sáng kiến kinh nghiệm sử dụng nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận thức lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường thcs

Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

LỜI GIỚI THIỆU.
Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học nói chung đang là vấn đề có ý
nghĩa to lớn trong việc nâng cao chất lượng đào tạo học sinh tồn diện có đủ
phẩm chất đáp ứng nhu cầu sự phát triển của đất nước, của thời đại. Môn Lịch
sử là một môn học đặc thù, vì vậy cần có phương pháp giảng dạy phù hợp để
nhằm nâng cao chất lượng bộ môn lịch sử của mỗi học sinh. Việc triển khai
phương pháp dạy học mới đã được BGD chỉ đạo các cơ quan tổ chức, đợn vị,
nhà trường trong toàn ngành giáo dục áp dụng đồng bộ tại các địa phương
trong cả nước. Song do đặc điểm kinh tế văn hoá- xã hội và sự phát triển dân
trí, đội ngũ giáo viên ở mỗi địa phương có sự khác nhau. Vì vậy ở một số nơi
phương pháp dạy học mới chưa được áp dụng một cách triệt để, phù hợp. Bản
thân là một giáo viên đang trực tiếp đứng lớp giảng dạy bộ mơn lịch sử trước
thực trạng, tình hình năng lực nhận thức và học tập của học sinh tại trường
THCS có chiều hướng phát triển không mấy khả quan. Nếu cứ để tình trạng
đó kéo dài sẽ gây ra sự trì trệ lớn trong tư duy nhận thức và học tập lịch sử
của mỗi học sinh. Trong quá trình thực tế giảng dạy bản thân đã được tiếp thu
các phương pháp giảng dạy mới và được dự các buổi hội nghị sinh hoạt
chuyên môn tại huyện Thanh Ba, qua thực tế giảng dạy thử nghiệm tôi mạnh
dạn nghiên cứu và viết sáng kiến kinh nghiệm “ Sử dụng nhóm phương
pháp phát triển khả năng nhận thức lịch sử của học sinh trong dạy học
lịch sử ở trường THCS ” và thử nghiệm tại trường.
Trong một thời gian ngắn và khuôn khổ hạn hẹp về địa bàn áp dụng, đã
tạm thời nâng cao được chất lượng nhận thức lịch sử của học sinh tại trường
cơng tác, có thể phù hợp với các vùng nơng thơn nói chung nên tơi viết sáng
kiến kinh nghiệm này để các bạn động nghiệp tham khảo thêm, chọn lọc
những điểm cơ bản phù hợp với trường mình để áp dụng cùng nhau thực
hiện, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu mà ngành giáo dục đã đặt ra
trong những năm tiếp theo.

Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:1


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

Trong q trình nghiên cứu của bản thân do trình độ tay nghề cịn hạn
chế, thời gian công tác chưa được nhiều, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học
cịn hạn chế do đó khơng thể khơng mắc phải những thiếu sót nhất định. Rất
mong được sự đóng góp của các đồng nghiệp để sáng kiến của tơi được dần
dần hồn thiện hơn.

Xin chân thành cảm

ơn!
SỬ DỤNG NHÓM PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG NHẬN
THỨC LỊCH SỬ CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ
Ở TRƯỜNG THCS.
PHẦN I. MỞ ĐẦU.
ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn sáng kiến.
1. Lý do khách quan:
Con người là chủ thể của xã hội, mỗi học sinh là chủ nhân tương lai của
đất nước. Trong quá trình đào tạo con người mới, giáo dục đóng vai trị chủ
đạo, mà mỗi ngành học mỗi bộ môn học đều là những yếu tố cơ bản thực hiện
vai trị đó. Đất nước ngày một phát triển đòi hỏi con người cũng phải ngày
một phát triển do vậy nền giáo dục cũng phải ngày một đổi mới, ngày một
phát triển cho phù hợp với sự phát triển chung của đất nước. Trong nhiều thập
kỉ qua trong lĩnh vực giáo dục việc đổi mới và vận dụng các phương pháp dạy

học là vấn đề được đề cập và bàn luận sôi nổi, các nhà nghiên cứu giáo dục,
nghiên cứu phương pháp dạy học đã không ngừng nghiên cứu tiếp thu những
thành tựu mới của lí luận dạy học hiện đại, đưa nền giáo dục nước ta ngày
một phát triển hơn đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của đất nước. Thực hiên
chủ trương của Đảng và Nhà nước ta là đổi mới chương trình sách giáo khoa
và nội dung phương pháp trong các năm học vừa qua Bộ GD&ĐT đã đổi mới
về nội dung chương trình SGK cho tất cả các lớp ở bậc học THCS . Do vậy,
yêu cầu đổi mới và áp dụng các phương pháp dạy học mới cho mỗi giáo viên
nói chung và giáo viên lịch sử nói riêng là một yêu cầu hết sức quan trọng.
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:2


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

Định hướng phương pháp dạy học hiện nay đã được thống nhất theo tư tưởng
tích cực hố các hoạt động học tập của học sinh dưới sự hướng dẫn, tổ chức
các hoạt động nhận thức của giáo viên. Trong đó học sinh tự giác, tích cực,
chủ động tìm tịi kiến thức và vận dụng linh hoạt, sáng tạo các kiến thức đã
tiếp thu được. Song, những định hướng này cũng mới chỉ đến với giáo viên
qua những tài liệu mang tính lí thuyết hơn là thực hành, hoạt động bồi dưỡng
chuyên môn thường xuyên của giáo viên cịn ít, nên khơng thể tránh khỏi việc
hiểu và vân dụng đổi mới phương pháp dạy học một cách máy móc thậm chí
sai lệch ở một số giờ dạy của giáo viên.
Nghiên cứu việc đổi mới phương pháp dạy học giúp giáo viên giảng
dạy lịch sử nắm bắt được những ưu nhược điểm của từng phương pháp trong
q trình giảng dạy lịch sử để từ đó rút ra được những biện pháp, phương
pháp giảng dạy phù hợp với đối tượng học sinh, điều kiện trường lớp nhằm
nâng cao chất lượng giảng dạy và khả năng tiếp thu kiến thức, khả năng vận

dụng kiến thức của học sinh để đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của
xã hội.
2. Lý do chủ quan:
Nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận thức lịch sử của học sinh
trong dạy học lịch sử là một nguyên tắc cơ bản của bộ mơn, trong đó bao gồm
các phương pháp: Phương pháp sử dụng sách giáo khoa; phương pháp sử
dụng tài liệu tham khảo; phương pháp trao đổi, đàm thoại.
Tuy nhiên trong quá trình dạy và học hiện nay đang nảy sinh một vấn
đề cần phải khắc phục đó là: Một bộ phận giáo viên trong quá trình giảng dạy
chưa đổi mới và vận dụng đúng nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận
thức lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử. Đồng thời, một số lượng
khơng ít học sinh không biết cách sử dụng sách giáo khoa, sử dụng tài liệu
tham khảo và đặt câu hỏi tìm hiểu, trao đổi trong một bài học lịch sử. Từ đó
dẫn đến sự hạn chế về mặt nhận thức của học sinh trong bộ mơn lịch sử.

Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:3


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

Trong các năm học vừa qua được nhà trường phân công trực tiếp giảng
dạy bộ môn lịch sử ở các khối lớp, bản thân được tham gia các đợt tập huấn
về thay sách giáo khoa, tham gia các buổi sinh hoạt chuyên môn liên trường
về giảng dạy theo phương pháp mới tôi đã bước đầu nghiên cứu và thử
nghiệm sáng kiến kinh nghiệm “Sử dụng nhóm phương pháp phát triển
khả năng nhận thức lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường
THCS ” với mong muốn qua sáng kiến này tôi sẽ tiếp thu tốt hơn về phương
pháp dạy học mới, sử dụng có hiệu quả các phương pháp dạy học nói chung

và nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận thức lịch sử của học sinh nói
riêng. Để từ đó trong quá trình giảng dạy lịch sử ở nhà trường THCS sẽ góp
phần nâng cao chất lượng bộ mơn mình phụ trách và góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục chung của nhà trường.
II. Nhiệm vụ nghiên cứu.
1. Nhiệm vụ chung:
Nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận thức lịch sử của học sinh
trong dạy học lịch sử vừa là nguyên tắc vừa là phương pháp mà bất luận
người giáo viên nào cũng phải thực hiện trong quá trình dạy học lịch sử nhằm
phát triển khải năng nhận thức lịch sử của học sinh.
2. Nhiệm vụ cụ thể:
Trong phạm vi giới hạn của sáng kiến kinh nghiệm này tôi chủ yếu tập
trung đi sâu vào tìm hiểu và giải quyết một số vấn đề cụ thể như sau:
a. Vị trí vai trị và tầm quan trọng của nhóm phương pháp phát triển khả
năng nhận thức lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử ở nhà trường
THCS.
b. Thực trạng việc sử dụng nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận
thức lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử ở nhà trường THCS.
c. Các nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận thức lịch sử của học
sinh trong dạy học lịch sử ở nhà trường THCS.

Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:4


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

d. Phương pháp sử dụng nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận
thức lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử ở nhà trường THCS

III. Đối tượng phạm vi và phương pháp nghiên cứu:
1. Đối tượng nghiên cứu;
- Học sinh khối 7,8 trường THCS Hương Nha- Tam Nông.
- Giáo viên giảng dạy bộ môn lịch sử ở trường THCS Hương Nha- THCS
Xuân Quang – THCS Thanh Uyên..,
2. Phạm vi nghiên cứu:
- Hệ thống phương pháp dạy học nói chung và nhóm phương pháp phát triển
khả năng nhận thức lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường
THCS.
3. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu nhận thức:
+Phương pháp dạy học lịch sử.
+Đổi mới phương pháp dạy học lịch sử.
+Thiết kế bài giảng, SGK- SGV môn lịch sử 6,7,8,9.
+Sáng kiến kinh nghiệm “ Đổi mới và sử dụng phương pháp trao đổi và
đàm thoại trong dạy học lịch sử lớp 7” của bản thân viết năm học 2006-2007.
- Phương pháp điều tra:
+ Điều tra nắm bắt các đối tượng học sinh trong các nhà trường trực
tiếp nghiên cứu.
+ Điều tra tình hình mức độ nhận thức của giáo viên về việc đổi mới và
vận dụng nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận thức lịch sử của học
sinh trong dạy học lịch sử .
+ Điều tra chất lượng bộ môn lịch sử trước và sau khi áp dụng sáng
kiến này.
- Phương pháp đánh giá, đối chiếu:
+ Bằng hình thức kiểm tra trắc nghiệm, tự luận một số bài tập cơ bản
với đủ các yêu cầu về kiến thức cơ bản, kĩ năng thực hành, khả năng sáng tạo
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:5

Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

vận dụng kiến thức vào thực tế. Từ đó rút ra ưu, nhược điểm tìm ra các giải
pháp mới.
- Phương pháp tổng hợp:
+ Trên cơ sở điều tra nghiên cứu thử nghiệm, phân tích được nguyên
nhân, kết quả từ đó khái quát tổng hợp đưa ra kết luận chung.

PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
A. Thực trạng:
Trường THCS Hương Nha là một trường có truyền thống bề dày và thành
tích, trong những năm gần đây chất lượng giáo dục mũi nhọn và đại trà ngày
càng được nâng cao. Đội ngũ giáo viên trong nhà trường say mê với nghề
nghiệp, đầu tư thời gian cho chuyên mơn nghiệp vụ và thường xun có sự
trao đổi kiến thức chun mơn với đồng nghiệp trong và ngồi nhà trường.
Giáo viên trong tổ KHXH có 10 đồng chí trong đó bộ mơn lịch sử có :
+ 1 đồng chí có trình độ CĐSP Sử – GDCD.
+ 4 đơng chí có trình độ CĐSP Văn –Sử.
Với biên chế bộ mơn như trên công tác giảng dạy môn lịch sử trong nhà
trường có nhiều thuận lợi trong cơng tác chun mơn, các đồng chí giáo viên
có thể thường xun học tập, trao đổi kinh nghiệm với nhau trong quá trình
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:6


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

giảng dạy mơn lịch sử. Mặt khác Phịng GD& ĐT huyện Tam Nơng thường
xun tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn liên trường để các giáo viên
trên địa bàn huyện thực nghiệm giảng dạy và viết các chuyên đề trao đổi, rút
kinh nghiệm, học tập lẫn nhau.
Song, bên cạnh những thận lợi trên trong q trình giảng dạy bộ mơn
lịch sử trong nhà trường cịn gặp nhiều khó khăn như: cơ sở vật chất nhà
trường, thiết bị phục vụ cho việc dạy học lịch sử còn thiếu, đội ngũ giáo viên
mới được làm quen với phương pháp dạy học và chương trình SGK mới nên
cịn nhiều lúng túng trong q trình thực hiện
Qua q trình tìm hiểu và thơng qua thực tế hoạt động dạy học của bản
thân cũng như đồng nghiệp , tôi nhận thấy một thực tế đang đặt ra là hiện nay
trong hoạt động dạy và học lịch sử ở nhà trường THCS đang nổi lên thực
trạng: Người giáo viên trong quá trình dạy học chưa sử dụng đúng hoặc chưa
đủ nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận thức lịch sử của học sinh
trong dạy học lịch sử để áp dụng dụng vào thực tế hoạt động dạy học từ đó
phát huy vai trị chủ thể của mình, đồng thời phát huy tính chủ động, tích cực,
độc lập, sáng tạo của học sinh trong hoạt động học tập dẫn đến hiệu quả chất
lượng giờ dạy và học chưa cao. Giáo viên chưa thể hiện rõ vai trò chủ thể ,
dẫn dắt của mình. Học sinh bị động, lúng túng trong tư duy, tiếp thu kiến thức
một chiều dẫn đến hiện tượng không nắm được nội dung kiến thức của bài
một cách có hệ thống, thậm chí có hiện tượng nhầm lẫn sự kiện và bản chất
của các sự kiện hiện tượng lịch sử, không rút ra được bài học kinh nghiệm.
B. Giải quyết vấn đề:
Trong quá trình tìm hiểu nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận
thức lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử, bản thân có thể rút ra được
phương pháp chủ yếu sau đây:
I. Phương pháp sử dụng sách giáo khoa.
1. Vị trí:

Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:7


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

Sách giáo khoa viết để cho giáo viên và học sinh sử dụng. Đây là tài
liệu có giá trị, đáng tin cậy. Kiến thức trong sách giáo khoa là kiến thức chọn
lọc tinh giảm, có hệ thống, là kiến thức cơ bản nhất có độ “tinh” hơn so với
khoa học lịch sử. Nhưng người giáo viên không được thoả mãn với lượng
kiến thức cơ bản trong sách mà phải ln tìm tịi nghiên cứu để bổ sung kiến
thức trong sách, đảm bảo nguyên tắc “ Biết mười dạy một”.
Đối vơi học sinh: Đây là tài liệu cơ bản , bắt buộc học sinh phải sử
dụng ở lớp, ở nhà do sách được biên soạn theo một chương trình có hệ thống
giúp học sinh vừa hiểu được kiến thức mới, tiếp cận được tri thức khoa học
lịch sử. Từ đó giúp các em củng cố kiến thức đã học và phát triển khả năng
nhận thức của học sinh. Học sinh có hiểu biết lịch sử hay khơng tuỳ thuộc vào
việc các em có trả lời được những câu hỏi ở cuối mỗi bài, mỗi chương và làm
được bài tập thực hành theo yêu cầu của giáo viên hay khơng.
Sách giáo khoa cịn là tài liệu quan trọng, nó mang tính pháp lệnh đối
với cả giáo viên và học sinh, là tài liệu chuyên dùng của cả thầy và trò.
2. Phương pháp sử dụng sách giáo khoa.
a. Thực trạng việc sử dụng sách giáo khoa ở nhà trường THCS.
Hiện nay có hai quan điểm của giáo viên THCS về sử dụng sách giáo
khoa đó là:
- Quan điểm thứ nhất: Cho rằng không cần phụ thuộc vào sách giáo khoa
hoặc tuỳ thuộc và sự ngẫu hứng của giáo viên.
- Quan điểm thứ hai: Lặp lại nguyên văn sách giáo khoa, không cần bổ
sung thêm bớt. Đây là quan điểm khá phổ biến.
Tuy nhiên cả hai quan điểm trên đều có nhiều sai lầm, máy móc và đều làm

giảm uy tín của giáo viên trước học sinh, làm giảm sút chất lượng, hiệu quả
giảng dạy ở nhà trường THCS.
b. Mối quan hệ giữa sách giáo khoa và bài giảng.
Các nhà lí luận dạy học và giáo dục học đã xây dung nhiều cách khác
nhau để giải quyết mối quan hệ giữa sách giáo khoa và bài giảng trên lớp,
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:8


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

giữa sách giáo khoa và việc tự học của học sinh, giữa giáo viên và học sinh
trong hoạt động dạy học ở trường THCS.
Tiến sĩ Đairi sau nhiều lần thực ngiệm đã đưa ra sơ đồ về mối quan hệ
giữa bài giảng của giáo viên và sách giáo khoa như sau:
1 2
2
3
Trong đó ở ô số 2 vừa có trong sách vừa có trong nội dung bài giảng.
Đó là nội dung khó nhất, trọng tâm nhất mà giáo viên phải truyền tải đến học
sinh. Đồng thời nghiêm chỉnh chấp hành pháp lệnh sách giáo khoa trong
trường học.
Ở ô số 1 là lượng kiến thức giáo viên đưa thêm vào bài giảng nhằm
minh hoạ cho những kiến thức cơ bản trong ô số 2. Lượng kiến thức này
khơng nhiều, khơng có trong sách giáo khoa, yêu cầu giáo viên phải nghiên
cứu, tìm hiểu, sáng tạo, đưa vào bài giảng cho phù hợp với trình độ nhận thức
của học sinh. Đây là yếu tố làm cho bài giảng sinh động, hấp dẫn tạo nên sự
hưng phấn trong nhận thức của học sinh.
Ở ô số 3 là phần kiến thức có trong sách giáo khoa nhưng giáo viên

khơng đưa vào trong bài giảng. Bởi nó là kiến thức đơn giản, khơng khó, vì
khơng đủ thời gian nên giáo viên phải tinh giản kiến thức để đảm bảo tính
vừa sức của học sinh. Phần này giáo viên hướng dẫn học sinh tự nghiên cứu ở
nhà.
Chú ý: Tuỳ theo yêu cầu của trong bài mà giáo viên có sự vận dụng sơ
đồ trên cho phù hợp, tránh tình trạng máy móc dập khn.
Từ sơ đồ trên địi hỏi giáo viên phải có cả một q trình trau dồi kiến
thức chuyên môn, ham học tập để hiểu biết nâng cao tay nghề và năng lực sư
phạm làm cho chất lượng dạy học bộ môn lịch sử ở trường phổ thông ngày
càng có hiệu quả.
c. Cách sử dụng sách giáo khoa.
Giáo viên trình bày bài giảng theo nội dung sách giáo khoa chú ý đi sâu
vào phân tích ở một số kiến thức cơ bản nhất, có thể lướt qua một số ý, một
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:9


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

số đoạn là kiến thức đơn giản hơn. Giáo viên giúp học sinh nắm được các tri
thức lịch sử một cách chính xác và hiểu rõ bẩn chất của nó.
Giáo viên tránh xu hướng tóm tắt đơn giản hố sách giáo khoa. Khi
giáo viên giảng bài học sinh đồng thời theo dõi sách giáo khoa, giáo viên lưu
ý học sinh tiếp tục nghiên cứu những phần yêu cầu tự học ở nhà. Cả hai cách
này được tiến hành đồng thời với nhau nó thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữa
sách giáo khoa với bài giảng, sách giáo khoa với học sinh, giáo viên với học
sinh.
Giáo viên phải giải thích để học sinh hiểu rõ nội dung kênh chữ, kênh
hình trong sách giáo khoa.

Để đạt được yêu cầu trên trong khi soạn bài giáo viên phải có sự gia
cơng, phải nghiêm túc lao động trí óc, phải có sự tập dượt trước khi sử dụng
kênh hình có trong bài giảng. Học sinh phải chủ động nghiên cứu kĩ sách giáo
khoa ở nhà, tích cực trao đổi, thảo luận nhóm dưới sự chỉ đạo của giáo viên
để tìm ra những kiến thức cơ bản, từ đó tiếp thu bài giảng một cách có hiệu
quả nhất.
Tóm lại, sách giáo khoa là một khâu quan trọng trong dạy học lịch sử
nói riêng và các mơn học khác nói chung, sử dụng đúng và biết phát huy vai
trị của nó là một trong những con đường nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn
lịch sử ở nhà trường THCS. Đặc biệt từ năm học 2002-2003 đến nay Bộ
GD& ĐT đã tiến hành thực hiện chương trình thay sách giáo khoa mới và áp
dụng ( trong đó có cấp học THCS) trong phạm vi cả nước. Vì vậy, nắm được
vị trí, vai trị và biết được phương pháp sử dụng là một khâu quan trọng trong
quá trình giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh.

II. Phương pháp sử dụng các tài liệu tham khảo.
1. Vị trí :

Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:10


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

Có nhiều quan điểm khác nhau về vị trí của tài liệu tham khảo trong
dạy học lịch sử đó là:
- Quan điểm thứ nhất cho rằng: Không cần phải sử dụng tài liệu tham
khảo trong dạy học bộ mơn. Vì nội dung sách giáo khoa là pháp lệnh,
thực hiện nghiêm túc nguyên tắc này là đủ.

- Quan điểm thứ hai cho rằng: Sử dụng tài liệu tham khảo là cần thiết vì
nó góp phần cụ thể hoá cho các sự kiện lịch sử điển hình, làm cho nội
dung bài giảng phong phú về kiến thức, giờ học sẽ sinh động và hấp
dẫn học sinh hơn.
- Quan điểm thứ ba là quan điểm chiếm đa số cho rằng: Sử dụng tài liệu
tham khảo là cần thiết. Nhưng vấn đề cơ bản là lựa chọn tài liệu nào
cho phù hợp và sử dụng ở mức độ nào cho phù hợp.
Do đặc trưng của bộ môn lịch sử nên các tài liệu có ý nghĩa quan trọng
góp phần khơi phục tái hiện các hình ảnh q khứ và là bằng chứng về tính
chính xác, tính cụ thể của sự kiện, hiện tượng lịch sử. Tư liệu lịch sử là nguồn
kiến thức quan trọng song cần phải được chọn lọc, thẩm định và sử dụng ở
một mức độ vừa phải để đảm bảo tính vừa sức và yêu cầu nhận thức của học
sinh THCS.
Việc sử dụng tài liệu tham khảo giúp cho học sinh có cơ sở nắm chắc
bản chất các sự kiện, hình thành các khái niệm, hiểu rõ quy luật và rút ra bài
học lịch sử. Đồng thời cịn rèn cho học sinh thói quen tự học tập, nghiên cứu
và sưu tầm tư liệu lịch sử góp phần phát triển tư duy lịch sử ở các em. Tài
liệu còn là phương tiện cần thiết giúp học sinh hiểu rõ hơn nội dung sách giáo
khoa là con đường nâng cao chất lượng dạy- học lịch sử ở nhà trường THCS.
2. Các loại tài liệu tham khảo.
a. Tài liệu bộ môn:
- Tài liệu lịch sử gốc ( tài liệu lịch sử thành văn)
- Tác phẩm kinh điển của Chủ nghĩa Mác- Lênin.
- Sách tư liệu lịch sử…
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:11


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

b. Tài liệu liên môn:
- Các tác phẩm văn học viết, văn học dân gian…
- Tư liệu về địa lí…
- Các phát minh khoa học…
Đây là những tư liệu sống động, phong phú mà người giáo viên và học
sinh cần có trong dạy và học lịch sử.
3. Phương pháp sử dụng tài liệu tham khảo.
Khi sử dụng tài liệu tham khảo, giáo viên phải xuất phát từ yêu cầu của
bài học để lựa chọn kiến thức đưa vào bài học, phải kết hợp các phương pháp
dạy học đúng với đặc trưng bộ môn. Việc sử dụng tài liệu tham khảo được
tiến hành trong các trường hợp sau:
- Để cụ thể hoá các sự kiện, hiện tượng lịch sử đang học hoặc kiến thức
cơ bản cốt lõi trong sách giáo khoa, để học sinh biểu tượng lịch sử rõ ràng, cụ
thể, sự kiện được truyền tải đến học sinh mang tính hình ảnh, làm cho bài học
sinh động, gợi cảm, kích thích hứng thú học tập của học sinh. Thông thường
tài liệu sử dụng là những trích đoạn ngắn, có nội dung xúc tích, giàu hình
tượng, học sinh có thể tiếp nhận dễ dàng.
Ví dụ: Khi dạy bài: Cuộc kháng chiến từ năm 1858-1873 ( Tiết 36-37;
Lịch sử 8): Để nói về tinh thần kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta, giáo
viên trích dẫn câu nói nổi tiếng của Nguyễn Trung Trực: “ Bao giờ người Tây
nhổ hết cỏ nước Nam, mới hết người Nam đánh Tây”
- Để giải thích các sự kiện lịch sử giúp học sinh hiểu được bản chất của
nó.
Ví dụ: Khi dạy bài: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống 10751077 ( Tiế 15- Lịch sử 7), khi nói về cuộc tấn công sang đất Tống của Lý
Thường Kiệt, giáo viên đưa ra các chính sách của ơng để học sinh hiểu cuộc
tấn cơng đó khơng phải là hành động xâm lược mà là hành động tự vệ chính
đáng. ( Tiên phát chế nhân)

Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:12


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

- Để làm cơ sở chứng minh cho một luận điểm khoa học đã được nêu ra
từ trước.
Ví dụ “ Đấu tranh giai cấp là động lực thúc đẩy xã hội phát triển” ( chủ
nghĩa Mác- Lênin) trong khi dạy bài : Phòng trào nông dân Tây Sơn ( Lịch sử
lớp 7) để thấy được cơng lao của phong trào trong việc xố bỏ những trở ngại
trên con đường phát triển của lịch sử dân tộc và là động lực thúc đẩy xã hội
phát triển.
Chú ý khi sử dụng tài liệu phải đảm bảo tính vừa sức đối với học sinh,
khơng chất đống sự kiện, đảm bảo hiệu quả giáo dục, tránh giáo điều máy
móc. Mặt khác, giáo viên phải giải thích xuất sứ của tài liệu để học sinh có
thể tìm tịi ở nhà.
III. Phương pháp trao đổi đàm thoại trong dạy học lịch sử.
1. Khái niệm.
Trao đổi đàm thoại trong dạy học lịch sử là một nguyên tắc cơ bản của
bộ môn trong đó giáo viên nêu ra những câu hỏi ( đã được chuẩn bị sẵn trong
bài soạn) để gọi học sinh lần lượt trả lời. Đồng thời, các em tự đặt câu hỏi cho
nhau, trao đổi với nhau trên cơ sở chỉ đạo dẫn dắt của giáo viên qua đó nhằm
đạt được mục đích bài học.
Tóm lại, trao đổi và đàm thoại là một nguyên tắc trong dạy học lịch sử
mà bất luận người giáo viên nào cũng phải thực hiện ở trên lớp.
2. Thực trạng
Trong quá trình dạy và học hiện nay đang nảy sinh một vấn đề cần phải
khắc phục đó là: Một bộ phận giáo viên trong quá trình giảng dạy chưa đổi
mới và vận dụng đúng phơng pháp trao đổi đàm thoại trong dạy học lịch sử.

Đồng thời, một số lượng khơng ít học sinh khơng biết cách đặt câu hỏi tìm
hiểu, trao đổi với nhau trong một bài học lịch sử. Từ đó, dẫn đến sự hạn chế
về mặt nhận thức của học sinh trong bộ mơn lịch sử.
3. Các hình thức trao đổi, đàm thoại.
a. Hình thức trao đổi tái hiện:
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:13


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

Hình thức này nhằm gợi lại cho học sinh những kiến thức đã học để
làm cơ sở tiếp nhận kiến thức mới, giúp cho học sinh có khả năng khái qt
hố, tổng hợp hố các sự kiện lịch sử. Từ đó, làm cho quá trình nhận thức của
học sinh được diễn ra liên tục, khơng bị gián đoạn. Hình thức này khơng chỉ
giúp học sinh hiểu sâu kiến thức cũ mà còn làm cơ sở để hiểu thêm phương
pháp, kiến thức, tri thức mới.
Ví dụ 1: Khi dạy bài : Nước Đại Việt thời Lê sơ ( Tiết 40- Lịch sử lớp
7)
ở nội dung phần luật pháp khi nói về Luật Hồng Đức giáo viên có thể đưa ra
câu hỏi tái hiện như sau: Trước Luật Hồng Đức nước ta đã có bộ luật thành
văn nào chưa? Học sinh sẽ tái hiện lại phần kiến thức đã học và đưa ra câu trả
lời đó là: Chúng ta đã có bộ Hình thư ( Thời Lý) và Quốc triều hình luật
( Thời Trần)
Ví dụ 2: Khi dạy bài : Những cuộc cách mạng tư sản đầu tiên ( Tiết 2Lịch sử lớp 8). Giáo viên dẫn dắt vào bài:
Trong giờ học trước ở chương trình lịch sử lớp 8 chúng ta đã hiểu về
mấy cuộc cách mạng tư sản? Đó là những cuộc cách mạng tư sản nào? ( HS
trả lời : 2 cuộc đó là cách mạng tư sản Hà Lan và cách mạng tư sản Anh).
- Sau đó giáo viên có thể dẫn dắt học sinh vào bài mới như sau:

Có một cuộc cách mạng tư sản cũng được coi là một trong những cuộc cách
mạng tư sản đầu tiên trên thế giới nhưng nó lại nổ ra ở bên ngồi châu Âu và
có ảnh hưởng to lớn về sau. Vậy, để tìm hiều diễn biến, tính chất của cuộc
cách mạng này chúng ta đi vào tìm hiểu bài: “Những cuộc cách mạng tư sản
đầu tiên”.(tiết 2)
b. Hình thức trao đổi, phân tích, khái qt hố:
- Hình thức này giúp học sinh tiếp thu kiến thức lịch sử mang tính lơgíc
và hiểu được bản chất của sự kiện đó. Khi sử dụng hình thức này giáo viên
giúp cho học sinh phân tích và đánh giá các sự kiện lịch sử. Câu hỏi mà giáo
viên đưa ra trao đổi đàm thoại thường liên quan đến các sự kiện cơ bản, địi
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:14


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

hỏi học sinh phải vận dụng tổng hợp từ nhiều hiện tượng, sự kiện, để từ đó
tìm ta bản chất của sự kiện.
Ví dụ 1: Khi dạy bài: Phong trào kháng Pháp trong những năm cuối
thế kỉ XIX ( Tiết 41- Lịch sử 8). Khi kết thúc phần cuộc khởi nghĩa Hương
Khê giáo viên đưa ra câu hỏi sau: Tại sao nói cuộc khởi nghĩa Hương Khê là
cuộc khởi nghĩa lớn nhất trong phong trào Cần vương? < HS trả lời>
Ví dụ 2: Khi dạy bài: Đảng cộng sản Việt Nam ra đời ( Tiết 22- Lịch sử
lớp 9). Khi kết thúc bài giáo viên đưa ra câu hỏi sau: Tại sao nói Đảng cộng
sản Việt Nam ra đời là bước ngoặt của cách mạng Việt Nam? < HS trả lời>
c. Hình thức trao đổi tìm tịi, phát hiện.
Giáo viên tổ chức các hoạt động nhận thức cho học sinh khi giải quyết
các vấn đề phức tạp.
Trong hình thức này giúp cho học sinh huy động so sánh, đối chiếu các

sự kiện lịch sử bằng suy đốn lơgíc và tự giải quyết các câu hỏi mà giáo viên
đặt ra.
- Hình thức này gồm có hệ thống các câu hỏi như giúp học sinh hiểu
từng câu hỏi một có liên quan với nhau thành một vấn đề lơn, cơ bản.
- Ví dụ: Khi dạy bài: Cuộc kháng chiến từ năm 1858- 1873 ( Tiết 3637; Lịch sử 8) Giáo viên có thể đặt các câu hỏi.
- Em có nhận xét gì về thái độ chống Pháp của triều đình nhà Nguyễn ?
- Nhân dân Đà Nẵng và Gia Định đã kháng chiến chống Pháp như thế
nào?
- Vì sao qn đội triều đình đơng nhưng lại thất bại nhanh chóng trước
quân Pháp?
=> Đến đây học sinh có thể rút ra được vấn đề cơ bản đó là: Trách nhiệm của
vua, tôi nhà Nguyễn trong việc để mất nước vào tay thực dân Pháp.
d. Hình thức trao đổi ơn tập, củng cố:
- Hình thức này thường được sử dụng trong các bài cuối chương cuối
học kỳ để khái quát hoá những nội dung kiến thức đã học.
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:15


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

- Hệ thống câu hỏi tập trung vào kiến thức của chương hay là cả một
quá trình lịch sử.
e. Hình thức trao đổi kiểm tra.
- Hình thức này giáo viên xem xét nhận biết của học sinh trong quá
trình học tập. Đây là hình thức được tiến hành thường xuyên khi kiểm tra bài
cũ hoặc
xen vào nội dung của bài mới qua đó nắm được khả năng diễn đạt phân tích
khái quát thực hành của học sinh.

- Với 5 hình thức trên phương pháp trao đổi, đàm thoại được thực hiện
bằng cách giáo viên đưa ra câu hỏi sau đó gợi ý, dẫn dắt học sinh thực hiện.
Nhưng phải tuân thủ nguyên tắc chung là câu hỏi đưa ra khơng được q khó
hoặc q dễ và đáp ứng được yêu cầu sau:
+ Câu hỏi phải rõ ràng ngắn gọn, nêu được vấn đề cơ bản để học sinh
hiểu đúng và sâu sắc, học sinh phải có các thao tác tư duy.
+ Câu hỏi phải mang tính chất bài học nhận thức, tạo cảm giác cho học
sinh qua đó giúp học sinh đối chiếu giữa cái đã biết hoặc chưa biết để trả lời.
( Đây là loại câu hỏi phổ biến nhất)
+ Câu hỏi phải mang tính vừa sức với học sinh.
Câu hỏi tìm tịi phát hiện chỉ nên đặt ra cho học sinh khối 8, 9 khi mà nhận
thức của các em đã được nâng lên. Tuy nhiên giáo viên không được để cho
học sinh chủ quan, thoả mãn với câu trả lời của mình.
4. Các câu hỏi thường dùng trong phương pháp trao đổi, đàm thoại.
Để đảm bảo được 3 yêu cầu cơ bản trên đây giáo viên có thể xây dựng
câu hỏi làm 5 loại sau:
a. Câu hỏi nêu lên sự phát sinh, phát triển của những sự kiện, hiện
tượng lịch sử điển hình.
Loại câu hỏi này thường hỏi về nguyên nhân, diễn biến của cuộc khởi nghĩa,
kháng chiến hoặc thái độ của một giai cấp nào đó.
- Ví dụ: Nêu ngun nhân bùng nổ của phong trào Cần vương?
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:16


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

b. Câu hỏi nêu lên bản chất, đặc trưng của các sự kiện lịch sử.
- Ví dụ: Tại sao nói cuộc chiến tranh Nam- Bắc triều và Trịnh- Nguyễn

là cuộc chiến tranh phong kiến phi nghĩa?
c. Câu hỏi nêu mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện lịch sử điển
hình.
- Ví dụ: Tại sao nói Cách mạng tháng Tám thành cơng là kết quả của sự
tập dượt của cao trào cách mạng 1930-1931; 1936-939; 1939-1945?
d. Câu hỏi về việc sử dụng kiến thức đã học để tìm hiểu về các kiến
thức lịch sử mới.
- Ví dụ: Sau khi đã tìm hiểu về cuộc cách mạng tư sản Hà Lan và Anh,
khi học phần : Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ
giáo viên đưa ra câu hỏi sau: Căn cứ vào đâu để khẳng định cuộc đấu tranh
giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ là cuộc cách mạng tư sản?
e. Câu hỏi mang tính chất bài tập nhận thức ( loại câu hỏi này thường
giao cho sọc sinh về nhà làm bài tập)
- Ví dụ: Lập bảng thống kê diễn biến của các cuộc cách mạng tư sản đầu
tiên?
Tóm lại: Trong các loại câu hỏi trên tuỳ thuộc vào từng yêu cầu của bài
học mà giáo viên đặt ra câu hỏi cho phù hợp ( Câu hỏi dùng trong phương
pháp này chủ yếu xoay quanh vấn đề: Tại sao? Vì sao? Như thế nào?). Khi
đặt câu hỏi giáo viên phải suy nghĩ kỹ, phải có sự chuẩn bị sẵn hệ thống câu
hỏi trong bài soạn và phải có đáp án của câu hỏi đó, giáo viên phải hướng dẫn
gợi ý để học sinh trả lời, có sự nhận xét đánh giá câu trả lời của các em và
tiếp tục gọi em khác trả lời bổ sung để câu trả lời được hoàn chỉnh.
C. Quá trình thực nghiệm, hiệu quả.
Trong quá trình vận dụng trong dạy học ở 2 khối lớp 7A, 7B và lớp 8A,
8B trường THCS 2 thị trấn Yên Lập cho thấy:
- Trong những giờ học khi vận dụng nhóm phương pháp phát triển khả
năng nhận thức lịch sử của học sinh, đặc biệt là phương pháp trao đổi, đàm
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:17

Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

thoại khi dạy ở lớp 8A và 7B cho thấy các bài giảng đều tạo ra được hứng thú
kích thích hoạt động tư duy độc lập của học sinh, hình thức thảo luận nhóm
thu được kết quả cao. Trong đó, có nhiều học sinh ở mức học trung bình rất
tích cực hoạt động tư duy làm cho giờ học sổi nổi hơn, học sinh chủ động tiếp
nhận kiến thức.
- Ngược lại, đối với lớp chưa vận dụng đúng mức nhóm phương pháp
phát triển khả năng nhận thức lịch sử của học sinh, đặc biệt là phương pháp
trao đổi, đàm thoại (Lớp 8B và 7A) cho thấy giờ học diễn ra trầm, giáo viên
phải làm việc nhiều, học sinh thụ động trong hoạt động nhận thức. Những câu
hỏi mà giáo viên đưa ra chỉ có rất ít học sinh trả lời được ( chủ yếu là học
sinh khá, giỏi) hoặc diễn đạt chưa rõ ý, hoạt động tư duy chủ yếu diễn ra ở
một nhóm học sinh khá, giỏi. Phần lớn học sinh trung bình và yếu kém lúng
túng, bị động, chậm chạp trong hoạt động tư duy dẫn đến không hiểu bài hoặc
hiểu bài chưa sâu.
1. Hiệu quả:
Với việc áp dụng nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận thức
lịch sử của học sinh, đặc biệt là phương pháp trao đổi, đàm thoại trong dạy
học lịch sử và qua thực tế giảng dạy, trải nghiệm chủ yếu ở 2 khối lớp 7, và 8
tại trường THCS 2 thị trấn Yên Lập bản thân nhận thấy các em đã có những
tiến bộ rõ rệt, kiến thức vững chắc. Hiện nay, hoạt động học tập của các em
đã đi vào nề nếp, với nhiều em từ lớp 6 ở mức trung bình, yếu nay đã vươn
lên trung bình khá, số lượng học sinh khá giỏi tăng, học sinh yếu , kém giảm.
cụ thể:
Kết quả kiểm tra khảo sát chất lượng đầu năm học 2005-2006
Năm Lớp SS
2005 7A

30

Điểm

Điểm 7,8

9,10
2 6.7% 8

Điểm 5,6

26,7% 14

Điểm 3, 4

46.6% 4

Điểm 0,

1, 2
13.3% 2 6,7%

2006 7B 33 3 9.1% 8 24.2% 13 39.4% 6 18.2% 3
Kết quả kiểm tra khảo sát cuối năm năm học 2005- 2006.
Trêng THCS H¬ng Nha

9.1%

Trang:18

Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

Năm Lớp SS Điểm 9,10 Điểm 7,8

Điểm 5,6

Điểm 3, 4

2005 7A

15

2

Điểm

30

2

6.7%

9

30%

50%

1, 2

6.7%

6.7%

2

2006 7B

33

4

12.1% 10

30.3% 14

42.4% 4

0,

3.1%

12.1% 1

Kết quả khảo sát lớp 8A, 8B trường THCS 2 thị trấn Yên Lập năm học
2006 – 2007:
Năm Lớp SS Điểm

Điểm 7,8

Điểm 5, 6

Điểm 3,4

8A

32

9,10
2 6.2%

năm 8B
Cuối 8A

34
32

3
2

8.8%
6.2%

năm 8B

34

5

14.7% 11 32.4% 15 44.1% 3

Đầu

8

25%

14 43.8% 6

8
8

23.5% 13 38.2% 7
25% 15 46.9% 7

Điểm 0,

1, 2
18.8% 2 6.2%
20.5% 3
21.8% 1

8.8%
3.1%

8.8%

0

0

So với kết quả khảo sát những năm dạy chưa áp dụng nhóm phương
pháp phát triển khả năng nhận thức lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử
ở trườngTHCS. Kết quả đã tăng số học sinh khá giỏi giảm số học sinh yếu
tăng. Số học trung bình trở lên tăng từ 82.7% ( đầu năm học 2005-2006) lên
đến 91.2%.(cuối năm học 2006-2007)
Kết quả khảo sát một số bài dạy thực nghiệm tại trường THCS 1 thị
trấn Yên Lập
Năm Lớp PP

SS Điểm

Đầu

9,10
34 1 2.9%

7A

năm 7B
Cuối 8A

Cũ

Điểm 7,8
8

Điểm 5, 6

Điểm 3,4 Điểm 0,

1, 2
23.5% 16 47.1% 8 23.5% 1 2.9%

Mơi 35 4 11.4% 14 40%
15 42.9% 2 5.7%
Cũ 36 4 11.1% 14 38.9% 15 41.7% 3 8.3%

Trêng THCS H¬ng Nha

0

Trang:19


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

năm 8B Mới 36 4 11.1% 14 38.9% 16 44.4% 2 5.6%
2. Nhận xét:
Qua khảo sát điểm ở cùng một khoá lớp trong những học kỳ ta nhận
thấy:
- Lúc đầu mới làm quen phương pháp mới học sinh còn bỡ ngỡ nhưng
sau một học kỳ chất lượng đã có biến đổi rõ rệt.
- Sau 2 năm áp dụng phương pháp mới từ năm học mới 2005- 2006 đến
2006-2007 ở cùng một khối lớp bản thân tôi phụ trách với việc sử dụng sáng
kiến kinh nghiệm này vào ngay đầu năm học kết quả học tập của học sinh đã
tăng rõ rệt cụ thể như sau:
Năm học

2005-

Lớp
7B

Giỏi
Khá
Trung bình
4
12.1% 10
30.3% 14 42.4%

Yếu
5 15.2%

2006
2006-

8B

5

3

14.7% 11

32.4% 15

44.1%

8.8 %

2007
So sánh tăng giảm
giữa năm 2005-2006
và 2006-2007

Tăng 2.6%

Tăng 2.1%

Tăng 1.7%

Giảm
6.4%

PHẦN III: KẾT THÚC VẤN ĐỀ.
BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Quá trình dạy học là quá trình đa dạng, phức tạp bao gồm các họat
động của thầy và trị. Nhóm phương pháp phát triển khả năng nhận thức lịch
sử của học sinh trong dạy học lịch sử là một bộ phận hợp lại của q trình
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:20


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

đó. Nó có mối quan hệ biện chứng với các nhân tố của quá trình dạy học.
Việc vận dụng đúng các phương pháp dạy học chính là cách thức, con đường

của thầy và trị

( Thầy tổ chức hướng dẫn, học sinh chủ động tích cực thực

hiện ) để thực hiện tốt các nhiệm vụ của quá trình dạy học.
Trong quá trình dạy học, mỗi giáo viên cần phải nhận thấy vai trị của
mình trong công tác giáo dục, cần phấn đấu đổi mới phương pháp dạy học,
không ngừng bồi dưỡng và tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chun mơn, năng
lực nghiệp vụ sư phạm. Đoàn kết, học hỏi kinh nghiệm giảng dạy lẫn nhau để
đưa ra phương pháp giảng dạy phù hợp nhất với điều kiện nhà trường. Thực
hiện nghiêm túc, đúng yêu cầu nhiệm vụ năm học, khơng ngừng tìm hiểu để
nắm rõ hơn về phương pháp dạy học tiên tiến và vận dụng phù hợp, sáng tạo,
tránh dập khn máy móc để có thể dẫn đến sai lầm, khắc phục khó khăn của
các điều kiện khách quan để đem lại kết quả giảng dạy tốt nhất.
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm này được hình thành và xây dựng trên cơ
sở đúc rút kinh nghiệm của tôi cùng tổ Khoa học xã hội trường THCS 2 thị
trấn Yên Lập và với sự giúp đỡ của các đơn vị trường bạn, của nhóm sinh
hoạt chuyên môn liên trường thuộc bộ môn lịch sử. Với thời gian ngắn và thử
nghiệm ít, tạm thời có sự phù hợp với đặc điểm từng vùng nông thôn như và
miền núi của huyện Yên Lập. Tôi sẽ cố gắng và hoàn thiện hơn trong những
năm học tiếp theo để có thể áp dụng rộng rãi hơn trong huyện nhà.

PHẦN IV:
CÁCH SỬ DỤNG SÁNG KIẾN
Để sử dụng sáng kiến hợp lý cần đảm bảo.
1. Căn cứ vào điều kiện nhà trường, nếu phù hợp thì áp dụng.
2. Khi sử dụng cần lưu ý:
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:21

Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

+ Nắm rõ đối tượng học sinh để đặt ra chỉ tiêu phấn đấu cụ thể, phù hợp.
+ Đổi mới cách soạn giảng.
+ Trong dạy học cần phối hợp hài hoà các phương pháp gợi mở để tạo khơng
khí học tập tốt.
+ Đối chiếu đánh giá theo các yêu cầu chung.
+ Thường xuyên bổ xung những phần còn thiếu chưa hợp lý để sáng kiến
thêm hoàn thiện.
PHẦN V:
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng học
tập của học sinh có ý nghĩa vơ cùng to lớn trong thời kỳ cơng nghiệp hốhiện đại hóa đất nước hiện nay. Vì vậy, mỗi cán bộ giáo viên phải thực sự
thấm nhuần định hướng đổi mới phương pháp dạy học của ngành, triển khai
những kiến thức cơ bản trong quá trình đổi mới và cùng nhau thực hiện tốt.
Mỗi cá nhân thầy giáo, cô giáo trong q trình giảng dạy cần cố gắng khơng
ngừng bồi dưỡng, tự bồi dưỡng học tập nâng cao trình độ chuyên môn
nghiệp vụ để đáp ứng với yêu cầu đổi mới của xã hội.
2. Đề xuất hướng pháp triển của sáng kiến.
a. Ý kiến đề xuât:
Bước đầu thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này đã khẳng định tính hợp
lý tạm thời từ năm 2005-2006 và tiếp tục bổ sung, sửa chữa những phần chưa
hợp lý và mở rộng sáng kiến sử dụng nhóm phương pháp phát triển khả năng
nhận thức lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường THCS.
b. Kiến nghị:
Việc đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng học tập lịch sử của
học sinh ngoài việc sử dụng phương pháp dạy học mới cần phải có phương

Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:22


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

tiện phục vụ, giảng dạy. Đây là yếu tố quan trọng trong việc chuyển tải kiến
thức. Hiện nay, một số trường chưa được trang bị phương tiện phục vụ giảng
dạy theo hướng đổi mới (Máy chiếu..) rất mong được sự quan tâm của Phòng
giáo dục, Sở giáo dục trong việc cấp thêm các phương tiện giảng dạy. Bên
cạnh đó, để có thể hiểu sâu, rộng về phương pháp dạy học mới các giáo viên
đều cần phải sưu tầm tham khảo những tư liệu để áp dụng trong quá trình đổi
mới phương pháp dạy học.
Tiếp tục tổ chức tập huấn về chuyên môn theo phương pháp dạy học
mới, theo sách giáo khoa mới, bố trí các buổi sinh hoạt chuyên môn liên
trường cho giáo viên để nâng cao nghiệp vụ sư phạm.
Trên đây là những kinh nghiệm mà tôi và một số đồng nghiệp đã đút
rút ra được trong thực tiễn quá trình giảng dạy. Mặc dù thời gian thực nghiệm
chưa được nhiều, phạm vi còn hẹp trong nhà trường, hiệu quả chưa được cao
nhưng nó cũng có những tác dụng nhất định đối với phần lớn học sinh.
Kính mong được sự xem xét, đánh giá của các đồng nghiệp.

Yên Lập, ngày 20 tháng 01 năm 2008
Người thực hiện

GV: Trần Trung Dũng

TƯ LIỆU THAM KHẢO
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:23


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

- Tâm lý học đại cương
- Phương pháp dạy học lịch sử ở trường THCS.
- Sách giáo khoa , sách giáo viên 6, 7 ,8, 9.
- Báo giáo dục thời đại.
- Tư liệu lịch sử.
- Một số sáng kiến kinh nghiệm của bạn bè đồng nghiệp

KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG SƯ PHẠM NHÀ TRƯỜNG
A. Đánh giá của tổ:
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:24


Sử dụng nhóm ph ơng pháp phát triển khả năng nhËn thøc lÞch sư cđa häc sinh

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
............................

…………………………………………………………………………………
….
B. Đánh giá của BGH.
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
………………….
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
……
C. Kết luận phịng giáo dục.
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Trêng THCS H¬ng Nha

Trang:25