Bài giảng mở đầu sinh lý bệnh TS nguyễn lĩnh toàn

MỞ ĐẦU SINH LÝ BỆNH
HỌC VIỆN QUÂN Y
TS. Nguyễn Lĩnh Toàn
CNBM Sinh lý bệnh
BỘ MÔN SINH LÝ BỆNH
Mục đích học tập
• Nắm được định nghĩa và các nội dung học
tập chính của sinh lý bệnh
• Nắm được mục đích học môn sinh lý bệnh
• Phân tích được tính chất phương pháp
luận môn sinh lý bệnh
• Nắm được vai trò của sinh lý bệnh trong y
học
Định nghĩa
• SLB là môn học nghiên cứu những
qui luật hoạt động của cơ thể và cơ
quan khi bị bệnh. Từ đó làm cơ sở
cho việc chẩn đoán, điều trị, phòng
bệnh.
1.Định nghĩa và nội dung sinh lý bệnh
Định nghĩa (Tiếp)
• Sinh lý bệnh đại cương: tính chất toàn
thân, khái niệm chung về bệnh lý điển
hình: viêm, sốt, miễn dịch, u,
• Sinh lý bệnh bộ phận: tuần hoàn, hô
hấp, gan, tiết niệu
1.Định nghĩa và nội dung sinh lý bệnh
Nội dung
• Nghiên cứu các yếu tố liên quan và
qui luật bệnh (nguyên nhân và điều
kiện gây bệnh);

• Nghiên cứu bệnh căn, qui luật phát
triển bệnh (cơ chế phát sinh, phát
triển và kết thúc bệnh - bệnh sinh);
1.Định nghĩa và nội dung sinh lý bệnh
Nội dung
• Bệnh có thể khỏi hoặc không.
=> Trả lời câu hỏi "tại sao?", "như thế
nào?".
=> Xây dựng những khái niệm cơ bản
của bệnh.
1.Định nghĩa và nội dung sinh lý bệnh
• Trang bị những qui luật chung, cơ
bản về bệnh và mối liên quan giữa
bệnh và lành.
• Giữa các cơ quan trong cơ thể,
giữa tại chỗ và toàn thân.
2.Mục đích môn sinh lý bệnh
• Giúp vận dụng những qui luật vào
thực tế lâm sàng, không bị lạc giữa
"rừng rậm lâm sàng".
2.Mục đích môn Sinh lý bệnh
• Xây dựng phương pháp luận để tiếp
cận những qui luật bệnh.
= dạy phương pháp (tại sao) & kinh
nghiệm nghiên cứu.
2.Mục đích môn Sinh lý bệnh
3.1.Tính chất tổng hợp
• Cơ thể là một khối thống nhất có mối
liên quan giữa các bộ phần với nhau.
3.Tính chất phương pháp luận trong

nghiên cứu sinh lý bệnh
3.1.Tính chất tổng hợp (tiếp)
• Tập hợp những quan sát từ nhiều cơ
quan, giai đoạn phát triển của cơ thể
= qui luật bệnh tật
• => rút ra liên quan tại chỗ và toàn
thân trong bệnh tật
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
• Từ hiện tượng bệnh lý cụ thể, tìm
cách khái quát hoá thành những qui
luật hoạt động của cơ thể bị bệnh =
tính chất tổng hợp.
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
Ví dụ: - Loét dạ dày hành tá tràng - cơ
chế toàn thân
- Thiếu oxy: nhiều nguyên nhân
cơ chế từ các chuyên khoa
3.2.Tính chất tích hợp
• Nghiên cứu chức năng của từng cơ quan
nhưng không tách rời quan hệ chung.
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
•
Tìm hiểu qui luật hoạt động của cơ thể
bị bệnh.
Sinh lý bệnh tận dụng mọi khả năng

kỹ thuật cũng như thành tựu của
những môn học khác.
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
• => SLB mang tính chất tích hợp về
mặt phương pháp, để giải thích cơ
chế bệnh sinh => sử dụng cơ chế hoá
sinh, lý sinh, hình thái, phân tử
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
• Phải hiểu các môn học khác: hóa
sinh, sinh lý, GPB, GP, dược
=> SLB không có kỹ thuật và phương
pháp riêng hay nói cách khác phương
pháp SLB là tổng hợp và tích hợp.
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
Ví dụ: Nghiên cứu bệnh ung thư =
máu, hoá sinh, miễn dịch, di truyền
thành qui luật ung thư
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
3.3.Tính chất thực nghiệm
Để hiểu cơ chế bệnh phải giải đáp
câu hỏi "tại sao?" hay "như thế
nào?".
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
3.3.Tính chất thực nghiệm (PP)
Để hình thành kết luận có tính qui luật

của một bệnh phương pháp TN phải
qua 4 bước sau:
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
• Quan sát: dùng ngũ quan, dùng phương
tiện kỹ thuật, xét nghiệm cận lâm sàng
• Giả thuyết: sau khi thu thập dữ kiện ở
người bệnh, người thầy thuốc đặt giả
thuyết dựa trên những khách quan thu
được.
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
• Chứng minh: để kiểm chứng giả thuyết
có thể bằng các phương tiện kỹ thuật,
điều trị khỏi, đối chiếu lâm sàng – GPB,
thực nghiệm trên động vật…
• Kết luận
3.Tính chất phương pháp luận trong
nghiên cứu sinh lý bệnh
4.1. Soi sáng cho công tác phòng và
điều trị
Muốn dự phòng bệnh nào cần nắm
được qui luật hoạt động của chúng.
SLB nghiên cứu qui luật hoạt động
của bệnh, => đề ra được nguyên tắc
phòng và điệu trị bệnh.
4.Vai trò của sinh lý bệnh trong y học
4.1. Soi sáng cho công tác phòng và
điều trị
Biết quan hệ giữa nguyên nhân và

điều kiện gây bệnh, giữa con người
và môi trường -> dự phòng tốt.
4.Vai trò của sinh lý bệnh trong y học
• Điều trị đề ra 3 cách:
– điều trị nguyên nhân,
– điều trị bệnh sinh,
– điều trị triệu chứng
4.Vai trò của sinh lý bệnh trong y học