Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng dạy học ở các trường trung học phổ thông công lập thành phố thanh hóa tỉnh thanh hóa
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (680.23 KB, 108 trang )
bộ giáo dục và đào tạo
Tr-ờng Đại học Vinh
--------------------
Lê văn hùng
Một số giải pháp nâng cao hiệu quả
quản lí chất l-ợng dạy học
ở các tr-ờng trung học phổ thông
công lập thành phố thanh hóa
tỉnh thanh hóa
Luận văn thạc sĩ khoa häc gi¸o dơc
Vinh - 2011
Lời cảm ơn
Lời đầu tiên em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo Phó
Giáo s- - Tiến sĩ Phạm Minh Hùng, ng-ời đẫ tận tình h-ớng dẫn và chỉ
bảo cho em trong suốt quá trình làm luận văn.
Em xin chân thành cảm ơn Hội đồng khoa học chuyên ngành
Quản lý Giáo dục, Khoa Sau đại học tr-ờng Đại học Vinh và các thầy cô
đà tham gia quản lý, giảng dạy, động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình nghiên cứu và học tập.
Xin chân thành cảm ơn LÃnh đạo, chuyên viên Sở Giáo dục và
Đào tạo Thanh Hóa, Các tr-ờng THPT Thành phố Thanh Hóa, Phòng
Giáo dục - Đào tạo Thành phố Thanh Hóa, Th-ờng trực Thành ủy,
HĐND, lÃnh đạo UBND Thành phố Thanh Hóa đà giúp đỡ, tạo điều kiện
thuận lợi, t- vấn cho tôi trong quá trình nghiên cứu.
Xin cảm ơn Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đà động viên, giúp đỡ,
khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Mặc dù bản thân đà rất cố gắng trong quá trình học tập, nghiên
cứu, tham khảo nhiều tài liệu và lấy ý kiến từ nhiều cán bộ quản lý giáo
dục để hoàn thành đề tài. Nh-ng trong quá trình viết và hoàn thành luận
văn khó tránh khỏi những thiếu sót, rất mong đ-ợc sự đóng góp ý kiến
của các Thầy Cô, của Hội đồng chấm luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo
dục, khóa 17 - Tr-ờng Đại học Vinh và những ý kiến đóng góp của bạn
đọc để luận văn này đ-ợc hoàn thiện và có giá trị thực tiễn hơn.
Xin chân thành cám ơn!
Vinh, tháng 11 năm 2011
Tác giả
Lê Văn Hùng
các chữ viết tắt
Sử dụng trong luận văn
Viết tắt
Viết đầy đủ
BDNVQL
Bồi d-ỡng nghiệp vụ quản lý
BDTX
Bồi d-ỡng th-ờng xuyên
BGH
Ban giám hiệu
CB-GV
Cán bộ, giáo viên
CBQL
Cán bộ quản lý
CLDH
Chất l-ợng dạy học
CLGD
Chất l-ợng giáo dục
CMHS
Cha mẹ học sinh
CMNV
Chuyên môn nghiệp vụ
CNH - HĐH
Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá
CNTT
Công nghệ thông tin
CNXH
Chủ nghĩa xà hội
CSVC
Cơ sở vật chất
CTQL
Chủ thể quản lí
DH
Dạy học
ĐH
Đại học
GD
Giáo dục
GD&ĐT
Giáo dục và Đào tạo
GD-ĐT
Giáo dục - Đào tạo
GDP
Thu nhập bình quân đầu ng-ời
GV
Giáo viên
GVBM
Giáo viên bộ môn
GVCN
Giáo viên chủ nhiệm
HĐDH
Hoạt động dạy học
HĐKH
Hội đồng khoa học
HS
Học sinh
HSG
Học sinh giỏi
KTQL
Khách thể quản lí
KT-XH
Kinh tế xà hội
MTQL
Mục tiêu quản lí
PPDH
Ph-ơng pháp dạy học
QLGD
Quản lý giáo dục
QTDH
Quá trình dạy học
SKKN
Sáng kiến kinh nghiệm
TBDH
Thiết bị dạy học
THCS
Trung học cơ sở
THPT
Trung häc phỉ th«ng
TN
Tèt nghiƯp
TNTHPT
Tèt nghiƯp trung häc phỉ th«ng
UBND
ban nhân dân
XH
XÃ hội
XHCN
XÃ hội chủ nghĩa
XHHGD
XÃ hội hoá giáo dục
Mục lục
Trang
lời cảm ơn
bảng ký hiệu viết tắt
mục lục
mở đầu
1
Ch-ơng 1. cơ sở lý luận của đề tài
6
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
6
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
8
1.2.1. Dạy học và chất l-ợng dạy học
8
1.2.2. Quản lý và quản lý chất l-ợng dạy học
10
1.2.3. Hiệu quả và hiệu quả quản lý chất l-ợng dạy học
13
1.2.4. Giải pháp và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lí
14
1.3. Hoạt động dạy học ở tr-ơng THPT
15
1.4. Vấn đề quản lý chất l-ợng dạy học ở tr-ờng THPT
19
1.5 Kết luận ch-ơng I
22
Ch-ơng 2. Cơ sở thực tiễn của đề tài
23
2.1. Khái quat điều kiện tự nhiên, kinh tế - xà hội và giáo dục Thành
phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa
23
2.1.1. Điều kiện tự nhiên
23
2.1.2.Tình hình kinh tế- xà hội
24
2.1.3. Tình hình phát triển giáo dục
26
2.2. Thực trạng chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng THPT công
lập Thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa
31
2.2.1. Qui mô tr-ờng lớp và học sinh
31
2.2.2. Đội ngũ cán bộ quản lý
31
2.2.3. Chất l-ợng giáo viên
33
2.2.4. Chất l-ợng học sinh
35
2.3. Thực trạng quản lý quản lý chất l-ợng dạy học ở các
tr-ờng THPT công lập Thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa
39
2.3.1. Quản lí nâng cao chất l-ợng đội ngũ giáo viên THPT
39
2.3.2. Quản lí chất l-ợng sinh hoạt tổ chuyên môn
40
2.3.3. Quản lí việc thực hiện qui chế chuyên môn của giáo viên
42
2.3.4. Quản lí chất l-ợng học sinh
42
2.3.5. Quản lí các điều kiện phục vụ chất l-ợng dạy học
44
2.4. Nguyên nhân của thực trạng
46
2.4.1. Nguyên nhân thành công
46
2.4.2. Nguyên nhân của những hạn chế
46
2.5. Kết luận ch-ơng 2
48
Ch-ơng 3. một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý
chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng thpt công lập
49
Thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa
3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp
49
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu
49
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
49
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
49
3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quản lý chất l-ợng dạy học
ở các tr-ờng THPT công lập Thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh
50
Hóa
3.2.1. Nhóm giải pháp quản lí chất l-ợng dạy của giáo viên
50
3.2.2. Nhóm giải pháp quản lí chất l-ợng học của học sinh
67
3.2.3. Nhóm giải pháp quản lí các điều kiện đảm bảo chất l-ợng
dạy học
83
3.3. Thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp
83
kết luận và kiến nghị
86
tài liƯu tham kh¶o
90
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
mở đầu
1. Lí do chọn đề tài
Ngày nay nguồn lực con ng-ời ngày càng trở thành vấn đề quyết
định đối với sự phát triển và thịnh v-ợng của mỗi quốc gia. Để có một
nguồn lực lao động đạt đ-ợc cả về số l-ợng và chất l-ợng thì vai trò của
GD&ĐT luôn đ-ợc đặt lên vị trí hàng đầu.
Báo cáo Chính trị tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX (tháng 4 năm
2001) đà khẳng định: "Phát triển giáo dục - đào tạo là một trong những động
lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hóa là điều kiện
để phát huy nguồn lực con ng-ời-Yếu tố cơ bản để phát triển xà hội, tăng
tr-ởng kinh tế nhanh và bền vững." [44.13]. Nhân tố quyết định thắng lợi của
công cuộc CNH, HĐH và hội nhập qc tÕ lµ con ng-êi, lµ ngn lùc ng-êi
ViƯt Nam đ-ợc phát triển về số l-ợng và chất l-ợng trên cơ sở mặt bằng dân
trí đ-ợc nâng cao. Muốn đạt đ-ợc mục tiêu đó tr-ớc hết cần tập trung làm
chuyển biến mạnh mẽ chất l-ợng và hiệu quả của nền giáo dục theo định
h-ớng: "Đổi mới và nâng cao năng lực quản lý nhà n-ớc trong giáo dục và
đào tạo; Đẩy mạnh đổi mới nội dung, ch-ơng trình và ph-ơng ph¸p gi¸o
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
dục theo h-ớng hiện đại hóa, phù hợp với thực tiễn Việt Nam cùng với đổi
mới cơ chế quản lý giáo dục... [44.14].
Tuy nhiên, chất l-ợng và hiệu quả giáo dục của n-ớc ta nói chung và
chất l-ợng dạy học nói riêng trong những năm gần đây tuy đà có những
b-ớc khởi sắc nh-ng ch-a đáp ứng đ-ợc với yêu cầu của thời kỳ CNH HĐH đất n-ớc. Điều đó đà chỉ rõ trong Nghị quyết Trung -ơng II khoá VIII
của Ban chấp hành Trung -ơng Đảng: Giáo dục và Đào tạo n-ớc ta còn
yếu kém, bất cập cả về quy mô, cơ cấu, nhất là chất l-ợng và hiệu quả ch-a
đáp ứng kịp với những đòi hỏi ngày càng cao về nhân lực của công cuộc đổi
mới về Kinh tế - XÃ hội và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện CNH - HĐH đất n-ớc
theo định h-ớng XHCN [43,31]. Chất l-ợng giáo dục nói chung và chất
l-ợng dạy học nói riêng cũng còn nhiều hạn chế.
Nghị quyết Trung -ơng Đảng lần thứ XI đà khẳng định: Thực hiện
đồng bộ các giải pháp phát triển và nâng cao chất l-ợng giáo dục, đào tạo.
Đổi mới ch-ơng trình, nội dung, ph-ơng pháp dạy và học, ph-ơng pháp thi,
kiểm tra theo h-ớng hiện đại; nâng cao chất l-ợng giáo dục toàn diện, đặc
biệt coi trọng giáo dục lý t-ởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng,
đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công
nghiệp, ý thức trách nhiệm xà hội. Xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số
l-ợng, đáp ứng yêu cầu về chất l-ợng. Đề cao trách nhiệm của gia đình và
xà hội phối hợp chặt chẽ với nhà tr-ờng trong giáo dục thế hệ trẻ. Tiếp tục
phát triển và nâng cấp cơ sở vật chất - kỹ thuật cho các cơ sở giáo dục, đào
tạo. Đầu t- hợp lý, có hiệu quả xây dựng một số cơ sở giáo dục, đào tạo đạt
trình độ quốc tế.
Nh- vậy, để đáp ứng yêu cầu và sự phát triển của xà hội, thì việc nâng
cao chất l-ợng giáo dục nói chung và chất l-ợng dạy học nói riêng là một
đòi hỏi bức thiết, và đó cũng chính là nhiệm vụ quan trọng nhất của nhà
tr-ờng, đó là điều kiện để nhà tr-ờng tồn tại và phát triển.
Muốn nâng cao chất l-ợng dạy học thì một yếu tố hết sức quan trọng
mà chúng ta không thể không nhắc đến đó là công tác quản lí chất l-ợng
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
dạy học. Quản lí hiệu quả chất l-ợng dạy học ở các nhà tr-ờng nói chung
và ở tr-ờng THPT nói riêng giữ một vai trò hết sức quan trọng trong việc
nâng cao chất l-ợng dạy học nói riêng và chất l-ợng giáo dục nói chung. Vì
vậy cần đổi mới quản lý giáo dục, quản lý nhà tr-ờng, để nâng cao hiệu quả
quản lí chất l-ợng dạy học là một việc làm hết sức cấp thiết.
Tuy nhiên so với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, thì công tác quản lí
chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng THPT trên địa bàn Th nh phố Thanh Hóa
vẫn còn những bất cập nhất định nh-: năng lực đội ngũ cán bộ quản lý giáo
dục còn hạn chế, một số cán bộ quản lý chậm đổi mới không theo kịp với
sự đa dạng và phức tạp của các hoạt động giáo dục trong giai đoạn hiện
nay. Đội ngũ giáo viên đa số nhiệt tình, có tâm huyết với nghề song còn
thiếu nhiều kinh nghiệm, yếu về chất l-ợng, điều kiện và môi tr-ờng làm
việc còn nhiều hạn chế, giáo viên đ-ợc đào tạo ở nhiều loại hình tr-ờng, lớp
nên chất l-ợng không đồng đều, nên một số giáo viên ch-a thực sự đáp ứng
yêu cầu của giáo dục trong giai đoạn mới. Mặt chế độ tiền l-ơng thấp và
còn bị tác động mạnh của cơ chế thị tr-ờng nên ảnh h-ởng nhiều đến lòng
yêu ngành, yêu nghề của giáo viên. Việc thay đổi nội dung ch-ơng trình, đổi
mới ph-ơng pháp giảng dạy; vấn đề phân ban... là một trong những khó khăn
đối với công tác quản lí dạy học, đối với giáo viên và học sinh. Những bất
cập này khiến cho những ng-ời làm công tác quản lý giáo dục nh- tôi phải
tổng kết, đúc rút kinh nghiệm, tìm ra các giải pháp hữu hiệu, đồng bộ và
mang tính khả thi, để góp phần nào đó đ-a chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng
THPT Thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa ngày một tốt hơn.
Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trên đây, bản thân tôi là một Phó
hiệu tr-ởng phụ trách chuyên môn của một tr-ờng THPT công lập trong
thành phố, luôn băn khoăn, trăn trở để tìm ra đ-ợc các giải pháp để nâng
cao hiệu quả quản lí chất l-ợng dạy học của giáo viên và học sinh ở các
tr-ờng THPT. Vì vậy, chúng tôi chọn vấn đề: Một số giải pháp nâng cao
hiệu quả quản lí chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng trung học phổ thông
công lập Thành phố Thanh Hóa tỉnh Thanh Hóa làm đề tài luận văn tốt
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
nghiệp khoá học, với một hy vọng là góp phần nhỏ bé vào việc nâng cao
hiệu quả quản lí chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng THPT trên địa bàn Thành
phố phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các giải pháp
nâng cao hiệu quả quản lí chất l-ợng dạy học ở các THPT công lập Thành
phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa.
3. Khách thể và đối t-ợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lí chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng THPT .
3.2. Đối t-ợng nghiên cứu
Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lí chất l-ợng dạy học ở các
tr-ờng THPT công lập Thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa.
4. Giả thuyết khoa học
Có thể nâng cao hiệu quả quản lí chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng
THPT công lập Thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa nếu đề xuất đ-ợc
các giải pháp có cơ sở khoa học và có tính khả .
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao hiệu quả quản lí chất
l-ợng dạy học ở tr-ờng THPT.
5.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề nâng cao hiệu quả quản lí chất
l-ợng dạy học ở tr-ờng THPTcông lập thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh
Hóa.
5.3. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lí chất l-ợng dạy học ở
các Tr-ờng THPTcông lập Thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa.
6. Ph-ơng pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm ph-ơng pháp nghiên cứu lý luận
- Ph-ơng pháp phân tích tổng hợp tài liệu
- Ph-ơng pháp khái quát hoá các nhận định độc lập
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
6.2. Nhóm ph-ơng pháp nghiên cứu thực tiễn
- Ph-ơng pháp quan sát
- Ph-ơng pháp điều tra
- Ph-ơng pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục
- Ph-ơng pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động
- Ph-ơng pháp lấy ý kiến chuyên gia, các nhà quản lí
- Ph-ơng pháp khảo nghiệm, thực nghiệm
6.3. Ph-ơng pháp thống kê toán học
7. Đóng góp của luận văn.
7.1. Về mặt lý luận
Góp phần cụ thể hoá một số vấn đề của khoa học quản lý giáo dục.
7.2. Về mặt thực tiễn
- Đánh giá thực trạng công tác quản lý chất l-ợng dạy học ở các
tr-ờng THPT công lập Thành phố Thanh Hóa tỉnh Thanh Hóa.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí chất
l-ợng dạy học ở các tr-ờng THPT công lập Thành phố Thanh Hóa, tỉnh
Thanh Hóa, góp phần nâng cao chất l-ợng giáo dục trong các nhà tr-ờng
THPT nói chung và ở Thành phố Thanh Hóa nói riêng .
- Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho các tr-ờng THPT có những
thực trạng t-ơng tự.
- Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho học viên cao học và sinh
viên ngành quản lý giáo dục.
8. Cấu trúc của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục, các tài liệu tham khảo và
phụ lục nghiên cứu, luận văn gồm có 3 ch-ơng.
Ch-ơng1: Cơ sở lý luận của vấn đề nâng cao hiệu quả quản lý chất l-ợng
dạy học ở tr-ờng THPT.
Ch-ơng 2: Cơ sở thực tiễn của của vấn đề nâng cao hiệu quả quản lý chất
l-ợng dạy học ở tr-ờng THPT công lập thành phè Thanh Hãa, tØnh Thanh
Hãa.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
Ch-ơng 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lí chất l-ợng dạy học
ở các Tr-ờng THPT công lập thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa.
Ch-ơng 1
cơ sở lý luận của đề tài
1.1.
Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Nghiên cứu công tác quản lý chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng trung
học phổ thông là một nội dung đ-ợc nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài
n-ớc quan tâm. Trong điều kiện một luận văn, chúng tôi xin trình bày sơ
l-ợc một số nội dung chủ yếu sau đây.
Bàn về vai trò quản lý giáo dục, các nhà khoa häc quèc tÕ nhFiedeich Wiliam Tay lor (1856 - 1915) - Mü; Henri Fayol (1841 - 1925) Ph¸p ; Max Weber (1864 -1920) - Đức đều đà khẳng định: Quản lý là khoa
học và đồng thời là nghệ thuật thúc đẩy sự phát triển xà hội. Thật vậy trong
bất cứ lĩnh vực nào của xà hội thì quản lý luôn giữ vai trò quan trọng trong
việc điều hành và phát triển. Trong lĩnh vực GD & ĐT, quản lý là nhân tố
giữ vai trò then chốt trong việc đảm bảo và nâng cao chất l-ợng.
Tr-ớc đây các nhà giáo dục Xô Viết nh-: V.A Xu khomlinxki;
V.Pxtrezicondin; Japob đà có nhiều tác phẩm nổi tiếng về công tác quản lý
tr-ờng học. Trong đó các tác giả đà khẳng định hiệu tr-ëng lµ ng-êi l·nh
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
đạo toàn diện và chịu trách nhiệm trong công tác quản lý nhà tr-ờng; xây
dựng đ-ợc đội ngũ giáo viên tâm huyết với nghề nghiệp, có chuyên môn
vững vàng, luôn phát huy tính sáng tạo trong lao động và tạo ra khả năng
ngày càng hoàn thiện tay nghề s- phạm là yếu tố quyết định thành công
trong quản lý hoạt động dạy học của ng-ời hiệu tr-ởng. Vì thế, các nhà
nghiên cứu thống nhất: việc xây dựng đội ngũ giáo viên là nhiệm vụ hết sức
quan trọng trong các nhiệm vụ của hiệu tr-ởng.
Để bồi d-ỡng đội ngũ giáo viên thì công tác tổ chức dự giờ và phân
tích s- phạm tiết dạy là điều không thể thiếu đ-ợc V.A Xukhomlimxki đÃ
thấy rõ tầm quan trọng của giải pháp này và chỉ rõ thực trạng của yếu kém
trong việc phân tích s- phạm bài dạy. Từ thực tế đó, tác giả đà đ-a ra nhiều
cách phân tích bài dạy cho giáo viên. Các nhà nghiên cứu giáo dục Xô Viết
tr-ớc đây còn nhấn mạnh rằng: "Kết quả toàn bộ quản lý nhà tr-ờng phụ
thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý các hoạt động giảng
dạy của đội ngũ giáo viên".
ở Việt Nam, các nhà giáo dục học, các CBQL GD và các nhà sphạm cũng luôn quan tâm nghiên cứu tìm ra các giải pháp quản lý hoạt
động dạy học có tính khả thi và hiệu quả cao để thực hiện thành công mục
tiêu giáo dục. Ngay từ những năm ở thập kỷ 70 cđa thÕ kû XX, c¸c gi¸o s-:
Ngun Ngäc Quang, Ngun Minh Đức, Hà Thế Ngữ, Hà Sĩ Hồ ... đà có
nhiều tác phẩm nghiên cứu về quản lý giáo dục, quản lý tr-ờng học trong
hoàn cảnh thực tế ở Việt Nam.
Từ những năm 90 của thế kỷ XX đến nay, dà có nhiều công trình
nghiên cứu các vấn đề về quản lý giáo dục. Trong phạm vi quản lý dạy học
phải kể đến các công trình nghiên cứu của các tác giả : Nguyễn Văn Lê,
Nguyễn Minh Đạo, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Quốc Bảo, Trần Thị Bích
Liễu, ... ở các công trình nghiên cứu này, các tác giả đà nêu lên những
nguyên tắc chung của việc quản lý dạy học, từ đó đ-a ra các giải pháp quản
lý vận dụng trong quản lý dạy học là nhiệm vụ trung tâm của hiệu tr-ởng
trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục-đào tạo. Theo tác giả Nguyễn Văn
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
Lê thì trong quản lý giáo dục phải chú ý đến công tác bồi d-ỡng giáo viên
về t- t-ởng chính trị, về chuyên môn nghiệp vụ để nâng cao năng lực cho
họ. Tác giả Trần Thị Bích Liễu nhấn mạnh đến những yêu cầu đối với công
tác quản lý nhà tr-ờng trong những điều kiện mới: "Đổi mới ch-ơng trình
sách giáo khoa đòi hỏi đổi mới ph-ơng pháp quản lý và lÃnh đạo của hiệu
tr-ởng sao cho phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của các thành viên
trong tr-ờng".
Từ những năm cuối thế kỷ XX ở Việt Nam, xuất hiện ngày càng
nhiều các luận văn thạc sĩ nghiên cứu về đề tài quản lý CLDH của hiệu
tr-ởng tr-ờng phổ thông. Trong số các luận văn đà tìm hiểu, tác giả chú
trọng xem xét các luận văn của các tác giả nghiên cứu các giải pháp quản lý
CLDH ë cÊp THPT nh- :
- “ Mét sè gi¶i pháp nâng cao chất l-ợng quản lý dạy học ở các
tr-ờng THPT huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa (năm 2008)
- "Một số giải pháp nâng cao chất l-ợng dạy học ở các tr-ờng THPT
huyện Quỳnh L-u, tỉnh Nghệ An" (năm 2009)
- "Một số biện pháp quản lí của Hiệu tr-ởng nhằm nâng cao chất
l-ợng dạy học ở các tr-ờng THPT huyễn Diễn Châu, tỉnh nghệ An" (năm
2009)
- " Một số giải pháp nâng cao chất l-ợng quản lí dạy học ở các
tr-ờng THPT huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh"(năm 2009)
Mặc dù đà có một số luận văn thạc sỹ nghiên cứu về đề tài quản lý
chất l-ợng dạy học của hiệu tr-ởng các tr-ờng ở hệ thống giáo dục phổ
thông, nh-ng vẫn ch-a có nhiều tác giả nghiên cứu mang tính hệ thống về
đề tài này ở bậc THPT, nhất là trên địa bàn Thành phố Thanh Hóa trung
tâm văn hóa chính trị của cả tỉnh. Bởi vậy tác giả chọn nghiên cứu vấn đề
này, với nguyện vọng góp một phần trí tuệ nhỏ bé vào việc thúc đẩy sự phát
triển giáo dục của thành phố.
1.2. Một số kháI niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý và quản lí gi¸o dơc
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
1.2.1.1. Quản lí
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: "Hoạt
động quản lý là tác động có định h-ớng, có chủ đích của chủ thể quản lý
(ng-ời quản lý) đến khách thể quản lý (ng-ời bị quản lý) trong một tổ chức
nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt đ-ợc mục đích nhất định" [6.22].
Theo tác giả Trần Hữu Cát và Đoàn Minh Duệ: "Quản lý là hoạt
động thiết yếu nảy sinh khi con ng-ời hoạt động tập thể, là sự tác
động của chủ thể vào khách thể, trong đó quan trọng nhất là khách thể con
ng-ời, nhằm thực hiện các mục tiêu chung của tổ chức" [10.41].
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo và tập thể tác giả: "Quản lý là một quá
trình tác động gây ảnh h-ởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý
nhằm đạt đ-ợc mục tiêu chung" [3.176].
Một cách tiếp cần khác của nhóm các nhà khoa học quản lý ng-ời
Mỹ Harold Koontz, cyzil O'Đomell, Heiuz Weihrich: quản lý là một hoạt
động đảm bảo phối hợp những nổ lực cá nhân nhằm đạt đ-ợc mục đích của
nhóm
Theo Giáo s- Đặng Vũ Hoạt và Giáo s- Hà Thế Ngữ thì "Quản lý là
một quá trình định h-ớng, quá trình có mục tiêu, quản lý có hệ thống là quá
trình tác động đến hệ thống nhằm đạt đ-ợc những mục tiêu nhất định.
Những mục tiêu này đặc tr-ng cho trạng thái mới của hệ thống mà ng-ời
quản lý mong muốn [26.225].
Tác giả Nguyễn Văn Lê cho rằng: "Quản lý là một công việc mang
tính khoa học song nó cũng mang tính nghệ thuật ". Ông cho rằng mục đích
của công việc quản lý chính là nhằm đạt hiệu quả tối -u theo mục tiêu đề
ra. Ông viết "Quản lý lµ mét hƯ thèng x· héi lµ khoa häc vµ nghệ thuật tác
động vào hệ thống đó mà chủ yếu là vào những con ng-ời nhằm đạt hiệu
quả tối -u theo mục tiêu đề ra" [21.126]
Từ nhiều cách hiểu về "quản lý" nh- đà nêu trên, ta thấy khái niệm
quản lý đ-ợc hiểu từ nhiều góc độ:
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
- Quản lý là các hoạt động thực tiễn nhằm đảm bảo hoàn thành các
công việc qua những nỗ lực của ng-ời khác.
- Quản lý là công tác phối hợp có hiệu quả hoạt động của những
ng-ời cộng sự khác nhau cùng chung một tổ chức.
Ngày nay tr-ớc sự phát triển của khoa học kỹ thuật và những biến
động không ngừng của nền kinh tế - xà hội, công tác quản lý đ-ợc coi là
một trong 5 nhân tè ph¸t triĨn kinh tÕ - x· héi (vèn - nguồn lực lao động khoa học kỹ thuật - tài nguyên - quản lý). Trong đó quản lý có vai trò mang
tính quyết định trong sự thành bại cuả công việc.
Hình 1: Sơ đồ hệ thống quản lý
CTQL
Hệ
quản lý
MTQL
KTQL
CTQL: Chủ thể quản lý là tác nhân tạo ra các tác động quản lý.
KTQL: Khách thể quản lý tiếp nhận các tác động quản lý và đem tài
lực, trí tuệ của mình để sản sinh ra các giá trị vật chất và tinh thần có giá trị
sử dụng trực tiếp, đáp ứng nhu cầu của con ng-ời, thoả mÃn mục đích của
chủ thể quản lý.
MTQL: Mục tiêu quản lý
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
- Quản lý giáo dục là quản lý một loại quá trình kinh tế xà hội nhằm
thực hiện đồng bộ, hài hoà sự phân hoá xà hội để tái sản xuất sức lao động
có kỹ thuật phục vụ các yêu cầu phát triển KT - XH.
Trong tác phẩm "Con ng-ời trong quản lý xà hội" của Viện sĩ Liên
Xô (cũ) A.G.Afanaxép đà chia xà hội thành 3 lĩnh vực "Chính trị- xà hội",
"Văn hóa t- t-ởng" và "Kinh tế". T-ơng ứng với 3 lĩnh vực ấy là 3 loại quản
lý: Quản lý chính trị - xà hội, quản lý văn hóa t- t-ởng và quản lý kinh tế.
Quản lý giáo dục nằm trong lĩnh vực quản lý văn hóa t- t-ëng.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
Cũng nh- khái niệm quản lý, khái niệm quản lý giáo dục có rất nhiều
cách hiểu:
- Theo M.I.Kônđacốp: "Quản lý giáo dục là tập hợp những biện pháp
khoa học nhất nhằm bảo đảm sự vận hành bình th-ờng của cơ quan trong hệ
thống giáo dục để tiếp tục phát triển, mở rộng hệ thống cả về số l-ợng cũng
nh- chất l-ợng. [23. 93]
- Trong cuốn "Quản lý giáo dục quốc dân ở địa bàn huyện, quận", tác
giả P.V Khuđôminki đà viết: Quản lý hệ thống giáo dục có thể xác định là
tác động của hệ thống có kế hoạch, có ý thức và h-ớng đích của chủ thể
quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả mắt xích của hệ thống (từ Bộ đến
tr-ờng, các cơ sở giáo dục khác) nhằm mục đích bảo đảm việc giáo dục
XHCN cho thế hệ trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng những quy luật
chung của CNXH, cũng nh- các quy luật của quá trình giáo dục, của sự
phát triển thể lực, tâm lý trẻ em, thiếu niên và thanh niên".
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: "Quản lý giáo dục là hệ thống tác
động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý (hệ giáo
dục) nhằm làm cho hệ vận hành theo đ-ờng lối và nguyên lý giáo dục của
Đảng, thực hiện đ-ợc các tính chất của nhà tr-ờng XHCN Việt Nam, mà
tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học- giáo dục thế hệ trẻ, đ-a hệ giáo dục
tới mục tiêu dự kiến tiến lên trạng thái mới về chất". [ 29.35]
Tác giả Nguyễn Gia Quý định nghĩa một cách cụ thể: "Quản lý quá
trình giáo dục là quản lý một hệ thống toàn vẹn bao gồm các yếu tố: Mục
tiêu, nội dung, ph-ơng pháp, tổ chức giáo dục, ng-ời dạy, ng-ời học, cơ sở
vật chất kỹ thuật phục vụ cho dạy và học, môi tr-ờng giáo dục, kết quả giáo
dục". [30.15]
Nh- vậy, quản lý giáo dục đ-ợc hiểu một cách cụ thể là quản lý một
hệ thống giáo dục, đó có thể là một tr-ờng học, một trung tâm đào tạo, một
cơ sở dạy nghề hay một tập hợp các cơ sở GD-ĐT phân bố trên địa bàn dân
c-.
1.2.1.3. Quản lý nhà tr-êng
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
*Nhà tr-ờng
Quá trình phát triển của nhà tr-ờng gắn liền với lịch sử phát triển của
văn minh nhân loại bởi vì những bậc thang trong phát triển nền văn minh
đồng thời là những bậc thang trong tiến trình phát triển của nhà tr-ờng, từ
mô hình nhà tr-ờng truyền thống sang mô hình nhà tr-ờng hiện đại và mô
hình nhà tr-ờng t-ơng lai. Những bậc thang trong tiến trình phát triển của
nhà tr-ờng cùng với sự phát triển của loài ng-ời thì thấy:
Nhà tr-ờng là một thiết chế chuyên biệt của xà hội cần thiết cho một
nhóm dân c- nhất định của xà hội đó, đ-ợc hình thành từ nhu cầu mang
tính tất yếu khách quan của xà hội. Việc tổ chức các hoạt động nói trên
đ-ợc thông qua quá trình s- phạm (Quá trình giáo dục đ-ợc tổ chức một
cách khoa học), nhằm xây dựng và hoàn thiện nhân cách ng-ời học, mà
nhân cách đó là những tiêu chuẩn về đạo đức và năng lực của ng-ời học đáp
ứng đ-ợc những yêu cầu phát triển của XH mà không một dạng tổ chức nào
trong XH khác với tổ chức nhà tr-ờng có thể thay thế đ-ợc nó.
Ngày nay, nhà tr-ờng đ-ợc thành lập và hoạt động d-ới sự điều chỉnh
bởi các quy định XH, nó có tính chất và nguyên lý hoạt động, có mục đích
rõ ràng và cã nhiƯm vơ cơ thĨ, cã néi dung gi¸o dơc đ-ợc chọn lọc, có một
tổ chức bộ máy và đội ngũ đ-ợc đào tạo có kế hoạch hoạt động và đ-ợc
hoạt động trong môi tr-ờng (tự nhiên - xà hội) nhất định, có sự đầu t- của
ng-ời học cộng đồng, Nhà n-ớc và XH, các cơ quan quản lý, các cấp trong
XH.
Vậy nhà tr-ờng là cơ quan giáo dục chuyên biệt, có đội ngũ các nhà giáo
đ-ợc đào tạo, nội dung ch-ơng trình đ-ợc chọn lọc, ph-ơng pháp giáo dục
phù hợp với mọi lứa tuổi, các ph-ơng tiện kỹ thuật phục vụ cho giáo dục.
Mục đích giáo dục của nhà tr-ờng phù hợp với xu thế phát triển của XH và
thời đại. Nhà tr-ờng là một tổ chức chuyên biệt trong XH, thực hiện chức
năng tái tạo nguồn nhân lực phục vụ cho duy trì và phát triển của XH.
Tr-ờng học là tổ chức giáo dục cơ sở mang tính nhà n-ớc, XH, là nơi trực
tiếp làm công tác giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ.
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang Tr-ờng học là thành tố khách thể cơ
bản của tất cả các cấp quản lý giáo dục, vừa là hệ thống độc lập tự quản của
XH. Do đó, quản lý nhà tr-ờng nhất thiết phải vừa có tính Nhà n-ớc vừa có
tính XH, Nhà n-ớc và cộng đồng xà hội hợp tác trong việc quản lý nhà
tr-ờng [29.33]
* Quản lý nhà tr-ờng : Có nhiều tác giả quan niệm về quản lý nhà tr-ờng
khác nhau: Tác giả Trần Kiểm viết: Quản lý nhà tr-ờng là thực hiện đ-ờng
lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đ-a nhà
tr-ờng vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục
tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục với thế hệ trẻ và với từng học sinh
[19.29]
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang Quản lý nhà tr-ờng phổ thông là
tập hợp những tác động tối -u (cộng tác, tham gia, hỗ trợ, phối hợp, huy
động, can thiệp) của củ thể quản lý đến tập thể cán bộ, giáo viên và học
sinh nhằm tận dụng nguồn nhân lực dự trữ cho Nhà n-ớc đầu t-, các lực
l-ợng XH đóng góp và lao động vốn tự có, h-ớng vào việc đẩy mạnh mọi
hoạt động của nhà tr-ờng và tiêu điểm hội tụ là đào tạo thế hệ trẻ, thực hiện
có chất l-ợng mục tiêu và kế hoach đào tạo, đ-a nhà tr-ờng tiến lên một
trạng thái mới [29.43]
Giáo s- - TS Trần Hồng Quân: Quản lý nhà tr-ờng phổ thông là quản
lý dạy và học tức là làm sao đ-a hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng
thái khác, để dần tiến tới mục tiêu giáo dục [31.37]
Từ các khái niệm trên ta có thể hiểu Quản lý nhà tr-ờng bao gồm
quản lý bên trong nhà tr-ờng (nghĩa là quản lý thành tố mục đích, nội dung
ph-ơng pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, đội ngũ cán bộ giáo viên,
tập thể học sinh, cơ sở vật chất thiết bị dạy học, các thành tố này quan hệ
qua lại với nhau và tất cả đều nhằm thực hiệncác chức năng giáo dục) và
quản lý các mối quan hệ giữa nhà tr-ờng với môi tr-ờng XH bên ngoài
[37.12]
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
Vậy ta có thể hiểu quản lý nhà tr-ờng là tập hợp các tác động chủ thể quản
lý đến khách thể quản lý nhằm đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà tr-ờng và
thực hiện các mục tiêu dự kiến. Vậy quản lý giáo dục trong nhà tr-ờng
chính là quản lý các thành tố của quá trình dạy học, có thể biểu diễn bằng
sơ đồ sau:
M
M: Mục tiêu DH
N: Nội dung DH
N
P
P: Ph-ơng pháp DH
Th: Thầy
Tr: Trò
QL
QL: Quản lý
Th
Tr
ĐK: Điều kiện
ĐK
Hình 2. Sơ đồ quản lý các thành tố của quá trình dạy học
1.2.2. Hiệu quả và hiệu quả quản lí
1.2.2.1. Hiệu quả
Từ Tiếng Anh hiệu quả là Effectiveness , nghĩa là có hiệu quả, có
hiệu lực, mang lại kết quả đúng nh- dự kiến. Hiệu quả là đạt đ-ợc một kết
quả đúng nh- kế hoạch đà đề ra nh-ng sử dụng ít thời gian, công sức và
nguồn lực nhất.
Theo từ điển Bách khoa Việt Nam, hiệu quả là kết quả mong muốn,
cái sinh ra kết quả mà con ng-ời h-ớng tới và chờ đợi; nó có nội dung khác
nhau ở những lĩnh vực khác nhau. Trong sản xuất, hiệu quả có nghĩa là hiệu
suất, là năng suất. Trong kinh doanh, hiệu quả là lÃi suất, lợi nhuận. Trong
lao động nói chung, hiệu quả là năng suất lao động, đ-ợc đánh giá bằng số
l-ợng thời gian hao phí để sản xuất ra một đơn vị sản phẩm, hoặc là bằng số
l-ợng sản phẩm đ-ợc sản xuất ra trong một đơn vị thời gian. Trong xà hội
học, một hiện t-ợng, một sự biến cố có hiệu quả XH, tức là có tác dụng tích
cực đối với lĩnh vực XH, ®èi víi sù ph¸t triĨn cđa lÜnh vùc ®ã. HiƯu qu¶ cđa
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
một cuộc điều tra xà hội học là kết quả tối -u đạt đ-ợc so với mục tiêu của
cuộc điều tra đó.
1.2.2.2. Hiệu quả quản lý
Hiệu quả QL là quá trình làm việc cùng với và thông qua các cá
nhân, các nhóm và các nguồn lực khác (thiết bị, vốn, công nghệ) để đạt
đ-ợc mục tiêu của tổ chức. Hiệu quả QL đ-ợc thử thách và đánh giá qua
việc đạt đ-ợc các mục tiêu thông qua sự tổ chức và thực hiện các kỹ năng
khác nhau. Theo định nghĩa của Kythryn Bartol Giáo s- về quản lý và tổ
chức tr-ờng Đại học Maryland, thì hiệu quả quản lý là làm đúng việc
phải làm và đạt đ-ợc hiệu suất, điều đó có nghĩa là phải làm đúng cách để
đạt đ-ợc mục tiêu đà đề ra trong hoàn cảnh, điều kiện thực tế.
1.2.2.3. Hiệu quả quản lý của Hiệu tr-ởng tr-ờng Trung học phổ thông :
Hiệu quả QL của Hiệu tr-ởng tr-ờng THPT là kết quả đạt đ-ợc các
chỉ tiêu theo kế hoạch năm học đà đề ra. Bao gồm tỷ lệ chất l-ợng hai mặt
giáo dục của học sinh, các hoạt động dạy học và hoạt động GD, tû lƯ häc
sinh l-u ban vµ bá häc, tû lệ tốt nghiệp, tỷ lệ đậu Đại học - Cao đẳngTCCN, chất l-ợng đội ngũ CBGV. Bên cạnh đó, hiệu quả QL của Hiệu
tr-ởng là kết quả đạt đ-ợc từ các hoạt động của các bộ phận và các tổ chức
trong nhà tr-ờng (Đoàn, đội, công đoàn,...), vai trò tham m-u cđa HiƯu
tr-ëng víi cÊp ủ, chÝnh qun c¸c cÊp trong việc thực hiện công tác
XHHGD, sự phát triển GD ở địa ph-ơng, công tác bảo quản, tu sửa và sử
dụng CSVC, việc QL tài chính, tài sản, đồng thời hiệu quả QL của Hiệu
tr-ởng.
1.2.3. Dạy học và chất l-ợng dạy học
1.2.3.1. Dạy học
Một bộ phận của quá trình tổng thể giáo dục nhân cách toàn vẹn, là
quá trình tác động qua lại giữa giáo viên và học sinh nhằm truyền thụ và
lĩnh hội tri thức khoa học, những kỹ năng, kỹ xảo, hoạt động nhận thức và
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
thực tiễn, để trên cơ sở đó hình thành thế giới quan, phát triển năng lực sáng
tạo và xây dựng các phẩm chất, nhân cách ng-ời học.
Nh- vậy, dạy học là khái niệm chỉ hoạt động của ng-ời dạy và ng-ời
học. Dạy học bao gồm hai hoạt động đó là hoạt động dạy của thầy và hoạt
động học của học sinh, hai hoạt động này luôn gắn bó mật thiết với nhau,
tồn tại cho nhau và vì nhau.
- Hoạt động dạy của giáo viên
Là quá trình truyền thụ tri thức có tổ chức, điều khiển hoạt động
chiếm lĩnh tri thức của HS, giúp HS nắm đ-ợc kiến thức, hình thành kỹ
năng thái độ. Hoạt động dạy có chức năng kép là truyền đạt và điều khiển
nội dung học theo ch-ơng trình quy định. Có thể hiểu hoạt động dạy là quá
trình hoạt động s- phạm của thầy, là nhiệm vụ truyền thụ tri thức, tổ chức,
điều khiển hoạt ®éng nhËn thøc cđa HS.
- Ho¹t ®éng häc cđa häc sinh
Là quá trình tự điều khiển, học sinh tự giác, tÝch cùc d-íi sù h-íng dÉn
cđa thÇy nh»m chiÕm lÜnh tri thức khoa học. Hoạt động học cũng có chức
năng kép là lĩnh hội và tự điều khiển quá trình chiÕm lÜnh kh¸i niƯm khoa
häc mét c¸ch tù gi¸c, tÝch cực nhằm biến tri thức của nhân loại thành học
vấn của bản thân. Có thể hiểu hoạt động học của HS là quá trình lĩnh hội tri
thức, hình thành hệ thống những kỹ năng, kỹ xảo, vận dụng kiến thức vào
thực tiễn và hoàn thiện nhân cách của bản thân. Hai hoạt động dạy và học
có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, nó tồn tại song song và phát triển trong
cùng một quá trình thống nhất, chúng bổ sung cho nhau, kết quả hoạt động
học của HS không thể tách rời kết quả hoạt động dạy của thầy và kết quả
hoạt động dạy của thầy cũng gắn liền với kết quả hoạt động học của HS.
[28]
1.2.3.2. Chất l-ợng dạy học
- Chất l-ợng
Để hiểu chất l-ợng giáo dục, tr-ớc hết chúng ta hiểu khái niệm chất
l-ợng. Qua tham khảo nhiều tài liệu, chúng tôi thấy cách định nghĩa của tác
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
giả Nh- ý trong cuốn Từ điển tiếng Việt thông dụng là đầy đủ nhất Chất
l-ợng là cái làm nên phẩm chất, giá trị của sự vật; cái tạo nên bản chất sự
vật, làm cho sự vật này khác với sự vật kia, phân biệt với số l-ợng, tăng
tr-ởng số l-ợng đến mức nào đó thì làm thay đổi chất l-ợng [47.196].
Trong các hội thảo khoa học, các nhà nghiên cứu đà khẳng định: Chất
l-ợng giáo dục là trình độ hiện thực hoá mục tiêu giáo dục, thể hiện sự đổi mới
và hiện đại hoá giáo dục theo định h-ớng XHCN đối với những biến đổi
nhanh chóng của thực tế. Chất l-ợng giáo dục đ-ợc xem xét, đánh giá một
cách toàn diện hay từng mặt đối với cả ngành, từng địa ph-ơng hay một tr-ờng
học cụ thể, đối với ng-ời học trong từng giai đoạn, trong một hệ điều kiện nhất
định. Chất l-ợng giáo dục phổ thông là chất l-ợng của từng mặt: Đức dục, trí
dục, mỹ dục, thể dục, giáo dục lao động và h-ớng nghiệp. Nói cách khác đó là
chất l-ợng của dạy chữ, dạy ng-ời, dạy nghề, thể hiện ở ng-ời học.
Chất l-ợng dạy - học là mức độ đạt đ-ợc về kiến thức, kỹ năng và thái
độ của học sinh so với mục tiêu dạy - học.
Những yêu cầu về chất l-ợng giáo dục, dạy - học trong tr-ờng THPT:
- Hình thành ë ng-êi häc mét hƯ thèng tri thøc phỉ th«ng toàn diện,
theo kịp trình độ tiên tiến của các n-ớc trên thế giới, đồng thời kế thừa, phát
huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
- Hình thành kỹ năng lao động theo h-ớng kỹ thuật tổng hợp và
những kỹ năng thích ứng nghề nghiệp trong xà hội hiện đại.
- Hình thành động cơ học tập vì ngày mai lập thân, lập nghiệp, góp phần tích
cực vào công cuộc xây dựng đất n-ớc giàu mạnh, xà hội công bằng, dân chủ và văn
minh.
- Chất l-ợng giáo dục
Chất l-ợng giáo dục là vấn đề quan tâm của các nhà khoa học, các
nhà giáo dục và mọi tầng lớp nhân dân. Việc đánh giá chất l-ợng giáo dục
đang thu hút nhiều nhà nghiên cứu để đ-a ra một quan điểm thống nhất.
Hiện nay, yêu cầu của xà hội là cần sự đánh giá chất l-ợng giáo dục thật cụ
thể, chính xác. Sau khi nghiên cứu nhiều quan điểm khác nhau, chúng tôi
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
rất đồng tình với quan điểm của GS - TSKH Nguyễn Minh Đ-ờng Chất
l-ợng giáo dục và đào tạo là mức độ kiến thức, kỹ năng và thái độ học sinh
đạt đ-ợc sau khi tốt nghiệp một cấp học, bậc học nào đó so với các chuẩn
đà đ-ợc đề ra trong mục tiêu giáo dục . [12.2]. Nh- vậy, nói đến chất l-ợng
là phải nói đến chuẩn đánh giá chất l-ợng. Có nh- thế mới khẳng định
đ-ợc: Giáo dục trong thời kỳ này có chất l-ợng hay không có chất l-ợng.
Không có chuẩn thì không thể đánh giá cũng nh- quản lý tốt chất l-ợng
giáo dục và đào tạo [12.2]. Nhiệm vụ của Bộ GD&ĐT phải xây dựng một
chuẩn đánh giá thật cụ thể với những thang giá trị về kiến thức, kỹ năng và
thái độ để có thể cân, đong, đo, đếm đ-ợc, để có thể đánh giá đ-ợc.
Chất l-ợng giáo dục là một phạm trù động, thay đổi theo không gian,
thời gian và theo bối cảnh. Chất l-ợng giáo dục có thể đặc tr-ng riêng cho
từng đối t-ợng, quốc gia, địa ph-ơng, cộng đồng, nhà tr-ờng. Tuỳ từng đối
t-ợng mà có cách nhìn chất l-ợng và hiệu quả khác nhau [13.8]
Chất l-ợng GD-ĐT là sự thoả mÃn tối đa các mục tiêu đà đ-ợc đặt ra với
sản phẩm giáo dục, là sự hoàn thiện trình độ kỹ năng, thái độ theo mức độ
đà xác định và khả năng đ-ợc nhu cầu xà hội hoá cá nhân, đồng thời thoả
mÃn yêu cầu kinh tế - xà hội luôn phát triển [14.12].
Vậy, chất l-ợng giáo dục luôn gắn liền với hiệu quả trong và hiệu quả
ngoài của giáo dục và đào tạo . Chất l-ợng giáo dục có tính chất không
gian, thời gian và phù hợp với sự phát triển của XH. Chất l-ợng giáo dục
phổ thông là chất l-ợng sản phẩm cuối cùng của quá trình giáo dục phổ
thông, đó là chất l-ợng học vấn của cả một lớp ng-ời mà bộ phận lớn vào
đời ngay sau khi ra tr-ờng, sự kế tiếp của bộ phận này sau mỗi năm học tạo
ra sự chuyển hoá từ l-ợng sang chất của trình độ dân trí, bộ phận còn lại
nhỏ hơn đ-ợc tiếp nhận vào quá trình đào tạo chuyên nghiệp, sự kế thừa của
bộ phận này tạo ra sự chuyển hoá từ l-ợng sang chất của đội ngũ nhân lực
có hàm l-ợng trí tuệ cao với tất cả dấu ấn lên nhân cách của họ, của quá
trình giáo dục phổ thông [9.tr 9]
- Chất l-ợng dạy học
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an
Chất l-ợng dạy học chính là chất l-ợng của ng-ời học hay tri thức phổ
thông mà ng-ời học lĩnh hội đ-ợc. Vốn học vấn phổ thông, toàn diện và
vững chắc ở mỗi ng-ời chính là chất l-ợng đích thực của dạy học [12.10]
Chất l-ợng dạy học là chất l-ợng của việc dạy và việc học, sự phát huy
tối đa nội lực của thầy và năng lực học của học sinh, để sau khi ra tr-ờng
thì học sinh có đủ phẩm chất, năng lực, đáp ứng yêu cầu của xà hội, của
thực tế cuộc sống. Chất l-ợng dạy bao gồm các công việc của ng-ời thầy
đó: chuẩn bị giáo án, thực hiện giáo án đánh giá kết quả và điều chỉnh
ph-ơng pháp dạy; chất l-ợng học là kết quả học tập của HS trong nhà
tr-ờng: Chuẩn bị bài ở nhà, tiếp thu kiến thức ở trên lớp, tự đánh giá kết quả
và tự điều chỉnh ph-ơng pháp học. Chất l-ợng dạy học ở tr-ờng phổ thông
đ-ợc đánh giá chủ yếu về hai mặt là hạnh kiểm và học lực của ng-ời học.
Chất l-ợng dạy học liên quan chặt chẽ đến yêu cầu phát triển kinh tế - xÃ
hội của đất n-ớc. Sản phẩm của dạy học đ-ợc xem là có chất l-ợng cao nếu
nó đáp ứng tốt nhất mục tiêu giáo dục mà yêu cầu kinh tế xà hội đặt ra đối
với giáo dục phổ thông. Chất l-ợng dạy học là một bộ phận quan trọng hợp
thành của chất l-ợng giáo dục và đ-ợc quan tâm nh- là kết quả giảng dạy
và học tập. Vậy CLDH chính là chất l-ợng của ng-ời học hay kiến thức, kỹ
năng nghề nghiệp mà ng-ời học lĩnh hội đ-ợc. [29.28]
1.2.3.3. Quản lý chất l-ợng dạy học
Là sự tác động hợp quy luật của chủ thể quản lý chất l-ợng dạy học đến
chủ thể dạy học bằng các giải pháp phát huy tác dụng của ph-ơng tiện
quản lý nh- chế định giáo dục, bộ máy tổ chức và nhân lực dạy học, nguồn
tài lực, vật lực dạy học, thông tin và môi tr-ờng dạy học nhằm đạt đ-ợc
mục tiêu quản lý dạy học. Quản lý chất l-ợng dạy học là phải quản lý đồng
bộ và thống nhất các mặt hoạt động mang tính ph-ơng tiện thực hiện mục
tiêu quản lý chất l-ợng dạy học.
Để quản lý tốt chất l-ợng dạy học, tr-ớc hết phải đảm bảo cho mọi
ng-ời tham gia vào quá trình này, quán triệt rõ mục đích và phát huy đ-ợc
tác dụng của các ph-ơng tiện thực hiện mục đích đảm bảo chất l-ợng dạy
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn
