Quản lý ngân sách nhà nước ở các phường trên địa bàn quận cầu giấy thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHENIKAA


TRẦN THỊ MINH BẮC

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở
CÁC PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN CẦU GIẤY
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Hà Nội, năm 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHENIKAA


TRẦN THỊ MINH BẮC

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở
CÁC PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN CẦU GIẤY
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Người hướng dẫn: PGS-TS Trần Văn Hòe

Hà Nội, năm 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của tác giả. Tơi xin cam
đoan tính chân thật cho các nội dung được trình bày và phân tích trong bài
viết. Các số liệu được tác giả thu thập từ những nguồn khoa học đáng tin cậy
và có nguồn gốc rõ ràng.
Tơi xin khẳng định tính trung thực và độc lập của Luận văn.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

i


LỜI CẢM ƠN
Trong q trình thực hiện luận văn, tơi đã nhận được sự quan tâm, giúp
đỡ, hướng dẫn của các thầy cô giáo Trường Đại học Phenikaa và đặc biệt là
sự hỗ trợ, giúp đỡ, tạo điều kiện về tư liệu của UBND quận Cầu Giấy.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến PGS-TS Trần Văn Hòe đã
tận tâm hướng dẫn tơi hồn thành luận văn này.
Mặc dù đã hết sức cố gắng trong q trình hồn thành luận văn, nhưng
do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan nên chắc chắn luận văn sẽ cịn
có những, khiếm khuyết. Tôi hết sức trân trọng cảm ơn những ý kiến đóng
góp của các thầy cơ giáo, các nhà khoa học, đặc biệt là các thầy, cô phản biện
và quý độc giả đã giúp luận văn hoàn thiện hơn./.
Học viên

ii


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNH

Cơng nghiệp hóa

DN

Doanh nghiệp

ĐTH

Đơ thị hóa

GTVT

Giao thơng vận tải

HĐND

Hội đồng nhân dân

KBNN

Kho bạc nhà nước

KT-XH

Kinh tế - xã hội

NSĐP

Ngân sách địa phương

NSNN

Ngân sách nhà nước

PTTH

Phổ thơng trung học

TCS

Chương trình trao đổi thơng tin thu, nộp Ngân sách
nhà nước

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

UBND

Ủy ban nhân dân

iii


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH ................... 9
CẤP PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ....................................................... 9
1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của quản lý ngân sách cấp phường trên

địa bàn quận .................................................................................................. 9
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của ngân sách cấp phường trên địa
bàn quận .................................................................................................... 9
1.1.2. Khái niệm, mục tiêu và nguyên tắc của quản lý ngân sách nhà
nước cấp phường trên địa bàn quận ........................................................ 12
1.2. Nội dung và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách nhà nước
cấp phường trên địa bàn quận ..................................................................... 15
1.2.1. Nội dung của quản lý ngân sách nhà nước cấp phường trên địa bàn
quận ......................................................................................................... 15
1.2.2. Những nhân tố tác động đến quản lý ngân sách cấp phường trên
địa bàn quận. ........................................................................................... 26
1.2.3 Tiêu chí đánh giá quản lý ngân sách nhà nước cấp phường trên địa
bàn quận .................................................................................................. 28
1.3. Thực trạng quản lý ngân sách phường của một số quận ở Hà Nội và địa
phương và bài học rút ra dành cho quận Cầu Giấy..................................... 30
1.3.1. Thực trạng quản lý ngân sách phường của quận Hà Đông, Thành
phố Hà Nội .............................................................................................. 30
1.3.2. Thực trạng quản lý ngân sách phường - phường tại tỉnh Nam Định
................................................................................................................. 33
1.3.3 Bài học kinh nghiệm cho việc quản lý ngân sách phường trên địa
bàn quận Cầu Giấy .................................................................................. 36
iv


Kết luận chương 1 ........................................................................................... 38
CHƯƠNG 2..................................................................................................... 40
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN
QUẬN CẦU GIẤY TỪ NĂM 2013 ĐẾN 2017 ........................................... 40
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên và điều kiện kinh tế- phường hội ở
quận Cầu Giấy có ảnh hưởng đến quản lý ngân sách cấp phường ............. 40

2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................... 40
2.1.2 Điều kiện kinh tế- phường hội ....................................................... 41
2.1.3. Những thuận lợi và khó khăn đối với quản lý ngân sách cấp
phường trên địa bàn quận Cầu giấy ........................................................ 43
2.1.4 Bộ máy quản lý ngân sách nhà nước cấp phường trên địa bàn quận
................................................................................................................. 47
2.2. Thực trạng quản lý ngân sách cấp phường trên địa bàn quận Cầu Giấy
từ năm 2013- 2017 ...................................................................................... 51
2.2.1. Thực trạng lập dự toán NSNN cấp phường trên địa bàn .............. 51
2.2.2 Thực trạng chấp hành ngân sách nhà nước cấp phường trên địa bàn
................................................................................................................. 54
2.2.3 Quản lý khâu kế toán và quyết toán ngân sách cấp phường .......... 76
2.3. Đánh giá thực trạng quản lý ngân sách phường ở quận Cầu Giấy thành
phố Hà Nội .................................................................................................. 77
2.3.1. Những kết quả đạt được và hạn chế trong quản lý ngân sách cấp
phường trên địa bàn Quận Cầu Giấy....................................................... 77
2.3.2 Nguyên nhân của hạn chế .............................................................. 81
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 82
CHƯƠNG 3..................................................................................................... 84
ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
CẤP PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN CẦU GIẤY ĐẾN NĂM 2020 ... 84
v


3.1. Định hướng của quận Cầu Giấy đối với công tác quản lý ngân sách
phường trong thời gian tới .......................................................................... 84
3.1.1. Về quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - phường hội quận Cầu
Giấy đến 2020 và định hướng đến 2025 ................................................. 84
3.1.2. Định hướng về thu chi và quản lý ngân sách phường................... 88
3.2. Giải pháp cơ bản nhằm hồn thiện cơng tác quản lý ngân sách cấp

phường trên địa bàn quận Cầu Giấy đến năm 2020 .................................... 92
3.2.1.Hoàn thiện quản lý thu ngân sách Phường ................................... 92
3.2.2. Hoàn thiện quản lý chi ngân sách phường .................................... 95
3.2.3. Tăng cường thanh, kiểm tra trong quản lý ngân sách phường ..... 98
3.2.4. Đẩy mạnh công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ quản lý tài chính
ngân sách phường.................................................................................. 100
3.3. Kiến nghị với thành phố Hà Nội và các Bộ các ngành ...................... 101
3.3.1 Kiến nghị với các Bộ, ban ngành ................................................. 102
3.3.2 Kiến nghị với thành phố Hà Nội .................................................. 102
Kết luận chương 3 ......................................................................................... 103
KẾT LUẬN ................................................................................................... 104
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 105
PHỤ LỤC ...................................................................................................... 108

vi


DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ
Hình
Hình 2.1: Mơ hình quản lý ngân sách quận Cầu Giấy .................................... 48
Bảng
Bảng 2.1: Tình hình dự tốn thu NSNN cấp phường trên địa bàn quận Cầu
giấy ...................................................................................................... 53
Bảng 2.2. Tình hình thực hiện dự toán thu ngân sách phường trên địa bàn
quận Cầu giấy 2013 - 2017 ................................................................. 55
Bảng 2.3: Cơ cấu các khoản thu trên địa bàn trong ngân sách phường các năm
2013 - 2017 ......................................................................................... 58
Bảng 2.4. Số thu đóng góp tại các phường năm 2015 - 2016 ......................... 62
Bảng 2.5: Số thu bổ sung từ NS cấp trên ở Quận từ 2013 - 2017 .................. 65
Bảng 2.6: Tình hình thực hiện dự toán chi ngân sách phường các năm 2013 2017 ở quận Cầu Giấy ........................................................................ 69

Biểu đồ 2.1: Cơ cấu chi thường xuyên của các phường trên địa bàn ............ 71
Bảng 2.7: Chi lương và phụ cấp ở các phường trong 5 năm .......................... 71
Bảng 2.8: Chi chống xuống cấp và chi sự nghiệp kinh tế tại các phường ...... 72
Bảng 2.9. Quyết toán chi bổ sung ngân sách cấp quận cho các phường 2016 2017 ..................................................................................................... 74
Bảng 2.10. Các khoản chi khác của ngân sách phường năm 2013 - 2017...... 75
Bảng 2.11. Cân đối quyết toán ngân sách phường các năm 2013 – 2017 ...... 76

vii


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chính quyền cấp phường, phường, thị trấn là các đơn vị làm việc trực
tiếp với người dân để giải quyết những mối quan hệ cơ bản về lợi ích giữa
Nhà nước và nhân dân. Bên cạnh nguồn ngân sách được cấp, sự hoạt động
của chính quyền cấp cơ sở cịn dựa trên nguồn thu tại địa bàn. Nguồn thu
này rất đa dạng, trong đó, có một số khoản thu chỉ có phường quản lý mới có
hiệu quả như: Thuế sử dụng đất nơng nghiệp, nguồn thu hoa lợi công sản ... .
Bên cạnh đó, một số khoản chi mà chỉ ngân sách phường mới đảm bảo kịp
thời và đúng đối tượng như chi để cứu tế, chi để thực hiện chăm sóc sức
khoẻ, chi duy tu bảo dưỡng cơng trình cơng cộng... Do đó, nhiệm vụ quản lý
chi tiêu của ngân sách phường gắn trực tiếp với các nhiệm vụ của bộ máy
chính quyền và liên quan trực tiếp với lợi ích của dân chúng.
Mặt khác, ngân sách phường được coi là một cấp ngân sách trong hệ
thống ngân sách nhà nước nhưng cũng là một đơn vị dự tốn đặc biệt vì dưới
nó khơng cịn đơn vị dự tốn trực thuộc nào khác. Để có kinh phí, cơ quan
quản lý ngân sách phường phải tạo nguồn thu, đồng thời cũng phải duyệt
cấp, chi phí trực tiếp và tổng hợp các khoản chi đó.
Từ đó, có thể thấy, ngân sách phường đóng vai trò quan trọng trong hệ
thống Ngân sách nhà nước. Mọi chủ trương chính sách Nhà nước có khả thi

hay khơng, hiệu lực quản lý có cao khơng đều được thể hiện rõ qua việc
quản lý sử dụng nguồn ngân sách cơ sở này.
Quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội được thành lập sau so với nhiều
quận khác, việc quản lý ngân sách phường tuy đã đạt được những kết quả
đáng ghi nhận nhưng cho đến nay vẫn tồn tại rất nhiều hạn chế làm ảnh
hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh tế - phường hội của địa phương.
Từ những lý do đã nêu trên, học viên đã chọn đề tài nghiên cứu: “Quản
1


lý Ngân sách nhà nước ở các phường trên địa bàn quận Cầu Giấy, thành
phố Hà Nội” để làm Luận văn thạc sỹ kinh tế.
2. Đối tượng Nghiên cứu và phạm nghiên cứu của đề tài
- Đối tượng nghiên cứu: Quản lý ngân sách cấp phường trên địa bàn
Quận Cầu Giấy.
- Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu các hoạt động thu, chi từ các nguồn
của ngân sách phường trong phạm vi 8 phường trên địa bàn Quận Cầu Giấy từ
năm 2013 - 2017 và định hướng đến năm 2020.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
* Mục đích:
Trên cơ sở phân tích lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách nhà nước cấp
phường, luận văn đề xuất định hướng và những giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt
động quản lý ngân sách cấp phường trên địa bàn Quân Cầu Giấy đến năm 2020 .
* Nhiệm vụ:
Phân tích cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn của quản lý ngân sách
cấp phường trên địa bàn quận.
Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý ngân sách cấp phường trên địa
bàn Quận Cầu Giấy từ năm 2013 đến năm 2017.
Đề xuất định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách cấp
phường trên địa bàn Quận Cầu Giấy đến năm 2020.

4. Cơ sở và phương pháp luận nghiên cứu
Cơ sở nghiên cứu: Việc nghiên cứu đề tài căn cứ vào chức năng nhiệm
vụ của phường, phường trong hoạt động quản lý thu chi ngân sách theo các
văn bản quy đinh pháp luật và các Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính và
của UBND Thành phố Hà Nội.
Phương pháp luận nghiên cứu: Dựa trên phương pháp luận Chủ
nghĩa Mác- Lê Nin và đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước.
2


Phương pháp nghiên cứu cụ thể: Sử dụng phương pháp thống kê, tổng
hợp, so sánh, các báo cáo thống kê, bảng thu chi tài chính hàng năm của
UBND các phường và tổng hợp của phịng tài chính quận.
5. Dự kiến những đóng góp mới của luận văn
Làm rõ thêm cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách cấp
phường trên địa bàn quận.
6. Tổng quan nghiên cứu có liên quan
Đã có một số tài liệu, cơng trình nghiên cứu và các báo cáo tổng kết có
liên quan đến vấn đề mà đề tài luận văn nghiên cứu.
a. Về vị trí, chức năng, nội dung của ngân sách phường, phường, thị
trấn trong hệ thống NSNN và các quy định về sử dụng NSNN nói chung, có
các sách: Nguyễn Văn Tuyến (2007), Giáo trình Luật NSNN, Nxb Tư pháp,
Hà Nội; Bộ Tài chính (2005, 2010), Hệ thống mục lục NSNN, Nxb Tài chính,
Hà Nội; Bộ Tài chính (2010), Hướng dẫn thực hiện Luật NSNN, Nxb Tài
chính, Hà Nội. Nội dung các cuốn sách này đã chỉ ra vị trí, vai trò và nội dung
của ngân sách phường (phường, thị trấn); trong đó, đã chỉ rõ ngân sách
phường là một cấp ngân sách trong hệ thống 4 cấp NSNN, có vai trị đảm bảo
nguồn tài chính cho chính quyền nhà nước cấp phường thực hiện chức năng,
nhiệm vụ quản lý nhà nước về các mặt kinh tế - phường hội, quốc phịng, an
ninh trên địa bàn. Cùng với đó, nội dung các cuốn sách này cũng đã chỉ ra

những nguyên tắc chung nhất trong việc sử dụng NSNN nói chung, mà việc
sử dụng ngân sách phường (phường, thị trấn) cũng phải chấp hành, bởi ngân
sách phường là một cấp NSNN. Do đó, đây là các cuốn sách tham khảo rất
quan trọng đối với học viên trong quá trình triển khai đề tài luận văn; bởi vấn
đề HQQL ngân sách phường phải được xem xét trước hết ở chỗ có chấp hành
đúng với các nguyên tắc sử dụng NSNN hay không?
b. Về nội dung quản lý ngân sách phường, phường, thị trấn có một số
3


sách tham khảo và cơng trình tiêu biểu như sau:
Về các sách tham khảo: Bộ Tài chính (2006), Chế độ kế tốn ngân sách
và tài chính phường, Nxb Tài chính, Hà Nội; Bộ Tài chính (2010), Quản lý
Ngân sách phường, phường, Nxb Tài chính, Hà Nội; Bộ Tài chính (2010),
Hướng dẫn quản lý thu, chi Ngân sách phường, phường, thị trấn, Nxb Tài
chính, Hà Nội; Bộ Tài chính (2012), Cơng tác quản lý tài chính kế tốn đối
với chính quyền phường, phường, thị trấn, Nxb Tài chính, Hà Nội; Bộ Tài
chính (2006), Thơng tư 60/2003/TT-BTC quy định về quản lý ngân sách
phường và các hoạt động tài chính khác của phường, phường, thị trấn, Nxb
Tài chính, Hà Nội. Nội dung các cuốn sách này đã cung cấp những kiến thức
cơ bản về công tác quản lý thu – chi ngân sách phường (phường, thị trấn);
trong đó đã chỉ ra nội dung các khoản thu, chi ngân sách phường (phường, thị
trấn), những nguyên tắc cơ bản của công tác quản lý ngân sách phường
(phường, thị trấn) và những điểm khác biệt trong thu, chi của ngân sách
phường so với thu và chi của ngân sách phường. Các cuốn sách nói trên là
những tài liệu tham khảo rất quan trọng cho học viên trong quá trình triển
khai đề tài luận văn của mình; bởi nội dung của các cuốn sách đó đã trực tiếp
cung cấp những kiến thức cơ bản về quản lý ngân sách phường (phường, thị
trấn), cũng như cơ sở pháp lý cho việc sử dụng ngân sách phường, mà việc
đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách phường không thể xa rời những nguyên

tắc cơ bản trong quản lý ngân sách đã được các cuốn sách đó nêu ra.
Về tài liệu tham khảo: Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội, Dự
án VIE/02/008 “Tăng cường năng lực của Quốc hội và Hội đồng nhân dân
trong việc thẩm tra, quyết định và giám sát ngân sách”, Tài liệu tập huấn cho
Hội đồng nhân dân phường, phường, thị trấn về lĩnh vực ngân sách (Chuyên
để 1 – 4). Nội dung của tài liệu này, trực tiếp là các chuyên đề từ 1 đến 4, đã
chỉ rõ vị trí, chức năng, nội dung của ngân sách phường (phường, thị trấn)
4


trong hệ thống 4 cấp NSNN; đồng thời, chỉ ra phạm vi, thẩm quyền của
HĐND, UBND phường (phường, thị trấn) trong việc sử dụng ngân sách
phường (phường, thị trấn). Đây là tài liệu rất bổ ích để học viên có thể tiếp thu
làm rõ cơ sở lý luận xem xét vấn đề “HQQL ngân sách phường”.
Về luận văn, luận án, tiêu biểu có: Nguyễn Hà Phương (2011), Nghiên
cứu cơng tác quản lý ngân sách phường, phường ở thành phố Việt Trì, luận
văn thạc sĩ kinh tế, Đại học Nơng nghiệp I Hà Nội; Hoàng Thị Yến (2014),
Một số giải pháp nâng cao công tác quản lý ngân sách phường trên địa bàn
tỉnh Bắc Cạn, luận văn thạc sĩ kinh tế, Học viện Tài chính.
Trong luận văn của mình, tác giả Nguyễn Hà Phương đã luận giải
những vấn đề lý luận chung về quản lý ngân sách phường, phường; tác động
của việc thu chi ngân sách phường, phường đến đời sống kinh tế - phường hội
của địa phương; hệ thống quản lý ngân sách cấp phường, phường và các
nguyên tắc quản lý ngân sách phường, phường; trong đó, đã làm nổi bật đặc
điểm, chức năng của ngân sách phường, phường và vai trò của hoạt động thu
chi ngân sách đối với việc thực thi chức năng nhiệm vụ của chính quyền
phường, phường trên địa bàn Thành phố Việt Trì. Trên cơ sở đó, tác giả đề
xuất các giải pháp tăng cường quản lý ngân sách phường, phường dưới góc độ
của cơng tác quản lý tài chính – tiền tệ. Điểm đáng chú ý trong 3 nhóm giải
pháp mà tác giả Nguyễn Hà Phương đề xuất là nhóm giải pháp nâng cao trình

độ, nhận thức của cán bộ phường, phường trong việc quản lý ngân sách
phường, phường.
Trong luận văn của Hoàng Thị Yến, tác giả đã tập trung đánh giá tổng
quát công tác thu, chi ngân sách phường trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn để đề xuất
các giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý ngân sách
phường. Mặc dù nội dung hai luận văn nói trên khơng đề cập đến vấn đề
HQQL ngân sách phường, nhưng vẫn là những tài liệu bổ ích cho học viên
5


tham khảo khi trình bày lý luận chung về ngân sách phường và nghiên cứu đề
xuất các giải pháp trong luận văn của mình.
Nguyễn Thế Hùng (2014), Quản lý NSNN Cấp Phường Tại Phường
Nhân Chính, Quận Thanh Xuân, Hà Nội, luận văn thạc sỹ, Đại học Kinh tế,
Đại học Quốc Gia Hà Nội. Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ
bản về ngân sách Phường và quản lý ngân sách phường. Phân tích đánh giá
thực trạng quản lý ngân sách phường tại Phường Nhân Chính. Đề xuất một số
giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý ngân sách nhằm nâng cao hiệu quả và
hiệu lực quản lý ngân sách nhà nước tại Phường Nhân Chính.
Thái Văn Hùng (2015), Quản lý ngân sách nhà nước cấp phường, xã
thành phố Vinh, Nghệ An, luận văn thạc sỹ, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc
Gia Hà Nội. Luận văn đã làm rõ những vấn đề chung về ngân sách phường,
xã, Quy trình quản lý Ngân sách phường, xã; Một số yếu tố ảnh hưởng đến
quản lý thu chi ngân sách phường, xã và vị trí của chính quyền Nhà nước cấp
xã và sự cần thiết phải tăng cường quản lý ngân sách phường, xã. Thực trạng
quản lý ngân sách phường, xã ở thành phố Vinh cũng được phân tích thông
qua hai nội dung là quản lý thu và chi. Đồng thời một số giải pháp cơ bản như
tăng cường quản lý thu, quản lý chi và cân đối NSNN cũng được đề xuất.
c. Về hiệu quả quản lý, sử dụng NSNN nói chung, cấp huyện và cấp
phường (phường, thị trấn) nói riêng, có một số luận án tiến sĩ và luận văn thạc

sĩ đã công bố, tiêu biểu là các cơng trình, của các tác giả như: Tơ Thiện Hiền
(2013), Nâng cao hiệu quả quản lý NSNN tỉnh An Giang giai đoạn 2011-2015
và tầm nhìn 2020, luận án tiến sĩ kinh tế (2017), Học viện Ngân hàng Thành
phố Hồ Chí Minh; Phạm Cơng Hưng (2013), Giải pháp nâng cao hiệu quả
quản lý chi ngân sách huyện Thuận Thành, luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học
Nông nghiệp I Hà Nội; Hoàng Thị Xinh (2014), Một số giải pháp nâng cao
hiệu quả chi ngân sách phường hội cho sự nghiệp phường hội, luận văn thạc
6


sĩ kinh tế, Đại học Duy Tân; Nguyễn Đức Thọ (2007), Nâng cao hiệu quả
quản lý và sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước tại các cơ quan hành chính sự nghiệp thuộc Bộ Tài chính, luận văn thạc sĩ kinh tế, chuyên ngành kinh tế
chính trị, Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội.
Trong luận án của Tơ Thiện Hiền, trên cơ sở phân tích thực trạng về
hiệu quả quản lý ngân sách của tỉnh An Giang và kinh nghiệm của một số
nước trên thế giới, luận án nêu ra mục tiêu, quan điểm quản lý NSNN ở tỉnh
An Giang và những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả quản lý NSNN
tỉnh An Giang trong giai đoạn 2011-2015 tầm nhìn đến 2020; trong đó có đề
cập đến việc nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách phường, phường, thị trấn
của tỉnh An Giang.
Tác giả Phạm Cơng Hưng, trong luận án của mình, đã phân tích sự cần
thiết phải nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách huyện và tập trung đề xuất
các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách của một huyện cụ thể
là Thuận Thành, Bắc Ninh.
Tác giả Hồng Thị Xinh trong luận văn của mình, trên cơ sở phân tích
thực trạng chi chi ngân sách phường hội cho sự nghiệp phường hội, đã đề
xuất các giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả khoản chi này.
Trong luận văn của Nguyễn Đức Thọ, tác giả hệ thống hóa cơng tác
quản lý và sử dụng kinh phí NSNN trong lĩnh vực hành chính sự nghiệp.
Điểm đáng chú ý trong luận văn này, mà học viên có thể tham khảo, là tác giả

đã phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và sử dụng kinh phí
NSNN tại các cơ quan hành chính - sự nghiệp.
Đoàn Thu Hiền (2014), Giả pháp nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách
xã, phường tại Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, luận văn thạc sỹ, Trường
đại học Thái nguyên. Trong luận văn của mình, tác giả đã tập trung làm rõ cơ
sở lý luận về hiệu quả quản lý ngân sách xã, phường bao gồm khái niệm, tiêu
7


chí đánh giá và các nhân tố ảnh hưởng. Phạm vi nghiên cứu của luận văn tại
Thành phố Việt trì, Tỉnh Phú Thọ trong thời gian từ 2010 – 2013.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo luận văn
được kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý ngân sách cấp phường trên địa bàn
quận.
Chương 2: Thực trạng quản lý ngân sách cấp phường trên địa bàn quận
Cầu Giấy, thành phố Hà Nội.
Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý ngân sách cấp
phường trên địa bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội.

8


CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
CẤP PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN
1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của quản lý ngân sách cấp phường
trên địa bàn quận
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của ngân sách cấp phường trên địa
bàn quận

* Khái niệm về ngân sách phường
Luật NSNN ngày 16/12/2012 của Nước Cộng hòa phường hội chủ
nghĩa Việt Nam đã nêu định nghĩa về NSNN tại Điều 1: “Ngân sách nhà nước
là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước trong dự tốn đã được cơ quan
nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm
bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của nhà nước”. Tại Điều 4 của Luật
này cũng xác định: “Ngân sách nhà nước gồm ngân sách trung ương và ngân
sách địa phương. Ngân sách địa phương bao gồm ngân sách của đơn vị hành
chính các cấp có Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân”.
Phường, phường, thị trấn là cấp chính quyền cơ sở trong tổ chức hành
chính 4 cấp ở nước ta. Đây là cấp trực tiếp triển khai mọi chủ trương, đường
lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước đến với người dân; là nơi
trực tiếp giải quyết toàn bộ các quan hệ và lợi ích giữa Nhà nước với người
dân. Ngoài những điểm giống với phường và thị trấn, phường là đơn vị hành
chính cơ sở ở nội thành, nội thị, tổ chức theo khu vực dân cư ở đường phố,
dưới quận. Quyết định số 3940/QĐ-UB ngày 25/8/1990 của UBND thành phố
Hà Nội đã quy định nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền cấp phường; trong
đó chỉ rõ: "Phường là đơn vị hành chính cơ sở ở nội thành, nội thị; là nơi trực
tiếp thực hiện mọi chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà
nước, thực hiện quyền và nghĩa vụ cơng dân. Chính quyền cấp phường có
chức năng chủ yếu là quản lý hành chính nhà nước, quản lý phường hội và
9


chăm lo phục vụ đời sống dân cư". Muốn thực hiện được chức năng, nhiệm
vụ của mình, chính quyền phường phải có nguồn ngân sách được hình thành
từ nguồn cân đối NSNN để đảm bảo nhu cầu chi tiêu theo những nguyên tắc
ổn định, bền vững. Với nguồn ngân sách ổn định, việc sử dụng có hiệu quả
nguồn ngân sách này sẽ góp phần thực hiện thắng lợi những mục tiêu phát
triển kinh tế - phường hội trên địa bàn phường.

Tại mục 4 – Điều 21 – Luật Thủ đô – Số hiệu 25/2012/QH13 ngày
21/1180121 có ghi: Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và các cấp chính
quyền thành phố Hà Nội có trách nhiệm sử dụng đúng mục đích, hiệu quả
nguồn ngân sách được Nhà nước phân bổ, hỗ trợ và các nguồn vốn huy động
khi thực hiện các chương trình, dự án xây dựng, phát triển Thủ đơ. Vì thế,
ngân sách phường được hiểu là một bộ phận cấu thành NSNN. Xét về hình
thức, ngân sách phường là tồn bộ các khoản thu chi trong dự tốn đã được
HĐND phường quyết định và thực hiện trong một năm nhằm đảm bảo nguồn
tài chính cho chính quyền nhà nước cấp phường thực hiện chức năng, nhiệm
vụ về quản lý kinh tế - phường hội trên địa bàn. Xét về bản chất, ngân sách
phường là hệ thống các quan hệ kinh tế giữa chính quyền nhà nước cấp
phường với các chủ thể khác phát sinh trong quá trình hình thành và phân
phối các nguồn tài chính nhằm tạo lập quỹ tiền tệ tập trung để đáp ứng các
nhu cầu chi gắn với việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ chủ yếu của
chính quyền nhà nước cấp phường.
* Đặc điểm ngân sách phường
Ngân sách phường là một quỹ tiền tệ của Nhà nước, của cơ quan chính
quyền cấp cơ sở, trong đó các chỉ tiêu thu chi ngân sách phường ln mang
tính pháp lý. Quan hệ lợi ích phát sinh trong quá trình thu chi ngân sách
phường là quan hệ về mặt lợi ích giữa hai bên (một bên là lợi ích chung của
cộng đồng cấp cơ sở đại diện là chính quyền phường, một bên là lợi ích của
10


các chủ thể kinh tế khác).
Ngân sách phường vừa là một cấp ngân sách lại vừa là đơn vị dự tốn
đặc biệt do dưới nó khơng có đơn vị trực thuộc nào khác.
* Vai trò của ngân sách phường.
Nguồn ngân sách phường cung cấp các phương tiện vật chất cho các
hoạt động được phân cấp của chính quyền cơ sở hay duy trì sự tồn tại và phát

triển của ngân sách phường. Đó là các khoản chi lương bổng, sinh hoạt phí
của viên chức địa phương; các khoản cho quản lý hành chính hay mua sắm
các trang thiết bị cho văn phịng làm việc… Nếu khơng có các khoản chi từ
ngân sách phường thì bộ máy Nhà nước ở địa phương không tồn tại và phát
triển.
Thông qua các hoạt động thu chi ngân sách phường, chính quyền địa
phương có thể trực tiếp hoặc gián tiếp theo dõi quản lý toàn diện các hoạt
động kinh tế phường hội tại địa phương.
Vai trò này của ngân sách phuờng được thể hiện cụ thể như sau:
- Hoạt động thu chi ngân sách hình thành quỹ tiền tệ ngân sách phường.
Chính quyền phường có thể gián tiếp kiểm tra kiểm soát điều chỉnh các hoạt
động kinh doanh dịch vụ và các hoạt động khác của nhân dân trên địa bàn.
Hơn nữa, thông qua miễn giảm các khoản thu cho nhiều đối tượng chích sách,
ngân sách phường góp phần trực tiếp thực hiện các chính sách phường hội.
- Các hoạt động kinh tế chính trị văn hố phường hội tại địa phương
được duy trì phát triển ổn định dựa trên nguồn ngân sách phường như hoạt
động của Đảng và các tổ chức đoàn thể, thực hiện các chính sách phường hội,
xây dựng hệ thống truyền thanh, truyền hình nhằm nâng cao trình độ văn hố
cho người dân và tăng cường nhận thức đường lối chủ trương, chính sách của
Đảng.
Như vậy, ngồi tác dụng giúp q trình quản lý tốt về mặt hành chính ở
11


địa phương, ngân sách phường cũng đã góp phần vào việc ổn định phát triển
kinh tế, văn hoá phường hội tại địa phương.
1.1.2. Khái niệm, mục tiêu và nguyên tắc của quản lý ngân sách nhà nước
cấp phường trên địa bàn quận
“QLNN là một dạng quản lý phường hội đặc biệt, mang tính quyền lực
nhà nước, sử dụng pháp luật nhà nước để điều chỉnh các quá trình phường hội

và hành vi hoạt động của con người trên tất cả các lĩnh vực của đời sống
phường hội do các cơ quan nhà nước thực hiện nhằm thỏa mãn nhu cầu hợp
pháp của con người và duy trì sự ổn định, phát triển phường hội” (Nguyễn
Hồng Hải, 2012)
Quản lý ngân sách nhà nước là hoạt động của cơ quan nhà nước có
thẩm quyền trong lĩnh vực tổ chức thu NSNN, tổ chức và kiểm soát chi
NSNN nhằm đảm bảo khả năng thanh toán chi trả và sử dụng tiết kiệm hiệu
quả quỹ NSNN. Quản lý NSNN cũng là quá trình tổ chức thực hiện chu trình
NSNN. Do đó, cũng có thể hiểu quản lý NSNN là hoạt động của các cơ quan
nhà nước có thẩm quyền trong q trình phân cấp giữa các cấp NS, lập dự
toán và giao dự toán NS, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm tra, thanh tra
NSNN nhằm đảm bảo gia tăng bền vững nguồn thu và sử dụng tiết kiệm hiệu
quả NSNN các cấp.
Chủ thể quản lý NSNN là Nhà nước hoặc cơ quan Nhà nước được Nhà
nước giao nhiệm vụ thực hiện các hoạt động tạo lập và sử dụng các quỹ
NSNN. Chủ thể trực tiếp quản lý NSNN là bộ máy tài chính trong hệ thống
các cơ quan Nhà nước.
Thực chất của quản lý NSNN là quản lý các hoạt động thu, chi bằng
tiền của NSNN và cân đối hệ thống NSNN.
+ Quản lý thu NSNN là việc Nhà nước dùng quyền lực của mình để tập
trung một phần nguồn tài chính quốc gia hình thành quỹ NSNN nhằm thỏa
12


mãn các nhu cầu của Nhà nước.
+ Quản lý chi NSNN là việc Nhà nước phân phối và sử dụng NSNN
nhằm đảm bảo thực hiện chức năng của nhà nước theo những nguyên tắc đã
được xác lập.
* Mục tiêu: Như bất kỳ một chính quyền nào, chính quyền cấp phường
cũng xác định mục tiêu ưu tiên hàng đầu là tiến tới tự cân đối ngân sách (cân

đối toàn phần hoặc khơng tồn phần). Điều đó tạo cho chính quyền địa
phương thế chủ động, nâng cao trách nhiệm trong quản lý thu – chi ngân
sách; lập ngân sách sát với nhu cầu thực tế của địa phương; tăng cường tính
cơng khai, minh bạch trong cơng tác quản lý ngân sách. Có thể nói ngân sách
phường là một mắt xích quan trọng trong hệ thống các cấp ngân sách của địa
phương, vì thế công tác điều hành ngân sách phường tốt giúp cho cơng tác
điều hành ngân sách địa phương đó tốt hơn.
Như vậy, mục tiêu quản lý ngân sách phường là nhằm xây dựng mơ
hình quản lý ngân sách mà trong đó chính quyền thực sự chủ động về nguồn
lực tài chính, tăng cường sự phối hợp chia sẻ thơng tin kinh tế - phường hội
giữa chính quyền phường và người dân. Để dịch vụ, hàng hố cơng cung cấp
cho phường hội đạt hiệu quả cao nhất.
- Xây dựng tài chính ngân sách phường lành mạnh, tăng nhanh nguồn
thu nhất là các khoản thu tại phường. Thu thường xuyên ngân sách phường
đảm bảo được các nhiệm vụ chi thường xuyên, không còn nợ lương, phụ cấp, trợ
cấp của cán bộ phường, phường. Tiếp tục huy động sức dân hợp lý để xây dựng
cơ sở hạ tầng, cơng trình phúc lợi ở nông thôn trên cơ sở dân biết, dân bàn, dân
làm, dân kiểm tra.
- Thực hiện quản lý điều hành ngân sách sát dự toán, quản lý và kiểm soát
chặt chẽ qua Kho bạc Nhà nước; công bằng, dân chủ, công khai tài chính ngân sách
theo qui định. Sử dụng có hiệu quả tài sản, tiền vốn của Nhà nước và nhân dân đóng
13


góp, đảm bảo kinh phí phục vụ các nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế phường
hội, an ninh quốc phịng, trật tự an ninh nơng thơn trên địa bàn các phường, phường,
thị trấn.
- Chuẩn hoá đội ngũ cán bộ tài chính phường, phường; đảm bảo 100%
cán bộ có trình độ chuyên môn nghiệp vụ từ trung cấp trở lên, có phẩm chất
đạo đức, năng lực cơng tác đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ.

* Nguyên tắc: a. Các nguyên tắc chung:
- Thống nhất trong quản lý NSNN: Nguyên tắc này chỉ ra sự thống nhất
về chính sách, chế độ, phương thức quản lý, thống nhất về trình tự thủ tục thu,
chi NS.
- Phân cấp trong quản lý NSNN: Nguyên tắc này yêu cầu cần phải xác
định cụ thể chức năng nhiệm vụ của các đơn vị trong việc quản lý NSNN.
- Hiệu quả trong việc quản lý NSNN: Nguyên tắc này yêu cầu quản lý
ngân sách nhà nước phải mang lại hiệu quả, tiết kiệm.
- Nguyên tắc bù đắp tổng thể: Theo nguyên tắc này tất cả các khoản thu
là nguồn để tài trợ chung cho các khoản chi khơng phân biệt đó là khoản chi
nào.
- Ngun tắc niên độ: Nguyên tắc này yêu cầu dự toán ngân sách phải
được cơ quan có thẩm quyền quyết định cho từng năm và việc sử dụng kinh
phí đã được duyệt cũng giới hạn trong năm theo dự toán đã được duyệt.
- Nguyên tắc chuyên dụng: Nguyên tắc này yêu cầu các khoản chi chỉ
được sử dụng cho đối tượng và mục đích đã được cơ quan có thẩm quyền
quyết định.
- Ngun tắc đảm bảo cân đối NSNN: Cân đối NSNN ngoài sự cân
bằng về thu, chi còn là sự hài hòa, hợp lý trong cơ cấu thu, chi giữa các khoản
thu, chi; các lĩnh vực, các ngành; các cấp chính quyền.
- Nguyên tắc công khai, minh bạch: Nguyên tắc này yêu cầu sự rõ ràng
14


về vai trò và trách nhiệm trong việc thực hiện và báo cáo ngân sách công khai.
b. Các nguyên tắc cụ thể:
* Đối với công tác quản lý thu NSNN: Trong quá trình quản lý thu
NSNN phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
+ Các khoản thu NSNN phải nộp trực tiếp vào Kho bạc Nhà nước;
+ Các khoản thu NSNN phải được nộp đầy đủ đúng hạn vào quỹ

NSNN;
+ Các khoản thu NSNN phải được hạch tốn kế tóan và quyết toán đầy
đủ kịp thời đúng chế độ.
* Đối với cơng tác quản lý chi NSNN: Trong q trình thanh toán và
kiểm soát chi NSNN phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
+ Kho bạc Nhà nước chỉ thực hiện cấp phát ngân sách cho những
khoản chi trong dự toán đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định.
+ Tất cả các khoản chi NSNN đều phải được kiểm tra kiểm soát chặt
chẽ.
+ Chi kịp thời trực tiếp cho đối tượng sử dụng ngân sách
+ Nguyên tắc hạch toán mọi khoản chi bằng đồng Việt Nam.
1.2. Nội dung và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách nhà nước
cấp phường trên địa bàn quận
1.2.1. Nội dung của quản lý ngân sách nhà nước cấp phường trên địa bàn
quận
Quản lý ngân sách nhà nước cấp phường phường gồm 3 khâu nối tiếp nhau:
lập dự toán ngân sách (bao gồm cả chuẩn bị và quyết định, giao dự toán
NSNN), chấp hành dự toán ngân sách phường, quyết toán ngân sách phường.
1.2.1.1. Lập dự toán ngân sách phường
a. Mục tiêu của lập dự toán ngân sách phường
Lập dự toán ngân sách là cơng việc khởi đầu có ý nghĩa quyết định đến
15


tồn bộ các khâu của chu trình quản lý ngân sách. Lập dự toán ngân sách thực
chất là lập kế hoạch (dự toán) các khoản thu-chi của ngân sách trong một năm
ngân sách. Kết quả của khâu này là dự toán ngân sách được HĐND phường
quyết định.
Ngân sách phường được xem như chiếc gương tài chính phản ánh sự
lựa chọn các mục tiêu ưu tiên trong kế hoạch phát triển kinh tế-phường hội

cấp phường trong từng thời kỳ. Vì vậy, cần có sự phối hợp của các cơ quan
hữu quan và sự tham gia của người dân, của các tổ chức dân sự, các doanh
nghiệp một cách hữu hiệu trong xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế-phường
hội và ngân sách phường.
Quá trình lập ngân sách phường nhằm mục tiêu: (1) Huy động nguồn
lực tài chính theo đúng chế độ, chính sách của Nhà nước và bảo đảm kiểm
sốt chi tiêu tổng thể; (2) Phân bổ ngân sách phù hợp với ưu tiên trong kế
hoạch phát triển kinh tế-phường hội cấp phường và chính sách, chế độ của
Nhà nước; (3) Là cơ sở cho việc quản lý thu, chi trong khâu chấp hành ngân
sách cũng như việc đánh giá, quyết tốn ngân sách phường được cơng khai,
minh bạch và bảo đảm trách nhiệm giải trình;
b. u cầu lập dự tốn
Lập dự toán ngân sách phường phải đảm bảo thực hiện đúng các yêu
cầu sau đây: (1) Lập theo đúng nội dung, mẫu biểu, mục lục ngân sách nhà
nước, thời hạn qui định; (2) Tuân theo các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn,
định mức; (3) Đảm bảo nguyên tắc cân đối ngân sách; (4) Phải căn cứ vào
điều kiện và nguồn kinh phí để lựa chọn các hoạt động/dự án cần ưu tiên bố
trí vốn tránh dàn trải. Nguyên tắc ưu tiên thực hiện các hoạt động đó là: (1)
Ưu tiên cho các nhu cầu chi cam kết trước khi xem xét các đề xuất mới; (2)
Chỉ bố trí vốn cho các dự án nằm trong quy hoạch, đã được quyết định đầu tư
và phê duyệt dự tốn theo đúng trình tự xây dựng cơ bản; (3) Ưu tiên vốn cho
16