tổng quan về suy hô hấp cấp 2010

Tổng Quan về
Suy Hô Hấp Cấp
TS.BS. Đỗ Quốc Huy
TS.BS. Đỗ Quốc Huy
Bộ môn HSCC&CĐ ĐHY PNT
Bộ môn HSCC&CĐ ĐHY PNT

Khái niệm Suy Hô Hấp Cấp
•
Cấp cứu thường gặp:
–
Tỉ lệ tử vong cao nhất,
–
Hội chứng có thể gặp trong nhiều bệnh.
•
Khác với
Suy
Suy


Hô
Hô


Hấp
Hấp
Mạn
Mạn:
–
Cấp

Cấp: tiến triển theo giờ, đặc trưng bởi những RL về nội môi (khí
máu, kiềm toan ) đe dọa tính mạng.
–
Mạn
Mạn: tiến triển theo ngày, kín đáo, có vẻ chịu được, thậm chí có
thể không có biểu hiện trên lâm sàng.

Định nghiã về Suy Hô Hấp Cấp
•
Cơ quan Hô Hấp đột nhiên không bảo đảm được
chức năng trao đổi khí gây ra:
–
Giảm
Giảm


oxy
oxy


máu
máu;
–
Có hoặc không kèm theo
tăng
tăng


cacbonic
cacbonic

máu
máu,
–
Được biểu hiện qua
khí
khí


máu
máu


động
động


mạch
mạch (ABG).

Cấu tạo Cơ Quan Hô Hấp
•
Bơm
Bơm


hô
hô

hấp
hấp:
–
Trung tâm hô hấp,
–
Hệ thống dẫn truyền thần kinh,
–
Cơ hô hấp và khung xương thành ngực. 
•
Đơn
Đơn


vị
vị


hô
hô


hấp
hấp: 
–
Phế nang,
–
Mao mạch phổi,
–
Đường dẫn khí.

Cấu tạo
Đơn Vị Hô Hấp
Đơn Vị Hô Hấp

Đường
Đường


dẫn
dẫn


khí
khí

Phế
Phế


nang
nang

Mao
Mao


mạch
mạch

phổi
phổi


Chức năng Cơ Quan Hô Hấp
•
Trao đổi khí giữa tế bào ↔ môi trường:
–
Cung
Cung


cấp
cấp


oxy
oxy


–
Thải
Thải


cacbonic
cacbonic
•

Bằng các qúa trình sau:
–
Quá
Quá


trình
trình


thông
thông


khí
khí: đưa không khí mới vào phế nang, không khí cũ từ phế nang
ra môi trường.
–
Quá
Quá


trình
trình


khuếch
khuếch

tán
tán


khí
khí


qua
qua


màng
màng


phế
phế


nang
nang
-
-
mao
mao


mạch
mạch: O

2
từ phế nang vào
máu, CO
2
từ máu ra phế nang.
–
Quá
Quá


trình
trình


vận
vận


chuyển
chuyển


khí
khí


trong
trong

máu
máu: O
2
từ m/mạch phổi đến mô, CO
2
từ mô →
m/mạch phổi .
DUY
DUY


TRÌ
TRÌ


NỘI
NỘI


MÔI
MÔI

TRAO ĐỔI KHÍ TẠI PHẾ NANG

Áp suấp riêng phần của khí quyển ≠
PN
•
Độ ẩm của khí thở vào.
•
Trao đổi PN với m/mạch

Phổi
•
Trộn giữa khí mới và cũ



Nguyên Nhân Suy Hô Hấp Cấp
•
Bệnh Tại Phổi (đơn vị hô hấp)
•
Bệnh Ngoài Phổi (bơm hô hấp)

Do Các Bệnh Tại Phổi
(đơn vị hô hấp)
•
Đường thở:
–
Hen PQ, COPD
–
Viêm PQ,
–
dị vật,
•
Phế nang và mô kẽ phổi:
–
Viêm phổi,
–
Phù phổi
•
Mao mạch phổi: thuyên tắc

–
Do khí,
–
mỡ, huyết khối…

Do Bệnh Ngoài Phổi
(bơm hô hấp)
•
Trung tâm hô hấp:
–
Ngộ độc: an thần, opioid, tricyclic
–
Tổn thương: tai biến mạch não, CTSN, CT Tủy
•
Thần kinh - cơ:
–
Myasthenie,
–
Guillain-Barré, viêm tủy
•
Khung xương thành ngực:
–
Gãy nhiều xương sườn, mảng sườn di động…
–
Gù vẹo cột sống, cứng khớp đốt sống

SINH BỆNH HỌC
•
SHHC thể
tăng

tăng


cacbonic
cacbonic

(Hypercapnia):
–
PaCO
2
> 45 mmHg.
–
Với pH <7,3
•
SHHC thể
giảm
giảm


oxy
oxy

(Hypoxemia):
–
PaO
2
< 55 mmHg,
–
Mặc dù FiO
2

≥
0,6.

Cơ chế gây tăng Cacbonic
•
Giảm thông khí phế nang toàn bộ (suy bơm):
–
Gây toan hô hấp với hypercapnia ± hypoxemia và
–
PAO
2
- PaO
2
< 20 mmHg.
•
Mất cân bằng cung và cầu thông khí
–
Gây toan hô hấp với hypercapnia ± hypoxemia và
–
PAO
2
- PaO
2
< 20 mmHg.
–
Có yếu tố làm ↑ nhu cầu & ↓ khả năng cung cấp TK.

Giảm thông khí PN toàn bộ do suy
bơm

(Bệnh ngoài phổi)
•
Trung
Trung


tâm
tâm


hô
hô


hấp
hấp:
–
Ngộ độc: an thần, opioid, tricyclic
–
Tổn thương: tai biến mạch não, CTSN, CT Tủy
•
Thần
Thần


kinh
kinh
-
-
cơ

cơ
:
:
–
Myasthenie,
–
Guillain-Barré, viêm tủy
•
Khung
Khung


xương
xương


thành
thành


ngực
ngực:
–
Gãy nhiều xương sườn, mảng sườn di động…
–
Gù vẹo cột sống, cứng khớp đốt sống

Tăng nhu cầu
thông khí
Giảm khả năng

cung cấp TK
Mất cân bằng cung - cầu thông khí

Nguyên nhân giảm khả năng
cung cấp thông khí
∀
↑
↑


sức
sức


cản
cản


đường
đường


thở
thở
:
:


∀
↓ độ giãn nở phổi

∀
↓ độ giãn nở thành ngực
∀
↓ thông khí phút

Co
Co


thắt
thắt


phế
phế


quản
quản



Tăng
Tăng


tiết
tiết

đờm
đờm

Phù
Phù


nề
nề


đường
đường


thở
thở

Tắc
Tắc


nghẽn
nghẽn


đường
đường

HH
HH


trên
trên



Nguyên nhân giảm khả năng
cung cấp thông khí
∀
↑ sức cản đường thở:
∀
↓
↓


độ
độ


giãn
giãn


nở
nở

phổi
phổi
:
:
∀
↓ độ giãn nở thành ngực
∀
↓ thông khí phút

Phù
Phù


phổi
phổi

Viêm
Viêm


phổi
phổi

Xẹp
Xẹp


phổi
phổi

Nguyên nhân giảm khả năng
cung cấp thông khí
∀
↑ sức cản đường thở:
∀
↓ độ giãn nở phổi:
∀
↓
↓


độ
độ


giãn
giãn


nở
nở


thành
thành


ngực

ngực
∀
↓ thông khí phút

Tràn
Tràn


dịch
dịch


hay
hay


khí
khí


MP
MP

Béo
Béo


phì
phì


Cổ
Cổ


chướng
chướng

Gẫy
Gẫy


xương
xương


sườn
sườn

Chướng
Chướng


hơi
hơi



Nguyên nhân giảm khả năng

cung cấp thông khí
∀
↑ sức cản đường thở:
∀
↓ độ giãn nở phổi:
∀
↓ độ giãn nở thành ngực
∀
↓
↓


thông
thông


khí
khí


phút
phút

T
T
/
/
tâm
tâm

HH
HH
:
:
Ngộ
Ngộ


độc
độc
,
,
Tổn
Tổn


thương
thương

TK
TK
-
-
cơ
cơ
:
:
Myasth
Myasth

,
,
Guillain
Guillain
-
-
Barré
Barré



Khung
Khung


xương
xương


thành
thành


ngực
ngực



Nguyên nhân tăng nhu cầu thông
khí

•
Đau do chấn thương, do phẫu thuật
•
Sốt - Nhiễm trùng.
•
Nhiễm toan chuyển hóa …
•
Vật vã kích thích
•
Cơn rối loạn hưng cảm

Cơ chế gây giảm Oxy máu
•
Bất tương hợp thông khí - tưới máu (VA/Q mismatch)
–
PAO
2
- PaO
2
> 20 mmHg
–
Đáp ứng với điều trị tăng FIO
2
•
Shunt: nối tắt giữa tim Phải - Trái
–
Máu tim P→ T không được trao đổi khí (xẹp phổi )
–
PAO
2

- PaO
2
> 20 mmHg.
–
Không đáp ứng với điều trị tăng FIO
2.
•
Rối loạn khuếch tán khí → “suy phổi”
–
Có TT màng PN-MM
–
PAO
2
- PaO
2
> 20 mmHg.
–
Không đáp ứng với điều trị tăng FIO
2.