.
1.1.Các loại phong cách ngôn ngữ
a.Phong cách ngôn ngữ khoa học
- Khái niệm: là phong cách đƣợc dùng trong lĩnh vực nghiên cứu, học tập và phổ
biến khoa học. Ðây là phong cách ngôn ngữ đặc trƣng cho các mục đích diễn đạt
chun mơn sâu.
Phong cách này bao gồm các văn bản: khoa học chuyên sâu, giáo khoa phổ cập.
- Ðặc trƣng: có 3 đặc trƣng
+Tính trừu tƣợng- khái quát: Mục đích của khoa học là phát hiện ra các quy luật
tồn tại trong các sự vật, hiện tƣợng nên phải thơng qua trừu tƣợng hố, khái quát
hoá khi nhận thức và phản ánh hiện thực khách quan. Trừu tƣợng hố chính là con
đƣờng của nhận thức lí tính giúp ta thốt khỏi những nhận biết lẻ tẻ, rời rạc ở giai
đoạn cảm tính.
+ Tính lí trí -lôgic: Cách diễn đạt của phong cách khoa học phải biểu hiện năng
lực tổng hợp của trí tuệ, phải tuân theo quy tắc chặt chẽ từ tƣ duy logic hình thức
đến tƣ duy logic biện chứng. Các nội dung ý tƣởng khoa học của ngƣời viết phải
đƣợc sắp ếp trong mối quan hệ logic, tránh trùng lặp hoặc mâu thuẫn
+Tính khách quan – phi cá thể: Một văn bản khoa học chỉ có giá trị thực sự khi đƣa
đến ngƣời tiếp nhận những thơng tin chính ác về các phát hiện, phát minh khoa
học. Muốn vậy, văn bản khoa học phải đảm bảo tính một nghĩa. Nghĩa là nó khơng
18

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

cho phép nhiều cách hiểu khác nhau hoặc hiểu một cách mơ hồ. Chân lí khoa học
ln phụ thuộc vào các quy luật khách quan, không phụ thuộc vào ý thức chủ quan
của con ngƣời
b. Phong cách ngôn ngữ báo chí (hoặc thơng tấn)
- Khái niệm: Phong cách báo chí (thơng tấn) là phong cách đƣợc dùng trong lĩnh
vực thông tin của ã hội về tất cả những vấn đề thời sự trong nƣớc và quốc tế.
(Thông tấn : có nghĩa là thu thập và biên tập tin tức để cung cấp cho các nơi.)
Phong cách báo chí tồn tại cả ba dạng: dạng nói (kênh nói đƣợc dùng ở các đài phát
thanh); dạng hình và nói (kênh nói và hình đƣợc dùng ở đài truyền hình); dạng viết
(kênh viết đƣợc dùng trên báo và tạp chí...).
- Ðặc trƣng : có 3 đặc trƣng
+ Tính thơng tin thời sự: Thơng tin phải truyền đạt kịp thời, nhanh chóng. Chỉ có
những thơng tin mới mẻ, cần thiết mới hấp dẫn ngƣời đọc, ngƣời nghe.
+ Tính ngắn gọn: Văn bản báo chí thƣờng là lối văn ngắn gọn nhƣng lƣợng thơng
tin cao.
+ Tính sinh động, hấp dẫn: Tin tức của báo, đài cần phải đƣợc trình bày và diễn đạt
hấp dẫn để khơi gợi hứng thú của ngƣời đọc, ngƣời nghe. Về nội dung: Thông tin
phải luôn luôn mới, đa dạng, chính ác và phong phú. Về hình thức: Ngơn ngữ phải
có sức thu hút, lơi cuốn ngƣời đọc, đặc biệt là ở các tiêu đề.
c. Phong cách ngôn ngữ chính luận
- Khái niệm: Phong cách chính luận đƣợc dùng trong lĩnh vực chính trị ã hội.
Ngƣời giao tiếp ở phong cách này thƣờng bày tỏ chính kiến, bộc lộ cơng khai quan
điểm chính trị, tƣ tƣởng của mình đối với những vấn đề thời sự nóng hổi của ã

hội.
- Đặc trƣng : có ba đặc trƣng
+ Tính cơng khai về quan điểm chính trị: Ngƣời nói, ngƣời viết bao giờ cũng bộc lộ
công khai một cách rõ ràng trực tiếp quan điểm, thái độ của mình đối với sự kiện.

19

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

+Tính chặt chẽ trong diễn đạt và suy luận: Ðể bày tỏ chính kiến, giải thích, thuyết
phục và động viên mọi ngƣời tham gia vào việc giải quyết những vấn đề thời sự
nóng hổi của đất nƣớc, sự diễn đạt ở phong cách này địi hỏi có tính chất lập
thuyết. Một văn bản chính luận hay thƣờng là những văn bản chƣá đựng nhiều hàm
ý sâu sắc, có sức chinh phục lịng ngƣời, có sức cuốn hút mãnh liệt.
+ Tính truyền cảm và thuyết phục: diễn đạt hùng hồn, sinh động có sức hấp dẫn và
đạt hiệu quả cao, thuyết phục cả bằng lí trí, cả bằng tình cảm, đạo đức.
d. Phong cách ngơn ngữ hành chính.
- Khái niệm : Phong cách hành chính đƣợc dùng trong giao tiếp thuộc lĩnh vực
hành chính. Ðấy là giao tiếp giữa Nhà nƣớc với nhân dân, giữa nhân dân với cơ
quan Nhà nƣớc, giữa cơ quan với cơ quan, giữa nƣớc này và nƣớc khác.
- Đặc trƣng: có 3 đặc trƣng
+ Tính minh ác : Văn bản hành chính viết ra chủ yếu để thực thi vì vậy cần minh
ác. Mỗi từ chỉ có một ý, mỗi câu chỉ có một nghĩa.
+ Tính khn mẫu: Văn bản hành chính đƣợc soạn thảo theo những khuôn mẫu
nhất định do nhà nƣớc quy định.
+ Tính cơng vụ: Là tính chất chung của cộng đồng hay tập thể vì vậy những biểu

đạt cá nhân bị hạn chế ở mức tối đa.
e. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
- Khái niệm: đƣợc dùng trong sáng tác văn chƣơng. Phong cách này là dạng tồn tại
toàn vẹn và sáng chói nhất của ngơn ngữ tồn dân. Nó khơng chỉ có chức năng
thơng tin mà cịn thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ của con ngƣời
- Đặc trƣng: có ba đặc trƣng
+ Tính hình tƣợng: Ngơn ngữ văn chƣơng đƣợc em là cơng cụ cơ bản để ây dựng
hình tƣợng văn học. Tính hình tƣợng của ngơn ngữ văn chƣơng bắt nguồn từ chỗ
đó là ngơn ngữ của một chủ thể tƣ tƣởng thẩm mĩ ã hội có tầm khái qt nhất
định. Chính vì thế ngơn ngữ văn chƣơng dễ đi vào lịng ngƣời, nó trở thành ngơn
ngữ của muôn ngƣời.
20

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

+ Tính cá thể hố: Tính cá thể hoá đƣợc hiểu là dấu ấn phong cách tác giả trong tác
phẩm văn chƣơng; Khuynh hƣớng ƣa thích và sở trƣờng sử dụng những loại
phƣơng tiện ngôn ngữ , sự sáng tạo ngơn ngữ của tác giả …
+ Tính truyền cảm: Làm cho ngƣời đọc, ngƣời nghe cùng vui, buồn, u thích…
nhƣ chính ngƣời nói, ngƣời viết
g. Phong cách ngơn ngữ sinh hoạt/ khẩu ngữ
- Khái niệm: Phong cách sinh hoạt là phong cách đƣợc dùng trong giao tiếp sinh
hoạt hàng ngày, thuộc hồn cảnh giao tiếp khơng mang tính nghi thức. Giao tiếp ở
đây thƣờng với tƣ cách cá nhân nhằm để trao đổi tƣ tƣởng, tình cảm của mình với
ngƣời thân, bạn bè, hàng óm, đồng nghiệp, đồng hành,...
Phong cách này có các dạng biểu hiện nhƣ : chuyện trị, nhật kí, thƣ từ.

- Đặc trƣng:có 3 đặc trƣng
+ Tính cụ thể: cụ thể về hồn cảnh, con ngƣời, về cách nói, từ ngữ, diễn đạt.
+ Tính cảm úc: Khi giao tiếp ở phong cách này ngƣời ta ln ln bộc lộ thái độ
tƣ tƣởng, tình cảm của mình đối với đối tƣợng đƣợc nói đến.
+ Tính cá thể: giọng nói, cách dung từ, cách lựa chọn kiểu câu của mỗi ngƣời khác
nhau.
* Lƣu ý: Sau khi cung cấp kiến thức về các loại phong cách ngôn ngữ, giáo viên
cần nhấn mạnh lại đặc điểm nhận diện của các loại phong cách để học sinh dễ
phân biệt khi xác định phong cách đó trong một văn bản.
Phong cách ngôn ngữ
1

Đặc điểm nhận diện

Phong cách ngôn ngữ

Dùng trong những văn bản thuộc lĩnh vực

khoa học

nghiên cứu, học tập và phổ biến khoa học, đặc
trƣng cho các mục đích diễn đạt chuyên môn
sâu

2

Phong cách ngôn ngữ báo Kiểu diễn đạt dùng trong các loại văn bản thuộc
chí (thơng tấn)

lĩnh vực truyền thông của ã hội về tất cả các

vấn đề thời sự.
21

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

3

Phong cách ngơn ngữ

Dùng trong lĩnh vực chính trị - ã hội, ngƣời

chính luận

giao tiếp thƣờng bày tỏ chính kiến, bộc lộ cơng
khai quan điểm tƣ tƣởng, tình cảm của mình với
những vấn đề thời sự nóng hổi của ã hội

4

Phong cách ngôn ngữ

-Dùng chủ yếu trong tác phẩm văn chƣơng,

nghệ thuật

khơng chỉ có chức năng thơng tin mà còn thỏa

mãn nhu cầu thẩm mĩ của con ngƣời; từ ngữ trau
chuốt, tinh luyện…

5

6

Phong cách ngôn ngữ

-Dùng trong các văn bản thuộc lĩnh vực giao

hành chính

tiếp điều hành và quản lí ã hội.

Phong cách ngơn ngữ

- Sử dụng ngơn ngữ trong giao tiếp hàng ngày,

sinh hoạt

mang tính tự nhiên, thoải mái và sinh động, ít
trau chuốt…trao đổi thơng tin, tƣ tƣởng, tình
cảm trong giao tiếp với tƣ cách cá nhân

* Bài tập thực hành nhận diện các phong cách ngôn ngữ: Hãy xác định phong
cách ngôn ngữ của các ví dụ sau :
Ví dụ 1
..."Tơi muốn nhấn mạnh rằng, Việt Nam kiên quyết bảo vệ chủ quyền và lợi ích
chính đáng của mình bởi vì chủ quyền lãnh thổ, chủ quyền biển đảo là thiêng liêng.

Chúng tôi luôn mong muốn có hịa bình, hữu nghị nhƣng phải trên cơ sở bảo đảm
độc lập, tự chủ, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, vùng biển, và nhất định không chấp
nhận đánh đổi điều thiêng liêng này để nhận lấy một thứ hịa bình, hữu nghị viển
vơng, lệ thuộc nào đó."

(Thủ tƣớng Nguyễn Tấn Dũng)

Ví dụ 2
Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Biết khao khát những điều anh mơ ƣớc
Biết xúc động qua nhiều nhận thức
22

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Biết yêu anh và biết đƣợc anh yêu
Mùa thu nay sao bão mƣa nhiều
Những cửa sổ con tàu chẳng đóng
Dải đồng hoang và đại ngàn tối sẫm
Em lạc lồi giữa sâu thẳm rừng anh
(Trích Tự hát - Xn Quỳnh)
Ví dụ 3: “ Nhà di truyền học lấy một tế bào của các sợi tóc tìm thấy trên thi thể
nạn nhân từ nƣớc bọt dính trên mẩu thuốc lá. Ông đặt chúng vào một sản phẩm
dùng phá hủy mọi thứ xung quanh DNA của tế bào.Sau đó, ơng tiến hành động tác
tƣơng tự với một số tế bào máu của nghi phạm.Tiếp đến, DNA đƣợc chuẩn bị đặc
biệt để tiến hành phân tích.Sau đó, ơng đặt nó vào một chất keo đặc biệt rồi truyền

dòng điện qua keo. Một vài tiếng sau, sản phẩm cho ra nhìn giống nhƣ mã vạch sọc
( giống nhƣ trên các sản phẩm chúng ta mua) có thể nhìn thấy dƣới một bóng đèn
đặc biệt. Mã vạch sọc DNA của nghi phạm sẽ đem ra so sánh với mã vạch của sợi
tóc tìm thấy trên ngƣời của nạn nhân”.
(Nguồn : Le Ligueur, 27 tháng 5 năm 1998)
Ví dụ 4
Tơn vinh 122 thủ khoa năm 2006 Theo tin từ Trung ƣơng Đoàn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh, 122 thủ khoa sẽ đƣợc tuyên dƣơng tại Hà Nội từ ngày 29
đến 31.3.
Trong số đó có 98 thủ khoa của kỳ tuyển sinh đại học và đoạt huy chƣơng
vàng ở các kỳ thi O-lim-pích quốc tế, 24 thủ khoa tốt nghiệp đại học năm 2006.
Chƣơng trình tôn vinh thủ khoa năm nay mở rộng về đối tƣợng , không chỉ tôn vinh
trong kỳ tuyển sinh mà còn tuyên dƣơng cả những thủ khoa tốt nghiệp đại học.
50 thủ khoa tiêu biểu đại diện cho 122 thủ khoa đến từ mọi miền tổ quốc sẽ tham
gia các hoạt động nhƣ dâng hƣơng tại Văn Miếu, báo công và vào lăng viếng chủ
tịch Hồ Chí Minh, tham gia buổi gặp gỡ với một số vị lãnh đạo của chính phủ và
giao lƣu với học sinh, sinh viên thủ đơ.Sắp tới, Trung ƣơng Đồn sẽ thành lập câu
23

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

lạc bộ thủ khoa Việt Nam nhằm liên kết, tập hợp những sinh viên giỏi để cùng trao
đổi và chia sẻ kinh nghiệm học tập
(Thời báo Việt.com.Giáo dục - Thứ ba 27.03.2007)
Ví dụ 5
NHÀ... CHẰN TINH

- Ở thành phố ta vừa có thêm một sự lạ.
- Lạ gì? Không lẽ lại nắn đƣờng?
- Nắn đƣờng là chuyện xƣa rồi Diễm. Đây là xây nhà.
- Ối! Xây nhà thì cũ mèm. Nhƣng sao?
- Cấp phép ba tầng rƣỡi, nay... mọc thêm năm tầng rƣỡi sau 16 lần sai phạm bị
xử lí.
- Ơ hơ ! Thế là cứ chém lại mọc thêm. Bác ơi ! Chắc là nhà... chằn tinh. Này, sao
họ không thừa thắng xốc tới nhỉ?
- Xốc tới làm gì?
- Sai phạm thêm vài lần để nâng... thêm vài tầng. Nhƣng họ có phép thuật gì nhỉ?
- Có chứ! Một phép thuật vạn năng.
- Phép thuật nào?
- Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền.
(Theo báo Sài gịn giải phóng, ngày 13-4-2007)
Ví dụ 6
CƠNG TY NHẬT MINH

CỘNG HÕA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

Số: 09-QĐ-GĐ

-----------------------Hà Nội, ngày 15 tháng 03. năm 2016.

QUYẾT ĐỊNH CỦA TỔNG GIÁM ĐỐC
Về việc tăng lƣơng cho nhân viên
TỔNG GIÁM ĐỐC
Công ty Nhật Minh
24

Phong cách

1

Chính luận

Lý giải
Bày tỏ chính kiến về của Thủ tƣớng về kiên quyết
bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam...

2

Nghệ thuật

Tác phẩm thơ, có dấu ấn riêng của tác giả...

3

Khoa học

Bài nghiên cứu chuyên sâu về ADN...

4

Báo chí

Thơng tin nhanh về Thủ khoa năm 2006...

5

Sinh hoạt

Tiểu phẩm với ngơn ngữ suồng sã...

6

Hành chính

Văn bản viết theo mẫu quy định sẵn ...

1.2.Các phƣơng thức biểu đạt
Ở phần lý thuyết về phƣơng thức biểu đạt giáo viên cung cấp cho học sinh
kiến thức lý thuyết về 6 phƣơng thức thƣờng uất hiện trong văn bản. Chú ý đến
các đặc điểm để nhận diện các phƣơng thức
25

LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

(SKKN HAY NHẤT) hướng dẫn học sinh ôn luyện phần đọc – hiểu môn ngữ văn trong kì thi THPT quốc gia đạt kết quả cao

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về