Tìm hiểu trường phái kiến trúc gothic

Tìm hiểu trường phái kiến trúc Gothic
Hoàn cảnh lịch sử:
Kiến trúc Gothic ra đời sau thời kì kiến trúc Roman. Khoảng năm 1200 sau Công
Nguyên, dân châu Âu bắt đầu xây nhà thờ và cung điện theo kiểu kiến trúc Gothic. Sự
khác biệt dễ dàng nhận thấy nhất giữa hai lối kiến trúc Trung cổ này là trong khi kiến trúc
Roman theo kiểu vòm cong tròn thi kiến trúc Gothic lại theo kiểu vòm nhọn. Kiến trúc
Gothic có cửa sổ nhiều hơn và kích thước cửa sổ cũng lớn hơn kiến trúc Roman.
Kiến trúc gothic (hay francigenum opus) là một phong cách kiến trúc bắt đầu phát triển từ
nửa sau thời Trung cổ ở Tây Âu.
Kiến trúc Gothic được thể hiện rõ rệt nhất và đẹp nhất trong các nhà thờ lớn, trong các
thánh đường và một số các công trình dân dụng. Nhiều mẫu kiến trúc nhà thờ còn lại đến
ngày nay mà trong số chúng, ngay những công trình nhỏ nhất cũng mang vẻ đẹp đặc
trưng phần vì không có 2 công trình kiến trúc Gothic nào lại giống hệt nhau. Rất nhiều
những công trình lớn là những kiệt tác kiến trúc vô giá được UNESCO công nhận là Di
sản văn hóa thế giới.
Thời kỳ hưng thịnh của kiến trúc Gothic từ giữa thế kỷ 18 ở Anh và lan rộng khắp Châu
Âu trong suốt thế kỷ 19, sau đó vẫn ảnh hưởng rất mạnh trong các kiến trúc về nhà thờ và
trường đại học cho đến tận thế kỷ 20
Kiến trúc gothic xuất hiện ở vùng Île-de-France và Haute Picardie vào thế kỷ XII. Nó
nhanh chóng trở nên phổ biến ở phía Bắc sông Loire, kế đến là phía nam sông Loire và
châu Âu cho tới giữa thế kỷ XVI; thậm chí là cho tới thế kỷ XVII ở một số ít các quốc
gia khác. Kỹ thuật và quan niệm thẩm mỹ của kiến trúc gothic đã được vĩnh cửu hoá
trong kiến trúc Pháp thế kỷ XVI ở một số chi tiết và mẫu tái hiện công trình; và sau đó,
khi một trào lưu đổi mới, làn sóng chủ nghĩa lịch sử xuất hiện vào thế kỷ XIX cho tới đầu
thế kỷ XX, phong cách này phát triển thành "tân gothic" (néo-gothique).
Đặc trưng riêng biệt của nó mang cả tính triết học cũng như kiến trúc. Có thể, nó đã cho
thấy từ hai góc nhìn này một trong những sự hoàn thiện đầy đủ nhất về mặt nghệ thuật
vào thời Trung cổ.
Phong cách gothic xuất hiện chủ yếu ở vùng Haute Picardie. Nó phát triển trong các thời
kỳ : gothic sơ kỳ (thế kỷ XII), kế đến là gothic cổ điển (1190 – 1230), tiếp sau đó là
gothic ánh sáng (khoảng 1230 - khoảng 1350), và cuối cùng là gothic rực cháy (thế kỷ

XV-XVI). Vào giai đoạn phục hưng, phong cách gothic vẫn phát triển ở Pháp nhưng có
sự pha trộn giữa kiến trúc gothic và phong cách trang trí thời Phục hưng (nhà thờ Saint-
Étienne du Mont ở Paris).
Nhà thờ Saint-Étienne du Mont ở Paris
Thuật ngữ Gothic
Những người Ý thời Phục hưng đã gọi gotico là "gothic". Phong cách này ban đầu được
lấy tên là "francigenum opus, dịch nôm na là "tác phẩm của người Pháp", có nghĩa là
"phương pháp xây dựng tại vùng Île-de-France". Thuật ngữ "gothic" ban đầu được sử
dụng theo nghĩa xấu. Từ này xuất phát từ tên gọi những người Goth, loại người mà theo
người La Mã là những kẻ "mọi rợ". Vậy là kiến trúc gothic, theo những người Ý ở giai
đoạn Phục hưng, là tác phẩm của những kẻ mọi rợ, bởi nó là kết quả của sự đoạn tuyệt
với những kỹ thuật và quan niệm thẩm mĩ Hy Lạp-La Mã.
Phần lớn những nhà khảo cổ và những sử gia nghệ thuật đều bác bỏ nhận định này và chỉ
ra rằng đối với kiến trúc roman trước đó, kiến trúc gothic là một sự phát triển thêm lên
hơn là một sự đoạn tuyệt.
Thẩm mỹ
Kiến trúc vòm trong nhà thờ Salisbury
Dù kiến trúc gothic được nhận biết phổ biến nhất bằng việc sử dụng các mái vòm vuốt
nhọn (« hình cung nhọn » theo lời những người buôn đồ cổ) nhưng người ta vẫn không
thể cô đọng những nét kiến trúc cụ thể của nó ; giống như mọi phong cách khác, đều
mang những đặc trưng riêng về kỹ thuật.
Kiến trúc Roman phản đối kiến trúc gothic ở việc sử dụng không sử dụng các mái vòm
bán nguyệt hoặc là các vòm cung nhọn là hoàn toàn phi lý và không làm nên ý nghĩa lịch
sử gì.
Dạng vòm cung nhọn và cung nhọn cắt nhau trên thực tế đã được sử dụng trước cả sự
xuất hiện của những tòa kiến trúc gothic đầu tiên.
Rất nhiều những phương pháp xây dựng cũng như trang trí đã được sử dụng. Sự xen kẽ
của những cột trụ lớn-nhỏ tạo nên nhịp cho chính đường và làm tăng ấn tượng về chiều
dài, chiều ngang. Sự tương ứng giữa chiều cao và chiều rộng của chính đường có thể làm
tăng cũng như giảm cảm giác về độ cao của đỉnh vòm. Hình dạng các cột, cách trang trí

đỉnh cột, tỉ lệ giữa các tầng (vòm lượn lớn ; hành lang phía trên, chạy quanh chính đường
– triforium ; cửa sổ cao), đều tham gia vào yếu tố thẩm mĩ của kiến trúc gothic
Chiều cao (nhà thờ Saint-Pierre ở Beauvais)
Xen kẽ giữa khoảng trống và yếu tố kiến trúc (nhà thờ Đức bà Laon – Notre-Dame de
Laon)
Sự hợp nhất về không gian (nhà thờ Saint-Étienne ở Bourges)
Sắp đặt về ánh sáng và màu sắc (nhà thờ Notre-Dame de Chartres)
Sau đây là những nhà thờ tiêu biểu nhất của phong cách kiến trúc
này:
Nhà thờ thánh Stephen
Nhà thờ thánh Stephen nằm ở trung tâm thành phố Vienna (Áo). Nhà thờ này đã sống sót
qua nhiều cuộc chiến tranh và giờ đây là biểu tượng cho sự tự do của thành phố.
Nhà thờ Burgos
Nhà thờ Burgos là một nhà thờ thời trung cổ ở tỉnh Burgos (Tây Ba
Nha), được xây dựng dành riêng cho Đức trinh nữ Maria. Nhà thờ
này được hoàn thành vào năm 1567. Năm 1919, nó được chọn
là nơi chôn cất của nhà quý tộc Rodrigo Díaz de Vivar và vợ ông
Doña Jimena.
Nhà thờ chính tòa Đức Bà Reims
Nằm ở tỉnh Marne (Pháp), nhà thờ
Reims là nơi lên ngôi chính thức của hầu
hết các vị vua của Pháp . Vị vua cuối
cùng làm lễ đăng quang tại đây là
Charles X. Đây là một trong những nhà
thờ cổ và lớn nhất của Pháp
Nhà thờ chính tòa Milano
Nhà thờ chính tòa Milano là nhà thờ
phong cách Gothic lớn nhất thế giới
nằm trên quảng trường chính ở thành phố Milan (Ý), và cũng
là một trong những công trình kiến trúc nổi tiếng nhất ở

châu Âu. Phải mất 500 năm để hoàn thành nhà thờ này.
Nhà thờ chính tòa Seville
Nằm trên nền của một nhà thờ Hồi
giáo lớn, nhà thờ này được xây dựng
để minh chứng sự giàu có của thành
phố Seville, Tây Ba Nha. Nó là nhà
thờ Gothic lớn nhất và là nhà thờ lớn
thứ ba thế giới. Nhà xây dựng đã sử
dụng một số cột và yếu tố từ nhà thờ
Hồi giáo .
Nhà thờ York Minster
Nằm ở thành phố York, Anh, đây là
một trong hai nhà thờ Gothic lớn nhất ở Bắc Âu (cùng với nhà
thờ Cologne ở Đức), nhà thờ này kết hợp các nét đặc trưng
của kiến trúc Gothic ở Anh. Bức kính màu “Great East
Window” bên trong là bức kính màu trung cổ lớn nhất trên
thế giới.
Nhà thờ Đức Bà Paris
Là nhà thờ Công giáo tuyệt đẹp ở quận 4 thành phố Paris. Đây là
một trong những nhà thờ phong cách Gothic nổi tiếng nhất
nước Pháp, cũng là ví dụ điển hình cho phong cách Gothic Pháp.
Trong cuộc cách mạng Pháp năm 1790, rất nhiều các tác phẩm điêu khắc và vật báu đã bị
hư hại hoặc phá hủy. Napoleon Bonaparte cũng lên ngôi hoàng đế tại đây.
Nhà thờ Cologne
Đây là nhà thờ Gothic lớn nhất ở Đức, là địa danh nổi tiếng nhất của thành phố Cologne
trong nhiều thế kỉ qua. Nhà thờ được xây dựng trong 600 năm
và dành riêng cho thánh Peter và Mary.
Nhà thờ Santa Maria del Fiore
Nhà thờ Santa Maria del Fiore là nhà
thờ tuyệt đẹp và là biểu tượng của thành

phố Florence, Ý. Bên ngoài nhà thờ
được trang trí những tấm đá cẩm thạch nhiều màu sắc. Đây là một trong những nhà thờ
lớn nhất ở Ý và cho đến bây giờ, đây cũng là nhà thờ mái vòm lớn nhất thế giới.
Nhà thờ chính tòa Đức Bà Chartres
Nhà thờ chính tòa Đức Bà Chartres
nằm ở Chartres, một thị trấn gần
Paris. Thị trấn này dường như quá
nhỏ so với quy mô của nhà thờ này.
Đây là một trong những ví dụ tiêu
biểu của kiến trúc Gothic Pháp và
được bảo quản một cách hoàn hảo.
Phần lớn các của sổ kính màu còn
nguyên vẹn trong khi kiến trúc chỉ có
một số thay đổi nhỏ.
Những yếu tố về kiến trúc do đó đã
được đưa vào phục vụ những nghiên cứu về thẩm mĩ. Chúng đã từng chỉ là những công
cụ nghiên cứu. Để nâng chính đường lên cao hơn nữa, cần phải hoàn thiện kỹ thuật của
vòm chống; để tăng ánh sáng và làm rỗng các bức từng, việc sử dụng vòm vuốt nhọn đã
được áp dụng tốt hơn. Những cột ghép đã đồng nhất hóa không gian và tạo nên một cảm
giác khá hợp lý về mặt thể tích.
Kiến trúc này lan rộng chủ yếu ở vùng Tây Âu và dần suy tàn ở nhiều vùng : gothic
Angers, Normandie,…
Gothique primitif: tạm dịch là gothic sơ kỳ
Gothique classique: tạm dịch là gothic cổ điển
Gothique rayonnant: tạm dịch là gothic ánh sáng do đặc trưng của giai đoạn này là các
cửa sổ rất lớn.
Gothique flamboyant: tạm dịch là gothic rực cháy do đặc trưng của giai đoạn này là
những hoạ tiết trang trí mảnh và mềm mại như ngọn lửa.
Giai đoạn tiền gothic
Từ cuối thế kỷ X, các nhà thờ được xây dựng theo phong cách Roman giống như ở phần

lớn của Tây Âu : các chính đường được phủ bởi một đỉnh vòm dạng nôi ; tường dày và
được bảo vệ bởi cột ốp dày ở phía ngoài. Số lượng và diện tích các cửa sổ bị hạn chế và
bên trong các tòa kiến trúc thường được trang trí bởi các bức tranh tường với màu sắc
sống động.
Các sử gia nghệ thuật hiện nay có xu hướng làm giảm bớt sự đoạn tuyệt giữa phong cách
gothic và roman qua việc chứng minh rằng kiến trúc gothic không hoàn toàn quên đi sự
thừa kế nghệ thuật cổ đại. Các nhà điêu khắc và kiến trúc sư vẫn thường lấy cảm hứng từ
những phương pháp xây dựng La Mã.
Gothic sơ kỳ
Mặc dù những yếu tố kỹ thuật được sử dụng bởi các nghệ nhân thời đó đã tồn tại từ nhiều
thế kỷ trước, nhưng việc xây dựng nhà thờ công giáo Saint-Denis và nhà thờ lớn Saint-
Étienne ở Sens mới được coi là những dấu mốc đầu tiên trong sự hình thành quan niệm
thẩm mĩ gothic trong lĩnh vực kiến trúc.
Những công trình gothic đầu tiên xuất hiện vào khoảng những năm 1130-1150 ở vùng
Ile-de-France và nhất là ở Picardie. Vào giai đoạn này, sự gia tăng dân số đòi hỏi kích
thước các công trình tôn giáo cũng phải tăng theo. Tôn giáo, tín ngưỡng là sự cấu thành
chủ yếu trong cuộc sống những người mộ đạo. Sự lan truyền của các tiến bộ về kỹ thuật
khiến cho công việc có kết quả tốt. Cuối cùng, các thành phố và thương mại phát triển, đó
là lý do làm xuất hiện một bộ phận tư sản giàu có.
Những công trình đầu tiên
Dù được công nhận vào năm 1163 nhưng công việc xây dựng nhà thờ Saint-Étienne ở
Sens đã bắt đầu vào năm 1135 và khiến nó được công nhận là nhà thờ theo kiến trúc
gothic đầu tiên.
Tại nhà thờ Notre-Dame ở Morienval đã xuất hiện vài nét của kiến trúc gothic. Tuy nó
xuất hiện trước tu viện Saint-Denis nhưng nó vẫn còn là một trong những công trình tôn
giáo ở giai đoạn cuối của việc xóa bỏ một cách rõ rệt kiến trúc Roman.
Tu viện dòng thánh Benoit ở Saint-Denis là một công trình tráng lệ và giàu có, tất cả là
nhờ vào những hoạt động của Suger, trưởng tu viện từ năm 1122 đến 1151. Ông mong
muốn tu tạo lại nhà thờ cũ từ thời Charlemagne này nhằm nhấn mạnh thêm giá trị của
những thánh tích của thánh Denis : để làm điều này, ông hi vọng có thể nâng chiều cao

cũng như các khung cửa cho phép ánh sáng lọt qua.
Suger quyết định hoàn thành việc xây dựng tu viện mới của mình qua việc áp dụng phong
cách mới sử dụng trong nhà thờ Saint-Étienne ở Sens. Năm 1140, ông cho xây dựng mặt
phía tây theo kiểu harmonique (harmonique: hòa hợp), lấy cảm hứng từ những mẫu của
Normandie ở giai đoạn kiến trúc Roman, giống tu viện Saint-Étienne ở Caen đã cho thấy
một ví dụ đẹp về mặt tiền kiểu harmonique của Normandie, đoạn tuyệt với những khối
thô kệch của thời Charlemagne. Năm 1144, việc hoàn thành cung thánh của nhà thờ công
giáo đã đánh dấu sự lên ngôi của một kiến trúc mới. Áp dụng lại nguyên tắc từ hành lang
quanh chính đường tới nhà nguyện và gấp đôi nó lên, ông đã cải tiến nó qua việc chọn
giải pháp đặt kế nhau các nhà nguyện mà trước kia vẫn bị cô lập và ngăn chúng bằng một
tường ốp đơn giản. Mỗi nhà nguyện đều chứa những khung cửa đôi có trang bị kính màu
lọc ánh sáng. Vòm cũng được áp dụng kỹ thuật đan chéo các gân cung, cho phép phân bố
lực lên các cột đều hơn.
Tác phẩm gothic đầu tiên xuất hiện nhiều trong nửa sau thế kỷ XII ở phía Bắc nước Pháp.
Những giáo sĩ tự do lập tức bị thu hút bởi vẻ tráng lệ của một kiến trúc mới. Saint-Denis
chuyển sang thời gothic sơ kỳ : tuy nhiên, kiến trúc quá táo bạo này không được hiểu
cũng như chấp nhận ngay (mặt tiền theo kiểu « harmonique », hành lang đôi, vòm cung
nhọn). Nhà thờ Saint-Étienne ở Sens là một ví dụ khác về công trình đi tiên phong cho
bước phát triển này nhưng có phần kém táo bạo hơn Saint-Denis : sự xen kẽ các cột
chống (cột lớn/nhỏ), vòm chia 6 phần, tường vẫn còn dày - việc sử dụng những vòm
chống chỉ bắt đầu phổ biến khi bước sang giai đoạn gothic cổ điển (mặc dù sự xuất hiện
đầu tiên của nó được công nhận là vào thập niên 1150 ở Saint-Germain-des-Prés). Tuy
nhiên người ta có thể nhận thấy những tiến bộ như việc xóa bỏ hành lang ngang (tạo với
hành lang ở chính đường thành hình thập giá – « transept » ), khiến không gian trở nên
hợp nhất và lượng ánh sáng thêm dồi dào. Những thay đổi ở Sens được chấp nhận nhiều
hơn ở Saint-Denis. Nhà thờ Sens nhận được nhiều phản hồi và nhiều tòa kiến trúc khác
cũng nhanh chóng hưởng ứng ví dụ này, như ở phía Bắc sông Loire chẳng hạn. Nhà thờ
Laon vẫn mang một dáng vẻ hơi « lỗi thời » qua việc giữ nguyên đài ngồi được nâng cao
tới 4 tầng.
Gothic cổ điển

Gothic cổ điển (tiếng Anh: High gothic) tương ứng với giai đoạn phát triển hoàn toàn và
cân bằng hình dạng (cuối thế kỷ XII đến khoảng năm 1230). Người ta xây dựng gần như
tất cả các nhà thờ lớn hơn : Reims, Bourges, Amiens, etc. Một số nhà thờ được xây dựng
hoặc tu sửa trong các thành phố và làng mạc ; hoặc là ở các tu viện, người ta tính đến
việc áp dụng những nguyên lý mới ngay từ cuối thế kỷ XII. Trong các nhà thờ, cách trang
trí được đơn giản hóa. Kiến trúc được tương đồng hóa : người ta từ bỏ ý tưởng xây dựng
các cột xen kẽ đã từng được đánh giá cao ở Sens.
Kiến trúc gothic hoàng gia dưới triều Capé đã tìm thấy những yếu tố cổ điển nhất. Trong
gia đoạn này, người ta bắt đầu biết đến tên tuổi các kiến trúc sư, đặc biệt là nhờ những mê
cung (Reims). Công việc xây dựng được hợp lý hóa. Đá được được vào một chuẩn nhất
định. Công trình mở đầu cho thời kỳ này là Chartres, một dự án đầy tham vọng với việc
nâng chiều cao thêm tới 3 tầng được thực hiện khả thi nhờ có sự hoàn thiện của các mố
đỡ. Sự hoàn thiện các vòm chống cho phép xóa bỏ các đài ngồi mà trước giờ vẫn giữ vai
trò này. Các quốc gia châu Âu khác bắt đầu quan tâm tới kiểu kiến trúc mới này
(Cantorbéry, Salisbury,etc).
Gothic ánh sáng
Thêm lần nữa, phong cách này lại được sinh ra tại Saint-Denis với việc làm gọn những
phần cao của cung thánh thuộc tu viện vào năm 1231. Nó được công nhận thực sự vào
năm 1240 ; các công trình đang trong quá trình xây dựng lập tức chú ý đến « mốt » mới
này và thay đổi đôi chỗ trên bản thiết kế. Gothic ánh sáng phát triền từng bước cho tới
khoảng năm 1350 và lan rộng ra khắp châu Âu với một số điểm đồng nhất. Các kiến trúc
sư người Pháp thậm chí đã thi công ở Chypre và Hungari.
Các nhà thờ trở nên ngày càng cao. Trên phương diện kỹ thuật, việc sử dụng khung bằng
đá đã cho phép các tòa nhà có diện tích rộng và cửa sổ lớn đến thế.
Các cửa sổ ngày càng được mở rộng, tới mức choán hết cả bức tường : những cột trong
bộ xương cửa được dựng bằng đá ; phần còn lại là thủy tinh, cho phép ánh sáng lọt qua.
Bề mặt chiếu sáng vẫn tiếp tục được tăng nhờ sự xuất hiện của một hành lang phía trên
chính đường (triforium) có đoạn được trổ thủng như ở Châlons. Ở Metz, bề mặt kính đạt
tới 6496m2. Các cửa sổ, thêm vào đó, còn được trang trí bởi những họa tiết viền mảnh
hết sức tinh tế nhưng không làm cản trở ánh sáng. Hoa hồng, được được sử dụng rất

nhiều trước kia, trở thành một yếu tố không thể thiếu trong trang trí (nhà thờ Đức bà
Paris, hành lang thập giá - transept; mặt tiền nhà thời Strasbourg).
Người ta đã ghi nhận một sự nhất quán về mặt không gian : các cột đều được đồng nhất ;
nhiều nhà nguyện ở hai bên sườn cũng cho phép tăng không gian của nhà thời.
Cột trụ là thứ thường được ghép nhiều nhất, có nghĩa là xung quanh được bao bởi nhiều
cột nhỏ ghép lại tạo thành cụm. Tương phản với xu hướng cột ghép, có một nhóm các
nhà thờ chọn cột trụ là khối trụ, theo mô phỏng của nhà thờ Saint-Étienne ở Châlons.
Đặc điểm tiêu biểu nhất của kiến trúc Gothic là mái vòm và đầu nhọn. Phong cách này
nhấn mạnh vào những hình khối theo chiều thẳng đứng, và tập trung vào những hệ cột
mảnh, trần cao mở rộng với sự kết hợp của những vật liệu như kính. Nhờ kiến trúc mái
vòng cung và có đầu nhọn, cộng với hệ thống cửa sổ kính rộng nên những ngôi nhà theo
kiến trúc này có nhiều ánh sáng.
Một số toà nhà tiêu biểu cho KT Gothic
Đặc điểm của kiến trúc Gothic:
Ta có thể nhận biết kiến trúc Gothic bằng những đặc điểm chính sau đây.
- Thường có chiều cao lớn từ 38-42 mét, riêng tháp lấy ánh sáng cao đến 60m, cửa sổ
kính màu ở mặt đứng có thể lớn tới 8-12 mét Công trình mở nhiều cửa sổ rộng, bên
trong công trình tràn ngập ánh sáng.
- Các cửa sổ Hoa Hồng rất lớn và giàu tính trang trí, thường đặt ở đầu hồi cánh Nam và
Bắc.
- Các tác phẩm điêu khắc kiến trúc cũng như kính màu được sử dụng rộng rãi.
- Kiểu mặt bằng cơ bản là kiểu mặt bằng chữ thập Latinh, mặt đứng ở phía Tây có cửa
vào được trang trí lộng lẫy nhất; ở phần Hậu cung phía Đông thường có những gian thờ
nửa đường tròn.
- Hình thức bên ngoài phản ánh trung thực hình thức kết cấu bên trong.
- Công trình cao lớn, đồ sộ và các bộ phận chi tiết kiến trúc vượt quá sự phù hợp với tỷ
xích của con người.
- Cảm giác về chiều cao của nhà thờ Gothic là do chiều cao thật của nó quyết định và một
phần nữa là do ảo giác quyết định, ảo giác này là do cột cuốn, gờ sống và vòm trần gây
nên.

Nhà thờ Gotic có chiều cao lớn từ 38-42 mét, riêng tháp lấy ánh sáng cao đến 60m, cửa
sổ kính màu ở mặt đứng có thể lớn tới 8-12 mét.
Mặt đứng phía Tây (mặt chính) của kiến trúc nhà thờ Gothic tuân theo những chế định
nhất định, từ dưới lên trên được chia làm ba phần (ba tầng): phần dưới cùng là cửa,
thường có ba hốc cửa rất sâu (chiều sâu của hốc có thể chiếm hẳn một bước nhà);
Phần giữa ở chính giữa cửa sổ tròn to bằng kính màu được tô điểm như những bông hoa
hồng; phần trên cùng là hành lang và hai tháp chuông.
Kết cấu nhà thờ Gothic là một trong những sáng tạo đặc biệt nhất, tạo cho kiến trúc hà
thờ những ưu việt và vẻ đẹp đặc biệt, mà trước đó các hệ thống kết cấu, kể cả những nền
kiến trúc phát triển cao như La Mã cổ đại, chưa đạt được.
Hệ thống kết cấu nhà thờ Gothic là một hề thống không gian lớn, dùng khung chịu lực,
tách biệt rõ rệt giữa kết cấu chịu lực và kết cấu ngăn cách; với những thành phần chính
tính từ đổ mái xuống là: vòm mái hình múi có sống, cuộn nhọn, cột và cuộn bay. Hệ
thống đã tạo cho kiến trúc những không gian mệnh mông, khoáng đạt và một khung cảnh
nội thất nhẹ nhàng, tràn ngập ánh sáng.
Trong các công trình kiến trúc Gothic, khi xây dựng vòm mái bằng hình chữ nhật, thông
thường người ta gặp mái cong hai chiều rất phức tạp, như vậy khi mặt chiếu bằng của nó
là hình chữ nhật, chiều cao của cuốn vẫn bằng nhau, nên xử lý kiến trúc vòm có múi đơn
giản hơn rất nhiều.
Hệ thống kết cấu của vòm Gothic không còn có một gắn bó nào với kết cấu của kiến trúc
La Mã cổ đại, tính chất cách tân của kiến trúc Gothic có được là nhờ những cuộn nhọn
(đến từ kiến trúc phía Đông, mái vòm có bốn cuộn nhọn có múi đỡ). Vòm mái hình múi
có sống trong kiến trúc mái nhà thờ Gotic chia ra làm các loại:
- Vòm có sống bốn mũi có hình chiếu mặt bằng hình chữ nhật.
- Vòm có sống sáu mũi có hình chiếu hình chữ nhật.
- Vòm có nhiều sống và nhiều múi hình sao có mặt chiếu hình chữ nhật (loại vòm mái
phức tạp này là sản phẩm của kiến trúc Gothic hậu kỳ).
Bốn chân vòm của kiến trúc truyền tải xuống cột và một phần của tải trọng xuống cuốn
bay.
Cuốn bay là một thành phần quan trọng của hệ thống kết cấu nhà thờ Gothic, chia xẻ với

cột tải trọng của vòm, làm giảm tiết diện của cột kiến cho công trình có thể mở cửa sổ lớn
được và làm cho đường nét kiến trúc thêm thanh thoát.
Cuốn bay (Flying buttess) bao gồm những cái cuốn nghiêng trong không trung và những
bệ cột đứng, là một sáng tạo lớn khác cho kiến trúc Gothic. Cuốn bay, cũng giống như
những cột bổ trụ, được xây dựng dùng để đỡ những lực đạp ở mặt bên, nhưng vì cấu tạo
thì khác xa cột bổ trụ. Cuốn bay cũng góp phần làm cho gắn bó hơn mối liên kết giữa
nhịp lớn ở giữa và nhịp biên, khiến cho kích thước cột của hai bộ phận này giảm nhỏ.
Hệ thống kết cấu nhà thờ Gotic đưa đến kết quả là tiết kiệm được nhiều vật liệu cho vòm,
chiều dày của vòm chỉ còn khoảng 25-30cm, vòm mái hình múi có sống còn hợp được
nhiều loại mặt bằng khác nhau, chẳng hạn trong trường hợp mặt bằng hình dáng phức tạp
như đàn tế nhà thờ Saint Denis.
Các phong cách kiến trúc và các thế hệ nhà thờ Gothic Pháp.
Các nhà thờ thuộc loại xây dựng đầu tiên trong kiến trúc Gothic Pháp trong những năm
1140 - 1200 được gọi là thế hệ các nhà thờ Gotic nguyên thủy (các nhà thờ ở Noyon,
Laon, Paris).
Các nhà thờ xây dựng trong những năm 1200 - 1250 được gọi là thế hệ các nhà thờ
Gothic cổ điển (các nhà thờ ở Reims, Beauvais, Chartres, Rouen, )
Ngoài ra còn có các phong cách kiến trúc:
- Phong cách Gothic tỏa sáng: Là phong cách của những nhà thờ Thiên Chúa giáo được
xây dựng trong những năm 1260 - 1380, thời kỳ phát triển toàn diện và chín muồi của
kiến trúc Gotic.
- Phong cách Gothic rực cháy: Là phong cách của nhà thò được xây dựng trong khoảng
những năm 1380 - 1540. Kiến trúc Gothic ra đời đầu tiên ở Pháp vào năm 1140, và nhà
thờ Gotic phát triển rất mạnh mẽ trong khoảng thời 1150 đến 1300 và lần lượt ảnh hưởng
ra các nước xung quanh như Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Italia
Ở Pháp phong cách Gotic được thịnh hành hơn ba thập niên: một phần ba cuối của thế kỷ
XII đến một phần tư đầu thế kỷ XIII - là thời kỳ đỉnh cao của phong cách Gothic và thế kỉ
XIV - XV là thời kỳ cuối; ban đầu là giai đoạn "tỏa sáng" và sau đó là giai đoạn "rực
cháy".