Thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (29.38 MB, 227 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG HÀ NỘI

Vũ Thị Hương Lan

THÍCH ỨNG BẢN ĐỊA
TRONG QUY HOẠCH VÀ KIẾN TRÚC ĐÔ THỊ SA PA
Indigenous adaptation in urban planning and architecture in Sa Pa Chuyên
ngành: KIẾN TRÚC
Mã số: 9580101

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

Hà Nội - Năm 2023

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG HÀ NỘI

Vũ Thị Hương Lan

THÍCH ỨNG BẢN ĐỊA
TRONG QUY HOẠCH VÀ KIẾN TRÚC ĐÔ THỊ SA PA
Indigenous adaptation in urban planning and architecture in Sa Pa Chuyên ngành:
KIẾN TRÚC
Mã số: 9580101

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC GS.
TS. KTS. NGUYỄN QUỐC THÔNG TS.
KTS. NGUYỄN VIỆT HUY

Hà Nội - Năm 2023

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu kết quả
nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa từng được ai cơng bố trong bất kỳ cơng
trình khoa học nào.
Tơi xin chịu trách nhiệm về tính xác thực của các kết quả nghiên cứu được công bố
trong luận án này.

Nghiên cứu sinh
VŨ THỊ HƯƠNG LAN

LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình thực hiện luận án tôi đã nhận được sự chỉ bảo và hướng dẫn tận tâm
của GS.TS.KTS Nguyễn Quốc Thông và TS.KTS.Nguyễn Việt Huy. Tôi xin được gửi tới
các Thầy lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất.
Tôi xin cảm ơn tới các Thầy, Cô giáo, Ban giám hiệu, các đồng nghiệp và cán bộ phòng
Quản lý Đào tạo, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Bộ môn Kiến trúc Dân dụng, trường Đại học
Xây dựng Hà Nội đã luôn động viên và tận tình giúp đỡ tơi trong suốt thời gian thực hiện luận
án.
Xin được gửi lời cảm ơn tới các bạn bè xung quanh tôi, công ty ADA và đặc biệt cảm ơn
bạn Nguyễn Quang Thịnh - Giám đốc Bitexco Lào Cai đã luôn đồng hành, hỗ trợ và cung
cấp những số liệu cần thiết cho việc thực hiện luận án này.
Cảm ơn Bố, Mẹ, ba Hưng và Chuối, Phởn đã luôn động viên, khuyến khích. Gia đình là
ng̀n động lực chính cho tơi hồn thiện cơng việc này một cách nghiêm túc và nhiều hứng thú.
Luận án là sự khởi đầu cho công việc nghiên cứu nên chắc chắn còn nhiều thiếu sót. Rất
mong nhận được những ý kiến đóng góp và nhận xét từ các Thầy, Cô và các đồng nghiệp.

Nghiên cứu sinh
VŨ THỊ HƯƠNG LAN

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN............................................................................................................................................. ii
MỤC LỤC................................................................................................................................................... iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................................................... ix
DANH MỤC CÁC BẢNG ......................................................................................................................x
DANH MỤC HÌNH ẢNH .................................................................................................................... xii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................................................. 1
2. Mục đích và mục tiêu nghiên cứu............................................................................................... 3
2.1. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................................................3
2.2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................................................3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 3
3.1. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................................................3
3.2. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................................................3
4.
5.
6.
6.1.
6.2.

Phương pháp nghiên cứu.............................................................................................................. 4
Nội dung nghiên cứu....................................................................................................................... 5
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ..................................................................................................... 6
Ý nghĩa khoa học ..............................................................................................................................6
Ý nghĩa thực tiễn...............................................................................................................................6

7. Các kết quả nghiên cứu mới......................................................................................................... 6
8. Cấu trúc Luận án ............................................................................................................................ 6
9. Các khái niệm và giải thích thuật ngữ sử dụng trong luận án........................................... 7
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ THÍCH ỨNG BẢN ĐỊA TRONG QUY HOẠCH VÀ
KIẾN TRÚC ĐƠ THỊ NGHỈ DƯỠNG........................................................................................... 10
1.1.
Tởng quan về thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc một số đô thị du
lịch nghỉ dưỡng trên thế giới. ................................................................................................................10
1.1.1. Khái quát về thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc .................................. 10
1.1.2. Bản chất của thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc.................................. 10
1.1.3. Thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc một số đô thị du lịch, nghỉ dưỡng
trên thế giới................................................................................................................................................. 11

1.1.3.1. Grindelwald - Thụy sỹ...............................................................................................................11
1.1.3.2. Aspen - Colorado - Mỹ..............................................................................................................12
1.1.3.3. Đô thị Grenoble - Pháp ............................................................................................................13
1.2.
1.2.1.

Tình hình phát triển các đơ thị nghỉ dưỡng thích ứng bản địa ở Việt Nam ..........15
Sự hình thành các đô thị nghỉ dưỡng ở Việt Nam ......................................................... 15

1.2.2. Một số khu nghỉ dưỡng thích ứng bản địa ở vùng núi Việt Nam............................. 16
1.2.2.1. Ba Vì……. ...................................................................................................................................16
1.2.2.2. Tam Đảo......................................................................................................................................19
1.2.2.3. Bạch Mã ......................................................................................................................................21
1.2.2.4. Đà Lạt. .........................................................................................................................................23
1.3.

Thực trạng quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa ...........................................................25
1.3.1. Quá trình hình thành và phát triển.................................................................................... 25
1.3.1.1. Thời kỳ trước Pháp thuộc (trước năm 1890)........................................................................25
1.3.1.2. Thời kỳ Pháp thuộc (1903 - 1954)...........................................................................................26
1.3.1.3. Thời kỳ Đổi Mới (1954 - 2020)................................................................................................ 28
1.3.2.

Thực trạng quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa ........................................................... 34

1.4.
Tổng quan các công trình khoa học và dự án có liên quan ........................................40
1.4.1. Các công trình khoa học........................................................................................................ 40
1.4.1.1. Các đề tài nghiên cứu khoa học .............................................................................................. 40
1.4.1.2. Sách chuyên khảo, bài báo khoa học .....................................................................................42
1.4.1.3. Luận văn, Luận án .....................................................................................................................45
1.4.2.

Các dự án ................................................................................................................................... 47

1.5.
1.5.1.
1.5.2.

Đánh giá chung và những vấn đề cần nghiên cứu.........................................................49
Đánh giá chung ........................................................................................................................ 49
Những vấn đề cần nghiên cứu ............................................................................................. 50

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THÍCH ỨNG BẢN ĐỊA TRONG QUY
HOẠCH VÀ KIẾN TRÚC ĐÔ THỊ SA PA .................................................................................. 52
2.1.

Cơ sở lý thuyết ..........................................................................................................................52
2.1.1. Lý thuyết về chuyển hóa........................................................................................................ 52
2.1.1.1. Chuyển hóa luận trong kiến trúc............................................................................................. 52
2.1.1.2. Mối quan hệ chức năng - hình thức........................................................................................53
2.1.1.3. Chuyển hóa hình thái không gian đô thị................................................................................53
2.1.2.

Lý thuyết về phát triển bền vững........................................................................................ 54

2.1.3. Lý thuyết về thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc ................................... 55
2.1.3.1. Lý thuyết về thích ứng................................................................................................................ 55
2.1.3.2. Lý thuyết về bản địa ................................................................................................................... 56
2.1.3.3. Lý thuyết về kiến trúc thích ứng bản địa ................................................................................ 57
2.1.4.

Lý thuyết về bảo tờn và khai thác thích ứng ................................................................... 61

2.2.
2.2.1.
2.2.2.

Các cơ sở pháp lý ..................................................................................................................... 62
Các cơ sở pháp lý thời Pháp thuộc ..................................................................................... 63
Các văn bản pháp luật từ 1954 - nay ................................................................................. 63

2.2.3.

Quy chế đô thị Sa Pa 2004 và 2010..................................................................................... 65

2.3.
Cơ sở thực tiễn.......................................................................................................................... 66
2.3.1. Các yếu tố bản địa của Sa Pa ............................................................................................... 66
2.3.1.1. Môi trường tự nhiên, khí hậu, biến đổi khí hậu .................................................................... 66
2.3.1.2. Đặc điểm xã hội, tộc người và lối sống.................................................................................. 68
2.3.1.3. Đặc điểm văn hóa ...................................................................................................................... 69
2.3.1.4. Đặc điểm quy hoạch.................................................................................................................. 73
2.3.1.5. Kiến trúc khu vực trung tâm đô thị ......................................................................................... 77
2.3.1.6. Kiến trúc khu vực làng bản và các vùng phụ cận ................................................................ 78
2.3.1.7. Yếu tố kinh tế - kỹ thuật bản địa............................................................................................... 82
2.3.1.8. Nhận xét ....................................................................................................................................... 83
2.3.2. Cơ sở xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá mức độ thích ứng bản địa .….….….85
2.3.2.1. Cơ sở về nhu cầu thực tiễn ....................................................................................................... 85
2.3.2.2. Các phương pháp hỗ trợ xây dựng bộ tiêu chí..................................................................... 86
2.4.
Kinh nghiệm phát triển đô thị thích ứng bản địa .......................................................... 87
2.4.1. Trên thế giới .............................................................................................................................. 87
2.4.1.1. Kinh nghiệm của Pháp đối với đô thị du lịch nghỉ dưỡng Sa Pa...................................... 87
2.4.1.2. Kinh nghiệm của Italia.............................................................................................................. 88
2.4.1.3. Kinh nghiệm của Brasil ............................................................................................................ 89
2.4.1.4. Kinh nghiệm của India.............................................................................................................. 90
2.4.1.5. Kinh nghiệm của Canada......................................................................................................... 91
2.4.1.6. Kinh nghiệm của New Zealand............................................................................................... 92
2.4.1.7. Các công trình đơn lẻ ................................................................................................................ 93
2.4.2. Tại Việt Nam............................................................................................................................. 94
2.4.2.1. Tam Đảo...................................................................................................................................... 94

2.4.2.2. Hội An. .........................................................................................................................................95
2.4.2.3. Đà Lạt. .........................................................................................................................................96

2.4.2.4. Công trình đơn lẻ .......................................................................................................................96
2.5.
Nhận xét......................................................................................................................................97
CHƯƠNG 3. NHẬN DIỆN VÀ GIẢI PHÁP TRONG QUY HOẠCH, KIẾN TRÚC ĐÔ
THỊ SA PA THÍCH ỨNG BẢN ĐỊA................................................................................................ 99
3.1.
Quan điểm, nguyên tắc quy hoạch và kiến trúc đơ thị Sa Pa thích ứng với yếu tố
bản địa……................................................................................................................................................99
3.1.1. Quan điểm ................................................................................................................................. 99
3.1.1.1. Chú trọng bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống địa phương và giá trị cảnh
quan tự nhiên bản địa trong phát triển quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa, phù hợp với Luật Di
sản văn hóa................... ............................................................................................................................... 99
3.1.1.2. Phát triển quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa đương đại, bền vững trên cơ sở thích
ứng với điều kiện tự nhiên, đặc điểm văn hóa bản địa và phù hợp với các quy định pháp luật về
xây dựng, quy hoạch và kiến trúc....................................................................................................... 100
3.1.1.3. Phát triển kinh tế trên cơ sở kết hợp khai thác giá trị bản địa và tiếp thu các kinh
nghiệm q́c tế có chọn lọc.................................................................................................................... 100
3.1.2. Nguyên tắc ...............................................................................................................................101
3.1.2.1. Nguyên tắc 1: Phân loại và đánh giá hiện trạng cơng trình di tích mợt cách có hệ
thống, từ đó đưa ra các xếp hạng về các yếu tố cần phải bảo tồn..................................................101
3.1.2.2. Nguyên tắc 2: Khai thác tối đa những giá trị từ các bản sắc văn hóa vớn có, hình thành
hệ thớng từ đó áp dụng vào các cơng trình xây mới. ........................................................................ 101
3.1.2.3. Ngun tắc 3: Quy hoạch và thiết kế kiến trúc đô thị tôn trọng tối đa địa hình (đường
đồng mức), lựa chọn hướng phù hợp từng cơng trình cụ thể..........................................................102
3.1.2.4. Ngun tắc 4: Đới với các cơng trình xây mới cần có các giải pháp thiết kế hiện đại,
phù hợp với điều kiện kinh tế trong bối cảnh chuyển đổi, sử dụng các vật liệu địa phương, thân
thiện môi trường....................................................................................................................................... 102
3.1.2.5. Nguyên tắc 5: Tuân thủ tiêu chuẩn quy chuẩn về xây dựng và thiết kế quy hoạch hiện
hành............................................................................................................................................................ 102
3.1.2.6. Nguyên tắc 6: Quy hoạch, xây dựng mới dựa trên các điều kiện kỹ thuật và văn hóa

bản địa (công nghệ xây dựng, vật liệu xây dựng...) ........................................................................... 102
3.1.2.7. Nguyên tắc 7: Tiếp thu và áp dụng mợt cách hài hịa các kinh nghiệm quốc tế về các
phương diện quy hoạch và thiết kế kiến trúc: ..................................................................................... 102

3.2.
Nhận diện thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa.….….102
3.3.
Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá mức độ thích ứng bản địa trong quy hoạch
và kiến trúc đô thị Sa Pa...................................................................................................................... 110
3.3.1. Xác định nhóm tiêu chí và tiêu chí thành phần............................................................110
3.3.1.1. Các yếu tố bản địa của Sa Pa............................................................................................... 110
3.3.1.2. Các thành tố quy hoạch và kiến trúc ................................................................................... 111
3.3.2.

Xác định trọng số điểm đánh giá ......................................................................................111

3.3.3. Hệ thống tiêu chí đánh giá mức độ thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến
trúc đô thị Sa Pa......................................................................................................................................113
3.3.4. Đánh giá mức độ thích ứng với các yếu tố bản địa trong quy hoạch và kiến trúc
đô thị Sa Pa ...............................................................................................................................................117
3.3.4.1. Về quy hoạch............................................................................................................................ 117
3.3.4.2. Về kiến trúc............................................................................................................................... 117
3.4.
Đề xuất giải pháp quy hoạch và kiến trúc đơ thị Sa Pa thích ứng bản địa. 124
3.4.1. Giải pháp quy hoạch .................................................................................................................124
3.4.1.1. Giai đoạn quy hoạch .............................................................................................................. 124
3.4.1.2. Thiết kế đô thị........................................................................................................................... 128
3.4.2.

Giải pháp kiến trúc ...............................................................................................................133

3.4.2.1. Giải pháp bảo tồn thích ứng ................................................................................................. 133
3.4.2.2. Giải pháp xây dựng kết hợp.................................................................................................. 135
3.4.2.3. Giải pháp xây mới................................................................................................................... 136
3.4.3. Giải pháp thiết kế nội thất công trình..............................................................................138
3.4.3.1. Về màu sắc ............................................................................................................................... 139
3.4.3.2. Về vật liệu ................................................................................................................................. 140
3.4.3.3. Về trang trí................................................................................................................................ 141
3.5.
3.5.1.

Bàn luận về kết quả nghiên cứu ....................................................................................... 143
Về các kết quả nghiên cứu ..................................................................................................143

3.5.2. Về khả năng áp dụng kết quả nghiên cứu sang các đô thị nghỉ dưỡng có điều kiện
tương đồng................................................................................................................................................145
3.5.3. Về đề xuất các nghiên cứu tiếp theo .................................................................................145
KẾT LUẬN..............................................................................................................................................147
1.
Kết luận ................................................................................................................................... 147
2.
Kiến nghị ................................................................................................................................. 149
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ....................................................152

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................................. 153
PHỤ LỤC ............................................................................................................................................... PL1
I. KIẾN TRÚC BẢN ĐỊA ............................................................................................................. PL13
II. KIẾN TRÚC THỜI KỲ PHÁP THUỘC .......................................................................... PL18

III. KIẾN TRÚC ĐÔ THỊ THỜI KỲ SAU ĐỔI MỚI ....................................................... PL26
1.
KIẾN TRÚC NHÀ Ở ...................................................................................................... PL26
2.

KIẾN TRÚC CÔNG CỘNG ........................................................................................ PL28

3.

KIẾN TRÚC NGHỈ DƯỠNG...................................................................................... PL39

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
TT

Chữ viết tắt

Nội dung

1

BQL

Ban quản lý

2

CĐĐP

Cộng đồng địa phương

3

DSĐT

Di sản đô thị

4

DLND

Du lịch nghỉ dưỡng

5

ĐCQHCXD

Điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng

6

ĐTDLND

Đô thị du lịch nghỉ dưỡng

7

KH - KT

Khoa học Kỹ thuật

8

KDLQG

Khu du lịch quốc gia

9

KTCQ

Kiến trúc cảnh quan

10

KTĐT

Kiến trúc đô thị

11

KT - XH

Kinh tế - Xã hội

12

NĐ - TTg

Nghị định - Thủ tướng

13

NĐ - CP

Nghị định - Chính phủ

14

NQ

Nghị quyết

15

NQ-UBTVQH

Nghị quyết - Ủy ban thường vụ Quốc hội

16

NXB

Nhà xuất bản

17

PTBV

Phát triển bền vững

18

QHĐT

Quy hoạch đô thị

19

QH - KT

Quy hoạch - kiến trúc

20

QĐTU

Quyết định trung ương

21

STCQ

Sinh thái cảnh quan

22

TNDL

Tài nguyên du lịch

23

TTCP

Thủ tướng chính phủ

24

UBND

Ủy ban nhân dân

25

VH-XH

Văn hóa - Xã hội

26

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

27

YTBĐ

Yếu tố bản địa

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1: Sự xuất hiện các khu nghỉ dưỡng ở Việt Nam...................................................................15
Bảng 1.2: Quá trình hình thành và phát triển khu nghỉ dưỡng Ba Vì thời Pháp

17

Bảng 1.3: Quá trình hình thành và phát triển khu nghỉ dưỡng Tam Đảo thời Pháp 19 Bảng 1.4:
Quá trình hình thành và phát triển khu nghỉ dưỡng Bạch Mã thời Pháp.22 Bảng 1.5: Quá trình
hình thành và phát triển Đà Lạt [10]........................................................................................................24
Bảng 1.6: Quá trình phát triển khu nghỉ dưỡng Sa Pa thời Pháp [101]............................................26
Bảng 1.7: Tổng hợp dân số Sa Pa năm 1949 - 1955 ...........................................................................29
Bảng 1.8: Quá trình phát triển Sa Pa thời kỳ Đổi Mới ........................................................................29
Bảng 1.9: Sự thay đổi dân số Sa Pa qua các giai đoạn [32] ............................................................... 31
Bảng 1.10: Tởng hợp diện tích và dân số các đơn vị hành chính thị xã Sa Pa [32].33
Bảng 1.11: Những khó khăn thuận lợi của đơ thị Sa Pa .....................................................................50
Bảng 2.1: Đặc trưng về văn hóa ứng xử của người dân bản địa .......................................................70
Bảng 2.2: Các đặc trưng về văn hóa tinh thần của người bản địa. ....................................................71
Bảng 2.3: Cơng trình nhà ở truyền thống ngun gốc còn lại ở Sa Pa ............................................79
Bảng 2.4: Đặc điểm nhà ở truyền thống các dân tộc tại Sa Pa [7], [32]...........................................80
Bảng 2.5: Đối tượng tham gia đánh giá mức độ quan trọng của các yếu tố bản địa 85
Bảng 2.6: Thang điểm đánh giá mức độ quan trọng của các tiêu chí ..............................................86
Bảng 2.7: Thang điểm đánh giá mức độ thích ứng bản địa của QH và KT đơ thị Sa Pa 86
Bảng 2.8: Bảng điểm hệ số tin cậy của nhóm câu hỏi khảo sát ........................................................87
Bảng 3.1: Yêu cầu nhận diện các yếu tố bản địa của Sa Pa ............................................................ 103
Bảng 3.2: Các loại hình kiến trúc của đơ thị Sa Pa trong tiến trình lịch sử................................... 104
Bảng 3.3: Nhận diện tiến trình thích ứng bản địa của QH và KT đô thị Sa Pa 105
Bảng 3.4: Nhận diện đặc trưng về đô thị Sa Pa ................................................................................. 107
Bảng 3.5: Đánh giá mức độ thích ứng bản địa của QH và KT đô thị Sa Pa

112

Bảng 3.6: Tỷ trọng tiêu chí thành phần của các thành tố QH và KT đô thị Sa Pa.113
Bảng 3.7: Trọng số thành phần của các thành tố QH và KT.......................................................... 115
Bảng 3.8: Bảng đánh giá mức độ thích ứng của QH và KT đô thị Sa Pa với YTBĐ
.................................................................................................................................116

Bảng 3.9: Kết quả mức độ thích ứng bản địa của QH và KT đô thị thời Pháp ............................ 118
Bảng 3.10: Mức độ thích ứng bản địa của QH và KT đô thị Sa Pa thời kỳ Đổi mới
.................................................................................................................................120
Bảng 3.11: Mức độ thích ứng bản địa QH và KT bản địa ............................................................... 121
Bảng 3.12: Mức độ thích ứng bản địa của QH và KT đô thị Sa Pa ............................................... 122
Bảng 3.13: Bảng tởng hợp các cơng trình kiến trúc thích ứng bản địa .......................................... 123
Bảng 3.14: Định hướng bảo tồn thích ứng với các cơng trình kiến trúc thời Pháp134
Bảng 3.15: Giải pháp bảo tờn thích ứng Trung tâm khí tượng Thủy Văn .................................... 135
Bảng 3.16: Giải pháp xây dựng kết hợp áp dụng cho Tu viện Tả Phìn......................................... 136
Bảng 3.17: Các định hướng với cơng trình xây mới ......................................................................... 137
Bảng 3.18: Ứng dụng màu sắc bản địa trong thiết kế nội thất......................................................... 139
Bảng 3.19: Ứng dụng vật liệu bản địa trong thiết kế nội thất........................................................... 140
Bảng 3.20: Ứng dụng họa tiết bản địa trong thiết kế nội thất........................................................... 142

DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 0.1: Giới hạn phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 4
Hình 1.1: Đô thị du lịch Grindelwal - Thụy Sĩ.....................................................................................12
Hình 1.2: Đô thị du lịch Aspen - Colorado - Mỹ .................................................................................13
Hình 1.3: Đô thị du lịch Grenoble - Pháp.............................................................................................. 14
Hình 1.4: Hiện trạng khu nghỉ dưỡng Ba Vì ........................................................................................17

Hình 1.5: Khu nghỉ dưỡng Ba Vì thời Pháp và hiện nay ...................................................................18
Hình 1.6: Hình ảnh khu nghỉ dưỡng Tam Đảo thời kỳ Pháp thuộc [13] ........................................20
Hình 1.7: Toàn cảnh Tam Đảo ngày nay.............................................................................................. 20
Hình 1.8: Toàn cảnh Bạch Mã thời Pháp [13] .....................................................................................21
Hình 1.9: Q trình thích ứng bản địa của Đà Lạt...............................................................................24
Hình 1.10: Sa Pa trước thời kỳ trước năm 1890 ..................................................................................25
Hình 1.11: Khu nghỉ dưỡng Sa Pa thời Pháp .......................................................................................27
Hình 1.12: Cấu trúc đô thị nghỉ dưỡng Sa Pa năm 1922....................................................................28
Hình 1.13: Sa Pa thời kỳ trước Đổi Mới ............................................................................................... 30
Hình 1.14: Tốc độ tăng trưởng dân số nội thị Sa Pa những năm 1990 - 2000 [45].31
Hình 1.15: Cấu trúc Sa Pa năm 1995.....................................................................................................32
Hình 1.16: Sa Pa giai đoạn 2000 - 2020 ................................................................................................ 34
Hình 1.17: Bản đồ phân vùng Sa Pa ......................................................................................................34
Hình 1.18: Phân khu đô thị và du lịch Sa Pa.........................................................................................35
Hình 1.19: Sự biến đổi quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa.............................................................. 36
Hình 1.20: Q trình biến đởi quy hoạch đơ thị Sa Pa........................................................................37
Hình 1.21: Một số loại hình cơng trình kiến trúc hiện nay của Sa Pa ..............................................38
Hình 1.22: Bảo tồn giá trị cơng trình kiến trúc trong khu vực lõi đơ thị Sa Pa............................... 40
Hình 1.23: Các loại hình kiến trúc du nhập của Malaysia..................................................................42
Hình 1.24: Nhà ở bản địa của người dân Iran ......................................................................................44
Hình 1.25: Một số đề xuất thiết kế cảnh quan khu vực trung tâm Sa Pa.........................................48
Hình 1.26: Một số đề xuất cho Sa Pa.....................................................................................................49
Hình 2.1: Các khía cạnh của phát triển bền vững ................................................................................55

Hình 2.2: Điều kiện tự nhiên của thị xã Sa Pa ...................................................................................... 67
Hình 2.3: Trang phục các dân tộc thiểu số ............................................................................................ 73
Hình 2.4: Đặc trưng văn hóa của các dân tộc thiểu số ........................................................................ 73
Hình 2.5: Bản đồ mạng lưới giao thông liên vùng .............................................................................. 74
Hình 2.6: Bản đồ phân bố cơng trình đơ thị Sa Pa............................................................................... 75

Hình 2.7: Bản đồ phân bổ cây xanh, mặt nước đô thị Sa Pa ............................................................. 76
Hình 2.8: Cảnh quan và tinh thần địa điểm của Sa Pa ........................................................................ 76
Hình 2.9: Trung tâm đơ thị Sa Pa [45]................................................................................................... 78
Hình 2.10: Các loại hình thái bản làng của Sa Pa ................................................................................ 78
Hình 2.11: Địa hình 5 làng nghiên cứu.................................................................................................. 79
Hình 2.12: Các loại hình kiến trúc nhà ở truyền thống của Sa Pa..................................................... 81
Hình 2.13: Nguồn tài nguyên của đô thị Sa Pa .................................................................................... 82
Hình 2.14: Mối quan hệ giữa yếu tố bản địa và kiến trúc đô thị Sa Pa............................................ 84
Hình 2.15: Kinh nghiệm của đô thị du lịch Belluno - Italia ............................................................... 88
Hình 2.16: Kinh nghiệm của Curitiba - Brasil ..................................................................................... 89
Hình 2.17: Kinh nghiệm của đô thị du lịch Manali - Ấn độ .............................................................. 90
Hình 2.18: Kinh nghiệm của đô thị du lịch Winnipeg - Canada ...................................................... 92
Hình 2.19: Kinh nghiệm của đô thị Queenstown - New Zealand .................................................... 92
Hình 2.20: Một số kinh nghiệm bảo tờn cơng trình đơn lẻ thích ứng bản địa................................ 94
Hình 2.21: Kinh nghiệm phát triển đô thị du lịch Tam Đảo.............................................................. 94
Hình 2.22: Kinh nghiệm phát triển của đô thị du lịch Hội An .......................................................... 95
Hình 2.23: Kinh nghiệm phát triển đơ thị thích ứng của Đà Lạt....................................................... 96
Hình 2.24: Một số kinh nghiệm thiết kế thích ứng bản địa tại Việt Nam ....................................... 97
Hình 3.1: Thích ứng bản địa trong QH và KT đơ thị Sa Pa............................................................. 114
Hình 3.2: Tởng hợp những cơng trình kiến trúc thích ứng bản địa ................................................ 122
Hình 3.3: Nhận diện ký hiệu đặc trưng................................................................................................ 124
Hình 3.4: Một số giải pháp quy hoạch đơ thị Sa Pa thích ứng bản địa ......................................... 127
Hình 3.5: Phương án xử lý mặt đứng tuyến phố khu vực trung tâm ............................................. 129
Hình 3.6: Phương án tổ chức cảnh quan khu trung tâm Phố trên đường ..................................... 130

Hình 3.7: Phương án tổ chức cảnh quan khu trung tâm mở rộng Làng trên vách .131
Hình 3.8: Phương án tổ chức không gian cảnh quan làng bản địa ................................................ 132
Hình 3.9: Các loại cây xanh bản địa sử dụng trong thiết kế cảnh quan ........................................ 133

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Phát triển các khu nghỉ dưỡng là một trong những chính sách khai thác thuộc địa của
Pháp giai đoạn 1900 - 1945 tại Việt Nam và các nước Đơng Dương. Chính vì vậy, kiến trúc
thuộc địa Pháp mang đậm dấu ấn và là một thành phần quan trọng trong hệ thống di sản kiến
trúc đô thị tại các tỉnh, thành phố của Việt Nam. Sự phát triển tiếp nối qua các giai đoạn lịch sử
đã tạo dựng cho cấu trúc, bộ mặt của các đơ thị nói chung và của các khu nghỉ dưỡng được xây
dựng thời Pháp nói riêng những giá trị không thể phủ nhận.
Từ sau thời kỳ Đổi Mới, dưới sự tác động của cơng nghiệp hóa và hiện đại hóa, Việt
Nam ngày một chuyển mình mạnh mẽ và phát triển năng động. Trong đó ngành du lịch là ngành
dịch vụ đã có những thành cơng nhất định trong những năm trở lại đây. Từ đó dẫn tới các đơ thị
du lịch từ miền núi tới ven biển trên cả nước có sự thay đởi đáng kể cả về chất và lượng, đặc biệt
đối với các đô thị du lịch nghỉ dưỡng đã được người Pháp xây dựng và phát triển. Đối với các đô
thị du lịch nghỉ dưỡng trên núi được xây dựng thời Pháp thuộc như Đà Lạt, Bà Nà, Sa Pa, Ba Vì
... nếu như Đà Lạt được biết đến như một đơ thị nghỉ dưỡng phía Nam của đất nước với nhiều ưu
đãi lớn của thiên nhiên về mặt khí hậu, vị trí địa lý thì Sa Pa lại là một điểm đến không thể thiếu
của miền núi phía Bắc cũng bởi những đặc tính hiếm có của địa điểm. Nằm ở khu vực Tây Bắc
của Việt Nam với lợi thế sở hữu một phần đỉnh Fansipan, nóc nhà của Đơng Dương, Sa Pa là
một khu vực còn chứa rất nhiều giá trị văn hóa truyền thống làng bản của các dân tộc thiểu số
như Tày, Dao, Xa phó... Sa Pa có những điều kiện thuận lợi về khí hậu và địa hình để người
Pháp đã quyết định xây dựng và khai thác một đô thị nghỉ dưỡng và là thủ đô mùa hè bậc nhất
của Đơng Dương thời bấy giờ.
Từ khi hình thành tới nay, đô thị Sa Pa thay đổi rất nhiều. Những yếu tố nởi bật tác động
tới hình ảnh của đơ thị du lịch này là sự tàn phá của chiến tranh, sự thay đổi ranh giới khu vực và
sự phát triển kinh tế xã hội [22]. Từ năm 1990, số lượng du khách tăng nhanh và tăng cao bởi sự
phát triển hạ tầng, các hệ thống di sản được

UNESCO công nhận, quỹ kiến trúc cảnh quan mà người Pháp đã khám phá, xây dựng và nhiều

giá trị văn hóa truyền thống. Du lịch phát triển đã đánh thức đơ thị từ việc xây mới các cơng trình
kiến trúc đến việc tái tạo lại các yếu tố kinh tế, xã hội và văn hóa. Nhưng bên cạnh đó, chính việc
đầu tư xây dựng ồ ạt, cùng với việc mở rộng kết nối hệ thống giao thông Sa Pa, Lào Cai và thủ
đô Hà Nội được đầu tư mạnh cả về mặt đường bộ, đường sắt, hàng không đã gây áp lực tới mơi
trường và văn hóa, xã hội của Sa Pa. Những năm gần đây Sa Pa vẫn đã và đang thu hút được
nhiều sự chú ý của các nhà chuyên môn, các doanh nghiệp phát triển bất động sản và du lịch
cũng như của toàn xã hội. Nhiều cơ hội đầu tư mới, đặc biệt là trong phát triển bất động sản đã
làm cho Sa Pa bị mất đi hầu hết những giá trị vốn có, giống như bất cứ một đô thị nào dưới đồng
bằng được đưa lên núi và đặt vào. Điều đó đưa tới một hệ lụy không nhỏ trong quy hoạch và
kiến trúc đô thị Sa Pa mà một trong số đó là thiếu sự thích ứng với bản địa của những cơng trình
xây mới, từ đó cũng làm mất đi những giá trị của kiến trúc Pháp tại Sa Pa. Vì thế việc lựa chọn
và nghiên cứu quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa nhằm nhận diện những nét văn hóa đã hình
thành và đã bị mất đi qua thời gian. Những gì còn lại dù ở mặt vật thể hay phi vật thể ít nhiều có
giá trị hay khơng còn giá trị cũng cần phải được nhìn nhận để gìn giữ và làm cơ sở tiếp nối cho
đô thị phát triển thích ứng bản địa. Do vậy, để tởng hợp và gìn giữ những giá trị đơ thị cịn sót lại,
trong đó việc phân tích, chứng minh và làm rõ vai trò, giá trị của kiến trúc, cảnh quan thiên nhiên,
văn hố của Sa Pa, đờng thời chứng minh khả năng phục hời đơ thị và khả năng thích ứng các
điều kiện phát triển, việc nghiên cứu về sự thích ứng bản địa của quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa
Pa là cần thiết, là cơ sở cho quản lý và phát triển đô thị trong tương lai. Điều này cũng phù hợp
với chủ trương, định hướng của Chính phủ là:
-

Hướng tới các hoạt động quản lý đô thị phát huy được giá trị bản địa đặc trưng vùng
miền. Phát triển đô thị phải phù hợp với điều kiện tự nhiên, phải thích ứng chứ khơng đối
chọi với thiên nhiên, nhấn mạnh phát triển những cấu trúc đô thị phù hợp nhất, thích ứng
nhất với điều kiện tự nhiên.

-

Bảo vệ bản sắc văn hóa các sắc tộc người trong quy hoạch, thiết kế đô thị. Đa dạng sắc
tộc là một tài nguyên văn hóa của Việt Nam. Ba yếu tố nền tảng của bản sắc văn hóa đơ
thị là: chủng tộc, tơn giáo tín ngưỡng, tâm linh và cấu trúc định cư lịch sử.

2. Mục đích và mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu q trình thích ứng bản địa trong QH và KT đơ thị Sa Pa nhằm nhận diện
những giá trị bản địa, làm cơ sở đề xuất giải pháp QH và KT đô thị Sa Pa hiện đại và có bản sắc.
2.2. Mục tiêu nghiên cứu
Luận án hướng tới ba mục tiêu nghiên cứu như sau:
-

Nhận diện q trình thích ứng bản địa trong QH và KT đô thị Sa Pa qua các giai đoạn
phát triển.

-

Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá mức độ thích ứng bản địa của QH và KT đô thị Sa
Pa.

-

Đề xuất giải pháp phát triển QH và KT đơ thị Sa Pa thích ứng với các giá trị bản địa.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa thể hiện trong chức năng sử
dụng, cấu trúc đô thị và các công trình kiến trúc qua quá trình phát triển tiếp nối.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
-

Không gian nghiên cứu:

Thị xã Sa Pa: Phía đơng giáp huyện Bảo Thắng và thành phố Lào Cai; phía tây giáp huyện
Tam Đường, tỉnh Lai Châu; phía nam giáp huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu và huyện Văn Bàn;
phía Bắc giáp huyện Bát Xát.
Sáu phường: Cầu Mây, Hàm Rờng, Ơ Quý Hờ, Fansipan, Sa Pa, Sa Pả; 10 xã là Bản Hờ,
Hồng Liên, Liên Minh, Mường Bo, Mường Hoa, Ngũ Chỉ Sơn, Tả Phìn,

Tả Van, Thanh Bình, Trung Chải)... (Hình 0.1)
-

Thời gian nghiên cứu:

Từ năm 1903 - 2050, Sở địa lý Đông Dương đặt tên là Cao trạm Sa Pa.
-

Loại hình nghiên cứu: Quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa bao gồm:

Quy hoạch được hiểu trong giới hạn phạm vi hẹp, là một mảng trong kiến trúc, quy hoạch
trong kiến trúc. Cụ thể nghiên cứu quy hoạch trong luận án là thiết kế cảnh quan đơ thị trên hai
nhóm đối tượng là vị trí và cơng tác quy hoạch.
Kiến trúc bao gờm các loại hình kiến trúc cơng trình nhà ở, cơng trình cơng cộng (cơng trình
nghỉ dưỡng, cơng trình tơn giáo, văn hóa, giáo dục, y tế ...)

Hình 0.1: Giới hạn phạm vi nghiên cứu
4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp khảo sát thực trạng: Thực hiện đo vẽ, chụp ảnh về hiện trạng quy hoạch và
kiến trúc đô thị Sa Pa, lập hệ thống các hình vẽ, hình ảnh và sơ đồ.

Phương pháp điều tra xã hội học: Thực hiện điều tra xã hội học thông qua phiếu điều tra,
khảo sát thu thập ý kiến về việc nhận diện các yếu tố bản địa và mức độ thích ứng của quy hoạch
và kiến trúc với các yếu tố bản địa đó. Với tởng số phiếu điều tra là 220, trong đó 64,45% là kiến
trúc sư, 24,09% là các nhà quản lý đô thị và 10,45% là khách du lịch.

Phương pháp lịch sử: Thu nhập số liệu và tài liệu liên quan đến đề tài. Phương
pháp sưu tầm: thu thập thông tin tài liệu trong nước và quốc tế. Phương pháp bản
đồ:
-

Thông qua hệ thống bản đồ kết hợp với các tư liệu lịch sử nhằm nhận biết và đánh giá
q trình biến đởi khách quan của cấu trúc đơ thị và các cơng trình kiến trúc ở Sa Pa qua
các giai đoạn phát triển.

-

Là một cơ sở quan trọng để đề xuất các giải pháp về quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa
trên nguyên tắc phát triển, kế thừa và tiếp nối.

Phương pháp phân tích - tởng hợp:
-

Phân tích các thơng tin, số liệu, tài liệu, sách báo, mạng internet...liên quan đến các vấn
đề nghiên cứu của đề tài luận án.

-

Trên cơ sở đó chứng minh những vấn đề và giả thuyết nghiên cứu của luận án, làm tiền
đề cho những đề xuất giải pháp về quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa theo hướng thích

ứng với các giá trị bản địa.

Phương pháp chuyên gia:
-

Thông qua các hoạt động: trao đổi học thuật, hội thảo khoa học từ cấp độ chuyên đề tiến
sĩ, hội thảo bộ môn đến hội thảo mở rộng, để tiếp thu các ý kiến đóng góp của chuyên
gia.

-

Đặc biệt là tham vấn chuyên gia để hoàn thiện nội dung và các kết quả nghiên cứu của
luận án.

5. Nội dung nghiên cứu
Luận án đi vào nghiên cứu các nội dung chính như sau:
-

Q trình phát triển QH và KT đơ thị Sa Pa. Xác định các yếu tố bản địa từ đó nhận diện
q trình thích ứng bản địa của QH và KT.

-

Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá mức độ thích ứng của QH và KT đơ thị Sa Pa với
các yếu tố bản địa. Đánh giá mức độ thích ứng bản địa của QH và KT đơ thị Sa Pa.

-

Đề xuất các giải pháp về quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa lấy các giá trị bản địa làm
trọng tâm, hướng tới tính thích ứng, thơng qua một số địa điểm

được chọn làm ví dụ cụ thể minh họa.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa khoa học
Kết quả nghiên cứu về thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc đơ thị Sa Pa, có thể
nói là q trình thích ứng bản địa của quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa được nhận diện, đúc
kết và cơng bố sẽ góp phần bở sung vào hệ thống lý luận chuyên ngành QH và KT các đô thị du
lịch, nghỉ dưỡng ở nước ta.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu là tài liệu có giá trị tham khảo hữu ích cho cơng tác tư vấn thiết kế QH,
KT và quản lý đô thị Sa Pa cũng như cho các đơ thị khác có tính tương đờng theo hướng thích
ứng, hài hịa với các yếu tố bản địa.
7. Các kết quả nghiên cứu mới
Bằng những phương pháp nghiên cứu phù hợp, luận án đưa ra được các kết quả nghiên
cứu mới như sau:
-

Nhận diện sự thích ứng bản địa của QH và KT đô thị Sa Pa.

-

Đề xuất hệ thống tiêu chí đánh giá mức độ thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến
trúc đơ thị Sa Pa.

-

Đánh giá được mức độ thích ứng bản địa của QH và KT đô thị Sa Pa.

-

Đề xuất một số giải pháp quy hoạch, thiết kế đô thị và kiến trúc Sa Pa thích ứng với các
yếu tố bản địa.

8. Cấu trúc Luận án
Luận án bao gồm 3 phần: phần Mở đầu, phần Nội dung và phần Kết luận. Phần Nội
dung được trình bày theo 3 chương:
-

Chương 1: Tởng quan về thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc đô thị nghỉ
dưỡng.

-

Chương 2: Cơ sở khoa học về thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa
Pa.

-

Chương 3: Nhận diện và giải pháp trong quy hoạch, kiến trúc đô thị Sa Pa thích ứng bản
địa.

9. Các khái niệm và giải thích thuật ngữ sử dụng trong luận án
Thích ứng: là q trình thay đởi cho phù hợp với nhiều điều kiện khác nhau, chủ động
thay đởi linh hoạt để đối phó với điều kiện tờn tại mới. Thích ứng là sự điều chỉnh các hệ thống
của tự nhiên hoặc con người để đáp ứng với các điều kiện hiện tại hoặc tương lai với mục đích
giảm tải các tác hại và khai thác những cơ hội có lợi. Thích ứng có thể mang tính cá nhân hay
của cộng đờng, thích ứng mang tính tự chủ và thích ứng có kế hoạch (IPCC TAR 2001) [97].
Kiến trúc thích ứng: Kiến trúc thích ứng là kiến trúc được thiết kế để đối phó với

những thay đởi về công năng và môi trường xung quanh, cả môi trường bên ngồi và mơi trường
bên trong.
Bản địa: Bản có nghĩa là gốc, căn bản, gốc rễ. Địa có nghĩa là đất. Bản địa có nghĩa là
vùng đất. Ngồi ra chữ bản địa theo tiếng La tinh còn có nghĩa là nhà, là thiên nhiên và bản xứ
[26].
Yếu tố bản địa: Là những yếu tố gốc rễ, đặc trưng của một vùng đất có liên quan tới
mơi trường địa lý và cảnh quan, được tạo nên bởi cộng đồng dân cư [26].
Thích ứng bản địa: Thời gian sẽ hình thành nên những dấu ấn mới trong cộng đờng để
thích ứng với mơi trường “bản địa” hay hiểu là thích ứng bản địa, biến những dạng thức quen
thuộc từ trước để phù hợp với điều kiện mới.
Kiến trúc bản địa: Có thể hiểu là một nền kiến trúc dựa trên những đặc điểm tiềm năng
và vật liệu truyền thống của địa phương, một kiểu kiến trúc mà bản thân địa phương đó tạo nên.
Kiến trúc bản địa sử dụng các kỹ thuật và các quy trình xây dựng của địa phương, tạo ra các kiểu
kiến trúc đặc trưng của khu vực mà chúng bị hạn chế. Có thể nói tất cả kiến trúc bản địa luôn là
kiến trúc truyền thống và cũng có thể bao gờm một phần của kiến trúc đại chúng thơng thường
bởi tính bản địa ln phát triển cùng thời gian. “Kiến trúc bản địa” trong luận án được hiểu theo
khái niệm của Việt Nam [6]: Chỉ nền kiến trúc truyền thống của người Việt, kiểu kiến trúc mà
bản thân địa phương xây dựng nên. Kiến trúc bản địa không phải là kiến trúc của một thời điểm
xác định nào đó, cũng khơng phải là một sản phẩm vật chất mà là một q trình văn hóa. Sa Pa
có một q trình biến đởi từ đó tạo nên đặc trưng. “Xu hướng

bảo tờn và phát huy kiến trúc bản địa” chính là làm sống lại những nét văn hóa mang tính truyền
thống, bản sắc dân tộc, góp phần tạo nên sự đa dạng và khác biệt của kiến trúc giữa các quốc gia,
dân tộc và vùng miền [6]”.
Văn hóa bản địa: là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần của một cộng đồng, một
địa phương, khu vực, vùng miền sáng tạo ra trong quá trình lịch sử. Đặc trưng của văn hóa bản
địa là bản sắc văn hóa của địa phương ấy [26].
Cảnh quan bản địa: Là cảnh quan nơng thơn, làng bản có các yếu tố thiên nhiên và
nhân tạo tham gia vào việc hình thành cảnh quan giống như cảnh quan đô thị nhưng với mức độ

nhân tạo ít hơn.
Bản sắc: Là các hoạt động sáng tạo có tính chất tốt đẹp tạo nên tính đặc thù nói chung
của con người đã diễn ra trong quá khứ cũng như đang diễn ra trong hiện tại của một cộng đồng,
một vùng đất. Qua hàng thế kỷ, các hoạt động sáng tạo ấy đã cấu thành hệ thống giá trị, truyền
thống, thị hiếu, thẩm mỹ và lối sống mà dựa trên đó mỡi dân tộc khẳng định bản sắc riêng của
mình (UNESCO). Bản sắc là nét riêng và bản sắc có thể thay đởi [26]. Bản sắc là yếu tố bản địa
của Sa Pa, bao gồm hệ thống những giá trị văn hóa đặc trưng của cộng đờng các dân tộc sinh
sống trong khu vực, được hình thành và khẳng định trong suốt q trình phát triển có thể nhận
định qua hai dạng:
-

Bản sắc văn hóa: Là đặc điểm chung nhất, cơ bản nhất của một nền văn hóa.

-

Bản sắc của địa điểm (Identity của place): Là yếu tố gốc có đặc điểm nởi trội và đặc sắc,
thể hiện rõ ràng giúp chúng ta có thể nhận biết được địa điểm này với địa điểm khác [9].
Đô thị: Đô thị là khu vực tập trung dân cư sinh sống có mật độ cao và chủ yếu hoạt động

trong lĩnh vực kinh tế phi nông nghiệp, là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hố hoặc
chun ngành, có vai trị thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia hoặc một vùng lãnh
thổ, một địa phương, bao gồm nội thành, ngoại thành của thành phố; nội thị, ngoại thị của thị xã;
thị trấn [43].

Kiến trúc đô thị: Là tổ hợp các vật thể trong đơ thị, bao gờm các cơng trình kiến trúc
(nhà ở, cơng cộng, nghỉ dưỡng) và các cơng trình kỹ thuật, nghệ thuật (tượng đài..), quảng cáo
(bảng, biển quảng cáo)... mà sự tờn tại, hình ảnh, kiểu dáng
của chúng chi phối hoặc ảnh hưởng trực tiếp đến cảnh quan đô thị [43].
Quỹ kiến trúc đơ thị: Là tồn bộ khối lượng vật chất và kỹ thuật cấu thành nên cơ thể

đơ thị, có giá trị nhiều hoặc thậm chí khơng có giá trị [1].
Du lịch đơ thị: là một tập hợp các hoạt động được kết nối với nhau trong một bối cảnh
nhất định (đặc biệt) và tạo điều kiện để thành phố thu hút khách du lịch. Định nghĩa này khơng
hồn tồn dựa trên góc độ sản phẩm du lịch tại các đô thị nổi tiếng như Paris, London, New
York [29]. Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) nhận định: Du lịch đô thị thường gắn liền với
thị trường đi nghỉ ngắn ngày [101].
Thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc: Thích ứng bản địa là quá trình tìm
hiểu điều kiện tự nhiên, đặc điểm văn hóa và vận dụng kỹ thuật, kinh nghiệm địa phương kết
hợp với các phương thức can thiệp mới để giải quyết các vấn đề, đáp ứng nhu cầu của cộng đồng
địa phương. Thích ứng bản địa được áp dụng trong nhiều lĩnh vực, trong đó có quy hoạch và
kiến trúc.
Thời gian sẽ hình thành nên những dấu ấn mới trong cộng đờng để thích ứng với mơi
trường “bản địa” hay hiểu là thích ứng bản địa, biến những dạng thức quen thuộc từ trước để phù
hợp với điều kiện mới. Những dấu ấn mới trong quy hoạch và kiến trúc sẽ là những đặc điểm,
tính chất tiêu biểu và đặc trưng cho phong cách riêng của QH và KT đô thị đó về điều kiện tự
nhiên, văn hóa xã hội bản địa và về phương pháp kỹ thuật xây dựng, sử dụng vật liệu.

Thích ứng bản địa trong quy hoạch và kiến trúc đô thị Sa Pa

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về